Του Σάββα Στρούμπου

Εισαγωγή

Το Νεπάλ είναι μια μικρή χώρα μεταξύ Ινδίας και Κίνας. Οι συνθήκες ζωής των 29,5 εκατ. κατοίκων της είναι εξαιρετικά δύσκολες αν σκεφθεί κανείς ότι:

• Η χώρα του Νεπάλ έρχεται 158η σε σύνολο 179 χωρών στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι ανήκει στην ομάδα των 20 φτωχότερων κρατών του πλανήτη.

• Το 80% του πληθυσμού δουλεύουν στο γεωργικό τομέα, ενώ το 1/3 των Νεπαλέζων ζουν με λιγότερο από 1$ τη μέρα.

• Ο κρατικός προϋπολογισμός είναι μόνο 1,2 δις.$, 30% απ’ τα οποία είναι οικονομική βοήθεια από τη Δύση1.

Κι ακόμα ότι,

• Το προσδοκώμενο όριο ζωής είναι τα 59 χρόνια.
• Το ποσοστό παιδικής θνησιμότητας φτάνει στο 7,1% (αγόρια 6,9% & κορίτσια 7,2%).
• Το ποσοστό αναλφάβητων το 54,8% (άνδρες 37,3% & γυναίκες 72,4%)2.

Στη χώρα το πιο δυνατό και λαοφιλές κόμμα της Αριστεράς είναι, σήμερα, το Κ.Κ. Νεπάλ – Μαοϊκό. Προήλθε από διασπάσεις άλλων Μαοϊκών κομμάτων στις αρχές της δεκαετίας του ’90.

Ας δούμε, όμως, πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα στο Νεπάλ από το ’90 μέχρι και σήμερα. Το 1989-90 ο λαός ξεσηκώνεται ενάντια στη μοναρχία που τον καταπιέζει για αιώνες, με την καθοδήγηση της Αριστεράς. Η εξέγερση αυτή είναι αιματηρή – έχει σαν αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους εκατοντάδες άνθρωποι. Σαν αποτέλεσμα όμως γίνονται κάποια βήματα προς τη δημοκρατία – ο βασιλιάς αναγκάζεται να αναγνωρίσει τα πολιτικά κόμματα, μαζί και τα κομμουνιστικά, και να υιοθετήσει νέο Σύνταγμα.

Το 1991 έχουμε τις πρώτες ελεύθερες εκλογές. Νικητής το κόμμα του Κογκρέσου (”δημοκρατικό” κόμμα της αστικής τάξης) με μικρή διαφορά από το Κομμουνιστικό Κόμμα Νεπάλ – Ενωμένο Μαρξιστικό Λενινιστικό (ΚΚΝ-Ενωμένο ΜΛ) που ανήκει στον ευρύτερο μαοϊκό χώρο. Τρίτο κόμμα το Κ. Κ. Νεπάλ – Κέντρο Ενότητας, (από διάσπαση αυτού του κόμματος θα προέλθει αργότερα το Κ. Κ. Νεπάλ – Μαοϊκό, που σήμερα κυβερνά τη χώρα).

Το 1993-94 ο λαός του Νεπάλ ξαναβγαίνει μαζικά στο δρόμο. Τεράστιες διαδηλώσεις, στις οποίες τα κόμματα της Αριστεράς παίζουν καταλυτικό ρόλο, υποχρεώνουν την κυβέρνηση του Κογκρέσου σε παραίτηση.

Αυτή τη φορά το Κ.Κ.Ν. – Ενωμένο ΜΛ κερδίζει τις εκλογές και σχηματίζει κυβέρνηση κοινοβουλευτικής μειοψηφίας. Από την άλλη, απαγορεύεται η συμμετοχή του Κ. Κ. Νεπάλ-Κέντρο Ενότητας στις εκλογές. Η πλειοψηφία των στελεχών του κόμματος ιδρύει το Κ. Κ. Νεπάλ-Μαοϊκό που προετοιμάζεται στην παρανομία για ένοπλο αγώνα.

Το 1995-96 το κόμμα του ”Κογκρέσου” και τα φιλομοναρχικά κόμματα ανατρέπουν την κυβέρνηση του Κ.Κ.Ν.–Ενωμένο ΜΛ. Βρισκόμαστε σε περίοδο πολιτικής αστάθειας με διάφορους κυβερνητικούς συνασπισμούς να διαδέχονται ο ένας τον άλλον. Τον Φλεβάρη του ’96 είναι η εποχή που οι Μαοϊκοί (ΚΚΝ-Μαοϊκό) περνούν στον ένοπλο αγώνα, τον «Λαϊκό Πόλεμο», όπως ονόμασαν το αντάρτικο τους. Το Κογκρέσο, το κόμμα της υποτιθέμενης ”δημοκρατικής” αστικής τάξης, αναλαμβάνει το ρόλο της κρατικής καταστολής, των μαζικών συλλήψεων, των βασανισμών και των συλλήψεων δημοσιογράφων.

Στα επόμενα χρόνια το Κ. Κ. Νεπάλ – Μαοϊκό επεκτείνει την επιρροή του σε μεγάλα τμήματα της χώρας. Ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός ελέγχει όλο και περισσότερες επαρχίες. Σε πολλές πόλεις οργανώνονται γενικές απεργίες.

Οι ΗΠΑ και το Βέλγιο τροφοδοτούν το μοναρχικό στρατό με σύγχρονο οπλισμό για να αντιμετωπίσει τους αντάρτες. Η Ινδία στέλνει στρατό για να ενισχύσει κι αυτή με τη σειρά της τους μοναρχικούς. Χιλιάδες μέλη ή και απλοί οπαδοί του Κ.Κ.Ν. – Μαοϊκό φυλακίζονται και δολοφονούνται. 13.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν στον πόλεμο από το 1996 μέχρι το 2006. Οι 10.000 από αυτούς σκοτώθηκαν μετά το 2001, όταν ο βασιλικός στρατός ξεκίνησε μια μεγάλη αντεπίθεση. Πολλά από τα θύματα του στρατού ήταν απλοί πολίτες, υποστηρικτές του Κ.Κ.Ν. – Μαοϊκό.

Το Φλεβάρη του 2005 ο βασιλιάς Γκιανέντρα καταργεί πραξικοπηματικά το κοινοβουλευτικό καθεστώς και αναλαμβάνει απευθείας την εξουσία. Οι συγκρούσεις κορυφώνονται και παρά την επιβολή δικτατορίας το ΚΚΝ-Μαοϊκοί φτάνει να ελέγχει τα 2/3 της χώρας.

Τον Απρίλη του επόμενου χρόνου (2006) ξεσπά μεγάλη αντιδικτατορική εξέγερση η οποία αναγκάζει το μοναρχικό καθεστώς σε υποχώρηση. Απελευθερώνονται χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι και οι Μαοϊκοί κηρύσσουν κατάπαυση του πυρός.

Το Νοέμβρη του 2007 όλα τα κόμματα, μαζί και το Κ. Κ. Νεπάλ-Μαοϊκό, συμφωνούν σε μια Επτακομματική Συμμαχία η οποία εγκαθιδρύει κυβέρνηση συνασπισμού. Ο βασιλιάς, μετά από 240 χρόνια, χάνει τις εξουσίες του, ενώ υιοθετείται μεταβατικό Σύνταγμα και κοινοβούλιο με τη συμμετοχή των Μαοϊκών. Προκηρύσσονται εκλογές για τον Απρίλη του 2008. Στις εκλογές αυτές το ΚΚΝ-Μαοϊκό αναδεικνύεται πρώτο κόμμα και καταλαμβάνει το 37% των εδρών της Συντακτικής Συνέλευσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η νίκη του κόμματος είναι σαρωτική στις πιο καταπιεσμένες και φτωχές περιφέρειες της χώρας, όπως στο Ταμάνγκ όπου κέρδισαν τις 24 από τις 27 έδρες ή στο Ταρουβάν όπου κέρδισαν τις 20 από τις 22, ενώ από τις 24 γυναίκες που εκλέχτηκαν συνολικά, οι 20 είναι μαοϊκές. Το κόμμα του Κογκρέσου και το Κ.Κ.Νεπάλ (Ενωμένο Μ-Λ) παίρνουν μαζί τις μισές έδρες από το πρώτο κόμμα. Το Κ.Κ.Ν. – Ενωμένο ΜΛ (αδερφό κόμμα του Κ.Κ.Ε.) θα’ λεγε κανείς ότι «πλήρωσε» την αρνητική στάση που επέδειξε στον ένοπλο αγώνα σε όλη την προηγούμενη περίοδο. Στην πρώτη συνεδρίαση της η Συνέλευση επικυρώνει και επίσημα την κατάργηση της μοναρχίας και την ανακήρυξη του Νεπάλ σε Ομοσπονδιακή Λαοκρατική Δημοκρατία³.

Η νέα κυβέρνηση η οποία προέκυψε αποτελεί επανάληψη της κυβέρνησης συνεργασίας του προηγούμενου χρόνου, αποτελείται από τους μαοϊκούς, την υπόλοιπη αριστερά και τη λεγόμενη «προοδευτική» ή δημοκρατική» αστική τάξη. Επικεφαλής της κυβέρνησης είναι ο ηγέτης του κόμματος των μαοϊκών, Πούσπα Καμάλ Νταχάλ, γνωστός σαν «Πρατσάντα» (ο «Τρομερός»).

Όπως θα δούμε στη συνέχεια η συνεργασία των Μαοϊκών με την αστική τάξη της χώρας τους δεν αποτελεί κάτι τυχαίο ή συγκυριακό. Αποτελεί, αντίθετα, κεντρικό στοιχείο της ανάλυσής τους. Αποτελεί στοιχείο της θεωρητικής τους προσέγγισης. Απ’ αυτό προκύπτουν και οι πιο μεγάλες ανησυχίες, κατά τη δική μας γνώμη, για την πορεία των επαναστατικών εξελίξεων στο Νεπάλ.

Με όλα αυτά ασχολούμαστε αναλυτικά στην συνέχεια.

1. Επαναστατικές εξελίξεις στο Νεπάλ: Ανάσα για το λαό και χτύπημα στον ιμπεριαλισμό

Από όλα τα παραπάνω είναι σαφές ότι ο λαός του Νεπάλ υποστήριξε και μάλιστα με το αίμα του, σε όλες του τις φάσεις, τον αγώνα των μαοϊκών. Και βέβαια, αυτό συνέβη διότι το Κ.Κ.Ν.-Μαοϊκό ήταν το μόνο κόμμα που, επί της ουσίας, βγήκε μπροστά, αγωνιζόμενο εναντίον του μοναρχικού καθεστώτος και των αντιδραστικών και φιλομοναρχικών κομμάτων. Πολλοί μαχητές του κόμματος έδωσαν τη ζωή τους παλεύοντας για τα δικαιώματα του νεπαλέζικου λαού.

Κατά τη διάρκεια του δεκαετούς «Λαϊκού Πολέμου», το κόμμα εγκαθίδρυσε μία de facto ξεχωριστή κρατική μηχανή σε περιοχές που είχε υπό τον έλεγχο του. Οι στρατιωτικές δυνάμεις των μαοϊκών διοικούσαν μέσω «λαϊκών επιτροπών» και ενός αριθμού μετωπικών οργανώσεων, όπως η «Οργάνωση Γυναικών του Νεπάλ» και μειονοτικών απελευθερωτικών κινημάτων. Με αυτό τον τρόπο, οι μαοϊκοί, κατάφεραν να καταργήσουν φεουδαρχικές δομές (διαφοροποίηση των ανθρώπων μέσα από τις κάστες κλπ.) και εξουσία: δημιούργησαν συνεταιρισμούς για να ρυθμίσουν την αγροτική παραγωγή και πέρασαν σε διαδικασίες αναδιανομής της γης. Αξιοσημείωτο είναι ότι το ένα τρίτο των μαχητών των Μαοϊκών ήταν γυναίκες σε μία χώρα με τεράστια ανισότητα ανάμεσα στα φύλα. Τα χρέη των φτωχών αγροτών διαγράφηκαν, οι εργάτες είχαν υποστήριξη στον αγώνα τους για υψηλότερους μισθούς και καλύτερες συνθήκες δουλειάς τα δημοκρατικά δικαιώματα των καταπιεσμένων εθνοτήτων και των ομάδων που έπεφταν θύματα διακρίσεων υποστηρίχτηκαν⁴. Πρόσφατα, μάλιστα, η κυβέρνηση του Νεπάλ, υπό την ηγεσία των Μαοϊκών, έθεσε εκτός νόμου το σύστημα δουλοπαροικίας, την Haliya, ελευθερώνοντας 20.000 ανθρώπους από τα χέρια των τοκογλύφων και των γαιοκτημόνων. Σύμφωνα με το σύστημα της Haliya, οι τοκογλύφοι εξανάγκαζαν όσους τους χρωστούν χρήματα να καλλιεργούν τη γη τους μέχρι να ξεχρεώσουν. Επίσης, η κυβέρνηση δημιούργησε επιτροπή που έχει επιφορτιστεί με την πλήρη επανένταξη στην κοινωνία των πρώην δουλοπαροίκων και των οικογενειών τους⁵.

Το παράδειγμα και η σημασία των επαναστατικών εξελίξεων στο Νεπάλ είναι τεράστια. Όχι μόνο για τον νεπαλέζικο λαό, αλλά και για την εργατική τάξη και τους φτωχούς αγρότες όπου γης.

