Στη διάρκεια του περασμένου χρόνου, εγκρίθηκαν δύο ακόμη καταστροφικές για το περιβάλλον «επενδύσεις». Πρόκειται για τα σχέδια εξόρυξης υδρογονανθράκων σε 11 θαλάσσιες περιοχές του Ιονίου, που εγκρίθηκε τον περασμένο Ιούλη και η αντίστοιχη άδεια για τη χερσαία περιοχή «Άρτα – Πρέβεζα» των Περιφερειών Ηπείρου, Δυτικής Ελλάδας, Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, που είχε εγκριθεί λίγους μήνες νωρίτερα.
Και ενώ στην περίπτωση του Ιονίου η εξόρυξη παραμένει στο επίπεδο της αδειοδότησης, στην Ήπειρο έχουν ξεκινήσει ήδη οι πρώτες «εργασίες». Για άλλη μια φορά, οι μπουλντόζες έχουν αρχίσει να καταπίνουν δέντρα, στο όνομα της ανάπτυξης.
Ήπειρος – Ποιος εξαφανίζει τα δέντρα;
Κατά τη διάρκεια των διακοπών των Χριστουγέννων και ενώ τα ΜΜΕ ασχολούνταν με το «ιδιαίτερο» χριστουγεννιάτικο δέντρο που επιλέχτηκε για να στολίσει την πόλη των Ιωαννίνων, όχι πολύ μακριά από την πόλη, κάποια άλλα δέντρα έκαναν φτερά. Τα ενοχλητικά αυτά δέντρα, έπρεπε να απομακρυνθούν, προκειμένου να ξεκινήσουν οι σεισμικές μελέτες που υποχρεωτικά προηγούνται της διαδικασίας εξόρυξης υδρογονανθράκων. Το γεγονός βέβαια δεν απασχόλησε εξίσου τα μέσα ενημέρωσης. Οι κάτοικοι όμως, που βρέθηκαν ξαφνικά αντιμέτωποι με τα συνεργεία της εταιρείας Repsol-Energean Oil & Gas, τα οποία έκοβαν δέντρα στην περιοχή μεταξύ της Γρανίτσας και του Πολύδωρου Ζίτσας, δεν πίστευαν στα μάτια τους.
Όπως και στην περίπτωση της καταστροφικής εξόρυξης της Eldorado Gold στη Χαλκιδική, έτσι και στην Ήπειρο, τα δάση δεν έχουν καμία σημασία, αρκεί να βγει στην επιφάνεια ο «πολύτιμος θησαυρός», είτε πρόκειται για χρυσό ή χαλκό, είτε για πετρέλαιο ή φυσικό αέριο.
Ο νομός Ιωαννίνων, όπως και ολόκληρη η Ήπειρος, αλλά και το Ιόνιο, είναι γεμάτες από προστατευόμενες περιοχές, βιότοπους όπου φιλοξενούνται σπάνια είδη πτηνών, αλλά και περιοχές Natura, των οποίων τα όρια φαίνονται στον παρακάτω χάρτη.
Μάλιστα, η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δεν αναφέρει καν τις συγκεκριμένες περιοχές στις οποίες θα γίνει η εξόρυξη πετρελαίου, επομένως δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι προστατευόμενες περιοχές θα μείνουν εκτός της καταστροφικής επένδυσης. Ακόμη όμως κι αν αυτό συμβεί, οι αποστάσεις δεν είναι μεγάλες και οι συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, περιλαμβάνουν σχεδόν τα πάντα: αποψίλωση δασικών εκτάσεων, διάνοιξη νέων δρόμων που θα εξυπηρετούν τις εγκαταστάσεις (με την ατμοσφαιρική ρύπανση που τους συνοδεύει) όπως και ρύπανση των υπέργειων και υπόγειων υδάτων, σε μια περιοχή γεμάτη λίμνες, ποτάμια και πηγές.
