Δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι η βελγική κυβέρνηση θα ευθυγραμμιζόταν με τους συμμάχους της στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ στα πλαίσια του πολέμου στην Ουκρανία. Εκτός από την πλήρη υποστήριξη της πολιτικής των δυτικών συμμάχων, διεξάγεται παράλληλα μια εκστρατεία για την προώθηση της υποστήριξης των Ουκρανών προσφύγων από το βελγικό κράτος. Μάλιστα, η βελγική βασιλική οικογένεια ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει τρία ακίνητα ιδιοκτησίας της για τη φιλοξενία Ουκρανών προσφύγων! Αρκετοί δήμοι του Βελγίου έχουν απευθύνει έκκληση στους κατοίκους τους, προτείνοντας πιθανούς τρόπους υποστήριξης των προσφύγων και των ανθρώπων που είναι εγκλωβισμένοι στην Ουκρανία: από συλλογή τροφίμων και ρούχων μέχρι φιλοξενία προσφύγων. Σε μια ζωντανή εκπομπή που συνδιοργανώθηκε και μεταδόθηκε από τρία φλαμανδικά τηλεοπτικά κανάλια την περασμένη εβδομάδα, συγκεντρώθηκε από το κοινό το εντυπωσιακό ποσό των 17,7 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο θα προσφερθεί σε ΜΚΟ που εργάζονται με πρόσφυγες και θύματα πολέμου στην Ουκρανία.
Αυτή η στάση των αρχών σηματοδοτεί μια εντυπωσιακή διαφορά σε σύγκριση με τον τρόπο που αντιμετωπίστηκαν οι πρόσφυγες του κύματος 2015-16. Τότε, πολίτες και αντιρατσιστικές / προσφυγικές οργανώσεις είχαν αναλάβει πρωτοβουλίες υλικής υποστήριξης των εκατοντάδων προσφύγων που έφταναν στο Βέλγιο, αλλά δεν υπήρξε ουσιαστικά καμία βοήθεια ή πρωτοβουλία εκ μέρους των αρχών. Αντιθέτως, ένα αυτοοργανωμένο καμπ υποστήριξης προσφύγων στις Βρυξέλλες εκκενώθηκε βίαια από την αστυνομία αμέσως μόλις στήθηκε. Όσο για τα καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης, είχαν μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση απέναντι στους πρόσφυγες τότε.
Αυξανόμενη ρωσοφοβία
Ταυτόχρονα, παρατηρείται και ένα ανησυχητικό κύμα ρωσοφοβίας. Η Έλενα Μπουρένινα είναι μια 37χρονη καθηγήτρια κλασικού τραγουδιού. Είναι Βελγίδα ρωσικής καταγωγής. Ζει στη Βαλλονία (το γαλλόφωνο τμήμα του Βελγίου) από τα δέκα της χρόνια, όταν η μητέρα της μετανάστευσε από τη Ρωσία. Πρόσφατα έδωσε συνέντευξη σε εκπομπή του RTL, καταγγέλλοντας διαφόρων ειδών επιθέσεις εναντίον Ρώσων που ζουν στην περιοχή της, ή ακόμη και ανθρώπων που φέρουν ονόματα που μοιάζουν με ρωσικά ή μιλούν ρωσικά.
«Όλο και περισσότεροι άνθρωποι γύρω μου φοβούνται να μιλήσουν ρωσικά στον δρόμο!», λέει η Έλενα.
Όπως επίσης αναφέρει η ίδια, η ρωσική γλώσσα είναι επίσημη γλώσσα σε τέσσερις χώρες (και αναγνωρισμένη μειονοτική γλώσσα σε άλλες εννέα), οπότε κάποιος μπορεί να μιλάει ρωσικά ή να έχει ρωσικό επίθετο, ενώ είναι Μολδαβός, Καζάκος ή ακόμη και Ουκρανός.
Στη συνέντευξή της, μίλησε για διάφορα είδη επιθέσεων: επιθετικά μηνύματα στο Instagram, λεκτικές επιθέσεις στον δρόμο, σπασμένα αυτοκίνητα ή προσόψεις σπιτιών – μόνο και μόνο επειδή κάποιος είχε ρωσικό όνομα στο κουδούνι της πόρτας ή στον λογαριασμό του στο Instagram.
