Τα στοιχεία που κυριάρχησαν στις ισπανικές εκλογές που διεξήχθησαν την Κυριακή 28 Απρίλη είναι τα εξής: άνετη νίκη του Σοσιαλιστικού Κόμματος (αντίστοιχο του ΠΑΣΟΚ) χωρίς όμως να μπορεί να εξασφαλίσει την πλειοψηφία των εδρών της βουλής, μεγάλη πτώση της Αριστεράς του Unidos Podemos και είσοδος του ακροδεξιού Vox στο κοινοβούλιο.
Τα αποτελέσματα των εκλογών
Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών της Ισπανίας σημειώθηκε αύξηση της συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία με 75,75% (26.361.051 ψηφοφόροι) σε σχέση με το 2016 που η συμμετοχή ήταν 68,6%.
Το αποτέλεσμα των εκλογών δείχνει την ενίσχυση του Σοσιαλιστικού Κόμματος του Πέδρο Σάντσεθ, με 28,6% και 123 έδρες, όταν το 2016 είχε 22,6% και 85 έδρες. Αντίθετα το δεξιό Λαϊκό Κόμμα που ήρθε δεύτερο κατέγραψε το χειρότερο αποτέλεσμα από το 1990 με ποσοστό 16,7% και 66 έδρες, χάνοντας πάνω από τους μισούς του βουλευτές, καθώς το 2016 είχε 33% και 137 έδρες.
Το κεντροδεξιό κόμμα Ciudadanos (κάτι αντίστοιχο του Ποταμιού) αναδείχθηκε τρίτο κόμμα με 15,6% και 57 έδρες, σημειώνοντας σημαντική άνοδο σε σχέση με τις εκλογές του 2016 όπου είχε αποσπάσει 13% και 32 έδρες.
Μεγάλη πτώση είχε το Unidos Podemos, η εκλογική συνεργασία ανάμεσα στο Podemos του Πάμπλο Ιγκλέσιας και της Ενωμένης Αριστεράς, που βρέθηκε στη τέταρτη θέση με 14,3% και 42 έδρες, όταν το 2016 είχε 21,2% και 71 έδρες.
Οι φόβοι για την είσοδο του ακροδεξιού Vox στην βουλή, επιβεβαιώθηκαν, καθώς κατάφερε να αποσπάσει ποσοστό 10,3 % και 24 έδρες.
Από τη στιγμή που το Σοσιαλιστικό Κόμμα δεν μπορεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, το επόμενο διάστημα θα γίνουν διαπραγματεύσεις προκειμένου να δημιουργηθεί κυβέρνηση συνεργασίας. Κάτι που όπως φαίνεται δεν θα είναι μια εύκολη διαδικασία καθώς ακόμα και με τη στήριξη του Unidos Podemos (ο Πάμπλο Ιγκλέσιας ήδη έχει δηλώσει την πρόθεσή του να προχωρήσει σε κυβέρνηση συνεργασίας με το Σοσιαλιστικό Κόμμα), το άθροισμα των εδρών θα φτάσει στις 165 και θα χρειαστεί να ψάξουν σε άλλα κόμματα για να βρουν τις υπόλοιπες 11 έδρες ώστε να εξασφαλίσουν την πλειοψηφία. Δεν μπορεί βέβαια να αποκλειστεί να δημιουργηθεί κυβέρνηση μειοψηφίας, με μικρότερα κόμματα να δίνουν ψήφο ανοχής στον Σάντσεθ.
O Σάντσεθ εγγυητής του κατεστημένου
Η πτώση του Ραχόι και της κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος, μετά την πρόταση μομφής του ηγέτη του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Πέδρο Σάντσεθ, έπαιξαν ένα καθοριστικό ρόλο για την ενίσχυση τόσο του ίδιου του Σάντσεθ, όσο και του κόμματός του.