Η επένδυση απειλεί τα δάση, το έδαφος, το νερό και τον αέρα, όπως και τη σημαντική βιοποικιλότητα της περιοχής και την τεράστια φυσική ομορφιά περιοχών όπως ο Αχέροντας, το Εθνικό πάρκο Υγροτόπων του Αμβρακικού Κόλπου, κ.α. Ιδιαίτερα στο τελευταίο, έχουν καταγραφεί 254 είδη πτηνών, 126 από τα οποία θεωρούνται απειλούμενα.
Όλα αυτά όμως είναι «λεπτομέρειες» μπροστά στα κέρδη από τις βρώμικες πηγές ενέργειας που έχουν βάλει στο μάτι οι εταιρείες εξόρυξης.
Ιόνιο – η επόμενη «μαύρη θάλασσα»;
Μέσα στο 2018 αναμένεται να πιάσουν δουλειά τα γεωτρύπανα και στο Ιόνιο. Το έργο θα αναλάβει η κοινοπραξία των εταιρειών Total, Edison και ΕΛΠΕ, ενώ η έκταση που προορίζεται για εξορύξεις είναι τεράστια και αποτελείται από 11 «θαλάσσια οικόπεδα» που καταλαμβάνουν σχεδόν το σύνολο του πελάγους.
Κι αν οι χερσαίες γεωτρήσεις απειλούν τα δάση, τον αέρα, τη χλωρίδα και την πανίδα, οι θαλάσσιες μπορούν να γίνουν ακόμη πιο επικίνδυνες.
Όταν μάλιστα η συγκεκριμένη θάλασσα θεωρείται η πιο σεισμογενής περιοχή της Ευρώπης, μπορούμε να φανταστούμε όλα τα εφιαλτικά σενάρια που ανοίγονται μπροστά μας.
Μιλώντας στο «Κουτί της Πανδώρας» μερικά χρόνια πριν, σχετικά με τη σχεδιαζόμενη επένδυση, ο σεισμολόγος Μ. Χουλιάρας, του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών, εξηγούσε:
«Δεν μπορούν να πάνε πάνω σε κάποιο σεισμικό ρήγμα που έχει δραστηριότητα και να αρχίσουν να κάνουν γεώτρηση. Κάποιος πρέπει να τους επιβλέπει… Θα πρέπει όλοι να είναι πάρα πολύ προσεκτικοί. Υπάρχουν βέβαια συγκεκριμένα όρια για το μέγεθος της πίεσης και της ποσότητας του νερού που θα διοχετευτεί προς τα κάτω. Προσωπικά με ανησυχούν οι οικολογικές επιπτώσεις της όλης προσπάθειας, καθώς μέσα στην κοιλότητα του εδάφους που βρίσκεται το πετρέλαιο εισχωρεί μεγάλη ποσότητα νερού από την γεώτρηση και βγαίνει κάτι πολύ βρόμικο που αν περάσει στο περιβάλλον θα προκαλέσει σοβαρά οικολογικά προβλήματα… Θα πρέπει επίσης να γίνουν και ειδικές μελέτες επικινδυνότητας. Οι πλατφόρμες που θα στηθούν θα είναι πάνω σε μια ενεργά σεισμική περιοχή με μεγάλες πιθανότητες ισχυρού σεισμού ακόμα και δημιουργίας τσουνάμι. Τότε φαντάζεστε θα έχουμε πολύ σοβαρό πρόβλημα και μεγάλη καταστροφή…»
Ακόμη όμως και χωρίς ένα μεγάλο σεισμό, ή ένα τσουνάμι, τα ατυχήματα σε πλωτές πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου δεν είναι κάτι ασυνήθιστο. Το μεγαλύτερο και πιο γνωστό ατύχημα τέτοιου τύπου συνέβη το 2010, στην εξέδρα άντλησης «Deepwater Horizon» της BP στον κόλπο του Μεξικού. Πέρα από το γεγονός ότι η έκρηξη που σημειώθηκε οδήγησε στο θάνατο έντεκα εργαζομένων της εταιρείας, προκάλεσε μια τεράστια πετρελαιοκηλίδα, με ανυπολόγιστες επιπτώσεις για τη θαλάσσια ζωή και τις ακτές της περιοχής.
