Όπως κάθε κίνημα, έτσι κι αυτό που εξελίσσεται μετά τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, βρίσκεται αντιμέτωπο με αμείλικτα ερωτήματα: Πως μπορούμε να νικήσουμε; Με ποιο σχέδιο; Με ποια αιτήματα; Με ποια τακτική; Με ποιες μέθοδες πάλης;
Αυτή η συζήτηση δεν είναι αφηρημένη και θεωρητική. Διεξάγεται ζωντανά και καθημερινά στις συνελεύσεις και στις καταλήψεις, μέσα στις γραμμές χιλιάδων νέων αγωνιστών, μαθητών και φοιτητών, αλλά και ανάμεσα στους εργαζόμενους και την κοινωνία. Και λειτουργεί σαν ένα «σχολείο» που χτίζει συνειδήσεις, είτε προς την μια είτε προς την άλλη κατεύθυνση.
Ένα αυθόρμητο ξέσπασμα οργής
Είναι αλήθεια πως οι πρώτες δύο μέρες μετά τη δολοφονία του Α. Γρηγορόπουλου χαρακτηρίστηκαν από ένα αυθόρμητο ξέσπασμα δικαιολογημένης οργής που συνεπήρε χιλιάδες, κυρίως νέους ανθρώπους – αλλά όχι μόνο. Το μέγεθος των πρώτων διαδηλώσεων ήταν πρωτοφανές, ο αριθμός των πόλεων που αυθόρμητα κατέβηκε κόσμος στους δρόμους πολύ μεγάλος – ακόμα και σε πόλεις που δεν έχουν δει ποτέ τους διαδήλωση. Ωστόσο το πολιτικό στίγμα αυτής της αυθόρμητης έκρηξης ήταν απροσδιόριστο Σ’ αυτή την φάση όπου η οργή απλά ξέσπαγε, χωρίς να αναζητά ακόμα συγκεκριμένο στόχο, οι καταστροφές και τα «μπάχαλα» με πρωταγωνιστές μερίδα του αντιεξουσιαστικού χώρου (αλλά και αποδειγμένα πια, προβοκάτορες), είχαν την τιμητική τους. Μάλιστα συνέβαιναν με ανοχή από σημαντική μερίδα της κοινωνίας. Τράπεζες που έσπαγαν, σούπερ μάρκετ ή αντιπροσωπείες αυτοκινήτων που καίγονταν χωρίς να προκαλούν την οργή του κόσμου την επόμενη και την μεθεπόμενη της δολοφονίας του Α. Γρηγορόπουλου.
Μερίδα του αντιεξουσιαστικού χώρου «ενθουσιασμένη» απ’ αυτή την εξέλιξη, απελευθερώθηκε πλήρως, δίνοντας το σύνθημα για «μπάχαλα παντού». Περίπτερα, στάσεις, παπάκια, τηλεφωνικοί θάλαμοι, μικρομάγαζα όλων των ειδών, ότι βρίσκονταν μπρος τους, έπρεπε να καταστραφεί στο όνομα της υπέρτατης και τελικής εξέγερσης. Λες κι όσες πιο πολλές οι καταστροφές τόσο πιο μεγάλη η εξέγερση… το βράδυ της δεύτερης μέρας μετά τη δολοφονία, τη Δευτέρα 8 Δεκέμβρη, οι ομάδες αυτές δεν άφησαν τίποτα όρθιο στο κέντρο της Αθήνας, από τους δρόμους που πέρασε η μαζική πορεία πολλών δεκάδων χιλιάδων.
Εμείς προβλέψαμε ότι αν τα «μπάχαλα» διαρκούσαν και δεν έπαιρνε την σκυτάλη το μαζικό κίνημα, τότε θα λειτουργούσαν αντιστρόφως ανάλογα: Η ανοχή της κοινωνίας θα εξαντλούνταν, η καταστολή θα ενισχύονταν, η κυβέρνηση θα αποκτούσε επιχειρήματα για να δικαιολογήσει την καταστολή, η κοινωνία θα μπερδεύονταν.
