Έχοντας πλέον αποχαιρετίσει το 2023, μπορούμε να κάνουμε έναν «κινηματικό απολογισμό» της περασμένης χρονιάς. Έναν απολογισμό για τα γεγονότα και τα κινήματα που «σημάδεψαν» το 2023, αφήνοντας πίσω τους μικρές ή μεγάλες νίκες, υποχωρήσεις αλλά και συμπεράσματα, που πρέπει να αποτελέσουν παρακαταθήκη για τους αγώνες του 2024 και γενικά των επόμενων χρόνων. Αυτή η ανασκόπηση σε καμιά περίπτωση δεν είναι εξαντλητική, αλλά πιστεύουμε ενδεικτική των κινημάτων της χρονιάς που πέρασε.
Η εκτίναξη του πληθωρισμού, το έγκλημα στα Τέμπη, οι καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες, η είσοδος τριών ακροδεξιών κομμάτων στη Βουλή και η σφαγή του ισραηλινού στρατού στη Λωρίδα της Γάζας είναι τα γεγονότα που σημάδεψαν την κεντρική πολιτική σκηνή την περασμένη χρονιά.
Σε κάθε ένα από αυτά τα γεγονότα, το κίνημα δοκίμασε να δώσει τις δικές του απαντήσεις. Ταυτόχρονα, υπήρξαν πολλοί τοπικοί αγώνες με ιδιαίτερη σημασία.
Ιανουάριος
Από την έναρξη του 2023, το αντιφασιστικό κίνημα έδειξε τα αντανακλαστικά του. Τον Γενάρη, για 8η συνεχή χρονιά, το αντιφασιστικό κίνημα εμπόδισε τη Χρυσή Αυγή να πραγματοποιήσει την πανελλαδική φιέστα που είχε εξαγγείλει για την επέτειο των γεγονότων στα Ίμια. (Διαβάστε περισσότερα εδώ)
Η επιτυχία αυτή του αντιφασιστικού κινήματος είχε μεγάλη σημασία και συμβολισμό, αφού ήταν η πρώτη απόπειρα της ΧΑ να επανεμφανιστεί δημόσια μετά την καταδίκη των ηγετικών της στελεχών, κάτι που αν το κατάφερνε θα έδινε «ώθηση» στις προσπάθειές τους για ανασυγκρότηση.
Φεβρουάριος
Ο αγώνας των καλλιτεχνών, που είχε ξεκινήσει από τον Δεκέμβρη το 2022 με αφορμή το Προεδρικό Διάταγμα 85/2022 που υποβάθμιζε την αξία των πτυχίων τους, εντάθηκε στις 1 και 2 Φλεβάρη με την 48ωρη απεργία που κάλεσε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος-Ακροάματος (ΠΟΘΑ). (Διαβάστε περισσότερα εδώ κι εδώ).
Ο σεισμός στα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας ήταν μια ασύλληπτη καταστροφή για τους κατοίκους της περιοχής. Την ίδια στιγμή πάρα πολύς κόσμος ανταποκρίθηκε στα καλέσματα για συγκέντρωση ειδών πρώτης ανάγκης για τους σεισμοπαθείς (Διαβάστε περισσότερα εδώ). Παρά το γεγονός ότι ο Ερντογάν προσπάθησε να καπηλευτεί τις δράσεις αλληλεγγύης και να εμφανίσει την ανθρωπιστική βοήθεια σαν κυβερνητικό έργο, για μια ακόμα φορά έγινε φανερό πως οι λαοί της Ελλάδας και της Τουρκίας έχουν αντανακλαστικά αλληλεγγύης και σε ώρες κρίσης τα πλατιά στρώματα των εργαζομένων και των φτωχών αναπτύσσουν αισθήματα φιλίας.
Για μια ακόμα χρονιά, γεννήθηκαν τοπικά κινήματα που ανέδειξαν τη διάθεση της κοινωνίας να αγωνιστεί για τα προβλήματα της καθημερινής ζωής στις γειτονιές. Για παράδειγμα, η Πρωτοβουλία κατοίκων γειτονιάς οδού Κρήτης πραγματοποίησε συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης για την απόφαση κοπής 260 δέντρων, ενώ ταυτόχρονα κατέθεσε σχεδόν 500 υπογραφές απαιτώντας να σταματήσει άμεσα η μαζική κοπή δέντρων. (Διαβάστε περισσότερα εδώ)
Μάρτιος
Το έγκλημα στα Τέμπη πυροδότησε συγκλονιστικές κινητοποιήσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Συγκεκριμένα, οι διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στις 8 Μάρτη ήταν ιστορικές. Στην Αθήνα διαδήλωσαν 100.000 και στη Θεσσαλονίκη πάνω από 30.000, ενώ σε 76 πόλεις έγιναν εξαιρετικά μαζικές, σε κάποιες περιπτώσεις πρωτοφανείς, συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις. Στις 16 Μάρτη και μόνο κάτω από τις έντονες πιέσεις του κινήματος, καλέστηκε γενική απεργία.