Αν θέλουμε να φανταστούμε τις πιθανές επιπτώσεις ενός ατυχήματος σε μια πλωτή εξέδρα άντλησης πετρελαίου στο Ιόνιο, αρκεί να θυμηθούμε την τεράστια καταστροφή που προκλήθηκε πριν από μερικούς μήνες, όταν ένα και μόνο δεξαμενόπλοιο βυθίστηκε στις ακτές τις Σαλαμίνας.
Η πετρελαιοκηλίδα που προκάλεσε η βύθιση του πλοίου κάλυψε σχεδόν όλο το Σαρωνικό, φτάνοντας μέχρι τις ακτές της Αττικής, από τον Πειραιά μέχρι το Ελληνικό, τη Γλυφάδα και τη Βούλα. Τι θα μπορούσε να συμβεί σε περίπτωση ατυχήματος όχι σε ένα δεξαμενόπλοιο, αλλά σε μια πλωτή εξέδρα άντλησης; Και ποιος πιστεύει πραγματικά ότι «κάποιος θα τους επιβλέπει», όπως ελπίζει ο ανήσυχος σεισμολόγος;
Η εμμονή με τα ορυκτά καύσιμα
Το ζήτημα της εξόρυξης ορυκτών καυσίμων όμως, έχει και μια ευρύτερη πτυχή. Ακόμη κι αν δε συμβεί κανένα απολύτως ατύχημα, κανένα τσουνάμι, καμία μεγάλη οικολογική καταστροφή σε τοπικό επίπεδο (αν και η αποψίλωση των δασών της Ηπείρου είναι από μόνη της μια τεράστια καταστροφή) δεν μπορούμε να ξεχνάμε τις επιπτώσεις της εμμονής στα ορυκτά καύσιμα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Την ώρα που ολόκληρος ο πλανήτης βρίσκεται σε κίνδυνο από τη συνεχόμενη αύξηση της θερμοκρασίας εξαιτίας της χρήσης ορυκτών καυσίμων, η ιδέα της εγκατάλειψής τους και της χρήσης εναλλακτικών πηγών ενέργειας, βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά.
Αντίθετα, οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας, επιμένουν στην άντληση και τη χρήση των πιο βρώμικων καυσίμων, ανεξάρτητα από το τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος, τόσο από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προκαλεί η καύση τους, όσο και από τους τεράστιους κινδύνους από την εξόρυξή τους. Στην Ελλάδα, με το πρόσχημα της προσέλκυσης επενδύσεων που «θα σώσουν την οικονομία» και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, σχεδιάζονται νέες περιβαλλοντικές καταστροφές, που εκτός των άλλων θα προκαλέσουν τεράστιες απώλειες στην οικονομία και τις θέσεις εργασίας που βασίζονται στη γεωργία, την αλιεία, τον τουρισμό και άλλους σχετικούς τομείς.
Για την ελληνική κυβέρνηση όμως, τόσο οι απαιτήσεις των δανειστών, όσο και εκείνες των «επενδυτών», είναι νόμος. Γι’ αυτό οι μόνοι που μπορεί να αντισταθούν στις καταστροφικές εξορύξεις που σχεδιάζονται, είναι οι τις τοπικές κοινωνίες των περιοχών που κινδυνεύουν, το περιβαλλοντικό κίνημα, οι τοπικές, εργατικές, κοινωνικές και επαγγελματικές ενώσεις. Η υπεράσπιση του περιβάλλοντος είναι υπόθεση της κοινωνίας και ισοδυναμεί με την υπεράσπιση της ίδιας μας της ζωής.
