Του Αλέξανδρου Πραντούνα
Ενόψει του επερχόμενου Παγκόσμιου Συνεδρίου της Ενιαίας Γραμματείας της Τέταρτης Διεθνούς (USFI – διεθνής οργάνωση που κινείται γενικά στο χώρο του Τροτσκισμού, της οποίας το ελληνικό τμήμα είναι η ΟΚΔΕ-Σπάρτακος που συμμετέχει στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και με την οποία διατηρούν σχέσεις και η ΔΕΑ και το «Κόκκινο Δίκτυο» της ΛΑΕ) που είναι προγραμματισμένο για τον Φλεβάρη του 2018, μια σειρά στελεχών από διάφορες χώρες, μεταξύ τους και από την Ελλάδα, δημοσιοποίησαν ένα κείμενο στο οποίο ασκείται σφοδρή κριτική στην πλειοψηφία της USFI και της ηγεσίας της. (Δείτε το συνολικό κείμενο: okde.org/keimenamenu/diethni/467).
Το κείμενο είναι εξαιρετικά αποκαλυπτικό για την κρίση την οποία διέρχεται η USFI, αλλά και για τον αντιδημοκρατικό τρόπο που αντιμετωπίζονται οι διαφωνίες στο εσωτερικό της.
Διάχυση σε ρεφορμιστικούς σχηματισμούς
Από την αρχή του κειμένου οι υπογράφοντες αναφέρουν πως
«…Η ηγεσία της 4ης Διεθνούς αντικατέστησε τον στρατηγικό στόχο της οικοδόμησης επαναστατικών κομμάτων με αυτόν της οικοδόμησης «πλατιών κομμάτων»…»
Πρόκειται για μια κατηγορία εξαιρετικά βαριά για μια οργάνωση που αποκαλείται επαναστατική, όμως πρόκειται για μια κατηγορία που αντιστοιχεί στη πραγματικότητα.
Ένα ενδεικτικό παράδειγμα αυτής της πορείας (παρότι δεν αναφέρεται στο κείμενο) ήταν η αυτοδιάλυση του γαλλικού τμήματος της USFI, της LCR, προκειμένου να δημιουργηθεί το πιο «πλατύ» (αλλά όχι επαναστατικό) NPA (Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα). Στην περίπτωση του NPA δεν είχαμε την δημιουργία ενός νέου αριστερού σχηματισμού μέσα από τη συνεργασία επαναστατών και ρεφορμιστών (όπως συνέβη με πολλούς τέτοιους σχηματισμούς τις τελευταίες δεκαετίες) με τους πρώτους να διατηρούν τη δικιά τους ανεξάρτητη οργάνωση, πρόγραμμα κοκ, αλλά τη συνειδητή αυτοδιάλυση μιας επαναστατικής οργάνωσης – και μάλιστα από τις πιο μαζικές σε διεθνές επίπεδο. Η LCR είχε, όταν πήρε αυτή την πρωτοβουλία, γύρω στις 2.500 μέλη και δημιούργησε το NPA με περίπου 10.000 – διαλύοντας τη δική της οργάνωση στις γραμμές του και απαιτώντας από οποιαδήποτε άλλη οργάνωση ήθελε να εμπλακεί στο εγχείρημα, να κάνει το ίδιο. Σήμερα και το NPA και η LCR έχουν περιθωριοποιηθεί εντελώς – και μια ακόμα ιστορική ευκαιρία πήγε χαμένη. Παρόμοια παραδείγματα υπάρχουν σε πολλές άλλες χώρες, όπως πχ στην Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Βραζιλία κλπ, μερικά από τα οποία αναφέρονται στο κείμενο των διαφωνούντων.