Σήμερα βλέπουμε την επιθετικότητα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων να κυριαρχεί διεθνώς, το διεθνές κεφάλαιο να ανοίγει μέτωπα πολέμου σε κάθε γωνιά του πλανήτη, για να εξυπηρετεί τα άπληστα συμφέροντα του βλέπουμε οι καπιταλιστές διεθνώς να εφαρμόζουν τις πιο αντιλαϊκές πολιτικές, οδηγώντας εκατομμύρια φτωχών στην πείνα και την εξαθλίωση. Σε αυτές τις συνθήκες, το Νεπάλ δείχνει ότι, οι λαοί ξεσηκώνονται, επαναστάσεις ξεσπούν, άνθρωποι αγωνίζονται και μπορούν να νικήσουν – μπορούν να επιφέρουν σοβαρά ρήγματα στον βάρβαρο, παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό.

Ταυτόχρονα, το παράδειγμα των επαναστατικών εξελίξεων στο Νεπάλ μπορεί να επηρεάσει τους συσχετισμούς στην περιοχή. Μπορεί να δώσει νέα ώθηση στα κινήματα που αναπτύσσονται στη Ασία.

Ο ενθουσιασμός και η ελπίδα είναι διάχυτα στο Νεπάλ όπως και στις επαρχίες της γειτονικής Ινδίας που συνορεύουν με το Νεπάλ. Την ίδια ώρα, οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις της περιοχής και διεθνώς ανησυχούν για το πώς ακριβώς θα εξελιχθούν τα πράγματα για τη χώρα. Να σημειώσουμε εδώ ότι οι Η.Π.Α. θεωρούν ακόμα το ΚΚΝ-Μαοϊκό τρομοκρατική οργάνωση…!

Επαναστάτες σε όλο τον κόσμο, κόμματα και οργανώσεις της Αριστεράς διεθνώς δεν μπορούν παρά να χαιρετίζουν και να εκδηλώνουν την υποστήριξη τους στον αγώνα των Νεπαλέζων κομμουνιστών, εργατών και φτωχών αγροτών. Οι δηλώσεις και οι πράξεις, όμως, των ηγετών του Κ. Κ. Νεπάλ-Μαοϊκό μόνο ανησυχία μπορούν να δημιουργήσουν στο διεθνές επαναστατικό κίνημα. Ας δούμε πιο αναλυτικά…

2. Προς τον καπιταλισμό ή προς τον σοσιαλισμό;

Αυτό που μέχρι στιγμής φαίνεται από την πλευρά των ηγετών του κόμματος των Μαοϊκών είναι ότι (παρότι έχουν την δύναμη) δεν προτίθενται να προχωρήσουν σε ανατροπή του καπιταλισμού… Αντίθετα, ο καπιταλισμός είναι ακριβώς το οικονομικό-κοινωνικό καθεστώς που επιδιώκουν να δημιουργήσουν… Θα ‘λεγε κανείς ότι οι δηλώσεις και τα κείμενα των ηγετών του κόμματος – θα τα δούμε εκτενώς παρακάτω – σκοπό έχουν να καθησυχάσουν τους αστούς διεθνώς. Οδήγησαν, μάλιστα, το κορυφαίο περιοδικό του διεθνούς καπιταλισμού, Economist να γράψει:

«…υπάρχει η βάση για να είμαστε ενθουσιασμένοι, καθώς οι Μαοϊκοί είναι πάνω απ’ όλα εθνικιστές, όχι αριστεροί (…) με οικονομικές πρακτικές που φαίνονται πολύ φιλελεύθερες».

Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Ρόιτερς από την πλευρά του ανάφερε ότι:

«Η εκλογική νίκη των Μαοϊκών στο Νεπάλ ήχησε σαν ψεύτικος συναγερμός για το εξωτερικό».

Και λες για να ενισχύσει τα σχόλια των αστών, ο Κ. Π. Καζουρέλ μέλος της κεντρικής επιτροπής των Μαοϊκών, δήλωσε:

«Προσπαθούμε να καθιερώσουμε στενούς δεσμούς με τις ΗΠΑ»⁶

Ας δούμε, όμως, μέσα από τα λόγια των ηγετών του Μαοϊκού κόμματος πώς δικαιολογούνται αυτά που γράφει το νεοφιλελεύθερο Economist…

Η δεύτερη ηγετική μορφή του Κ.Κ. Νεπάλ – Μαοϊκό, ο Μπαμπουράμ Μπαταράι, , σε μία συνέντευξη σε Ινδούς δημοσιογράφους, θέλοντας, φαίνεται, να μειώσει την ιστορικής σημασίας εκλογική νίκη των Μαοϊκών, δήλωσε:

«Έχω ξαναδεί μαζικά κινήματα να σαρώνουν στις βουλευτικές εκλογές στην Ινδία. Το 1977, η Ίντιρα Γκάντι ηττήθηκε, Όμως η ψήφος συμπάθειας μετά τον τραγικό της θάνατο βοήθησε τον Ραζίβ Γκάντι να σαρώσει τις βουλευτικές εκλογές του 1985. Έχω ξαναδεί τέτοια φαινόμενα μαζικής υστερίας και στο παρελθόν».

Και συνεχίζει, εξηγώντας το δρόμο που σκοπεύει να ακολουθήσει το κόμμα του:

«Όταν θα ανασυγκροτήσουμε το κράτος και θα συμπεριλάβουμε τον ιδιωτικό τομέα, θα γίνει δυνατό να καταφέρουμε γρήγορη οικονομική ανάπτυξη. Θα βάζαμε σε εφαρμογή μία μεταβατική οικονομική πολιτική για ένα ενδιάμεσο διάστημα που θα περιλάμβανε ένα συνεταιρισμό του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα… Έτσι θα ακολουθήσουμε μια πολιτική για την προσέλκυση ντόπιων και ξένων επενδύσεων… Από την πλευρά μας, πρέπει να προσφέρουμε ασφάλεια στους επενδυτές και να δημιουργήσουμε ένα ελκυστικό περιβάλλον για τους ντόπιους και τους ξένους κεφαλαιούχους(…) Το κράτος θα παίζει ένα ρόλο διευκόλυνσης. Το κράτος δεν μπορεί να παρέμβει στις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Θα ενθαρρύνει τους επενδυτές να αυξήσουν την παραγωγικότητα και να δημιουργήσουν ευκαιρίες απασχόλησης».

Και συμπληρώνει:

«Και επίσης πιστεύω ότι θα είμαστε ικανοί να λύσουμε τις διαφορές μεταξύ των εργαζομένων και των εργοδοτών…»⁷

Από τα παραπάνω είναι εμφανές προς τα πού προσβλέπει η Μαοϊκή ηγεσία. Αφού με τον δεκαετή τους αγώνα κατάφεραν να ρίξουν τη μοναρχία, τώρα αρνούνται να προχωρήσουν τα πράγματα παραπέρα… Ζητούν να παραμείνουν στον καπιταλιστικό δρόμο. Κι από ’κει στόχος τους είναι να πάρουν τα ανάλογα μέτρα για ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα και τη δημιουργία ενός «ελκυστικού», όπως λένε, καπιταλιστικού περιβάλλοντος, που θα προσελκύει ντόπιες και ξένες επενδύσεις, ώστε να αναπτυχθεί η επιχειρησιακή δραστηριότητα. Σ’ αυτή, μάλιστα, τη διαδικασία δε βλέπουν καμία κρατική παρέμβαση! Έχουν, επίσης, την πεποίθηση ότι θα καταφέρουν να λύσουν τις διαφορές μεταξύ εργαζομένων και εργατών…!

Εδώ, είναι απαραίτητο να σημειώσουμε το προφανές, ότι αυτό το «ελκυστικό» περιβάλλον, το οποίο θα τραβήξει (υποτίθεται) ντόπιες και ξένες επενδύσεις, όπως και γενικά η στήριξη του ιδιωτικού κεφαλαίου, δεν μπορεί παρά να σημαίνει για την εργατική τάξη και τους φτωχούς αγρότες του Νεπάλ χαμηλούς μισθούς, πολλές ώρες εργασίας καθημερινά, γενικά εξοντωτική εκμετάλλευση.

Σημαίνει ότι η κυβέρνηση (των Μαοϊκών) θα παρέχει στο ιδιωτικό κεφάλαιο και στις πολυεθνικές εταιρίες όλα τα απαραίτητα οφέλη και διευκολύνσεις, ώστε να αναπτύξουν ανεμπόδιστα τις επιχειρησιακές τους δραστηριότητες. Όσο, όμως, πιο πολλές διευκολύνσεις θα παρέχει η κυβέρνηση στις πολυεθνικές και σε ντόπιες ιδιωτικές επιχειρήσεις, τόσο περισσότερες παροχές θα κόβει από τους φτωχούς εργάτες και αγρότες, που αγωνίστηκαν μια δεκαετία για ουσιαστικά καλύτερες συνθήκες ζωής και εργασίας.

Η εμπειρία, άλλωστε, αποδεικνύει ότι σε συνθήκες καπιταλισμού, η καλυτέρευση της ζωής της εργατικής τάξης και των υπόλοιπων φτωχών στρωμάτων της κοινωνίας δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο σαν αποτέλεσμα της πάλης εναντίον της αστικής τάξης και των συμφερόντων της σε διεθνές και εθνικό επίπεδο. Η πάλη αυτή ανάμεσα στην αστική και την εργατική τάξη, για το ποιας τα συμφέροντα θα προωθηθούν, είναι βασικό συστατικό στοιχείο της καπιταλιστικής κοινωνίας. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να το ανάγουμε σε ένα καθαρά «τεχνικό» ζήτημα που να μπορεί μια κυβέρνηση να το λύσει. Πόσο μάλλον όταν η κυβέρνηση αυτή αντί να πάρει μια ξεκάθαρη θέση υπέρ των συμφερόντων της εργατικής τάξης, ζει στην αυταπάτη ότι εργαζόμενοι μαζί και εργοδότες μπορούν να ζήσουν και να εργαστούν σε συνθήκες αρμονίας…

Μήπως όμως οι πρόσφατες δηλώσεις του Μπαταράι είναι, ας πούμε, τυχαίες; Μήπως είναι απλά προσωπικές, κάτω από την πίεση των σημερινών συνθηκών; Όχι. Ο Μπαταράι απλά εκφράζει την κεντρική γραμμή των Μαοϊκών – την ανάλυση που παραδοσιακά τους χαρακτηρίζει. Αυτό θα το δείξουμε στη συνέχεια με βάση τα ιστορικά κείμενα τους και τις δηλώσεις των υπόλοιπων ηγετικών στελεχών τους, συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού τους Πρατσάντα. Προς το παρόν συνεχίζουμε με τον Μπαταράι.

Σε επίσημα κείμενα του ΚΚΝ-Μαοϊκό ήδη από το 1998, ο Μπαταράι αναλύει τις αιτίες της οικονομικής καθυστέρησης του Νεπάλ:

«Ο ινδικός επεκτατισμός έχει κρατήσει το Νεπάλ ως υπόδουλη αγορά του, μέσω ανισότιμων συμφωνιών που επιβλήθηκαν σε αυτό σε διάφορες χρονικές στιγμές, εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι το Νεπάλ είναι «κλειδωμένο» από την Ινδία από τις τρεις πλευρές και ότι μονάχα μέσω της Ινδίας είναι δυνατή η μετακίνηση, η επικοινωνία και η εμπορική σύνδεση με τον υπόλοιπο κόσμο. (…) Παραδοσιακά, ο ινδικός επεκτατισμός χρησιμοποιούσε το Νεπάλ ως υπόδουλη αγορά για τα βιομηχανικά αγαθά του. Να γιατί μέχρι και τη δεκαετία του ’50, περίπου το 95% του εξωτερικού εμπορίου του Νεπάλ διεξαγόταν με την Ινδία. (…) Ακόμη μια σημαντική όψη του μηχανισμού μετατροπής του Νεπάλ σε υπόδουλη αγορά των Ινδών επεκτατιστών σχετίζεται με το γεγονός ότι οι πολυεθνικές εταιρείες διαφόρων ιμπεριαλιστικών χωρών, όπως οι ΗΠΑ, η Αγγλία, η Ιαπωνία, η Γερμανία κλπ, πωλούν στο Νεπάλ τα αγαθά που παράγονται στα παρακλάδια τους επί ινδικού εδάφους ή ανοίγουν υποκαταστήματα των ινδικών παρακλαδιών τους στο Νεπάλ»⁸

Εδώ γίνεται σαφές ότι το Νεπάλ είναι μια χώρα υπό το ζυγό του ινδικού ιμπεριαλισμού, καθώς και υπό τον έλεγχο πολυεθνικών επιχειρήσεων άλλων ιμπεριαλιστικών κρατών. Δεδομένης, λοιπόν, από τη μία της ιμπεριαλιστικής εκμετάλλευσης που υφίσταται ο λαός του Νεπάλ και από την άλλη της καταπίεσης που δέχονταν μέχρι σήμερα από τους ντόπιους μονάρχες, γαιοκτήμονες και μεγαλοαστούς, είναι πολύ φυσικό αυτός ο λαός να ξεσηκωθεί και να ζητά μια πιο δίκαιη κι ελεύθερη ζωή. Πώς, όμως, αντιμετωπίζει το πρόβλημα το ΚΚΝ-Μαοϊκό και ποιες είναι οι πολιτικοοικονομικές διέξοδοι που αναζητούν οι ηγέτες του;