Η κυβέρνηση του Ραχόι ήταν στην εξουσία για 1,5 χρόνο, αλλά ήταν τόσο μεγάλη η ανάγκη της κοινωνίας και των εργαζομένων να την ξεφορτωθούν, που η πρόταση μομφής του Σοσιαλιστικού Κόμματος δημιούργησε ανακούφιση σε πλατιά στρώματα. Ο παράγοντας που έπαιξε καθοριστικό ρόλο βέβαια να πέσει ο Ραχόι δεν ήταν ο Σάντσεθ αλλά το κίνημα της Καταλονίας, τα κινήματα των γυναικών και των συνταξιούχων, αλλά και το σκάνδαλο διαφθοράς Γκούρτελ.
Ο Σάντσεθ προσπάθησε αρχικά να δημιουργήσει την εικόνα ότι το Σοσιαλιστικό Κόμμα μπορεί να πάει προς τα αριστερά, αλλά η «αριστερή στροφή» του κόμματος έμεινε στα λόγια.
Τον περασμένο Ιούνη και ενώ είχαν περάσει μόλις δυο βδομάδες από τότε που ανέλαβε την πρωθυπουργία, ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει να εφαρμόζει τις πολιτικές λιτότητας του Λαϊκού Κόμματος, συνέχισε τις διώξεις ενάντια στο καταλανικό κίνημα, ενώ είχε στραφεί εναντίον της ελευθερίας της έκφρασης, παίρνοντας νομοθετικές πρωτοβουλίες επιβάλλοντας πρόστιμα για σχόλια και διαμαρτυρίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Και δεν είναι τυχαίο που η μεγαλύτερη τράπεζα των ΗΠΑ, JP Morgan δήλωσε πως μια κυβέρνηση συνασπισμού υπό την ηγεσία του Σοσιαλιστικό Κόμματος, θα έχει επίγνωση των πιέσεων της αγοράς και δεν θα θέσει σε κίνδυνο το ευνοϊκό κλίμα των χρηματιστηρίων προς τα ισπανικά κρατικά ομόλογα. Ταυτόχρονα, η JP Morgan αναφέρει πως σε περίπτωση που το Podemos στηρίξει το Σοσιαλιστικό Κόμμα, μπορεί να αποτελέσει ένα μέτρο πίεσης προς τα αριστερά. Όμως, καταλήγει στην εκτίμηση ότι «δεν θα υπάρξει σημαντικός κίνδυνος του συστήματος, καθώς το Σοσιαλιστικό Κόμμα παραμένει σταθερά υπέρ της ΕΕ και το Podemos θα αναγκαστεί να περιοριστεί».
Με άλλα λόγια ο Σάντσεθ έχει δώσει τις εγγυήσεις του για την «σταθερότητα» του ισπανικού και ευρωπαϊκού κεφαλαίου.
Η άνοδος του ακροδεξιού Vox
4 μήνες μετά την επιτυχία του Vox στο τοπικό κοινοβούλιο της Ανδαλουσίας όπου κέρδισε 12 έδρες, οι νοσταλγοί του Φράνκο θα μπουν στην ισπανική βουλή με 24 έδρες, καταφέρνοντας να εκτινάξουν τα ποσοστά τους από το 0,2% του 2016 στο 10,3%.
Είναι μάλιστα η πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια που ένα ακροδεξιό κόμμα μπαίνει στην ισπανική βουλή και όπως δήλωσε ο πρόεδρος του Vox, Σαντιάγο Αμπασκάλ, αμέσως μετά τα αποτελέσματα, το Vox «ήρθε για να μείνει».
Το κόμμα δημιουργήθηκε το 2014 από τον Αμπασκάλ, ο οποίος υπήρξε μέλος του Λαϊκού Κόμματος. Μέχρι το 2017 ήταν μια περιθωριακή ομάδα, αλλά με το ξέσπασμα της κρίσης στην Καταλονία ενίσχυσε την ακροδεξιά ρητορική του ενάντια στην αυτοδιάθεση των Καταλανών.