Σύμφωνα με τους διαφωνούντες της USFI, ρεφορμιστικά κόμματα όπως ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζονταν από την ηγεσία της USFI ως «πρότυπα». Επιπλέον, με τρόπο εντελώς αντιδημοκρατικό, η διεθνής επιτροπή επικεφαλής της USFI αγνοούσε το ελληνικό τμήμα της, την ΟΚΔΕ-Σπάρτακος, που συμμετέχει στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, με την διεθνή ηγεσία της USFI να δηλώνει δημόσια την υποστήριξη της προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Όπως αναφέρει και το κείμενο
«…Το πείραμα ΣΥΡΙΖΑ αγκαλιάστηκε σε τέτοιο βαθμό, που το ελληνικό τμήμα, το οποίο αρνήθηκε να το υποστηρίξει, κατηγορήθηκε ακόμα και ως «αντεπαναστατικό». Ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιαζόταν ως πρότυπο για αρκετό καιρό, όμως οδήγησε σε καταστροφή…»
Ενώ όπως μαθαίνουμε από το κείμενο των διαφωνούντων, το κόμμα που σήμερα υποστηρίζει η USFI στην Ελλάδα είναι η ΛΑΕ…
«…αργότερα δημιούργησαν τη ΛΑΕ, το κόμμα που τώρα υποστηρίζει η ηγεσία της 4ης Διεθνούς στην Ελλάδα…»
Αυτή η πολιτική διάχυσης μέσα σε ρεφορμιστικούς σχηματισμούς και απάλειψης του επαναστατικού προγράμματος, οδήγησε σε πολιτικές που δεν συνιστούν απλά «λάθη», αλλά εγκατάλειψη του μαρξισμού. Όπως εύστοχα αναφέρεται στο κείμενο
«…Η λίστα των αποτυχιών είναι μεγάλη: στη Βραζιλία, το τμήμα της 4ης συμμετείχε στην κυβέρνηση Λούλα· στην Ιταλία, οι σύντροφοι και συντρόφισσες της 4ης έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Πρόντι και υπερψήφισαν τον πολεμικό προϋπολογισμό· στην Πορτογαλία, το τμήμα υποστήριξε πρόσφατα την κυβερνητική ατζέντα του Σοσιαλιστικού Κόμματος…»
Και στη συνέχεια του κειμένου
«…Η πολιτική της οικοδόμησης «πλατιών κομμάτων» αντί για επαναστατικά κόμματα οδήγησε όντως στη διάλυση των δυνάμεων μας μέσα σε ρεφορμιστικούς σχηματισμούς. Πράγματι, γιατί να οικοδομήσει κανείς ένα επαναστατικό ρεύμα, εάν δεν υπάρχει ένα επαναστατικό κομμουνιστικό πρόγραμμα για να υπερασπιστεί; Η κατάσταση είναι πολύ ανησυχητική. Με το πέρασμα των χρόνων έχουμε δει τμήματα της Διεθνούς να εξαφανίζονται, να διαλύονται ή να προσαρμόζονται με επιταχυνόμενο ρυθμό…»
Η αιτία αυτών των «λαθών»
Στην πραγματικότητα αυτά τα «λάθη» δεν είναι καθόλου τυχαία.
Σαν «Ξ» είχαμε νοιώσει την υποχρέωση, στο παρελθόν, να αναπτύξουμε ακριβώς αυτή την άποψη – ότι δηλαδή η USFI, παρότι μια σημαντική από άποψη μεγεθών διεθνής οργάνωση, δεν είχε, δυστυχώς, τα χαρακτηριστικά μιας επαναστατικής οργάνωσης και ας μιλούσε γενικά στο όνομα και της επανάστασης και του Τρότσκι. Αυτή η κριτική μας μάλιστα είχε προκαλέσει και διαμαρτυρίες απέναντι στο «Ξ» από συντρόφους της ΟΚΔΕ-Σπάρτακος. Υποστηρίζαμε ότι η USFI, ιδιαίτερα σε ηγετικό επίπεδο, είχε αποκτήσει τα χαρακτηριστικά ενός μικροαστικού ριζοσπαστικού σχηματισμού, και σε επίπεδο ανάλυσης και σε επίπεδο σύνθεσης, και όχι μιας εργατικής-ταξικής-επαναστατικής οργάνωσης. Είχαμε ασκήσει συγκεκριμένη κριτική και στη γενική ιστορική πορεία της USFI και στις συγκεκριμένες πρακτικές στη Γαλλία, τη Βραζιλία, την Κύπρο και αλλού.