«(…) Είναι απαραίτητο να εντοπίσουμε τη λύση αναλύοντας το πρόβλημα με τη μέθοδο του ιστορικού διαλεκτικού υλισμού ή, αλλιώς, στηριζόμενοι στις αρχές της Μαρξιστικής-Λενινιστικής-Μαοϊκής πολιτικής οικονομίας. Και σήμερα στο Νεπάλ, αυτό επιδιώκουμε με το Μαοϊκό Λαϊκό Πόλεμο.(…)⁹ Μονάχα με την απελευθέρωση από την ιμπεριαλιστική και επεκτατική καταπίεση υπό την ηγεσία και καθοδήγηση ενός προοδευτικού κράτους, θα ήταν δυνατή η ανάπτυξη του εθνικού καπιταλισμού στο Νεπάλ και θα μπορούσε να τεθεί η βάση για την ανάπτυξη μιας ανωτέρου επιπέδου κοινωνίας. (…) Η βασική πολιτική της επανάστασης θα ήταν η δήμευση των μέσων παραγωγής (…) και στη συνέχεια η παράδοση τους στις προοδευτικές δυνάμεις (δηλ. στους εργάτες, τους αγρότες, τους μικροαστούς και στην εθνική κεφαλαιοκρατική τάξη). (…)¹⁰ Για να αναπτυχθεί το εθνικό βιομηχανικό κεφάλαιο μέσω της καταστροφής του μεταπρατικού και γραφειοκρατικού κεφαλαίου και να προετοιμαστεί το έδαφος για την αυτοδύναμη ανάπτυξη καταργώντας την εξάρτηση της χώρας από το ξένο κεφάλαιο, ο επαναστατικός μετασχηματισμός της κοινωνίας και το προτσές του Λαϊκού Πολέμου έχουν καταστεί αναπόφευκτα(…). Ο βιομηχανικός καπιταλισμός είναι αναγκαίο να έχει μια ”κεφαλαιοκρατική τάξη”, που επενδύει κεφάλαιο στη διαδικασία παραγωγής προκειμένου να αποκομίζει συνεχώς αυξανόμενα κέρδη, μια ”ελεύθερη προλεταριακή τάξη”, που να μπορεί να μετακινείται σε οποιοδήποτε μέρος προκειμένου να πουλήσει την εργατική της δύναμη ανεμπόδιστα, και μια ”ελεύθερη αγορά”, όπου μπορούν να πωλούνται τα διάφορα αγαθά, που είναι απαραίτητα για τη συντήρηση του πληθυσμού, και να αγοράζονται τα μέσα παραγωγής και τα ακατέργαστα υλικά, που είναι απαραίτητα για τη βιομηχανική παραγωγή(…). Εάν για διάφορους λόγους, ένα από τα τρία αυτά ή και όλα είναι ατελή ή ελλιπή, τότε δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθεί ο βιομηχανικός καπιταλισμός»¹¹

Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Μπαταράι, ο «Μαρξιστικός-Λενινιστικός-Μαοϊκός» ιστορικός και διαλεκτικός υλισμός, μαζί με την αντίστοιχή του πολιτική οικονομία, διδάσκουν ότι στα καθυστερημένα και καταπιεζόμενα από τον ιμπεριαλισμό κράτη πρέπει να διεξαχθεί ο «Μαοϊκός Λαϊκός Πόλεμος», ο όποιος σκοπό του θα έχει να εγκαθιδρύσει τον εθνικό βιομηχανικό καπιταλισμό… Επίσης, φαίνεται, ότι η «Μαρξιστική-Λενινιστική-Μαοϊκή» πολιτική οικονομία διδάσκει πως οι «καλοί» ντόπιοι καπιταλιστές, έναντι των «κακών» ξένων ιμπεριαλιστών, δικαιούνται να εκμεταλλεύονται την εργατική τάξη της χώρας τους… Αλλιώς δεν εξηγείται το γιατί πρέπει ένας φτωχός εργάτης ή αγρότης να πολεμάει δέκα ολόκληρα χρόνια μόνο και μόνο για να συμβάλει στη δημιουργία μιας «κεφαλαιοκρατικής τάξης» (στην οποία, βέβαια, ΔΕΝ θα ανήκει ο ίδιος), που στόχο θα έχει «να αποκομίζει συνεχώς αυξανόμενα κέρδη» και μιας «ελεύθερης αγοράς» όπου όλα αγοράζονται και όλα πωλούνται! Ακόμα, δεν εξηγείται γιατί κανείς να θέλει να αγωνιστεί για να ανήκει σε μια «ελεύθερη προλεταριακή τάξη, που να μπορεί να μετακινείται σε οποιοδήποτε μέρος προκειμένου να πουλήσει την εργατική της δύναμη ανεμπόδιστα»! Ίσως, σύμφωνα με τον μαοϊκό «διαλεκτικό υλισμό» να είναι καλύτερα να εκμεταλλεύεται τον εργάτη ή τον αγρότη ο ντόπιος καπιταλιστής παρά ο ξένος… Ίσως, ακόμα, τα οράματα, οι ελπίδες και οι αγώνες για μια πιο δίκαιη κοινωνία να στηρίζονται στα διαρκώς αυξανόμενα κέρδη του ντόπιου καπιταλιστή αντί του ξένου… Κι έτσι, ίσως, να δικαιολογείται το γιατί πρέπει οι Νεπαλέζοι εργάτες και αγρότες να παλέψουν για τη δημιουργία του εθνικού βιομηχανικού κεφαλαίου!

Μήπως χρειάζεται εδώ να θυμίσουμε τα προφανή, την αλφαβήτα της λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος; Ότι δηλαδή οι καπιταλιστές σε όλο τον πλανήτη, άρα και στο Νεπάλ, στοχεύουν σε ένα και μόνο πράγμα: στη συσσώρευση διαρκώς αυξανόμενων κερδών. Για να το πετύχουν αυτό οι καπιταλιστές δεν έχουν άλλο τρόπο παρά να ξεζουμίζουν την εργατική τάξη και τους φτωχούς αγρότες. Ο καπιταλισμός ως σύστημα γνωρίζει πολλούς τρόπους για να κρατάει τους εργάτες υποταγμένους κάτω από τη μέγγενη του εργοδότη. Για παράδειγμα, οι στρατιές ανέργων που δημιουργούνται λόγω του εγγενούς στον καπιταλισμό φαινομένου της ανεργίας, αναγκάζουν τους εργαζόμενους και να «σκύβουν το κεφάλι» στον εργοδότη, φοβούμενοι μη χάσουν τη δουλειά τους και να δουλεύουν για πολύ χαμηλά μεροκάματα. Τέλος, ο καπιταλισμός είναι σύστημα διεθνές. Αυτό σημαίνει ότι το κεφάλαιο, για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του, έχει την τάση να διαπερνά τα εθνικά σύνορα και να επεκτείνεται σε όσο το δυνατό περισσότερες ανά τον κόσμο αγορές. Καμιά ”εθνική” αστική τάξη δεν είναι τόσο ”αλτρουιστική” ώστε να δρα αποκλειστικά και μόνο εντός των εθνικών συνόρων, επενδύοντας μεγάλα χρηματικά ποσά στην εγχώρια παραγωγή και όλα αυτά απλώς και μόνο για βοηθήσει τη χώρα της… Πόσο μάλλον όταν, σε συνθήκες του παγκοσμιοποιημένου καπιταλιστικού συστήματος, τα συμφέροντα κάθε αστικής τάξης βρίσκονται και εκτός των συνόρων της χώρας, σε επενδύσεις στο εξωτερικό, στη συμμετοχή σε πολυεθνικές εταιρίες κλπ. Και, αντίστοιχα, καμία ”εθνική” αστική τάξη δεν θα χάσει την ευκαιρία να συνεργαστεί με το διεθνές κεφάλαιο (δηλαδή το ιμπεριαλιστικό κεφάλαιο) όταν αυτό εξυπηρετεί την κερδοφορία της.

Όλα αυτά βρίσκονται μέσα στη «φύση» του καπιταλισμού και δεν είναι δυνατόν καμία κυβέρνηση και κανένα κόμμα, όσο καλοπροαίρετο (υπέρ των λαϊκών συμφερόντων) κι αν είναι, να τα αντιμετωπίσει στη ρίζα τους αν επιμένει να στηρίζει το καπιταλιστικό σύστημα. Το μόνο που, ίσως, θα μπορούσε να κάνει μια τέτοια κυβέρνηση είναι κάποιες επιμέρους μεταρρυθμίσεις στα πλαίσια του καπιταλισμού, που θα εξανθρώπιζαν για λίγο το βάρβαρο πρόσωπο του. Όμως αυτό είναι πολύ μακριά από το να λύσει οποιοδήποτε από τα σοβαρά προβλήματα των λαϊκών στρωμάτων – που τελικά αφορούν την ίδια την επιβίωσή τους σε φτωχές χώρες όπως το Νεπάλ.

Ακριβώς, λοιπόν, λόγω της φύσης αυτού του συστήματος, δεν μπορούμε να διαχωρίζουμε την αστική τάξη σε «καλή» και «κακή», λέγοντας ότι οι ντόπιοι καπιταλιστές είναι οι «καλοί» και οι ξένοι είναι οι «κακοί» ή ότι ανάμεσα στους ντόπιους υπάρχουν «καλοί» («εθνικοί») και «κακοί»… Ας το τονίσουμε ξανά: Οι αστικές τάξεις όλων των χωρών και όλων των εποχών έχουν ένα βασικό χαρακτηριστικό: την ανάγκη για συσσώρευση ολοένα και μεγαλύτερου κέρδους. Κι αυτό, όχι γιατί είναι «κακοί» αλλά γιατί αν δεν κυνηγούν το κέρδος θα χάσουν στο παιχνίδι του ανταγωνισμού, από τους άλλους αστούς, ντόπιους και ξένους και θα εξαφανιστούν σαν αστική, κεφαλαιοκρατική, κυρίαρχη τάξη. Για να επιβιώσουν λοιπόν πρέπει να εκμεταλλευτούν την εργατική τάξη και το μόνο που χρειάζεται να σκεφτούμε, είναι τις συνθήκες για τα λαϊκά στρώματα στις γειτονικές χώρες του Νεπάλ – Ινδία, Κίνα, Βιετνάμ κοκ – για να καταλάβουμε για το τι είδους, εξοντωτική και χωρίς δικαιώματα, εκμετάλλευση μιλάμε…

Όπως έδειξε ο ίδιος ο ηρωικός αγώνας του λαού του Νεπάλ, όλα τα προηγούμενα χρόνια, οι εργάτες και οι αγρότες θα κερδίσουν την ελευθερία τους μονάχα όταν πάρουν τον αγώνα αυτό στα δικά τους χέρια και τον συνεχίσουν μέχρι τέλους, χωρίς να περιμένουν από καμιά αστική τάξη καμιά βοήθεια – γιατί κάτι τέτοιο, αναπόφευκτα, κάποια στιγμή, θα αποδειχθεί καταστροφικό.

Με άλλα λόγια, το να έχουν οι Μαοϊκοί τα 2/3των εδαφών της χώρας κάτω από τον δικό τους έλεγχο, με την δική τους παράλληλη κρατική εξουσία, και στη συνέχεια, αντί να ολοκληρώνουν αυτή την νίκη, να προχωρούν σε κοινή κυβέρνηση με την αστική τάξη της χώρας, στη βάση της διατήρησης της οικονομικής εξουσίας του κεφαλαίου και όλων των νόμων της καπιταλιστικής αγοράς, αυτό ισοδυναμεί με απαράδεκτο συμβιβασμό που απειλεί την ίδια την πορεία της νεπαλέζικης επανάστασης.

Ολοκλήρωση της νίκης του εργατικού και αγροτικού κινήματος στο Νεπάλ σημαίνει συνέχιση του αγώνα για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου έτσι ώστε να τεθούν οι βάσεις για εργατική – αγροτική εξουσία στη χώρα, για ένα σοσιαλιστικό, με άλλα λόγια Νεπάλ.

Έχοντας φτάσει να ελέγχει τα 2/3 της χώρας, και να μην υπάρχει δύναμη που να μπορεί να το σταματήσει, το Κ.Κ. Νεπάλ – Μαοϊκό, όφειλε να δώσει σοσιαλιστική προοπτική στον αγώνα.

Η ηγεσία του κόμματος όφειλε (και οφείλει – καθόλου αργά δεν είναι ακόμα!) να πάρει μια ξεκάθαρη θέση απέναντι στον αντιδραστικό ρόλο που έχει η αστική τάξη μέσα στη νεπαλέζικη κοινωνία και να διαχωρίσει απόλυτα τη θέση της από αυτή. Και η πολιτική του κόμματος να προσανατολιστεί εξ’ ολοκλήρου σε μέτρα που σταδιακά, μεταβατικά, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.

Τέτοια μέτρα (ή αιτήματα πάλης/στόχοι του κινήματος) είναι,

• η εθνικοποίηση του τραπεζικού και χρηματιστικού κεφαλαίου υπό καθεστώς εργατικού και κοινωνικού ελέγχου και διαχείρισης,

• η εθνικοποίηση των βασικών τομέων της παραγωγής επίσης υπό το ίδιο καθεστώς,

• οι δραστικές αυξήσεις στους χαμηλούς μισθούς των εργαζομένων,

• σε συνδυασμό με πλήρη συνδικαλιστικά δικαιώματα και ελευθερίες, ώστε να χτιστεί ένα δυνατό, δημοκρατικό και ελεύθερο συνδικαλιστικό κίνημα,

• η αναδιανομή της γης – η διάλυση της μεγάλης γαιοκτησίας και το πέρασμα της ιδιοκτησίας στους φτωχούς αγρότες ή/και το κράτος

• η αγροτική παραγωγή να περάσει σε αγροτικούς συνεταιρισμούς, στους οποίους τον πρώτο λόγο στη διαχείριση και έλεγχο, θα έχουν φτωχοί αγρότες, με αμέριστη κρατική οικονομική και άλλη υποστήριξη.

• Η λαϊκή εξουσία δεν μπορεί παρά να έχει τη μορφή της δημιουργίας ανεξάρτητων επιτροπών και συμβουλίων από εργάτες, νεολαίους, αγρότες και στρατιώτες, σε κάθε χώρο, στις πόλεις και την επαρχία.

• Τα τοπικά συμβούλια και επιτροπές δεν μπορεί παρά να λειτουργούν σε συνθήκες ελευθερίας έκφρασης και οργάνωσης, με αυτονομία στη λειτουργία και τη δράση τους – διαφορετικά δεν μιλάμε για πορεία προς το σοσιαλισμό αλλά για μια επανάληψη των δικτατοριών που είχαμε στα σταλινικά καθεστώτα.