Οι μαζικές κινητοποιήσεις των μαθητών και η στήριξη των τοπικών κοινωνιών
Έχοντας πει τα παραπάνω ξεκαθαρίζουμε πως δεν ταυτίζουμε τα «μπάχαλα» των διάφορων οργανωμένων ομάδων «αντιεξουσιαστών» με τις αυθόρμητες εκρήξεις οργής μαθητών, φοιτητών και εργαζομένων που περικύκλωσαν περισσότερα από 50 αστυνομικά τμήματα, την ΓΑΔΑ και δεκάδες άλλα κυβερνητικά ή επίσημα κτίρια πανελλαδικά την πρώτη βδομάδα μετά τη δολοφονία.
Σχεδόν σε κάθε γειτονιά της Αθήνας και άλλων μεγάλων πόλεων, αλλά και σε δεκάδες επαρχιακές πόλεις, χιλιάδες στάθηκαν με θάρρος απέναντι σε πάνοπλες δυνάμεις καταστολής. Αλλού με νεράντζια και πέτρες, αλλού με λουλούδια, αλλού με ευφάνταστα χάπενινγκ. Κι όλες σχεδόν χωρίς εξαίρεση αυτές οι διαμαρτυρίες γεύτηκαν την αστυνομική βία, τους ξυλοδαρμούς, τα δακρυγόνα, το κυνηγητό στα στενάκια, τις συλλήψεις –ανήλικων στις περισσότερες περιπτώσεις.
Οι περισσότερες από αυτές τις αυθόρμητες διαμαρτυρίες υποστηρίχθηκαν από ολόκληρες γειτονιές, οι οποίες εξεγέρθηκαν ενάντια στις συλλήψεις και την καταστολή και σε πολλές περιπτώσεις στάθηκαν ικανές να επιβάλλουν την απελευθέρωση συλληφθέντων μαθητών.
Είχαμε μάλιστα την διπλή εικόνα: το «ανοχύρωτο» κέντρο της πόλης απέναντι στα οργανωμένα και ανεξέλεγκτα «μπάχαλα» και τις «οχυρωμένες» γειτονιές με ΜΑΤ, ΕΚΑΜ απέναντι σε 13-15χρονα! Γιατί άραγε;
Ποιον φοβάται η κυβέρνηση;
Η κυβέρνηση δεν αισθάνθηκε ούτε για μια στιγμή ότι απειλείται από την εικόνα του κατεστραμμένου κέντρου ή το καμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο του Κακλαμάνη. Αντίθετα έλπιζε τα μπάχαλα να συνεχίσουν (αυτό το αποδεικνύει και ο μεγάλος αριθμός κουκουλοφόρων ασφαλιτών που συμμετείχαν στα μπάχαλα, όπως αποθανάτισε ο φωτογραφικός φακός)… Έτσι ώστε η ίδια μέσα από τις φλόγες να εμφανιστεί ως άλλος «σωτήρας», να κάνει παροχές στα θύματα των καταστροφών, να μπορεί να αναστήσει το λαβωμένο γόητρο της αστυνομίας εμφανίζοντας την ως υπερασπιστή της «κοινωνικής ειρήνης», να της δοθεί η δυνατότητα να ενεργοποιήσει τους «αγανακτισμένους πολίτες» ή τις φασιστικές εφεδρείες για να επιβάλουν την …απειλούμενη τάξη.
Έλπιζε να αποκτήσει επιχειρήματα για να επιμείνει στην θεωρία των σκοτεινών «ξένων κέντρων» -το ξανάδαμε με τις πυρκαγιές στην Πελοπόννησο. Έλπιζε πως η συνέχιση των καταστροφών θα δικαίωνε την επιχείρηση ενοχοποίησης όσων καλούσαν για την πτώση της και συμμετείχαν σε κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας. Κάποια στιγμή μπορεί και να πίστεψαν πως θα τα κατάφερναν με αυτή την τακτική, πως αλλιώς να εξηγηθεί το θράσος τους για πρώτη φορά στα χρονικά να καλούν σε ματαίωση γενικής απεργίας (10/12)!!
