Η κρίση στον χώρο της ψυχικής υγείας τα τελευταία χρόνια είναι αδιαμφισβήτητη και έχει αναγνωριστεί από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς: από τους εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα και ιδιωτικού δικαίου δομές (ΜΚΟ), από τις οικογένειες των ασθενών, από τους εργοδότες των σχετικών ΜΚΟ, αλλά και από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΥΥΚΑ) που εισπράττει πιέσεις από όλες τις πλευρές. Τα άρθρα και τα ρεπορτάζ στον τύπο κατέγραψαν πολλές φορές μια σειρά από προβλήματα και καταγγελίες, κινητοποιήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί καθώς και δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας του ΥΥΚΑ.
Κάτω από την πίεση των προβλημάτων, οι εργαζόμενοι των ΜΚΟ άσκησαν πιέσεις προς τις διοικήσεις των φορέων που εργάζονται καταγγέλλοντας στις κατά τόπους επιθεωρήσεις εργασίας τη μη καταβολή των μισθών τους, άλλοι προχώρησαν σε πιο οργανωμένες προσπάθειες με τη σύσταση σωματείων, πραγματοποίησαν κινητοποιήσεις διεκδικώντας από το ΥΥΚΑ να αναλάβει τις ευθύνες του, προώθησαν δελτία τύπου με τα προβλήματά τους, κινητοποίησαν βουλευτές της αντιπολίτευσης να διατυπώσουν επερωτήσεις στη βουλή, κοκ.
Οι εργοδότες – διοικήσεις των φορέων κάτω από την πίεση των εργαζομένων, πέρα από το να συνομιλούν (ήπια…) με το ΥΥΚΑ, οργάνωσαν κινητοποιήσεις ζητώντας, (ή απαιτώντας) και τη συμμετοχή των εργαζομένων σε αυτές. Σαν γενικός κανόνας, οι εργαζόμενοι (με διαφοροποιήσεις σχετικά με την έμφαση και το ρόλο, από χώρο σε χώρο) στήριξαν με τη συμμετοχή τους αυτές τις κινητοποιήσεις κάνοντας μαζί με τις διοικήσεις ένα “κοινό μέτωπο” απέναντι στην σκληρή πολιτική της κυβέρνησης.
Στο μεταξύ όμως πληθαίνουν οι πληροφορίες ή οι ενδείξεις κακοδιαχείρισης από τη μεριά των εργοδοτών των δομών – κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει για τα παραπέρα αιτήματα που οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουμε ή τους τρόπους πάλης μας στο άμεσο μέλλον.
Η πολιτική του Υπουργείου Υγείας
Σε ό,τι αφορά το Υπουργείο Υγείας, πέρα από κάποιες υποχωρήσεις που έχει κάνει (έκτακτες επιχορηγήσεις, εύρεση άλλων ευκαιριακών κονδυλίων για την ψυχική υγεία) και κάποιες πολύ γενικές διαβεβαιώσεις ότι στηρίζει την ψυχική υγεία και την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, αποφεύγει να δεσμευτεί σε συγκεκριμένα έργα, σε συγκεκριμένο προϋπολογισμό, ή σε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.
Επικαλείται, όμως τον ιδιωτικό χαρακτήρα των δομών για να ισχυριστεί ότι οι φορείς τους πρέπει να βρουν χρήματα με δική τους πρωτοβουλία, όπως χορηγίες, δωρεές και κάθε λογής φιλανθρωπίες, αξιοποιεί τις καταγγελίες που οι εργαζόμενοι έχουν κάνει εναντίον των διοικήσεων για να αποφύγει το ίδιο το Υπουργείο τις σημαντικές του ευθύνες.
Τα καθήκοντα μας, οι επόμενοι στόχοι μας
Οι εργαζόμενοι πλέον έχουμε εμπειρία και γνώση για όλα τα παραπάνω και είναι ανάγκη να πάρουμε θέση για την κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί.
Ζωντανά, δημοκρατικά σωματεία.
Πρώτα από όλα χρειάζεται να τονιστεί ότι οι εργαζόμενοι για να έχουμε λόγο και για να παίζουμε ρόλο στις εξελίξεις που μας αφορούν πρέπει να είμαστε οργανωμένοι – οργανωμένοι σε σωματεία που θα λειτουργούν δημοκρατικά και που θα τα ελέγχουμε οι ίδιοι. Θα αποφασίζουμε δηλαδή συλλογικά και με βάση αυτές τις αποφάσεις θα κινούνται τα εκλεγμένα μας όργανα. Έτσι θα αποφευχθεί το να καθοδηγούνται τα σωματεία μας από άτομα που ικανοποιούν προσωπικές φιλοδοξίες ή από την εργοδοσία ή από μηχανισμούς που θα εξυπηρετούν κομματικά συμφέροντα σε βάρος των δικών μας.
Μέτωπο ναι, υποταγή όχι στους εργοδότες.