• Κάτω από μια τέτοια κυβέρνηση εργατών και αγροτών, όλοι οι αξιωματούχοι θα πρέπει να εκλέγονται και να ελέγχονται από τις λαϊκές επιτροπές/συνελεύσεις, αλλά και να ανακαλούνται άμεσα από αυτές αν και εφ’ όσον κρίνονται ακατάλληλοι στην εκτέλεση των καθηκόντων τους. Επίσης κάθε αξιωματούχος θα πρέπει να αμείβεται με βάση το μέσο μισθό ενός ειδικευμένου εργάτη. (Όροι που ο ίδιος ο Λένιν θέτει για ένα εργατικό κράτος¹²).

Τα βήματα των Νεπαλέζων κομμουνιστών προς την ανατροπή του καπιταλισμού σε εθνικό επίπεδο, δεν θα μπορούσαν ασφαλώς παρά να συνδυαστούν και με εκκλήσεις προς την εργατική τάξη και τη φτωχή αγροτιά της Ινδίας και της Κίνας, ώστε να συντονίσουν και αυτοί τους αγώνες τους με βάση τα αντίστοιχα αιτήματα, παλεύοντας τελικά όλοι για μια πραγματικά σοσιαλιστική ομοσπονδία των κρατών της περιοχής. Ταυτόχρονα, αυτός ο αγώνας χρειάζεται να συμπεριλαμβάνει εκκλήσεις για υποστήριξη και αλληλεγγύη από τα εργατικά κινήματα των ”ανεπτυγμένων” βιομηχανικών χωρών της Ευρώπης, της Αμερικής κλπ.

Μόνο μέσα από ένα τέτοιο πρόγραμμα θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της περιοχής, που ταυτόχρονα θα σημάνει την ήττα του κινέζικου και ινδικού ιμπεριαλισμού. Αν, όμως, ανάλογα βήματα δε γίνουν, υπάρχει ο κίνδυνος αυτή η ”εθνική αστική τάξη”, που θέλουν να υποστηρίξουν και με την οποία συνεργάζονται και συγκυβερνούν σήμερα οι μαοϊκοί ηγέτες, να ισχυροποιηθεί τόσο που να δείξει το πραγματικό της πρόσωπο, στέλνοντας, έτσι, στις καλένδες τους αγώνες και τις ελπίδες του νεπαλέζικου λαού.

Οι μαρξιστές διεθνώς παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξελίξεις στο Νεπάλ και στηρίζουν τον αγώνα των Νεπαλέζων κομμουνιστών. Δεν μπορούν, όμως, να μην είναι ανήσυχοι, για να πούμε το ελάχιστο, για το τι μέλει να γίνει στο Νεπάλ. Ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία του 20ου αιώνα είναι γεμάτη από παραδείγματα επαναστάσεων που έφτασαν μέχρι ένα σημείο αλλά δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, ακριβώς γιατί οι επικεφαλής τους είχαν αντίστοιχες αυταπάτες για κάποια «προοδευτική» ή «καλή» «εθνική» αστική τάξη. Και όχι μόνο δεν ολοκληρώθηκαν, αλλά, στις επόμενες φάσεις τους, συνοδεύτηκαν από κύματα σκληρής αντίδρασης από πλευράς των αστών, που κόστισαν τη ζωή σε εκατομμύρια αγωνιστές.

3.Μαοϊκά αντεπιχειρήματα

Μία βασική σειρά επιχειρημάτων, που χρησιμοποιείται για να αντικρούσει τις παραπάνω θέσεις, έχει να κάνει με το ότι το Νεπάλ είναι μια πολύ φτωχή, ημιφεουδαρχική χώρα (βλ. Εισαγωγή), με συνολικό κρατικό προϋπολογισμό 1.2 δις δολάρια το 30% από τα οποία είναι οικονομική βοήθεια από τη Δύση. Με το 1/3 του πληθυσμού των 29,5 εκατομμυρίων να ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο τη μέρα, με τόσα κοινωνικά και πολιτισμικά προβλήματα (ανεργία, αναλφαβητισμός, υγεία κλπ.) και το 80% του εργατικού δυναμικού να απασχολείται στον αγροτικό τομέα, η σοσιαλιστική προοπτική στους αγώνες του νεπαλέζικου λαού για πολλούς μπορεί να φαντάζει ουτοπική.

«Θεωρώ ότι η στάση μας πρέπει να είναι πολύ υπεύθυνη, επειδή πρέπει να αναδιαρθρώσουμε το 250 ετών φεουδαρχικό σύστημα. Δεν μπορείς να περιμένεις αυτό να γίνει εν μία νυκτί. Δεύτερον, καθώς θα αναδιοργανώνουμε το κράτος, πρέπει να λάβουμε υπ’ όψει διαφορετικά προβλήματα, όπως η φτώχεια, ο αναλφαβητισμός, η υγεία και άλλα. Δεν έχουμε αρκετούς πόρους και αρκετές ικανότητες για να αναδιοργανώσουμε την χώρα με τον τρόπο που θέλουμε. Θα πάρει τουλάχιστον 10-15 χρόνια για να το καταφέρουμε13», υποστηρίζει ο Μπαταράι.

Έτσι, για τους μαοϊκούς ηγέτες, «υπεύθυνη στάση» σημαίνει να ανατρέψεις την βασιλεία και τις φεουδαρχικές σχέσεις παραγωγής (μέσα από ένα μαζικό επαναστατικό κίνημα) αλλά στη συνέχεια, να προχωρήσεις σε συνεργασία με την ”εθνική αστική τάξη” σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Μέσα από τη συνεργασία αυτή οραματίζονται να δημιουργήσουν τον εθνικό βιομηχανικό καπιταλισμό του Νεπάλ. Αυτό, όπως λένε, θα είναι ένα πρώτο στάδιο πριν προκύψουν οι απαραίτητες κατ’ αυτούς συνθήκες για το επαναστατικό πέρασμα στο σοσιαλισμό: Οι αστοί θα κάνουν επενδύσεις, ντόπιο και ξένο κεφάλαιο θα κυκλοφορεί στη χώρα, θα ανέβει το βιοτικό και πολιτισμικό επίπεδο του λαού, νέες τεχνολογίες θα εισαχθούν και έτσι το Νεπάλ θα πάψει να είναι μια ημιφεουδαρχική και υποανάπτυκτη χώρα. Με την ενδυνάμωση του καπιταλισμού, θα αναπτυχθεί και η εργατική τάξη και μαζί μ’ αυτήν η ταξική πάλη… Με την πάροδο του χρόνου, και όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, θα περάσουν στον αγώνα για τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Κάτι τέτοιο οραματίζονται οι μαοϊκοί ηγέτες.

Τι σχέση έχει αυτό με τον μαρξισμό – λενινισμό και με τον διαλεκτικό υλισμό; Ας δούμε τι έκανε ο Λένιν όταν ήταν αντιμέτωπος με παρόμοιες συνθήκες.

4. Το παράδειγμα της Ρωσικής Επανάστασης του 1917

Η Ρωσία πριν το 1917 ήταν και αυτή μια χώρα ημιφεουδαρχική, που, όπως και στην περίπτωση του Νεπάλ, σημαίνει ότι ο πληθυσμός ζούσε κάτω από πραγματικά άθλιες συνθήκες: Η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου ήταν αγρότες – φτωχοί μικροκαλλιεργητές και ακτήμονες που δούλευαν στην υπηρεσία των τσιφλικάδων. Η εργατική τάξη των πόλεων αποτελούσε μια ελάχιστη μειοψηφία στη χώρα – περίπου 10 εκατομμύρια σε σύνολο πληθυσμού 160 εκατομμυρίων. Ζούσε χωρίς εργασιακά δικαιώματα, χωρίς πολιτικά, δημοκρατικά συνδικαλιστικά δικαιώματα, σε συνθήκες εξαιρετικά μεγάλης φτώχειας. Ο πληθυσμός ζούσε στον αναλφαβητισμό, την εξοντωτική εκμετάλλευση και τον σκοταδισμό – που επέβαλλε το τσαρικό καθεστώς.

Όπως και το Νεπάλ, έτσι και η Ρωσία δεν είχε ολοκληρώσει την αστικό-δημοκρατική επανάσταση, κάτι που έγινε στην Αγγλία τον 16ο και στη Γαλλία τον 18ο αιώνα.

Τα βασικά ζητήματα που όφειλε μια τέτοια (αστική – δημοκρατική) επανάσταση να εκπληρώσει ήταν η ανατροπή των φεουδαρχικών και ημι-φεουδαρχικών σχέσεων στην αγροτική παραγωγή, η αναδιανομή της γης, τα μέτρα για την ανάπτυξη της βιομηχανίας, η εισαγωγή δημοκρατικών κοινοβουλευτικών θεσμών στην κοινωνία, η διενέργεια εκλογών για την ανάδειξη «δημοκρατικών» κυβερνήσεων από το λαό, ελευθερία στον τύπο, συνδικαλιστικές ελευθερίες, κοκ. Επίσης, η αστικο-δημοκρατική επανάσταση, στην περίπτωση της Ρωσίας, θα απελευθέρωνε την οικονομία από την Αγγλό-Γαλλική ιμπεριαλιστική κυριαρχία, που στην ουσία αντιμετώπιζε τη χώρα σαν επαρχία της.

Στο Ρωσικό εργατικό κίνημα πριν την Οκτωβριανή επανάσταση του 1917, οι περισσότερες απόψεις συνέκλιναν στο ότι το βασικό καθήκον είναι η ολοκλήρωση της αστικο-δημοκρατικής επανάστασης, τα κύρια χαρακτηριστικά της οποίας είδαμε παραπάνω.

Παρ’ όλα αυτά, το 1917, ο Λένιν με το κόμμα των Μπολσεβίκων14 και ο Τρότσκι¹⁵ ήρθαν σε μετωπική σύγκρουση με τις συμφιλιωτικές απόψεις των Μενσεβίκων, οι οποίοι θεωρούσαν ότι καθήκον της εργατικής τάξης είναι να βρίσκεται στο πλευρό της «προοδευτικής» αστικής τάξης, για να την βοηθήσει να φέρει σε πέρας την αστικοδημοκρατική επανάσταση – για να χτίσουν δηλαδή ένα σύγχρονο καπιταλισμό. Οι Μενσεβίκοι αντιλαμβάνονταν τους αστούς ως το βασικό μοχλό που θα έφερνε σε πέρας την αστικο-δημοκρατική επανάσταση. Γι’ αυτούς ο σοσιαλισμός ήταν μια εικόνα από ένα μακρινό μέλλον. Ταυτόχρονα, οι Μενσεβίκοι έβλεπαν τη Ρώσικη Επανάσταση σαν ένα καθαρά εθνικό γεγονός με περιορισμένο αντίκτυπο διεθνώς.

Ας δούμε, όμως, σταδιακά, πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα από τον Φλεβάρη που ξέσπασε η επανάσταση του ‘17 μέχρι την κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη, με την καθοδήγηση του κόμματος των Μπολσεβίκων, τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου.

Όταν ο τσάρος ανατράπηκε με την επανάσταση του Φλεβάρη, όλα τα βασικά καθήκοντα της αστικής επανάστασης ήταν ακόμα άλυτα. Το πρόβλημα της αναδιανομής της γης, η εμπλοκή της χώρας στον καταστροφικό Α’ Παγκόσμιο πόλεμο που συνεχιζόταν, και η αυξανόμενη εθνική καταπίεση, η απουσία οποιουδήποτε ίχνους δημοκρατίας, ήταν τα χαρακτηριστικά της κατάστασης.

Ο Λένιν και ο Τρότσκι, εξηγούσαν ότι η κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη, με τη βοήθεια των φτωχών αγροτικών στρωμάτων, ήταν η μόνη λύση. Κι αυτό γιατί τα συμφέροντα των γαιοκτημόνων, των Ρώσων καπιταλιστών και των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που επενέβαιναν στην περιοχή ήταν άμεσα συνδεδεμένα μεταξύ τους, και ενωμένα ενάντια στους εργάτες και τους αγρότες. Επομένως, η εκπλήρωση των δημοκρατικών καθηκόντων της επανάστασης δεν μπορούσε να έρθει από την αντιδραστική τάξη των αστών. Αντίθετα, εξαρτιόταν από το κατά πόσο η εργατική τάξη θα έμπαινε μπροστά στον αγώνα, ώστε να πάρει την εξουσία στα χέρια της και με τη βοήθεια των φτωχών αγροτών, να προχωρήσουν τις επαναστατικές διεργασίες ως το τέλος. Έτσι, λοιπόν, η εκπλήρωση των καθηκόντων της αστικο-δημοκρατικής επανάστασης ήταν στενά συνδεδεμένη με την εκπλήρωση των σοσιαλιστικών καθηκόντων. Η εργατική τάξη στις πόλεις, πάνω από όλα στην Πετρούπολη και τη Μόσχα, πείστηκε απ’ αυτό το επαναστατικό πρόγραμμα, το υιοθέτησε και πάλεψε για την εφαρμογή του και με την υποστήριξη μεγάλων αγροτικών εξεγέρσεων στην ύπαιθρο μπόρεσε να εγκαθιδρύσει την πρώτη κυβέρνηση εργατών και αγροτών, την κυβέρνηση των Μπολσεβίκων¹⁶.