«Πόλη που καίγεται, λουλούδι που ανθίζει» vs «κίνημα που οργανώνεται, λουλούδι που ανθίζει»
Το γεγονός πως ακόμα κι ο Καραμανλής αναγκάστηκε να διαχωρίσει τους «κουκουλοφόρους» από το μαθητικό κίνημα με δήλωση του, αποτελεί απόδειξη για το τι πραγματικά τους φοβίζει – αυτόν, την κυβέρνηση του και την αστική τάξη. Προσπάθησε να λειτουργήσει κατευναστικά απέναντι στην κοινωνική οργή που πολλαπλασιάστηκε απέναντι στις προκλήσεις τις κυβέρνησης. Ακόμα περισσότερο με την τακτική του υπουργείου παιδείας για «χαλαρή λειτουργία» των σχολείων μετά τα γεγονότα, εκδρομές και βόλτες, επιδίωξαν να ξανακλείσουν το καπάκι της κατσαρόλας στην φάση που βρίσκεται σε επικίνδυνο βρασμό. Έχουν μέχρι στιγμής διαψευστεί οι επιδιώξεις τους. Κι έχουν επιβεβαιωθεί οι πραγματικοί τους φόβοι. Το μαθητικό και το φοιτητικό κίνημα έχουν πάρει την σκυτάλη, συνολικά στον χώρο της εκπαίδευσης αναπτύσσεται η δυναμική του πανεκπαιδευτικού μετώπου πάλης. Η κοινωνία εκ προοιμίου βλέπει με συμπάθεια τις κινητοποιήσεις. Η πτώση της ΝΔ στις δημοσκοπήσεις επιταχύνεται. Το ίδιο και η παραλυσία της απέναντι σε ένα μέτωπο, με άγνωστη έκταση, διάρκεια και έκβαση, που απειλεί να συμπαρασύρει και μεγάλη μερίδα της κοινωνίας.
Στο κλασσικό αναρχικό σύνθημα «πόλη που καίγεται, λουλούδι που ανθίζει» λοιπόν, εμείς απαντάμε: «κίνημα που οργανώνεται, λουλούδι που ανθίζει».
Τα κινήματα έχουν ανάγκη από ιδέες
Την ανάπτυξη ενός μαζικού κινήματος στο χώρο της παιδείας δεν την κατάφεραν οι καταστροφές και τα «μπάχαλα», όπως προβάλλει μερίδα του αντιεξουσιαστικού χώρου. Ούτε καν την ενεργοποίησαν. Αντίθετα με ότι πιστεύουν, όλα τα εύφλεκτα υλικά αυτής της κοινωνικής έκρηξης προϋπήρχαν, τα συσσωρεύουν οι αντικειμενικές συνθήκες. Ιδιαίτερα σήμερα μπροστά στην μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομική κρίση εδώ και 70 χρόνια, η πλειοψηφία της νεολαίας θέλει να συγκρουστεί με το κατεστημένο που της στερεί το μέλλον, να συγκρουστεί με την καθημερινή καταπίεση στο σχολείο, στην σχολή, στο χώρο δουλειάς, ή και στην οικογένεια κ.λ.π.
Η νεολαία, οι εργαζόμενοι και η κοινωνία δεν περιμένουν τις αναρχικές ομάδες που ειδικεύονται στα μπάχαλα (και εξαγγέλλουν μέσα απ’ αυτά την επανάσταση) για να τους «αφυπνίσουν», αυτό το καταφέρνει πολύ καλά ο ίδιος ο καπιταλισμός. Κι όταν αυτό συμβεί, τότε η κοινωνία δεν «προσκυνάει» το αυθόρμητο, περιμένοντας αυτό να κάνει τη δική της δουλειά που είναι να αλλάξει τη ζωή της. Αναζητάει σχέδιο, στόχους, και τρόπους πάλης.
Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο για τους εργαζόμενους που αποτελούν τη μεγάλη πλειοψηφία στην κοινωνία, δεν είναι ποτέ δυνατό να αρκεστούν σε γενικά συνθήματα για την πτώση της κυβέρνησης ή για την επανάσταση. Απαιτούν πάντα συγκεκριμένες προτάσεις: για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσουν να ανατρέψουν την κυβέρνηση, για το ποια θα βάλουν στην θέση της, για το πώς θα έχουν καλύτερα μεροκάματα, καλύτερες συνθήκες δουλειάς ή καλύτερα σχολεία και σχολές για τα παιδιά τους. Σ’ αυτή την πλειοψηφία της κοινωνίας έχει ανάγκη το μαθητικό και το φοιτητικό κίνημα να απευθυνθεί και να την φέρει κοντά της. Πως μπορεί όμως να συμβεί αυτό;
Κακή υπηρεσία στο κίνημα
Τα «μπάχαλα» δεν έχουν ως μόνες παρενέργειες όσα περιγράψαμε πιο πάνω. Αλλά ακόμα περισσότερες.