Στην ουσία η ηγεσία της USFI έχει πάψει εδώ και πολύ καιρό να θεωρεί επίκαιρο το επαναστατικό πρόγραμμα, καθώς και την ίδια την επανάσταση – δεν την έχει απαρνηθεί βέβαια σαν «μια καλή ιδέα», αλλά τη μεταθέτει σε ένα απροσδιόριστο μέλλον. Για το σήμερα, το μόνο καθήκον που βλέπει μπροστά της είναι η συμμετοχή σε «πλατιούς», ρεφορμιστικούς σχηματισμούς. Το κείμενο αναφέρει ενδεικτικά
«…Γιατί η ηγεσία της 4ης Διεθνούς συνεχίζει να υποστηρίζει την ίδια πολιτική εδώ και χρόνια, παρά τις συνεχείς αποτυχίες; Η ηγεσία εγκατέλειψε σιωπηρά την ιδέα της επικαιρότητας της επανάστασης, την οποία βλέπει ως κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνο στο μακρινό μέλλον. Κατά την άποψή της, ο συσχετισμός δυνάμεων είναι τόσο δυσμενής, ώστε για την ώρα το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να επανοικοδομήσουμε μια στοιχειώδη ταξική συνείδηση, βασισμένη στους αγώνες των καταπιεσμένων ως αντίδραση στην επίθεση της άρχουσας τάξης. Δεν υπάρχει καμία ανάγκη για επαναστατικό προσανατολισμό, καμία ανάγκη για οργανωμένη μάχη για το μεταβατικό πρόγραμμα και καμία ανάγκη για κομμουνιστικό πρόγραμμα. Είναι αρκετό για την ηγεσία να συσπειρωθούν όλοι εκείνοι που είναι έτοιμοι να αντισταθούν, ρεφορμιστές και επαναστάτες μαζί, για να συσσωρευτούν, με αργό ρυθμό, εμπειρίες και δυνάμεις, περιμένοντας καλύτερες μέρες. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, το κατάλληλο εργαλείο είναι πράγματι τα ”πλατιά κόμματα”…»
Έχει ιδιαίτερη σημασία να ξεκαθαρίσουμε ότι η USFI δεν επιλέγει την οικοδόμηση επαναστατικών τμημάτων που για λόγους τακτικής στηρίζουν κριτικά ρεφορμιστικούς σχηματισμούς. Κατά τη γνώμη μας, για παράδειγμα, η συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ την προηγούμενη περίοδο, προτού εκλεγεί στην κυβέρνηση, ακόμα και σε εκλογικό επίπεδο, ήταν μια σωστή τακτική –αλλά πάντα τακτική και τίποτα περισσότερο από τακτική– υπό την προϋπόθεση πάντα ότι η επαναστατική οργάνωση διατηρούσε την οργανωτική και πολιτική ανεξαρτησία της.
Εδώ είναι και ένα σημείο διαφωνίας με την ΟΚΔΕ-Σπάρτακος, όπως και με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ συνολικά: όπως έχουμε πολλές φορές υποστηρίξει σε συζητήσεις με τους συντρόφους αυτούς θεωρούμε ότι η άρνηση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ να ακολουθήσει μια ενωτική-μετωπική απέναντι στην υπόλοιπη μη επαναστατική Αριστερά (τον ΣΥΡΙΖΑ στο παρελθόν, τη ΛΑΕ και το ΚΚΕ σήμερα) αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά λάθη – και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και της ΟΚΔΕ.
Όμως ο τρόπος που η USFI εφαρμόζει την τακτική της συμμετοχής σε τέτοιους σχηματισμούς δεν είναι αυτός της ανεξάρτητης οργανωτικής και πολιτικής παρουσίας που να συνδυάζεται με την κοινή ενωτική δράση. Αντίθετα, εγκαταλείπει την ανεξαρτησία της, εγκαταλείπει το ανεξάρτητο κτίσιμο της επαναστατικής οργάνωσης και παρέχει σε αυτούς τους ρεφορμιστικούς σχηματισμούς πλήρη πολιτική κάλυψη απεμπολώντας πλήρως το επαναστατικό πρόγραμμα. Έτσι και στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, σύμφωνα με το κείμενο
«…Η ηγεσία της 4ηςΔιεθνούς δεν υποστήριξε το ίδιο το ελληνικό τμήμα της, που, με τις μικρές του δυνάμεις, προσπάθησε να υλοποιήσει μια τέτοια επαναστατική πολιτική. Αυτό βέβαια σήμαινε και μια πολιτική μάχη ενάντια στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή ακριβώς η μάχη δεν δόθηκε από την 4η Διεθνή. Στο όνομα της αναγκαιότητας ενός ”νέου προγράμματος” και ”νέων κομμάτων” προσαρμοσμένων στη ”νέα κατάσταση”, η ηγεσία της 4ης Διεθνούς στήριξε τον Αλέξη Τσίπρα μέχρι την 11η ώρα…»
Ένας «όμιλος συζητήσεων» που διαγράφει τους διαφωνούντες
Σε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα του κειμένου διαβάζουμε πως
«…Οι συναντήσεις της Διεθνούς Επιτροπής της 4ης Διεθνούς αναλώνονται πια σε συζητήσεις και αναλύσεις που δεν καταλήγουν σε κανένα πρακτικό συμπέρασμα. Οι συζητήσεις συνεχίζουν χωρίς να αποφασίζεται ή να σχεδιάζεται καμία καμπάνια, διεθνώς συντονισμένη…»
Όπως μαθαίνουμε επιπλέον από το κείμενο των διαφωνούντων, οι διαγραφές όσων ομάδων ή και τμημάτων ασκούν κριτική στην ηγεσία είναι και αυτές στην ημερήσια διάταξη.