Οι Μπολσεβίκοι τόνιζαν επίσης με ιδιαίτερη έμφαση ότι η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να είναι μόνο μία διεθνής επανάσταση, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό για την υπανάπτυκτη Ρωσία. Εξηγούσαν ότι αμέσως μόλις οι επαναστατικές δυνάμεις του προλεταριάτου έπαιρναν την εξουσία στα χέρια τους θα έπρεπε να λειτουργήσουν σαν μια σπίθα που θα άπλωνε την επανάσταση διεθνώς και ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Έτσι κι έγινε: είχαμε τη Γερμανική επανάσταση του 1918-19, την Ουγγρική το 1919 και την Ιταλική το 1920. Μόνο που οι επαναστάσεις αυτές ηττήθηκαν λόγω του προδοτικού ρόλου που έπαιξαν οι ηγεσίες των μαζικών Σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της εποχής. Αυτά τα μαθήματα από την Ρώσικη Επανάσταση συνοψίστηκαν στην θεωρία του Λ. Τρότσκι για την «διαρκή επανάσταση» που θα δούμε αμέσως παρακάτω.

Οι συνθήκες, λοιπόν, που αντιμετωπίζουν οι νεπαλέζοι κομμουνιστές στην προσπάθεια τους να ηγηθούν του λαϊκού κινήματος της χώρας τους τις αντιμετώπισαν και οι Ρώσοι. Μόνο που στην περίπτωση της Ρωσίας, οι Λένιν και Τρότσκι έβλεπαν ξεκάθαρα τον αντιδραστικό ρόλο που μπορεί να παίξει η ντόπια αστική τάξη στις επαναστατικές διεργασίες. Έτσι, δεν προσπαθούσαν να της αποδώσουν κάποια θετικά χαρακτηριστικά. Σε όλη την πορεία των γεγονότων οι αστοί είχαν αποδείξει ότι το μόνο που μπορούσαν να κάνουν είναι να συνεργάζονται με ξένους ιμπεριαλιστές και ντόπιους φεουδάρχες, ώστε να εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους με τον σωστότερο γι’ αυτούς τρόπο. Ούτε λόγος να γίνεται για μέτρα υπέρ των εργατών, των αγροτών, των γυναικών, των στρατιωτών, για ζητήματα αναδιανομής της γης, δημοκρατικών εκλογών του λαού, εθνικοποιήσεων των βασικών τομέων της παραγωγής, εργατικού ελέγχου και διαχείρισης στην παραγωγή κλπ.

Αντίθετα, στην περίπτωση του Νεπάλ, οι μαοϊκοί ηγέτες, προσπαθώντας να εξισορροπήσουν το ταραχώδες σκηνικό της χώρας, επενδύουν πολλά (αν όχι τα πάντα) στη συνεργασία με την νεπαλέζικη αστική τάξη, αγνοώντας τον αντιδραστικό ρόλο που αναπόφευκτα θα παίξουν οι ντόπιοι αστοί, από την ίδια τους τη φύση, αργά ή γρήγορα.

Αυτές, όμως, οι αυταπάτες των μαοϊκών ηγετών περί «προοδευτικής» ντόπιας αστικής τάξης, που θυμίζουν τις αντίστοιχες θέσεις των Μενσεβίκων στη Ρωσία, θέτουν σε μεγάλο κίνδυνο τις επαναστατικές διεργασίες στο Νεπάλ. Δυστυχώς, οι καλές προθέσεις των Μαοϊκών δεν αρκούν για να δεχτούν οι αστοί να συμφιλιωθούν με τα αιτήματα του νεπαλέζικου λαού για πιο αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής μετά από 250 χρόνια σκλαβιάς!

5. Η θεωρία της «Διαρκούς Επανάστασης» του Τρότσκι

Ο Λέων Τρότσκι, μετά την εμπειρία της Ρωσικής επανάστασης του 190517, διατύπωσε τη θεωρία της «Διαρκούς Επανάστασης», που αφορά ακριβώς τους ταξικούς αγώνες σε «καθυστερημένες» οικονομικά χώρες όπου ο καπιταλισμός βρίσκεται ακόμη σ’ ένα εμβρυακό ή χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης.

Ο Τρότσκι, μέσα από τη θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης (ΔΕ) εξηγεί ότι λόγω της αντιδραστικότητας της αστικής τάξης, της εξάρτησης της από τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα και από την παγκόσμια οικονομία, η αστικοδημοκρατική επανάσταση στον αποικιακό (και νέο-αποικιακό) κόσμο δεν μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς η εργατική τάξη να μπει μπροστά στον αγώνα και με την υποστήριξη των φτωχών αγροτικών μαζών, να πάρει στα χέρια της την εξουσία.

Βασικό συστατικό στη θεωρία της ΔΕ είναι η ύπαρξη ενός επαναστατικού κόμματος, που να υπερασπίζει με τρόπο ξεκάθαρο τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των φτωχών αγροτών. Ένα τέτοιο κόμμα οφείλει να έχει ξεκάθαρη θέση απέναντι στη ντόπια αστική τάξη και στον τρόπο με τον οποίο αυτή θα συμμετέχει στην εξέλιξη του αγώνα των εργατών και των αγροτών.

Ταυτόχρονα ο Τρότσκι τονίζει τη σημασία του διεθνούς παράγοντα. Εργατικές τάξεις, συνδικαλιστικά κινήματα, κόμματα και οργανώσεις της Αριστεράς στις γειτονικές αλλά και στις αναπτυγμένες δυτικές χώρες, θα υποστηρίζουν τον αγώνα του λαού μιας «καθυστερημένης» χώρας και θα παλεύουν από κοινού και συντονισμένα για την επαναστατική ανατροπή σε κάθε χώρα που αυτό είναι δυνατό. Η κλιμάκωση των επαναστατικών εξελίξεων σε μια τέτοια χώρα, θα έχει αναπόφευκτα θετικό αντίκτυπο και στις υπόλοιπες επαναστατικές εστίες όπου γης, δίνοντας τους ακόμα μεγαλύτερη ώθηση.

Στην περίπτωση που η μπουρζουαζία κάποιας καθυστερημένης χώρας υιοθετούσε ριζοσπαστική φρασεολογία, ή ακόμα συμμετείχε σε κινήματα που είχαν ήδη αρχίσει να αναπτύσσονται, ο Τρότσκι καλούσε τους επαναστάτες κομουνιστές να μην της έχουν εμπιστοσύνη, να μην πιστεύουν με κανέναν τρόπο ότι οι αστοί είναι διατεθειμένοι να διεξάγουν πραγματική και μέχρι τέλους πάλη απέναντι στον ιμπεριαλισμό και στους ντόπιους φεουδάρχες. Αντίθετα εξηγούσε πως με την πρώτη ευκαιρία θα κάρφωναν πισώπλατα τα προλεταριακά στρώματα. Έγραφε, αναφερόμενος στην αστική τάξη:

«Είναι παράλογο να απαιτούμε ταυτόχρονα, ο διάβολος να μεταμορφωθεί με την ευκαιρία αυτή γενικά σε χριστιανό και να μεταχειριστεί τα κέρατα του όχι ενάντια στους εργάτες και τους αγρότες μα αποκλειστικά για θεάρεστα έργα».

Εξηγούσε ότι μια αστικό-δημοκρατική ή εθνικό-απελευθερωτική επανάσταση σε οικονομικά «καθυστερημένες» χώρες, ανατρέποντας την εξουσία των βασιλιάδων και των τσιφλικάδων, μπορεί να επιτρέψει στην αστική τάξη να εντείνει και να απλώσει τις δυνατότητες εκμετάλλευσης που διαθέτει. Από την άλλη, όμως, η δραστική παρέμβαση του προλεταριάτου και των υπόλοιπων καταπιεζόμενων στρωμάτων στην αρένα των ταξικών αγώνων, απειλεί να αφαιρέσει εντελώς από τους αστούς κάθε τέτοια δυνατότητα. Έτσι εξηγούσε ότι η μπουρζουαζία μπορεί να τοποθετείται πρόσκαιρα στο στρατόπεδο της επανάστασης, αλλά δεν το κάνει ούτε από ελαφρότητα πνεύματος ούτε κατά τύχη. Και βέβαια, όχι γιατί ξαφνικά ενδιαφέρεται για τις τύχες των εργαζομένων και των φτωχών. Αντίθετα, γιατί σκοπός της είναι να υπερασπίζει με τον καλύτερο κάθε φορά τρόπο τα ταξικά της συμφέροντα. Από το φόβο, όμως, που της εμπνέουν οι εξεγερμένες μάζες, σύντομα εγκαταλείπει την επανάσταση και φανερώνει το πραγματικό της πρόσωπο¹⁸.

Η ιστορία της Κινέζικης Επανάστασης του 1925-27, στην οποία θα αναφερθούμε συνοπτικά παρακάτω, είναι ένα αδιάσειστο παράδειγμα (και με τίποτα το μόνο) που δικαιώνει τον Τρότσκι. Η απαράδεκτη συμφιλιωτική πολιτική των Κομμουνιστών με τους αστούς, λόγω των «τυφλών ελπίδων» που έτρεφαν οι ηγέτες των πρώτων, είχαν σαν αποτέλεσμα την ολοκληρωτική τους ήττα, που συνοδεύτηκε με την σφαγή χιλιάδων μαχητών.

Ας δούμε, όμως, πώς ο ίδιος ο Τρότσκι αναφέρεται στη θεωρία της ΔΕ.:

«Ποιο είναι το περιεχόμενο της προλεταριακής δικτατορίας στης φεουδαρχικές χώρες; Πρώτ’ από όλα θα πραγματοποιήσει ως το τέλος την αγροτική επανάσταση, και θα προβεί στη δημοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους. Δηλαδή η δικτατορία του προλεταριάτου, στηριγμένη σε πολλά εκατομμύρια χωρικούς, θα γίνει το καταλληλότερο όργανο για να λύσει τα προβλήματα αυτής της ιστορικά καθυστερημένης αστικής επανάστασης. Μα το πράμα δε θα μείνει ως εδώ. Μια και ανέβηκε στην εξουσία, το προλεταριάτο θα βρεθεί αναγκασμένο να κάνει όλο και πιο συχνά επεμβάσεις στην περιοχή της ατομικής ιδιοκτησίας γενικά, δηλαδή να τραβήξει στο δρόμο της σοσιαλιστικής δράσης. Η αστική επανάσταση πλαταίνει για να γίνει σοσιαλιστική, γίνεται έτσι μια διαρκής, συνεχής επανάσταση…»¹⁹

Εδώ, βλέπουμε τις έννοιες «δημοκρατία», «αστικο-δημοκρατική επανάσταση» κλπ, να αποχτούν το πραγματικό και αναγκαίο τους περιεχόμενο, ώστε να εξυπηρετούν με συνέπεια τα συμφέροντα του αγώνα των λαών των «καθυστερημένων» χωρών για την ελευθερία τους από τους φεουδάρχες, από τους ιμπεριαλιστές, αλλά και από τους ντόπιους αστούς.

Η αστική τάξη κάθε χώρας, καθυστερημένης ή μη, ανάλογα με τα εκάστοτε συμφέροντα της, γνωρίζει πολύ καλά να φοράει τη μάσκα της «δημοκρατίας», της «ελευθερίας» ή της «επανάστασης». Καθήκον των μαρξιστών είναι να αποκαλύπτουν αυτή την απάτη και να οργανώνουν τον ανεξάρτητο αγώνα της εργατικής τάξης, με την συμμαχία των φτωχών αγροτών και των υπόλοιπων καταπιεζόμενων στρωμάτων της κοινωνίας.

Προχωρώντας παρακάτω, θα εξετάσουμε ποιες είναι οι θεωρητικές βάσεις των μαοϊκών ηγετών, απ’ όπου και αντλούν τα πολιτικά τους συμπεράσματα για το παρόν και το μέλλον της επανάστασης στο Νεπάλ.

6. Το Μπλοκ των τεσσάρων τάξεων και η Θεωρία των Σταδίων του Στάλιν

Μετά τον θάνατο του Λένιν, επικεφαλής του κόμματος των Μπολσεβίκων βρέθηκε ο Ι. Στάλιν. Κάτω από τον Στάλιν, ο Γενικός Γραμματέας του Κόμματος απέκτησε απόλυτες εξουσίες. Οι πολιτικές που εφάρμοσε ο Στάλιν στα 30 περίπου χρόνια της εξουσίας του, καθώς και η «θεωρητική» τους τεκμηρίωση, ήταν εντελώς απομακρυσμένες από το πνεύμα, τη θεωρία και τις παραδόσεις του επαναστατικού μαρξισμού, που ακολούθησαν ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι από την αρχή της ύπαρξης τους. Αυτό οδήγησε σε ολέθρια «λάθη» το Κομμουνιστικό Κόμμα, αλλά και ολόκληρο το νεαρό Σοβιετικό κράτος και το Κομμουνιστικό Κίνημα διεθνώς. Εδώ θα ασχοληθούμε με τη θεωρία που ανέπτυξε ο Στάλιν για τις καθυστερημένες και αποικιακές χώρες.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τη σταλινική θεωρία, τα Κομμουνιστικά Κόμματα (ΚΚ) των «καθυστερημένων» χωρών δεν πρέπει να παλεύουν ανεξάρτητα, μαζί με την εργατική τάξη στην οποία απευθύνονται και ανήκουν, ούτε να παλεύουν για σοσιαλισμό, επειδή δεν υπάρχουν οι συνθήκες για σοσιαλισμό. Έτσι τα έβαζε να συνεργαστούν ή να διαχυθούν μέσα σε αστικά κόμματα και να παλεύουν «από κοινού» για «δημοκρατικό καπιταλισμό». Η σοσιαλιστική επανάσταση, σύμφωνα με το Στάλιν, θα ερχόταν σε μεταγενέστερο στάδιο, όταν οι συνθήκες θα ήταν ώριμες.

Πρόκειται για την κλασική σταλινική θεωρία των σταδίων, σύμφωνα με την οποία οι στόχοι της αστικο-δημοκρατικής επανάστασης μπορούν να πραγματοποιηθούν μέσα από μια συμμαχία της εργατικής τάξης και των αγροτών με την ντόπια («εθνική») αστική τάξη και μόνο μέσα στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος και αστικού κράτους.