Όπως το να δημιουργούν φόβο στους πιο άπειρους και νέους αγωνιστές και να μειώνουν την συμμετοχή στις κινητοποιήσεις. Δεν είναι μόνο ο φόβος των συλλήψεων –υπαρκτός αν λάβουμε υπόψη μας ότι ήδη έχουν συλληφθεί σε 2 βδομάδες 250 άτομα. Την ίδια ώρα ενεργοποιούν τα συντηρητικά αντανακλαστικά της οικογένειας για να λειτουργήσει ως εμπόδιο στην μαζική συμμετοχή σε καταλήψεις και πορείες. Και βέβαια ας μην ξεχνάμε ότι αυτές οι μέθοδες αποσυσπειρώνουν από το κίνημα εκείνο το υγιές κομμάτι της νεολαίας που αισθάνεται και είναι «καπελώμενο» από τα «μπάχαλα», που λειτουργούν ως παραμορφωτικός καθρέφτης των αιτημάτων και των αναγκών του.
Κι ας μην παραβλέπουμε ότι τα «μπάχαλα» βάζουν κι άλλον έναν παίκτη στο παιχνίδι, τα ΜΜΕ, που έχουν τη δύναμη να παίρνουν την συζήτηση από το κεντρικό ζήτημα του πως θα φύγει η κυβέρνηση, και να την πάνε σε ηθικολογίες, υστερίες και δυσφήμιση.
100, 200, ή 300 άτομα, καίγοντας και καταστρέφοντας έχουν τη δυνατότητα να αποσπάσουν την προσοχή από μαζικά κινήματα δεκάδων και εκατοντάδων χιλιάδων, τα οποία «εξαφανίζονται» στις ειδήσεις – είδηση αποτελούν οι καταστροφές μόνο. Κάποιοι μπορούν να απαντήσουν σ’ αυτό πως τα ΜΜΕ έτσι κι αλλιώς παίζουν ένα αντιδραστικό ρόλο. Σύμφωνοι, αλλά τι σημαίνει αυτό, ότι εμείς πρέπει να τους δίνουμε τροφή και να τα διευκολύνουμε; Πρέπει εμείς με τις δικές μας ενέργειες να κάνουμε το ρόλο τους αποδεκτό και πειστικό στην κοινωνία; Ή πρέπει να αποκαλύπτουμε το βρώμικο ρόλο που παίζουν; Τα μπάχαλα αποτελούν «δώρο» στα ΜΜΕ, καλύπτουν τον ρόλο που παίζουν, στην υπηρεσία του κεφαλαίου και του κατεστημένου, αντί να τον εκθέτουν και να τον αποκαλύπτουν. Αυτή είναι η ουσία.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες, αφαιρούν από το κίνημα σε αριθμούς και οι αριθμοί, ιδιαίτερα οι οργανωμένοι, είναι η δύναμη του. Αν κάποιες μέθοδες πάλης αφαιρούν από το κίνημα τη δύναμη του, τότε αυτοί που τις προτείνουν ή τις εφαρμόζουν προσφέρουν κακή υπηρεσία στο κίνημα. Γιατί ότι αφαιρείται από το κίνημα, το προστίθεται η μισητή κυβέρνηση.
Τα «μπάχαλα» δεν ρίχνουν κυβερνήσεις, τα κινήματα ναι
Κάποιοι το έχουν αναγάγει σε θεωρία πως τα «μπάχαλα», οι «συγκρούσεις» γεννούν κινήματα, αποτελούν την πεμπτουσία των κινημάτων. Τίποτα πιο μακριά από την αλήθεια.
Στην πραγματικότητα είτε από «μπάχαλα», είτε από «συγκρούσεις βάσει σχεδίου», όταν αυτά ανάχθηκαν στην μόνη ή στην κύρια μέθοδο πάλης, τα κινήματα μετρούν ήττες.