Ήταν ένα κίνημα που θύμισε τα πρώτα μνημονιακά χρόνια και τα κινήματα εκείνων των ημερών, πριν την προδοσία του ΣΥΡΙΖΑ και την υποχώρηση των κινημάτων που ακολούθησε. Για μια ακόμα φορά όμως αποκαλύφτηκε τόσο η κατάπτυστη στάση των συνδικαλιστικών ηγεσιών που αρνούνται να οργανώσουν τους αγώνες των εργαζομένων, όσο και η έλλειψη βούλησης εκ μέρους του ΚΚΕ (του μοναδικού πλέον μαζικού κόμματος της Αριστεράς) να μπει μπροστά και να προτείνει στο κίνημα ένα σχέδιο κλιμάκωσης.
Απρίλιος
Στη Θεσσαλονίκη, πραγματοποιήθηκε μεγαλειώδης συναυλία που διοργάνωσε το Σωματείο Εργαζομένων της ΕΥΑΘ για την υπεράσπιση του νερού, απέναντι στον κίνδυνο της ιδιωτικοποίησης του. Η ανταπόκριση της πόλης ήταν τόσο μεγάλη και η συμμετοχή στη συναυλία τόσο μαζική, που ανάγκασε την κυβέρνηση να υποχωρήσει -τουλάχιστον προς το παρόν- στα σχέδιά της για ιδιωτικοποίηση (Διαβάστε περισσότερα εδώ)!
Μάιος
Τον Μάιο και τον Ιούνιο η χώρα βρισκόταν σε ρυθμούς εκλογών καθώς πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες και οι δεύτερες βουλευτικές εκλογές. Ο πλήρης καταποντισμός του ΣΥΡΙΖΑ, επακόλουθο της υποταγής του στις πολιτικές της άρχουσας τάξης, η επικράτηση της ΝΔ παρά τη φθορά της ως κυβέρνηση και η είσοδος 3 ακροδεξιών κομμάτων στη βουλή, προκάλεσαν «μούδιασμα» σε μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας. Την ίδια ώρα, μικρά και μεγαλύτερα κινήματα που αναπτύχθηκαν την επόμενη περίοδο απέδειξαν πως τα πράγματα δεν είναι «άσπρο-μαύρο» στην κοινωνία, αλλά αντιθέτως, η συνείδηση μπορεί να είναι γεμάτη αντιφάσεις και εκπλήξεις (Αναλύσεις σχετικά με τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών διαβάστε εδώ, εδώ κι εδώ).
Ιούνιος
Το ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου που σκόρπισε τον θάνατο σε δεκάδες πρόσφυγες, ήταν άλλο ένα έγκλημα της ρατσιστικής πολιτικής του ελληνικού κράτους και της Ευρώπης – φρούριο. Καλέστηκαν άμεσα διαδηλώσεις σε μεγάλες πόλεις της χώρας οι οποίες είχαν παλμό και μέσα από τα συνθήματα κατήγγειλαν τις ρατσιστικές πολιτικές ενάντια στους πρόσφυγες (Διαβάστε περισσότερα εδώ).
Μέσα στον Ιούνη, πραγματοποιήθηκαν οι πορείες των φεστιβάλ Υπερηφάνειας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη αλλά και σε άλλες πόλεις. Χιλιάδες κόσμου, κυρίως νεολαίας, άλλα και όλων των ηλικιών συμμετείχαν, γεμίζοντας τις πόλεις χρώματα και μηνύματα για την ισότητα, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματος κτλ. Την ίδια ώρα, δεν μπορούμε παρά να σημειώσουμε την παρουσία και την επίθεση που δέχτηκαν κομμάτια των πορειών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη από έφηβους «εκκολαπτόμενους» φασίστες, που τα τελευταία χρόνια συνειδητά έχουν στοχοποιήσει τα φεστιβάλ Υπερηφάνειας. Κάτι αντίστοιχο εξάλλου έγινε και στο 7ο Αυτό-οργανωμένο Pride στη Θεσσαλονίκη έναν μήνα νωρίτερα. Η προσπάθεια των φασιστών να χτίσουν τις δυνάμεις τους στα σχολεία και με έμφαση την επίθεση στα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και των γυναικών, πρέπει να αποτελέσει ένα ακόμα «καμπανάκι» για το αντιφασιστικό κίνημα.