Στην ουσία της, η θεωρία των σταδίων παίζει το ρόλο του φρένου στην εξέλιξη της επανάστασης. Ενώ βλέπουμε να χρησιμοποιείται επαναστατική φρασεολογία, να δηλώνεται πίστη στο σοσιαλισμό και την επανάσταση, αυτό που τελικά προβάλλεται είναι πάντα η ανάγκη του περάσματος από ένα συγκεκριμένο στάδιο πριν από τον σοσιαλισμό, ακριβώς σαν τον απαραίτητο και βασικό όρο που θα οδηγήσει στο σοσιαλισμό. Στην πραγματικότητα, όμως, κι όπως θα δούμε παρακάτω, αυτό το υποτιθέμενο στάδιο όχι μόνο δε βοηθά την πορεία της κοινωνίας προς το σοσιαλισμό, αλλά την ανακόπτει!

Ακριβώς στα πλαίσια της θεωρίας των σταδίων, όπου προβάλλεται η αναγκαιότητα της πάλης των εργατών μαζί με τους αστούς για τη δημιουργία της αστικής δημοκρατίας (κλπ) , ο Στάλιν προτάσσει την ανάγκη μιας συμμαχίας της αστικής τάξης, των μικροαστικών στρωμάτων, των αγροτών και των εργατών. Αυτή η συμμαχία ονομάστηκε «Μπλοκ των τεσσάρων τάξεων». Χάριν, όμως, της συμμαχίας με την αστική τάξη, τα ΚΚ αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το πρόγραμμα τους για την κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη με τη βοήθεια των φτωχών αγροτών και να υιοθετήσουν το πρόγραμμα της «δημοκρατικής» και «προοδευτικής» αστικής τάξης. Με άλλα λόγια, αναγκάζονται να παλέψουν μαζί με τους αστούς για την υπεράσπιση του (δημοκρατικού, υποτίθεται) καπιταλισμού και όχι με το μέρος των εργατών και αγροτών για την ανατροπή του καπιταλισμού και το χτίσιμο του σοσιαλισμού.

Η πολιτική αυτή αποδείχτηκε καταστροφική όπου εφαρμόστηκε (η περίπτωση του ελληνικού εμφυλίου είναι χαρακτηριστική). Η αστική τάξη και τα κόμματα της, μόλις έπαιρναν και εδραίωναν την εξουσία τους, στρέφονταν ενάντια στους κομμουνιστές, οι οποίοι πλήρωναν βαρύ τίμημα, μαζί με το κίνημα, ακριβώς επειδή είχαν μεν την στήριξη του σημαντικότερου μέρους του λαού και κυρίως της εργατικής τάξης, αλλά δεν είχαν την ιδεολογική και πολιτική προετοιμασία για να αντιμετωπίσουν την αντεπίθεση της αστικής τάξης.

Η ήττα της Κινέζικης επανάστασης του 1925-27, που καθοδηγήθηκε από το Στάλιν, απέδειξε την χρεοκοπία της θεωρίας των σταδίων και του «μπλοκ των τεσσάρων τάξεων».

Κατόπιν εντολής του Στάλιν (και της ομάδας γύρω απ’ αυτόν) τα μέλη του ΚΚ Κίνας προσχώρησαν το 1924 στις οργανώσεις και στο στρατό του Κουομιτάγκ20. Να σημειώσουμε εδώ πως ο Τρότσκι, ο οποίος αμέσως μετά τον θάνατο του Λένιν βρέθηκε υπό διωγμό από την ηγεσία του κόμματος γύρω από τον Στάλιν, διαφώνησε κάθετα μ’ αυτή την πολιτική. Επίσης η ηγεσία του ΚΚ Κίνας δεν συμφωνούσε με τις προτροπές του Στάλιν – αλλά ο τελευταίος δεν τους άφησε επιλογή.

Υποτίθεται ότι το Κουομιτάγκ πάλευε ενάντια στους ιμπεριαλιστές που εκμεταλλεύονταν την Κίνα και τους γαιοκτήμονες που καταδυνάστευαν τους αγρότες, όπως επίσης κι ενάντια στους Ιάπωνες που κατείχαν ένα κομμάτι της Κίνας.

Σε αυτό τον αγώνα και έχοντας μπει, κατόπιν εντολής, στο Κουομιτάγκ, οι Κομμουνιστές δεν έβαζαν σοσιαλιστικά αιτήματα, παρά μόνο αστικο-δημοκρατικά. Όχι μόνο δεν πρότασσαν σοσιαλιστικές διεκδικήσεις, αλλά και όταν αυτές προέκυπταν από τους ίδιους τους εργάτες, τις μπλόκαραν, με την αιτιολογία ότι αυτό που προέχει είναι ο «εθνικός αγώνας». Όταν πλέον η ηγεσία του Κουομιντάγκ (με τη βοήθεια των Κομμουνιστών, ας μην μας διαφεύγει αυτό) εδραίωσε την εξουσία της σε μεγάλο μέρος της χώρας και αναγνωρίστηκε ως επίσημη κυβέρνηση της Κίνας, στράφηκε ενάντια στους Κομμουνιστές. Εξαπέλυσε μια τεράστια επίθεση ενάντια στα μέλη του κόμματος, την εργατική τάξη και τους φτωχούς αγρότες που στήριζαν το κόμμα. Χιλιάδες αγωνιστές σφαγιάστηκαν. Το Κ. Κ. Κίνας έχασε την συντριπτική πλειοψηφία των μελών του και της επιρροής του21. Ο Μάο Τσετούνγκ κατάφερε να διασωθεί, με πολύ δυσκολία και με ελάχιστες δυνάμεις. Και 20 περίπου χρόνια μετά, το 1949, κατάφερε, με τον Λαϊκό Στρατό του να πάρει την εξουσία αφαιρώντας την από το Κουομιτάγκ.

7. Η θεωρία της Νέας Δημοκρατίας του Μάο

Ο Μάο ποτέ δεν προχώρησε σε μια εκ βάθρων ανατροπή των λαθεμένων σταλινικών θεωριών. Ποτέ δεν διαφώνησε ότι το Κουομιντάγκ έπρεπε να ηγηθεί της «πάλης για την απελευθέρωση της χώρας» από τους τσιφλικάδες και τους ιμπεριαλιστές. Και ποτέ δεν έκανε κριτική στη συνολική τακτική του ΚΚ Κίνας. Πρόβαλε στα χαρτιά έναν ”ενδιάμεσο” δρόμο. Στη θεωρία του της Νέας Δημοκρατίας υπερασπίστηκε τη θέση ότι είναι δυνατόν να υπάρξουν κράτος και στρατός με διττό ταξικό χαρακτήρα: κατά το ήμισυ αστικός και κατά το ήμισυ προλεταριακός.

Από μαρξιστικής σκοπιάς ο λεγόμενος «διττός χαρακτήρας» του κράτους και του στρατού είναι μια ανοησία. Όμως κάτω από συγκεκριμένες περιστάσεις, για σύντομα χρονικά διαστήματα, μεταβατικά δηλαδή, μπορεί να υπάρξει μια κατάσταση στην οποία ο στρατός και γενικά τα σώματα ασφαλείας να είναι διχασμένα και το κράτος σε μια κατάσταση παραλυσίας καθώς καμία τάξη ούτε η αστική ούτε η εργατική δεν έχει την εξουσία με τρόπο καθαρό και αδιαφιλονίκητο. Αυτή για παράδειγμα ήταν η κατάσταση τους μήνες πριν την κατάληψη της εξουσίας από τους Μπολσεβίκους το 1917 – μια κατάσταση «δυαδικής εξουσίας» όπως οι ίδιοι την περιέγραφαν. Όμως ποτέ οι μαρξιστές της εποχής, ο Λένιν ή οποιοσδήποτε άλλος, δεν έφτασαν να αναγάγουν μια πολύ προσωρινή μεταβατική κατάσταση σε θεωρητικό οικοδόμημα.

Ο Μάο λοιπόν μπορεί να ανάπτυσσε μια «θεωρία» της οποίας το νόημα παραμένει ακατανόητο, όμως στην πράξη, έκανε αυτό που του υπαγόρευε η ανάγκη της αυτοσυντήρησης και της επιβίωσης. Έχοντας μια φορά κινδυνεύσει να πληρώσει πολύ ακριβά την υποταγή του ΚΚ στο Κουομιτάγκ, μετά την ήττα του 1927 κοίταγε να κρατάει τις αποστάσεις του από το Κουομιτάγκ και να διαφυλάσσει την ανεξαρτησία των δικών δυνάμεων, του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού.

Έχοντας να αντιμετωπίσει από τη μία την αντικομμουνιστική επίθεση του Τσιάνγκ Καισέκ, ηγέτη του Κουομιντάγκ, και από την άλλη την μαζική αυθόρμητη εξέγερση των αγροτών στη Β. Κίνα, σταδιακά μπήκε στη διαδικασία να καταστρέψει το αστικό κράτος και το στρατό του και να τα αντικαταστήσει με ένα στρατό και κράτος διαφορετικού ταξικού χαρακτήρα. Ο Μάο, έτσι, ακολούθησε ένα δρόμο που στην ουσία αναιρούσε τη θεωρία του – αλλά αυτό είναι κάτι που ο Μάο δεν θα μπορούσε να αναγνωρίσει. Τελικά εξήλθε νικητής από την σύγκρουση με το Κουομιτάγκ, το 1949. Μετά τη νίκη του Μάο, δεν υπήρξε ούτε «νέα δημοκρατία» ούτε «διττός χαρακτήρας»… Υπήρξε η εξουσία του ΚΚ Κίνας, ένας στρατός πειθαρχημένος σε ένα μόνο αρχηγό, τον Μάο, μια μονοκομματική δικτατορία υπό τον Μάο, και τέτοια προσωπολατρία και θεοποίηση του Μάο που θα τον ζήλευαν όλοι οι στυγνοί δυνάστες της ιστορίας…

Μπορεί ο Μάο, αρνούμενος στην πράξη τα θεωρητικά του κατασκευάσματα, να επέφερε την ανατροπή του Κινέζικου καπιταλισμού, όμως όπου δοκιμάστηκαν κατά γράμμα οι απόψεις του μόνο αρνητικές, καταστροφικές συνέπειες μπορούσαν να προκαλέσουν.

Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η περίπτωση της Ινδονησίας. Η ηγεσία του Κ.Κ. Ινδονησίας με την πλήρη υποστήριξη του Μάο, εφάρμοσε τη θεωρία της Νέας Δημοκρατίας. Όμως, ο Ινδονησιακός στρατός απέδειξε πως δεν είχε «διττό χαρακτήρα». Αντίθετα, λειτούργησε σαν ένα αντιδραστικό εργαλείο καταπίεσης των ξεσηκωμένων εργατών και αγροτών από την πλευρά της αστικής τάξης. Σαν αποτέλεσμα, το 1965, κατάστρεψε ολοσχερώς το Κ.Κ.Ι., δολοφονώντας πάνω από ένα εκατομμύριο κομμουνιστές, συνδικαλιστές και χωρικούς²².

Οι θεωρίες των Στάλιν και Μάο, λοιπόν, συγγενικές στον πυρήνα τους, οδήγησαν στο παρελθόν σε ολέθριες ήττες κινήματα και επαναστάσεις σε καθυστερημένες χώρες (θυμίζουμε ξανά και την ελληνική εμπειρία). Η ηγεσία, όμως, του Κ.Κ. Νεπάλ – Μαοϊκό, προτιμά να το αγνοεί αυτό και επιμένει να αντλεί τις πολιτικές της πρακτικές ακριβώς από αυτές τις θεωρίες. Κάτι τέτοιο μόνο σε κίνδυνο μπορεί να βάλει το επαναστατικό κίνημα του νεπαλέζικου λαού. Κι έχουμε κάθε λόγο να ανησυχούμε, μιας και ο κίνδυνος είναι οι πολυετείς αγώνες των Νεπαλέζων εργατών, αγροτών και κομμουνιστών να παραδοθούν στην αγκαλιά μιας υποτιθέμενης «προοδευτικής» ή «φιλελεύθερης» αστικής τάξης. Η οποία με την πρώτη ευκαιρία, θα προδώσει τους αγώνες και τις ελπίδες του λαού προς όφελος των ταξικών τους συμφερόντων – κάτι άλλωστε που ξέρουν πολύ καλά να κάνουν, όπως δείχνει η Ιστορία…

8. Υπάρχει σχέση μεταξύ της Ν.Ε.Π. του Λένιν και της πολιτικής των Νεπαλέζων μαοϊκών;

Σ’ όλα τα παραπάνω, ακούγεται ένας αντίλογος:

«Όλα θα κριθούν απ’ το εάν και κατά πόσο το Κ. Κ. Νεπάλ (Μαοϊκό) θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις πολιτικές του νίκες για την οικοδόμηση μιας νέας λαϊκοδημοκρατικής εξουσίας με προλεταριακή ηγεμονία σύμφωνα με το βασικό προγραμματικό του στόχο… Για ν’ ανοίξει το δρόμο εξόδου από τη φτώχεια και την καθυστέρηση αξιοποιώντας σύμφωνα τα σχέδια των Μαοϊκών, κάθε δυνατότητα μαζί με ξένες και ντόπιες επενδύσεις, όπως είχε γίνει με τη Ν.Ε.Π.23 επί Λένιν… ».²⁴

Ίσως να ανησυχούμε άδικα… Οι ηγέτες του Κ.Κ.Ν.- Μαοϊκό δεν κάνουν άλλο παρά να ακολουθούν την πολιτική του Λένιν και των Μπολσεβίκων. Πιο συγκεκριμένα, ακολουθούν την πολιτική της περιόδου όπου οι Μπολσεβίκοι εξαναγκάστηκαν λόγω της εξαθλίωσης και της πείνας που επήλθε από 8 χρόνια πολέμων (1ος παγκόσμιος, εμφύλιος και επίθεση και εισβολή πάνω από 20 ιμπεριαλιστικών κρατών για να ανατρέψουν τους Μπολσεβίκους) να κάνουν κάποιες παραχωρήσεις στην ιδιωτική πρωτοβουλία και το εμπόριο, για να πάρει μπρος η οικονομία.