«…Η πρόσφατη διαγραφή, από την πλευρά της πλειοψηφίας του τμήματος στο Ισπανικό Κράτος, της μειοψηφίας των Anticapitalistas που υποστηρίχθηκε από το 20% του τελευταίου συνεδρίου τους, και η οποία αποτελεί τώρα την IZAR, αναδεικνύει ένα σοβαρό πρόβλημα δημοκρατίας.
»Η ηγεσία αρνείται να επιτρέψει την κριτική στον πλειοψηφικό προσανατολισμό της 4ης Διεθνούς. Ακόμα χειρότερη είναι η άρνηση να επιτραπεί στη διαγραμμένη μειοψηφία του ισπανικού τμήματος να απευθυνθεί στη Διεθνή Επιτροπή, με αιτιολογία το βέτο του ίδιου του τμήματος, σε αντίθεση με κάθε αρχή της εργατικής δημοκρατίας. Οι αρχές μας περιλαμβάνουν τη δυνατότητα κάθε συντρόφου ή συντρόφισσας να υπερασπιστεί τον εαυτό του ή της, σε περίπτωση διαγραφής. Αυτή η δυνατότητα υπάρχει ακόμα και σε πολλές ρεφορμιστικές οργανώσεις, αλλά δεν υφίσταται στην 4η Διεθνή για τους συντρόφους και συντρόφισσες της IZAR…»
Και στη συνέχεια
«…Οι σύντροφοι και συντρόφισσες της Socialist Action του Καναδά διεγράφησαν και είναι ακόμα και σήμερα θύματα του ίδιου είδους αποκλεισμού. Φυσικά υπάρχει μια πολιτική λογική πίσω από αυτούς τους αποκλεισμούς. Οι βασικές δημοκρατικές αρχές παραμερίζονται όταν έχουν να κάνουν με συντρόφους και συντρόφισσες που κάνουν αριστερή κριτική στην πολιτική της ηγεσίας. Την ίδια στιγμή, μέλη της ηγεσίας της 4ης Διεθνούς συνεργάζονται με ομάδες εκτός Διεθνούς και πιέζουν για την απομόνωση του τμήματος, όπως έγινε στην Ελλάδα…»
Αναφερόμενοι τέλος στο κάμπινγκ νεολαίας της USFI, οι διαφωνούντες αναφέρουν πως
«…δεν θα πρέπει να μετατραπεί σε ένα χώρο όπου αποκλείονται όσες φωνές διαφωνούν με την ηγεσία της 4ης Διεθνούς. Η απαγόρευση της συμμετοχής της νεολαίας του NPA στο περσινό κάμπινγκ δείχνει μια ανησυχητική τόσο θεωρητική όσο και πρακτική/πολιτική αδυναμία. Αντίστοιχα ανησυχητική ήταν και η απαγόρευση σε 4 συντρόφους και συντρόφισσες της IZAR να μπουν και να κάνουν ένα εργαστήριο στο χώρο του κάμπινγκ. Κάποιοι από αυτούς οικοδομούσαν την 4η για δεκαπέντε χρόνια. Αναγκάστηκαν να πραγματοποιήσουν το εργαστήριό τους στο χώρο του πάρκινγκ…»
Θα συμπληρώναμε κάτι ακόμα – το οποίο πιθανά ακόμα και οι σύντροφοι της μειοψηφίας να μην γνωρίζουν. Σε πρόσφατο άρθρο μας καταγγείλαμε τις διαγραφές από το «Μπλόκο της Αριστεράς» στην Πορτογαλία, στελεχών της αδελφής οργάνωσης του «Ξ», Socialismo Revolutionario (SR). Οι λόγοι της διαγραφής είχαν βασικά να κάνουν με το γεγονός ότι το «Μπλόκο» υποστήριζε την κυβέρνηση των Σοσιαλιστών και η SR ασκούσε