Διαβάζοντας κανείς το σχέδιο με 100 προτάσεις μέτρων για την «επίλυση» κάποιων σημαντικών ζητημάτων, καταλαβαίνει αυτόματα ότι είναι ρατσιστικής έμπνευσης.
Απέλαση όλων των παράνομων μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους, δημιουργία τείχους για να σταματήσει τις μεταναστευτικές ροές, κλείσιμο όλων των τζαμιών είναι κάποιες από τις «λύσεις» που προτείνει.
Ο βασικός του στόχος είναι να καταργήσει την αυτονομία της Καταλονίας, καθώς και των 17 αυτόνομων περιοχών της Ισπανίας, αφαιρώντας ταυτόχρονα από τις τοπικές κυβερνήσεις όλες τις αρμοδιότητες για την Υγεία, την Παιδεία και τα δημόσια έργα, προκειμένου να «οικοδομηθεί ένα ισχυρό ισπανικό έθνος».
Ταυτόχρονα, προτείνει να καταργηθεί ο νόμος για τη σεξιστική βία καθώς και να διαλυθούν όλες οι φεμινιστικές οργανώσεις.
Είναι φανερό ότι η είσοδος του Vox στη βουλή είναι άλλο ένα καμπανάκι για την ενίσχυση της ακροδεξιάς στην Ευρώπη.
Η επόμενη μέρα και η Αριστερά
Η άνοδος του Vox δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από την αποτυχία των Podemos να προσφέρουν μια πειστική διέξοδο για τα λαϊκά στρώματα. Το Podemos δημιουργήθηκε το 2014, πατώντας πάνω στο κίνημα των πλατειών του ’11, και υποτίθεται θα έφερνε κάτι νέο στην Αριστερά. Κάποια στιγμή είχε φτάσει να βγαίνει και πρώτο στις δημοσκοπήσεις, προχώρησε σε συνεργασία με την «Ενωμένη Αριστερά» (το παραδοσιακό κόμμα της Αριστεράς στην Ισπανία) και έθετε το θέμα μιας αριστερής κυβέρνησης. Η δεξιά στροφή όμως ή θολούρα στις θέσεις του, η έλλειψη εσωτερικής δημοκρατίας (δεν υπάρχουν συναντήσεις μελών, η ηγεσία παίρνει μόνη της τις αποφάσεις με κάποια συμβουλευτικά διαδικτυακά δημοψηφίσματα) και η συντηρητική στάση που κράτησε στην κρίση της Καταλονίας έκοψαν αυτή τη δυναμική του. Η διαφαινόμενη συμμετοχή του Ιγκλέσιας στην κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος είναι δεδομένο θα επιταχύνει την δεξιά πορεία και την ενσωμάτωση του του.
Όλα τα «ελπιδοφόρα» και «νέα» Αριστερά κόμματα που μπήκαν σε αυτή την διαδικασία να κάνουν πιο μετριοπαθείς τις θέσεις τους και να συμμετέχουν σε κυβερνήσεις στα πλαίσια του συστήματος είχαν ακριβώς την ίδια πορεία. Ενσωμάτωση, εκφυλισμός, εξευτελισμός, ή και διάλυση. Ενδεικτικά μόνο να αναφέρουμε τον ΣΥΡΙΖΑ, την Κομμουνιστική Επανίδρυση στην Ιταλία, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ολλανδίας, κα.
Και φυσικά, αυτή η τάση ευνοεί και το κατεστημένο και την ακροδεξιά, που προσπαθεί να παρουσιαστεί σαν η μόνη εναλλακτική. Με αφορμή και την Ισπανία, χρειάζεται να βγουν τα συμπεράσματα για την ανάγκη η Αριστερά να υιοθετήσει ένα τολμηρό σοσιαλιστικό πρόγραμμα ρήξης, ως τη μόνη λύση για να πολεμηθούν και τα κόμματα του κατεστημένου και η ακροδεξιά.