Η Έλενα Μπουρένινα εξέφρασε επίσης την ανησυχία της για το ολοένα αυξανόμενο κλίμα ενάντια στη ρωσική τέχνη. Αναρωτιέται χαρακτηριστικά:
«Γιατί ο κόσμος στρέφεται εναντίον του ρωσικού λαού που δεν ζήτησε τίποτα από όλα αυτά; Οι Ρώσοι βρίσκονται τώρα στην πρώτη γραμμή ενάντια στον πόλεμο. Στο Βέλγιο, Ρώσοι και Ουκρανοί, είμαστε ακόμα φίλοι. Υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον. Έχουμε φίλους που ζουν μια τραγωδία αυτή τη στιγμή με την οικογένειά τους εγκλωβισμένη στην Ουκρανία».
Προπαγάνδα στο δημοτικό σχολείο;
Σε μια συζήτηση με μια μητέρα που ζει στη Βαλλονία, είπε ότι το 7χρονο παιδί της υπέφερε από εφιάλτες για αρκετές ημέρες αφότου η δασκάλα έδειξε πλάνα από βομβαρδισμούς της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας στην τάξη του, μια τάξη με παιδιά της Β’ Δημοτικού! Λίγες μέρες αργότερα, τα παιδιά άρχισαν να απομονώνουν έναν συμμαθητή τους, του οποίου η μητέρα είναι Ρωσίδα και αρνιόντουσαν να παίξουν με αυτό το παιδί! Η ίδια η μητέρα επικοινώνησε με το κέντρο ψυχολογικής υποστήριξης των μαθητών της περιφέρειάς της, αλλά οι αρμόδιοι με τους οποίους μίλησε δεν βρήκαν κάτι επιλήψιμο στην προβολή του βίντεο! Κατόπιν βέβαια, το θέμα συζητήθηκε στο σχολείο και οι εκπαιδευτικοί φρόντισαν να λάβουν μέτρα για να διορθωθεί η κατάσταση.
Πέρα από τις προβληματικές (για να το πούμε ήπια) παιδαγωγικές μεθόδους της συγκεκριμένης εκπαιδευτικού, το σχολείο, όπως και οι τέχνες, είναι ένας χώρος που πρέπει να διέπεται από ιδανικά όπως η αλληλεγγύη, η αδελφοσύνη, η ανεκτικότητα, η συμπερίληψη και η αποδοχή. Είναι εξοργιστικό το γεγονός ότι ο ρατσισμός ή οι ρατσιστικές συμπεριφορές γίνονται ανεκτές – πολύ περισσότερο μάλιστα να προωθούνται – σε δημοτικά σχολεία.
Μεταναστευτικές πολιτικές που ευνοούν τις διακρίσεις
Έχει γίνει πολύς λόγος για το γεγονός ότι αρκετές ευρωπαϊκές χώρες χαλαρώνουν τις πολιτικές μετανάστευσης και ασύλου για τους Ουκρανούς πρόσφυγες. Σύμφωνα με τις οδηγίες που κυκλοφορούν στις κοινωνικές υπηρεσίες της Φλάνδρας, οι Ουκρανοί πολίτες που φθάνουν ή ζουν ήδη νόμιμα στο Βέλγιο, αποκτούν κατ’ εξαίρεση άδειες ή/και ευνοούνται με παρατάσεις της άδειας παραμονής τους, ενώ οι διαδικασίες απλοποιούνται σημαντικά γι’ αυτούς. Συν τοις άλλοις, οι Ουκρανοί υπήκοοι που ζουν ήδη στο Βέλγιο, δεν θα διώκονται ούτε θα απελαύνονται, ακόμη και αν η άδειά τους έχει λήξει για ένα διάστημα 3 μηνών. Οι εξαιρέσεις αυτές δεν ισχύουν για άλλους πρόσφυγες, ακόμη και αν προέρχονται από εμπόλεμες περιοχές.