Ιούλιος
Στις 7, 8 και 9 Ιούλη πραγματοποιήθηκε το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ της Αθήνας στο Άλσος Βεΐκου. Παρά τις μεθοδεύσεις των Πανεπιστημιακών Αρχών του ΕΚΠΑ, που λίγα εικοσιτετράωρα πριν την έναρξη του φεστιβάλ ανακάλεσαν την άδεια και εκδίωξαν το Φεστιβάλ από την Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου, όχι μόνο κατάφερε να μεταφερθεί σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, αλλά ήταν το πιο πετυχημένο (Διαβάστε περισσότερα εδώ).
Αύγουστος
Μέσα στον Αύγουστο είδαμε να αναπτύσσεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας ένα νέο κίνημα, που διεκδικούσε ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες της χώρας. Κάτοικοι νησιών και τουριστικών περιοχών, αλλά και παραθεριστές, άρχισαν να οργανώνουν διαμαρτυρίες στις παραλίες που έχουν καταπατηθεί από επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται τμήματά τους και καταλαμβάνουν αυθαίρετα με ξαπλώστρες και ομπρέλες τον κοινόχρηστο χώρο, πέρα από τα όρια που προβλέπουν οι συμβάσεις παραχώρησης που έχουν υπογράψει με τους Δήμους. Το κίνημα κατάφερε να πετύχει σημαντικές νίκες, διώχνοντας από πολλές παραλίες τις «παράνομες» ομπρέλες των καταστημάτων (Διαβάστε περισσότερα εδώ).
Την ίδια περίοδο, η απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού Μενδώνη για την έξωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) από το κτίριο στο Θησείο όπου στεγάζεται, ιδιοκτησίας του υπουργείου Πολιτισμού, προκάλεσε αντιδράσεις. Το υπουργείο προχώρησε σε αυτή την απόφαση με την πρόφαση ότι ο ΣΕΑ χρησιμοποιεί το κτίριο όπου στεγάζεται για εκδηλώσεις που δεν σχετίζονται με το αντικείμενο του. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια εκδικητική απόφαση που σαν στόχο έχει την επιβολή λογοκρισίας στις απόψεις που δεν αρέσουν στην κυβέρνηση. Μετά από κάλεσμα του ΣΕΑ, αλληλέγγυος κόσμος βρέθηκε έξω από το κτίριο, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα απέναντι στα σχέδια του υπουργείου και της κυβέρνησης (Διαβάστε περισσότερα εδώ).
Σεπτέμβριος
Οι πλημμύρες που έπληξαν την Θεσσαλία στις αρχές Σεπτέμβρη άφησαν πίσω τους 17 νεκρούς, καταστροφές σε κατοικίες, επιχειρήσεις και υποδομές. Από την πρώτη στιγμή, ανακοινώθηκαν καλέσματα αλληλεγγύης και συλλογής ειδών πρώτης ανάγκης για τους πλημμυροπαθείς. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν για μια ακόμα φορά εντυπωσιακή, δείχνοντας έμπρακτα τη διάθεση αλληλεγγύης (Διαβάστε περισσότερα εδώ κι εδώ).
Οι εκδηλώσεις και διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα τον Σεπτέμβρη για τα 10 χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα ήταν από τις πιο μαζικές και δυναμικές που έχουν πραγματοποιηθεί στην επέτειο της δολοφονίας του, με έντονη την παρουσία της νεολαίας. Οι μαζικές αυτές συγκεντρώσεις ήταν μια «ανάσα» για την κοινωνία που τους προηγούμενους μήνες είχε θορυβηθεί με την εκλογική άνοδο της Ακροδεξιάς, την επανεμφάνιση φασιστικών ομάδων στους δρόμους και τα ρατσιστικά πογκρόμ στον Έβρο.
Οκτώβριος
Στις αυτοδιοικητικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβρη, σημειώθηκε η άνοδος των δυνάμεων της Αριστεράς, με το ΚΚΕ να ανεβάζει τα ποσοστά του σε όλες τις περιφέρειες. Η πιο εντυπωσιακή επιτυχία όμως ήταν για τα ενωτικά σχήματα της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, με πολύ σημαντικά αποτελέσματα της «Πόλης Ανάποδα» στη Θεσσαλονίκη και της «Ανατρεπτικής Συμμαχίας για την Αθήνα», όπως και ενωτικών σχημάτων της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς σε μικρότερους δήμους (Σχετικά με τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών διαβάστε εδώ, εδώ κι εδώ).