Εδώ είναι αναγκαίο να πούμε πως πέρα από το γεγονός ότι οι Μπολσεβίκοι εξωθήθηκαν σε τέτοιου είδους μέτρα, λόγω των άθλιων συνθηκών ζωής που είχαν δημιουργήσει ο πόλεμος, ο εμφύλιος και η επίθεση των ιμπεριαλιστών, αυτά τα μέτρα ελήφθησαν κάτω από συνθήκες όπου το προλεταριάτο είχε στα χέρια του την κρατική εξουσία! Με ξεκάθαρο και πολύ συνειδητό στόχο την εδραίωση αυτής ακριβώς της εξουσίας!

Ο Λένιν εξηγούσε:

«Μπορούμε να επιτρέψουμε σε αρκετό βαθμό την ελεύθερη τοπική κυκλοφορία εμπορευμάτων, όχι καταστρέφοντας, αλλά δυναμώνοντας την πολιτική εξουσία του προλεταριάτου»²⁵. Και στους αντιπάλους τους που θα τον κατηγορούσαν για «συμφιλιωτισμό» προς την αστική τάξη, ο Λένιν απαντούσε: «Τώρα η εξουσία έχει καταληφθεί, έχει κρατηθεί, έχει στεριώσει στα χέρια ενός Κόμματος, του Κόμματος του προλεταριάτου και μάλιστα χωρίς τους «επισφαλείς συνοδοιπόρους»²⁶. Το να μιλάς για συμφιλιωτισμό τώρα που δεν μπορεί ούτε καν λόγος να γίνει για μοίρασμα της εξουσίας, για παραίτηση από τη δικτατορία των προλετάριων ενάντια στην αστική τάξη, σημαίνει απλούστατα ότι επαναλαμβάνεις σαν καρακάξα τα λόγια που έχεις μάθει απ’ έξω χωρίς να τα καταλαβαίνεις²⁷(…)».

Όσο και να ψάξουμε στα κείμενα του Λένιν δε θα βρούμε ούτε μια αράδα να γράφει ότι μετά τη νίκη τους ενάντια στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τους φεουδάρχες, οι Μπολσεβίκοι θα πρέπει να μπουν στη διαδικασία δημιουργίας του «εθνικού βιομηχανικού καπιταλισμού», κάποιας «ντόπιας κεφαλαιοκρατικής τάξης», μιας «ελεύθερης προλεταριακής τάξης» και άλλων παρόμοιων…

9. Ο Πρατσάντα για την Αστική Δημοκρατία

Μέχρι εδώ είδαμε ότι η ηγεσία των μαοϊκών θεωρεί πως μετά την ανατροπή της φεουδαρχίας μπορεί να έρθει ΜΟΝΟ ο καπιταλισμός. Ταυτόχρονα, είδαμε τους μαοϊκούς να πιστεύουν πως η ντόπια αστική τάξη είναι τάξη «προοδευτική», η οποία μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της χώρας. Έτσι, καταλήγουν να συνεργαστούν με τους νεπαλέζους αστούς, με σκοπό τη δημιουργία του εθνικού βιομηχανικού καπιταλισμού. Αυτό, άλλωστε, θεωρούν ως τη μόνη βιώσιμη λύση για το Νεπάλ και τον βασικό τους στόχο για την επόμενη περίοδο.

Ας δούμε τώρα σε ποια συμπεράσματα σχετικά με την «προοδευτική» αστική δημοκρατία τους οδηγούν οι παραπάνω πολιτικές αντιλήψεις. Θα εξετάσουμε τα κείμενα του βασικού μαοϊκού ηγέτη, Πούσπα Καμάλ Νταχάλ, ή αλλιώς Πρατσάντα (σημαίνει ο «Τρομερός») γραμμένα στη δεκαετία του ’90 σχετικά με το θέμα.

«Είναι επιτακτικό τα κακά που βαραίνουν τόσο την αστική όσο και την προλεταριακή δημοκρατία να διαγνωστούν σωστά και να υπάρξουν νέα θεωρητικά και πρακτικά προχωρήματα για την ανάπτυξη της δημοκρατίας στον 21ο αιώνα. Το «ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη» όπως κωδικοποιήθηκε στη Γαλλική Επανάσταση, αποτελεί το θεμέλιο λίθο της καπιταλιστικής δημοκρατίας. Οι έννοιες της ισότητας και της ελευθερίας έπαιξαν ιστορικά έναν προοδευτικό ρόλο στη συντριβή της φεουδαρχικής ανισότητας και σκλαβιάς σε όλες τις σφαίρες της ζωής. Ως εδώ, η αστική δημοκρατία στην αρχική της φάση του ανταγωνιστικού καπιταλισμού έπαιξε έναν προοδευτικό ρόλο και διατηρεί ακόμη κάποιο κύρος σε κοινωνίες που βρίσκονται στη μετάβαση από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό. (…) Με την εμφάνιση του μονοπωλιακού καπιταλισμού και τη συνακόλουθη ανάπτυξη της οικονομικής και κοινωνικής ανισότητας(…) η πολιτική δημοκρατία που οικοδομήθηκε πάνω στην οικονομική βάση του μονοπωλιακού καπιταλισμού συρρικνώθηκε στην τυπική δημοκρατία, με την πλειοψηφία του λαού να συμμετέχει στο εκλογικό τελετουργικό κάθε τέσσερα χρόνια. (…) Η έγνοια μας θα πρέπει να είναι να μεταμορφώσουμε την τυπική δημοκρατία σε πραγματική δημοκρατία, ξεμπερδεύοντας με μια πληθώρα κληρονομημένων ανισοτήτων στην κοινωνικό-οικονομική βάση και μετασχηματίζοντας το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων παραγωγής σε ένα προοδευτικό τρόπο παραγωγής. (…) Αν κοιτάξουμε τον τρέχοντα διεθνή συσχετισμό δυνάμεων, καθώς και τον περιφερειακό συσχετισμό στη Νότια Ασία, είναι δύσκολο να φτάσουμε άμεσα στο κέντρο της εξουσίας. Πρέπει να κάνουμε μια παράκαμψη. Γι’ αυτό και το προχώρημα μας, μετά τη συμφωνία με τη φιλελεύθερη πτέρυγα της αστικής τάξης, το χαρακτηρίζουμε μεταβατική φάση»²⁸

Αυτά γράφει ο Πρατσάντα για το ζήτημα της αστικής δημοκρατίας και συνεχίζει εξηγώντας το γιατί πρέπει να έρθουν σε συμφωνία με τη «φιλελεύθερη πτέρυγα της αστικής τάξης».

Υπό το πρίσμα, όμως, της συνεργασίας των μαοϊκών με τους νεπαλέζους αστούς τα παρακάτω λόγια μόνο έκπληξη δεν μπορούν να προκαλέσουν:

«Το να απαιτείς την εξαπόλυση αγώνων τη στιγμή που πρέπει να ηγηθείς ενός καθεστώτος, ή την καθοδήγηση ενός καθεστώτος τη στιγμή που πρέπει να εξαπολύσεις αγώνες, δεν έχει καμιά σχέση με την υλιστική διαλεκτική²⁹».

Δηλαδή, στην κυβέρνηση που οραματίζονται οι μαοϊκοί με τους νεπαλέζους αστούς, δε θα υποστηρίζουν, ή καλύτερα θα εμποδίζουν την ανάπτυξη κοινωνικών αγώνων! Όμως, αυτοί οι κοινωνικοί αγώνες θα αναπτυχθούν αναπόφευκτα μέσα από τις αντιφάσεις του ίδιου του «εθνικού βιομηχανικού καπιταλισμού» των μαοϊκών! Και τότε ποια θέση θα πάρει ένα κόμμα που θέλει να λέγεται επαναστατικό; Θα υπερασπίσει την «φιλελεύθερη πτέρυγα της αστικής τάξης», ή θα ταχθεί με το μέρος των αγωνιζόμενων εργατών και των αγροτών; Ένας «τρίτος δρόμος», αυτός της συμφιλίωσης αστών και προλετάριων ΔΕΝ μπορεί να υπάρξει! Δεν υπάρχει τρόπος να ταυτιστούν τα συμφέροντα και οι ανάγκες της αστικής με την εργατική τάξη!

Μπαίνοντας σε συγκυβέρνηση με την αστική τάξη τέτοια ”επαναστατικά” κόμματα υποχρεώνονται να γίνουν και αυτά διαχειριστές της πολιτικής εξουσίας προς όφελος των καπιταλιστών. Σαν τέτοιοι, αναγκάζονται να εμποδίζουν, ακόμα και να καταπνίγουν τους αγώνες των εργατών και αγροτών για καλύτερες συνθήκες ζωής, ακόμα και για την κατάληψη της εξουσίας.

Ας δούμε, όμως, τα πράγματα πιο αναλυτικά.

Ο Πρατσάντα θεωρεί ότι η αστική δημοκρατία στην αρχική της φάση, αυτή του «ανταγωνιστικού καπιταλισμού», επιτελεί ακόμα και σήμερα έναν προοδευτικό ρόλο στις καθυστερημένες χώρες. Και απ΄ αυτό συμπεραίνει ότι η αντίστοιχη αστική τάξη, που προκύπτει από τη συγκεκριμένη φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού, επιτελεί έναν εξίσου προοδευτικό ρόλο στις καθυστερημένες κοινωνίες. Απ΄ αυτό προκύπτει η ανάγκη της σύναψης συμμαχιών με αυτό το πρωτοπόρο και προοδευτικό στρώμα – την εθνική αστική τάξη.

Απ’ ότι φαίνεται, λοιπόν, για όλα τα «κακά» του καπιταλισμού όπου γης φταίει η εξέλιξη του από «ανταγωνιστικό» σε «μονοπωλιακό», γεγονός που δημιούργησε την επαχθή οικονομική και κοινωνική ανισότητα και κατάστρεψε τα δημοκρατικά οράματα των αστών που πάλευαν για μια δίκαιη και ελεύθερη κοινωνία…! Λες κι ο καπιταλισμός στα πρωταρχικά του στάδια ανάπτυξης είχε ένα θεάρεστο και φιλάνθρωπο πρόσωπο, προσφέροντας αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής κι εργασίας στην εργατική τάξη και τη φτωχή αγροτιά…

Ποιο είναι, λοιπόν, το καθήκον των επαναστατών στις καθυστερημένες χώρες; Η απάντηση του Πρατσάντα είναι ότι πρέπει:

«…να μεταμορφώσουμε την τυπική δημοκρατία σε πραγματική δημοκρατία, ξεμπερδεύοντας με μια πληθώρα κληρονομημένων ανισοτήτων στην κοινωνικό-οικονομική βάση…».

Το θέσαμε και προηγουμένως: το βασικό ερώτημα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι, ποια τάξη θα ηγείται σε αυτή την «πραγματική» δημοκρατία, η αστική τάξη ή η εργατική τάξη μαζί με τα φτωχά και καταπιεζόμενα στρώματα των αγροτών; Και τέλος ΠΩΣ θα γίνει αυτή η «μεταμόρφωση» της δημοκρατίας από τυπική σε πραγματική; Θα χρειαστεί η επαναστατική ανατροπή, από πλευράς της εργατικής τάξης και των αγροτών, κοινωνικό-οικονομικών σχηματισμών όπως ο φεουδαρχικός και ο καπιταλιστικός, σε συνθήκες, μάλιστα, όπου τα συμφέροντα των αστών και των φεουδαρχών πολλές φορές σχεδόν ταυτίζονται; Ή θα περιοριστούμε σε μια προσπάθεια εξευγενισμού του καπιταλισμού, ώστε να βρει τη χαμένη ανθρωπιστική και δημοκρατική του αίγλη;

Στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για τη δημιουργία μιας κυβέρνησης των προλετάριων μαζί με τους φτωχούς αγρότες, με επικεφαλής το επαναστατικό κόμμα. Στην άλλη περίπτωση, έχουμε μια κυβέρνηση που θα παρέχει στους Νεπαλέζους αστούς όλο τον απαραίτητο χώρο και τις αναγκαίες διευκολύνσεις για να αναπτύξουν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες. Αυτό, όμως για τους εργάτες και τους αγρότες, δεν μπορεί παρά να σημαίνει χαμηλούς μισθούς, ατέλειωτες ώρες δουλειάς, σχεδόν ανύπαρκτα εργασιακά δικαιώματα και βέβαια καμία συμμετοχή στη διαχείριση και τον έλεγχο της παραγωγής, αλλά και της κοινωνίας στο σύνολο της. Την ίδια στιγμή, οι αστοί θα έχουν τον χρόνο και τα μέσα για να προετοιμάζονται για τις πιθανές εξεγέρσεις των καταπιεσμένων εργατών κι εργατών για να τις συντρίψουν, αν και όταν αυτές απειλούν την εξουσία τους.

Το να υποστηρίζει κανείς ότι μπορεί να μετατρέψει την τυπική δημοκρατία του καπιταλισμού σε πραγματική δημοκρατία, κι ότι έτσι μπορούν να δοθούν λύσεις στα προβλήματα των λαϊκών στρωμάτων σε οικονομικά καθυστερημένες χώρες, αποτελεί αυταπάτη. Όσο πιο σύντομα το καταλάβουν οι μαοϊκοί ηγέτες τόσο λιγότερα δεινά θα προκαλέσουν στους Νεπαλέζους εργάτες κι αγρότες.