Από την εξέγερση των Παρισινών προαστίων πριν 3 χρόνια, ακριβώς γιατί το κίνημα δεν μπόρεσε να βάλει την σφραγίδα του, και το στίγμα το έδιναν μόνο οι καταστροφές, ο μεγάλος κερδισμένος στις εκλογές ήταν ο μισητός Σαρκοζί.
Από την κλοπή των καλπών στις πρυτανικές εκλογές τον περασμένο Μάη, όταν η κυβέρνηση δεν είχε κανένα πρόβλημα στο να περάσει τον πρώτο γύρο της εφαρμογής του περιβόητου νόμου πλαισίου της Γιαννάκου.
Όταν όμως τα κινήματα κινήθηκαν μαζικά, οργανωμένα, με σχέδιο, έχοντας τα μάτια και τα αυτιά προς την υπόλοιπη κοινωνία για να τα στηρίξει, όταν συνδύασαν τις αποχές, με τις καταλήψεις, τις απεργίες, τις πορείες, τις τοπικές εκστρατείες, όταν έβαλαν την φαντασία τους να δουλέψει για να φέρουν πολλές χιλιάδες στον αγώνα, τότε κατάφεραν να γράψουν ιστορία. Από το κίνημα ενάντια στο CPE στην Γαλλία, το 2006, μέχρι το κίνημα ενάντια στο άρθρο 16, ή τις σημερινές μαθητικές κινητοποιήσεις στην Γαλλία τις οποίες τρέμει ο Σαρκοζί. Κι όταν αυτά τα κινήματα χρησιμοποίησαν μαζικά, δημοκρατικά και οργανωμένα την βία για να αμυνθούν απέναντι στο κράτος, και την χρησιμοποίησαν έχοντας πάντα στο μυαλό τους πως θα νικήσουν, τότε δεν βρέθηκε κανένας για να τα καταδικάσει.
Κλείνοντας ας αναφέρουμε απλά, πως κάποιοι δεν πρόκειται ποτέ ούτε να καταλάβουν τις λειτουργίες του μαζικού κινήματος, ούτε να το σεβαστούν, ούτε να αφήσουν χώρο για τη δημοκρατική λειτουργία στο εσωτερικό των γραμμών του. Γιατί, στο τέλος τέλος, τα μπάχαλα θέτουν και ζήτημα δημοκρατίας. Ποια γενική συνέλευση, ποιου κινήματος και που αποφάσισε να προχωρήσει σε μεθοδευμένες καταστροφές; Ποιος από τις δεκάδες χιλιάδες των διαδηλωτών ρωτήθηκε αν ήθελε να βαδίζει δίπλα από αυτοκίνητα και μαγαζιά που καίγονταν και να πνίγεται στα δακρυγόνα, στις διαδηλώσεις των προηγούμενων βδομάδων; Πώς μπορεί το κίνημα ή κομμάτια του να συζητήσουν και να αποφασίσουν ελεύθερα τι μορφές πάλης θέλουν να ακολουθήσει το κίνημά τους, όταν ότι και να κάνουν, τις εξελίξεις θα τις καθορίσουν μερικές εκατοντάδες «επαναστάτες»-σωτήρες;
Κάποιοι δεν πρόκειται ποτέ να απαλλαγούν από το σύνδρομο του ελιτιστή, που κάνει τη δική του «επανάσταση» νομίζοντας πως εκπροσωπεί την κοινωνία. Η αριστερά όμως, οι μαζικές δυνάμεις της αριστεράς, έχουν υποχρέωση την επόμενη περίοδο μπροστά στις όλο και πιο σκληρές μάχες και δοκιμασίες που θα περνά το κίνημα να στηρίζονται στο μαζικό κίνημα και να σέβονται τη συλλογικότητα και τη δημοκρατία στις γραμμές του – να κάνουν τις προτάσεις τους και να παλεύουν για να υιοθετηθούν από την πλειοψηφία. Μόνο έτσι κτίζονται μαζικά κινήματα. Μόνο έτσι μπορούν να προετοιμαστούν μεγάλες νίκες.
Χριστίνα Ζιάκα