Είναι βέβαια σωστό οι Ουκρανοί που διαφεύγουν από αυτόν τον φρικτό πόλεμο, έχοντας πιθανότατα χάσει τα πάντα, να αντιμετωπίζονται με ανθρώπινο τρόπο, να υποστηρίζονται οικονομικά και βρίσκονται σε καθεστώς προστασίας.
Όλοι οι πρόσφυγες πολέμου και οι μετανάστες θα έπρεπε πραγματικά να αντιμετωπίζονται με αυτόν τον τρόπο. Οι Ουκρανοί πρόσφυγες δεν είναι «περισσότερο» ή «καλύτεροι» πρόσφυγες από τους Σύρους ή τους Αφγανούς και το γεγονός ότι οι τελευταίοι δεν αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο αποτελεί απόδειξη της υποκρισίας των δυτικών κυβερνήσεων.
Στην περίπτωση αυτή, η διάκριση αυτή δεν οφείλεται στο χρώμα ή τη θρησκεία. Οι Ρώσοι είναι εξίσου «λευκοί» και «χριστιανοί» με τους Ουκρανούς, ωστόσο τους σπάνε τα αυτοκίνητα ή λαμβάνουν απειλητικά μηνύματα, ενώ αυτό φαίνεται να γίνεται ανεκτό και να συγκαλύπτεται από τις αρχές.
Ο λόγος για αυτές τις διακρίσεις είναι ότι οι χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ θεωρούν την Ουκρανία γεωπολιτικό σύμμαχό τους, την χειρίζονται σαν ένα χρήσιμο εργαλείο για να στριμώξουν τη Ρωσία και τον Πούτιν στη γεωπολιτική σκακιέρα. Για άλλη μια φορά, οι άνθρωποι εργαλειοποιούνται σαν μοχλός πίεσης στα πολιτικά παιχνίδια.
Στην πραγματικότητα, έχουμε ξαναδεί κάτι παρόμοιο: το 2016-17, η Τουρκία είχε υποκινήσει τους πρόσφυγες να περάσουν τα ελληνικά σύνορα, διαδίδοντας φήμες ότι θα τους επιτρεπόταν να συνεχίσουν το ταξίδι τους και να φτάσουν σε ευρωπαϊκές χώρες. Λίγες εβδομάδες αργότερα, τους μπλόκαραν στα σύνορα Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας και στη συνέχεια τους εγκλώβισαν στα σύνορα της Σερβίας με την Ουγγαρία. Ένα παρόμοιο σενάριο επαναλήφθηκε πριν από μερικούς μήνες στα σύνορα της Λευκορωσίας με την Πολωνία.
Το γεγονός ότι οι Ουκρανοί αντιμετωπίζονται ανθρώπινα τώρα, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση εγγύηση ότι θα έχουν καλύτερη ζωή ως πρόσφυγες στο Βέλγιο ή σε οποιαδήποτε άλλη χώρα στο μέλλον. Σύντομα, όταν ολοκληρωθεί ο ρόλος που τους επιβλήθηκε στο γεωπολιτικό παιχνίδι, θα είναι και αυτοί το ίδιο φτωχοί και αντικείμενα εκμετάλλευσης, όπως άλλοι μετανάστες πριν από αυτούς, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους. Σύντομα το λευκό τους δέρμα και η χριστιανική τους πίστη θα ξεχαστούν και θα αναγκαστούν κι αυτοί να παλέψουν για αξιοπρεπή εργασία, μισθό και ζωή.
Πολιτικά παιχνίδια και ακροδεξιά
Ο περίφημος πρόεδρος του ακροδεξιού Βλαμς Μπελάνγκ (Vlaams Belang, μτφρ: «Φλαμανδικό Συμφέρον»), Τομ Βαν Γκρίκεν (Tom Van Grieken), δήλωσε στο φλαμανδικό ραδιόφωνο ότι οι Ουκρανοί πρόσφυγες είναι σίγουρα ευπρόσδεκτοι, υπό την προϋπόθεση ότι οι υπόλοιπες αιτήσεις ασύλου θα ανασταλούν, επειδή δεν υπάρχει αρκετός χώρος και χρήματα για όλους. Το ακροδεξιό κόμμα έχει επίσης δηλώσει την πρόθεσή του να καταθέσει πρόταση μομφής κατά τριών Υπουργών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για παραβίαση των διατάξεων της συνθήκης του Δουβλίνου σχετικά με τον χειρισμό των Ουκρανών προσφύγων. Ο αρμόδιος Υπουργός βέβαια απάντησε ότι δεν υπάρχει νόμιμος τρόπος αναστολής των αιτήσεων ασύλου, ενώ οι Ουκρανοί πρόσφυγες αποτελούν ιδιαίτερη περίπτωση.