έντονη κριτική – κριτική η οποία έβρισκε μεγάλη απήχηση στις γραμμές των μελών του «Μπλόκου». Ανάμεσα στους πρωταγωνιστές των διαγραφών, όμως, κι αυτό είναι το τραγικό, ήταν και «Τροτσκιστές» που ανήκουν στο πορτογαλικό τμήμα της USFI. Με άλλα λόγια αυτό που βλέπουμε, σε μερικές περιπτώσεις, είναι ότι στελέχη της USFI όχι μόνο διαγράφουν μέλη των οργανώσεών τους, όχι μόνο «ταυτίζονται» με ρεφορμιστικά κόμματα και ηγεσίες, αλλά στηρίζουν και τις διαγραφές αριστερών από τους ρεφορμιστικούς σχηματισμούς όταν αυτοί ασκούν κριτική στις ρεφορμιστικές ηγεσίες! Πρόκειται για τραγικό εκφυλισμό!
Συμπερασματικά
Το κείμενο των διαφωνούντων αποκρυσταλλώνει μια σειρά τραγικά «λάθη» της ηγεσίας της USFI. Ακομη περισσότερο, ξεκαθαρίζει πόσο πολύ αυτή η ηγεσία έχει απομακρυνθεί από τις αρχές του επαναστατικού μαρξισμού, τόσο σε προγραμματικό, όσο και σε οργανωτικό επίπεδο. Ποια όμως είναι τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγουν οι διαφωνούντες;
Ενώ όλο το κείμενο διαπερνάται από τη σωστή αντίθεση στην αυτοδιάλυση των επαναστατικών οργανώσεων μέσα σε ρεφορμιστικούς σχηματισμούς, δεν καταπιάνεται καθόλου με το ποια πρέπει να είναι η ορθή στάση τακτικής απέναντι σε αυτούς τους σχηματισμούς. Μπορούμε λοιπόν εύλογα να υποθέσουμε πως το συμπέρασμα στο οποίο οδηγούνται οι σύντροφοι είναι ότι οι επαναστάτες δεν πρέπει γενικά να συνεργάζονται με ρεφορμιστές – πράγμα όμως που στην πράξη σημαίνει εγκατάλειψη της κλασσικής μαρξιστικής τακτικής του Ενιαίου (Εργατικού) Μετώπου. Αν αυτό ισχύει, πρόκειται για σοβαρό λάθος, όπως αναφέραμε και πιο πάνω.
Ποια θα είναι τα επόμενα βήματά τους;
«…Ως επόμενο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση, θα διοργανώσουμε μια διεθνή διάσκεψη, για την προώθηση μιας πολιτικής συσπείρωσης εντός της 4ης για μια εναλλακτική στη σημερινή πλειοψηφία της Διεθνούς…»
Είναι σωστό να δοθεί η μάχη στο εσωτερικό της USFI. Όμως, την ίδια στιγμή δεν πρέπει να υπάρχουν αυταπάτες. Η απόκλιση ανάμεσα στην πλειοψηφία και τη μειοψηφία είναι πολύ μεγάλη και δεν πρόκειται να γεφυρωθεί. Αν οι σύντροφοι της μειοψηφίας εκτιμούν πως έχουν ελπίδες να αλλάξουν τα δεδομένα στο εσωτερικό, ειδικά μετά την πολιτική των διαγραφών των διαφωνούντων, τότε θα αντιμετωπίσουν μαζική απογοήτευση και αποστρατεύσεις στις γραμμές τους. Χρειάζεται να επεξεργαστούν την στρατηγική που θα ακολουθήσουν σε περίπτωση που αποδειχθεί ότι η USFI δεν αλλάζει – το οποίο κατά τη γνώμη μας είναι σίγουρο.
Σχετικά άρθρα