Δεύτερον, στο βαθμό που οι διοικήσεις/εργοδότες στο συγκεκριμένο χώρο είναι διατεθειμένες να έρθουν σε σύγκρουση με την κυβέρνηση, διεκδικώντας κονδύλια, οι εργαζόμενοι είναι θεμιτό να κάνουμε κοινά μέτωπα μαζί τους, προκειμένου να διεκδικήσουμε τα δικά μας αιτήματα.
Σε αυτό το σημείο όμως πρέπει να ξεκαθαρίσουμε όμως ότι κοινό μέτωπο δεν είναι αυτό που μέχρι τώρα έχουμε δει, να αποφασίζει η συντονιστική επιτροπή των εργοδοτών κινητοποίηση και να ζητά ή να εξαναγκάζει τους εργαζόμενους κάποιων δομών να συμμετέχουν, ή ακόμα χειρότερα, να τους βάζουν μπροστά σε αυτές, τη στιγμή που τα αιτήματα ή η οργάνωση της εκάστοτε κινητοποίησης δε διαμορφώνεται από όλους μαζί.
Η παρέμβαση των εργαζομένων στην όλη υπόθεση πρέπει να είναι ανεξάρτητη – διεκδίκηση των κρατικών κονδυλίων δηλαδή, από κοινού, αλλά την ίδια στιγμή διεκδίκηση από τους εργοδότες των δικών μας αιτημάτων απέναντί τους.
Ουσιαστική συμμετοχή των εργαζομένων στον έλεγχο και τη διαχείρις
Τρίτον, επειδή το ΥΥΚΑ δεν χρηματοδοτεί επαρκώς και επίσης δεν ελέγχει (είτε καθόλου, είτε καθόλου αξιόπιστα) και επειδή οι διοικήσεις μπορεί να κάνουν ή να μην κάνουν καλή διαχείριση των όποιων χρημάτων φτάνουν στα χέρια τους και επειδή οι ζωές των εργαζομένων εξαρτώνται από τα χρήματα αυτά, είναι απαραίτητο οι εργαζόμενοι να έχουν πρόσβαση στον έλεγχο της οικονομικής διαχείρισης μέσω των εκλεγμένων εκπροσώπων τους.
Το αίτημα αυτό, του εργατικού ελέγχου και της εργατικής διαχείρισης, είναι καίριο τη στιγμή που οι ενδείξεις αναξιοπιστίας πληθαίνουν τόσο για το ΥΥΚΑ, όσο και πολλών διοικήσεων φορέων.
Η παροχή Ψυχικής Υγείας να γίνει ευθύνη του κράτους
Τέλος, ο προβληματισμός που υπάρχει σε πολλούς, είναι το γιατί οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας που αφορούν πάγιες ανάγκες του πληθυσμού δεν αποτελούν ευθύνη του δημόσιου τομέα αλλά ανατίθενται σε ιδιώτες.
Η απάντηση είναι σαφής
Η κυβέρνηση θέλει να αποτινάξει τη δική της ευθύνη για την ψυχική υγεία και να την αναθέτει στους ιδιώτες που οφείλουν να βρουν “λύσεις” (βλ. χορηγίες, φιλανθρωπίες, κοκ). Η πολιτική για την Ψυχική Υγεία είναι ενταγμένη στην ευρύτερη προώθηση της ιδιωτικοποίησης των πάντων: της δημόσιας Υγείας γενικά, της παιδείας, των υπηρεσιών κοινής ωφελείας κοκ.
Ποιο θα είναι όμως το μέλλον της ψυχικής υγείας κάτω απ’ αυτές τις προϋποθέσεις; Μήπως οι ΜΚΟ να αφεθούν στο έλεος, να βρουν τρόπους να κερδοσκοπήσουν, να επιλέγουν πλούσιους ασθενείς που θα πληρώνουν, να μειώνουν προσωπικό για οικονομία και να καταστέλλουν τους ασθενείς για να τα βγάζουν πέρα; Δυστυχώς αυτές οι εκτιμήσεις δεν είναι καθόλου υπερβολικές.
Οι εργαζόμενοι με αγώνες συντονισμένους μπορούμε να αλλάξουμε την τροπή αυτή.
Το αίτημα μας πρέπει να είναι δημόσια δωρεάν ψυχική υγεία για όλο το λαό, με την ευθύνη γι’ αυτό να ανήκει άμεσα στο δημόσιο, με πλήρη και επαρκή χρηματοδότηση, κάτω από συνθήκες πλήρους διαφάνειας, ελέγχου και διαχείρισης από τους ίδιους τους εργαζόμενους και την κοινωνία, για να αποφεύγονται η διαφθορά, οι σπατάλες και η κακοδιαχείριση.
Αυτό απαιτεί οργάνωση και συντονισμό μεταξύ μας, και στη συνέχεια διεύρυνση με τα ευρύτερα μέτωπα των εργαζομένων στη δημόσια υγεία και άλλους χώρους.
Aγγελική Συλλιγαρδάκη
πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων
στο “Περιβολάκι”