Το Βλαμς Μπελάνγκ δημοσιοποίησε επίσης την πρόθεσή του να υποστηρίξει το αίτημα της Πολωνίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, να λάβουν έκτακτα κονδύλια από την ΕΕ, προκειμένου να μπορέσουν να ανταποκριθούν στην προσφυγική κρίση.
Η στάση του Βλαμς Μπελάνγκ είναι εξίσου υποκριτική με τη στάση οποιασδήποτε κυβέρνησης ή θεσμικής πολιτικής δύναμης: ποτέ δεν υιοθέτησαν παρόμοια θέση σε σχέση με τους Σύρους ή άλλους πρόσφυγες που επίσης διαφεύγουν από πολέμους. Αντίθετα, το επιχείρημά τους ήταν πάντα ότι δεν υπάρχει «αρκετός χώρος» γι’ αυτούς στην Ευρώπη και ότι θα πρέπει να επιστρέψουν εκεί από όπου έφυγαν.
Το θέμα όμως είναι ότι για άλλη μια φορά οι πρόσφυγες εργαλειοποιούνται στο πλαίσιο πολιτικών παιχνιδιών και ανταγωνισμών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει εκφράσει τη συμπάθειά του για το ηγετικό μέλος του Βλαμς Μπελάνγκ, Φίλιπ Ντεγουίντερ (Filip Dewinter), ενώ είναι επίσης ευρέως γνωστές οι φιλικές σχέσεις του με άλλους ακροδεξιούς Ευρωπαίους ηγέτες. Ένα πράγμα είναι σίγουρο: ούτε η ακροδεξιά ούτε οι υπουργοί της κυβέρνησης συμπάσχουν με την τραγωδία των προσφύγων, όπως δεν ενδιαφέρονται για τα προβλήματα των Βέλγων ή των άλλων ευρωπαϊκών λαών.
Οι κυβερνήσεις της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ φέρουν σοβαρές ευθύνες για όλους τους πολέμους και τις κρίσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη εδώ και δεκαετίες στη Μέση Ανατολή, την Ασία ή την Αφρική. Έχουν επίσης το δικό τους μερίδιο ευθύνης για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Διαπιστώνουμε ότι τεράστια χρηματικά ποσά απελευθερώνονται για τη στρατιωτική υποστήριξη της Ουκρανίας και για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης που έχει προκληθεί από τον πόλεμο, ενώ αρκετά πρόσφατα ακούγαμε ότι δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα για τη στήριξη του τομέα της δημόσιας υγείας ή των προσφύγων από άλλες χώρες. Ταυτόχρονα, οι Ρώσοι και οι ρωσόφωνοι μετατρέπονται σε αποδιοπομπαίους τράγους, παρά το γεγονός ότι είναι τα πρώτα θύματα του αυταρχικού καθεστώτος του Πούτιν και ότι συχνά αναπτύσσουν αντιστάσεις στο καθεστώς του.
Το συμφέρον των λαών είναι η ενότητα, η συμπερίληψη και η αλληλεγγύη. Η διαίρεση και οι διακρίσεις εξυπηρετούν μόνο τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Στεκόμαστε στο πλευρό των Ουκρανών, των προσφύγων, του καταπιεσμένου ρωσικού λαού και όλων των θυμάτων που δραπετεύουν από τους πολέμους και τη φτώχεια, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους. Παλεύουμε για το δυνάμωμα ενός ενωτικού αντιπολεμικού κινήματος, που να βασίζεται στη διεθνιστική και εργατική προοπτική, ενάντια στην ιμπεριαλιστική επιθετικότητα.