Νοέμβριος
Την 1η Νοέμβρη το αντιφασιστικό κίνημα κατάφερε μια πολύ σημαντική νίκη, καθώς ακύρωσε την πανευρωπαϊκή ναζιστική συγκέντρωση στο Νέο Ηράκλειο. Το αντιφασιστικό κίνημα με την ουσιαστική συμβολή του Αντιφασιστικού Συντονισμού Αθήνας-Πειραιά, μέσα από μια εκστρατεία 4 μηνών κατάφερε να ακυρώσει την φασιστοσύναξη, παρά τις απαγορεύσεις συγκεντρώσεων που είχε ανακοινώσει η Αστυνομία (Διαβάστε περισσότερα εδώ κι εδώ).
Από την πρώτη στιγμή της βάρβαρης επίθεσης που εξαπέλυσε ο ισραηλινός στρατός στη Λωρίδα της Γάζας, σε όλον τον κόσμο ξέσπασαν μαζικές διαδηλώσεις σε ένδειξη αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό. Στην Ελλάδα δεν αναπτύχθηκε μαζικό αντιπολεμικό κίνημα, και αυτό ήταν κυρίως λόγω της πεσμένης εγχώριας πολιτικής κατάστασης. Παρόλα αυτά, έγιναν πολλές και σε κάποιες περιπτώσεις μαζικές αντιπολεμικές κινητοποιήσεις.
Στο μεταξύ στη Θεσσαλονίκη, η κατασκευή υπερυψωμένης ταχείας λεωφόρου (Flyover), ενός έργου που θα έχει δραματικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων, τόσο κατά την κατασκευή, όσο και κατά τη λειτουργία του, προκάλεσε αντιδράσεις. Αυτός είναι και ο λόγος που δεκάδες συλλογικότητες έχουν κινητοποιηθεί και έχει αναπτυχθεί μια ολόκληρη εκστρατεία ενάντια στη κατασκευή του. Μέσα στον Νοέμβρη οργανώθηκε, ανάμεσα σε άλλα, και τοπική πορεία στην Τούμπα με σημαντική συμμετοχή κατοίκων της περιοχής.
Δεκέμβριος
Μέσα στον Δεκέμβρη διοργανώθηκε ένα πολύ σημαντικό συμβολικά 4ήμερο εκδηλώσεων ενάντια στις εξορύξεις και τον πόλεμο στη Θεσσαλονίκη. Οι Επιτροπές Αγώνα Θεσσαλονίκης και Μεγάλης Παναγιάς ενάντια στην εξόρυξη χρυσού και η πρωτοβουλία Μας σκάβουν τον λάκκο, φιλοξένησαν έναν σημαντικό αριθμό αγωνιστών από την Τουρκία και τη Ρουμανία που ήρθαν για να συζητήσουν πως θα σταματήσουμε την περιβαλλοντική καταστροφή και πως θα προωθήσουμε την ιδέα της ελληνοτουρκικής φιλίας ανάμεσα στους λαούς (Διαβάστε περισσότερα εδώ).
Για ένα νέο έτος με νέους αγώνες
Στόχος της παραπάνω ανασκόπησης δεν είναι να ωραιοποιήσει το γενικό κλίμα που επικρατεί, με τα κινήματα να εξακολουθούν να είναι σε υποχώρηση από το 2015. Τα τελευταία 2 χρόνια όμως βλέπουμε τα πρώτα δείγματα μιας ανάκαμψης των αγώνων, με σημαντικές απεργίες και κινητοποιήσεις, καθώς και τοπικούς αγώνες. Η εικόνα που προκύπτει είναι πως σε ένα μέρος των εργαζομένων και της νεολαίας αρχίζει να αναπτύσσεται διάθεση για μάχες, ακόμα και αν σε κεντρικό επίπεδο η κατάσταση της Αριστεράς και του εργατικού κινήματος είναι από προβληματική έως απογοητευτική.
Η διάθεση αυτή πρέπει να αξιοποιηθεί από την ανατρεπτική Αριστερά προκειμένου να υπάρξουν προχωρήματα, προκειμένου να μπούμε αποφασιστικά και δυναμικά στο 2024.