10. Το 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς και οι Θέσεις του Λένιν για το Εθνικό και Αποικιακό Ζήτημα

Συνεχίζοντας στον ίδιο συλλογισμό, θα πρέπει να τονίσουμε πως αυτό το ζήτημα απασχόλησε και τους αντιπροσώπους των Κομμουνιστικών Κομμάτων στο 2ο Συνέδριο της Γ’ Διεθνούς, ήδη από το 1920. Εισηγητής των Θέσεων για το Εθνικό και Αποικιακό Ζήτημα ήταν ο ίδιος ο Λένιν. Από την πρώτη κιόλας θέση που βάζει στην εισήγηση του αναφέρει:

«Η αστική δημοκρατία έχει από την ίδια της τη φύση, μια αφηρημένη και τυπική αντίληψη για το ζήτημα της ισότητας γενικά και για την ισότητα των εθνοτήτων ιδιαίτερα. Κάτω από το προσωπείο της ισότητας των ατόμων γενικά, η αστική δημοκρατία κηρύττει την τυπική ή νομική ισότητα ανάμεσα στον ιδιοκτήτη και τον προλετάριο, τον εκμεταλλευτή και τον εκμεταλλευόμενο, εξαπατώντας έτσι χυδαία τις καταπιεζόμενες τάξεις. Με τον ισχυρισμό ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, η αστική τάξη μεταμορφώνει την ιδέα της ισότητας, που αυτή καθ’ αυτή αποτελεί αντανάκλαση των σχέσεων στην εμπορευματική παραγωγή, σε όπλο που χρησιμοποιεί στην πάλη της ενάντια στην κατάργηση των τάξεων. Η αληθινή σημασία του αιτήματος για ισότητα συνίσταται στο να γίνει αίτημα για την κατάργηση των τάξεων»³⁰

Εδώ ο Λένιν αποκαλύπτει με ακρίβεια την ουσία του τι σημαίνει «δημοκρατία» για την αστική τάξη και το πώς οι αστοί χρησιμοποιούν τα ωραία λόγια περί ελευθερίας και δημοκρατίας για να εξαπατούν και να κρατούν υπό το ζυγό τους τις καταπιεζόμενες τάξεις. Όλες αυτές οι λέξεις δεν είναι παρά ένα αστραφτερό περιτύλιγμα της βάναυσης εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, βασικό συστατικό στοιχείο κάθε καπιταλισμού, όσο «προοδευτικό» κι αν τον θέλουμε!

11. Για τον πολυκομματισμό και το διεθνισμό

«…Ένας πολυκομματικός συναγωνισμός θα έπρεπε να αναπτυχθεί σε συνταγματικό πλαίσιο, τόσο στη δικτατορία του προλεταριάτου όσο και στη δημοκρατική δικτατορία του λαού. Πιστεύουμε ότι αν δεν υπάρχει ένας τέτοιος συναγωνισμός, τότε ολόκληρη η κοινωνία θα γίνεται όλο και πιο μηχανιστική κα μεταφυσική. Γνώμη μας είναι ότι, προκειμένου να παραμείνει η κοινωνία δραστήρια, το προλεταριακό κόμμα πρέπει να αναλάβει το καθήκον της οργάνωσης του συναγωνισμού. Αυτό δε σημαίνει ότι βαδίζουμε προς την αστική δημοκρατία. Έχουμε κάνει σαφές (…) ότι μιλάμε για την ανάπτυξη του συναγωνισμού κάτω από τη δικτατορία του προλεταριάτου. (…) Η σημασία της Νέας Παγκόσμιας Ομοσπονδίας των Λαών, η αναγκαιότητα της οποίας επισημαίνεται από το κόμμα μας, έγκειται στο να αποδεχτούμε την πραγματικότητα: Ως αποτέλεσμα της χωρίς προηγούμενο επανάστασης στην τεχνολογία της πληροφορικής και λόγω της ιδιαίτερης φύσης της παγκοσμιοποιημένης εκμετάλλευσης και καταπίεσης από το μονοπωλιακό χρηματιστικό κεφάλαιο, ο κόσμος μετασχηματίζεται σε μια μικρή μονάδα»³¹

Εδώ ο Πρατσάντα αναφέρεται στον πολυκομματισμό ακόμα και σε συνθήκες δικτατορίας του προλεταριάτου, όπως επίσης και στο διεθνισμό μέσα από την «Νέα Παγκόσμια Ομοσπονδία των Λαών». Οι αναφορές αυτές είναι πολύ σημαντικές κι αυτό πρέπει να τονιστεί.

Γεγονός είναι ότι μετά την εμπειρία των μονοκομματικών και ολοκληρωτικών καθεστώτων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της Κίνας (θα αναφερθούμε αναλυτικά παρακάτω) δεν μπορεί να νοηθεί ο αγώνας για τη δημιουργία εργατικού κράτους και για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, χωρίς να τονίζεται η σημασία της πολιτικής πολυφωνίας, του πολυκομματισμού, της εργατικής δημοκρατίας, κάτι που θα κάνει «αποτελεσματικό το λαϊκό έλεγχο και τη λαϊκή συμμετοχή στη διακυβέρνηση32», όπως λέει και ο Πρατσάντα.

Οφείλουμε ακόμα να τονίσουμε τη σημασία της αναφοράς στο διεθνισμό. Ο καπιταλισμός είναι διεθνές σύστημα και όπως σωστά εξηγεί ο Πρατσάντα «λόγω της ιδιαίτερης φύσης της παγκοσμιοποιημένης εκμετάλλευσης και καταπίεσης από το μονοπωλιακό χρηματιστικό κεφάλαιο», ΔΕΝ είναι δυνατόν να παλεύει κανείς για το σοσιαλισμό ΜΟΝΟ σε μία χώρα. Η παγκοσμιοποιημένη δύναμη της αγοράς και του κεφαλαίου είναι τέτοια, που θα συντρίψει αργά ή γρήγορα κάθε τέτοια προσπάθεια, αν αυτή μείνει απομονωμένη.

Συμφωνούμε λοιπόν απόλυτα με τις πιο πάνω διαπιστώσεις. Τι έχει συμβεί λοιπόν – μήπως οι Μαοϊκοί ηγέτες γίνανε ξαφνικά Τροτσκιστές; Γιατί, τέτοιες θέσεις, ακούγονται, από την εποχή του θανάτου του Λένιν και μετά, μόνο από το ρεύμα που στηρίζεται στις ιδέες του Λέων Τρότσκι.

Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Δυστυχώς οι μαοϊκοί ηγέτες πέφτουν σε μεγάλες αντιφάσεις στα κείμενα τους.

Δεν μπορεί από τη μία να αντιλαμβάνονται ότι ο καπιταλισμός μαζί με την εκμετάλλευση και την καταπίεση που αυτό το σύστημα συνεπάγεται, είναι διεθνής και απαιτεί διεθνή και διεθνιστική δράση και, από την άλλη, να θέλουν να χτίσουν τον προοδευτικό «εθνικό βιομηχανικό καπιταλισμό» (βλ. σελ. 6) ή να θέλουν

«…να προσφέρουμε ασφάλεια στους επενδυτές και να δημιουργήσουμε ένα ελκυστικό περιβάλλον για τους ντόπιους και τους ξένους κεφαλαιούχους(…)», να λένε ότι «Το κράτος θα παίζει ένα ρόλο διευκόλυνσης. Το κράτος δεν μπορεί να παρέμβει στις επιχειρηματικές δραστηριότητες» (βλ. σελ. 5), και να επιδιώκουν ΣΥΜΦΩΝΙΑ και ΚΟΙΝΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ «με τη φιλελεύθερη πτέρυγα της αστικής τάξης».

Όπως έχουμε ήδη εξηγήσει, οι μαρξιστές σε όλο τον πλανήτη υποστηρίζουν τον αγώνα του λαού του Νεπάλ και παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον και τις επαναστατικές διεργασίες που αναπτύσσονται στη χώρα καθώς και τις εξελίξεις που αφορούν το Κ.Κ. Ν.-Μαοϊκό. Όμως, τέτοιου είδους αντιφάσεις, στις οποίες πέφτουν οι μαοϊκοί ηγέτες, μόνο επικίνδυνες μπορεί να είναι. Μόνο να εμποδίζουν μπορούν τους Νεπαλέζους επαναστάτες να αναπτύξουν μια ξεκάθαρη και ανεξάρτητη ταξική θέση απέναντι στον αντικειμενικά αντιδραστικό και αντεπαναστατικό χαρακτήρα της νεπαλέζικης αστικής τάξης.

12. Διάγνωση των «κακών» της προλεταριακής δημοκρατίας ή μια ζωντανή κριτική στο Σταλινισμό;

Ας επανέλθουμε στον Μαοϊκό ηγέτη… Όπως είδαμε στην αρχή, μίλαγε για τη διάγνωση των «κακών» και της προλεταριακής δημοκρατίας (βλ. σελ. 22). Είναι χρήσιμο να δούμε και μερικές ακόμα από τις απόψεις του πάνω στο ζήτημα:

«Με το πέρασμα του χρόνου η σοσιαλιστική δημοκρατία έχασε τη ορμή της και μετασχηματίστηκε σιγά-σιγά σε μια δημοκρατία τυπική και μηχανιστική. (…) Μόνο μια χούφτα ηγετών ήταν ενεργοί στη διακυβέρνηση του κράτους (…). Η κατάσταση αυτή επιδεινώθηκε κατά την περίοδο Στάλιν (…). Αν και ο Μάο προχώρησε σε ορισμένες θαρραλέες απόπειρες να αναζωογονήσει και να αναπτύξει τη σοσιαλιστική δημοκρατία, οι προσπάθειες του δεν κατέληξαν σε κανένα ποιοτικό προχώρημα. Γιατί απέτυχε τελικά η σοσιαλιστική δημοκρατία; Γιατί έπρεπε να υφίσταται το στιγματισμό του «ολοκληρωτισμού» από τους αντιπάλους της; (…) Πρέπει να τολμάμε να αμφισβητούμε τις πρακτικές του παρελθόντος στη σοσιαλιστική δημοκρατία και να παίρνουμε γενναίες πρωτοβουλίες. (…) Ο Στάλιν ήταν ένας αφοσιωμένος επαναστάτης (…). Μετά από τόσα χρόνια ξαναγυρνάμε στο Λένιν και προσπαθούμε να αναπτύξουμε παραπέρα τις αρχές του. (…) Δίνοντας προτεραιότητα στον αγώνα ενάντια στον αντεπαναστατικό χρουστσοφικό ρεβιζιονισμό, το κόμμα ταυτόχρονα αντιτάχθηκε στο χοτζαϊκό δογματικό αναθεωρητισμό . (…) Το Κ.Κ. Νεπάλ (Μαοϊκό) επισημαίνει και διορθώνει το 30% των αδυναμιών του συντρόφου Στάλιν, στο οποίο αναφέρθηκε ο σύντροφος Μάο»³⁴

Οι αντιφάσεις παραμένουν το βασικό χαρακτηριστικό στο λόγο του Πρατσάντα. Από τη μία αντιλαμβάνεται τον εκφυλισμό των καθεστώτων της ΕΣΣΔ, της Κίνας, της Αλβανίας, και ασκεί κριτική στην ανάδυση και την απόλυτη κυριαρχία διεφθαρμένων γραφειοκρατικών στρωμάτων. Από την άλλη αναρωτιέται γιατί απέτυχε τελικά το πολιτικό μόρφωμα που αυτός ονομάζει «σοσιαλιστική δημοκρατία». Και με αγανάκτηση αναρωτιέται γιατί στιγματίστηκαν ως ολοκληρωτικά τα καθεστώτα σε Ρωσία, Κίνα, Αλβανία κλπ.

Από τη μια παραδέχεται ότι στην περίοδο του Στάλιν η «σοσιαλιστική δημοκρατία» έγινε μηχανιστική και τυπική κι έχασε την ορμή της, όπως επίσης ότι ο Μάο δεν κατάφερε να προτείνει κάτι ουσιαστικά καλύτερο στην Κινέζικη εκδοχή του.

Από την άλλη δοξάζει το Στάλιν και το Μάο σαν μεγάλους επαναστάτες και συμπαρατάσσεται με το Μάο που προσπαθεί να διορθώσει το 30% των λαθών του Στάλιν. Κι αφού περνάει απ’ τους Στάλιν, Χρουστσόφ, Μάο, Χότζα, έχοντας βγάλει τα συμπεράσματα του, επιχειρεί να επιστρέψει στα διδάγματα του Λένιν, για να μάθει τα πράγματα από την αρχή, ώστε να μπορέσει να επεκτείνει παραπέρα τις αρχές του μεγάλου επαναστάτη… Και μετά απ’ όλη αυτή τη διαδρομή, καταλήγει στα παρακάτω:

«Αν κοιτάξουμε τον τρέχοντα διεθνή συσχετισμό δυνάμεων, καθώς και τον περιφερειακό συσχετισμό στη Ν. Ασία, είναι δύσκολο να φτάσουμε άμεσα στο κέντρο της εξουσίας. Πρέπει να κάνουμε μια παράκαμψη. Γι’ αυτό και το προχώρημα μας, μετά τη συμφωνία με τη φιλελεύθερη πτέρυγα της αστικής τάξης, το χαρακτηρίζουμε μεταβατική φάση.³⁵

Έχουμε ήδη δει αναλυτικά τις απόψεις του Λένιν σχετικά με τη δυνατότητα σύναψης συμμαχιών ή συνεργασιών με την αστική τάξη. Έχουμε, επίσης, δει τις θέσεις του Τρότσκι πάνω στο ζήτημα μέσα από τη θεωρία του της Διαρκούς Επανάστασης, όπως και τις θεωρίες των Στάλιν και Μάο, που οδήγησαν σε σημαντικές ήττες επαναστάσεις όπως αυτή της Κίνας του 1925-27, της Ινδονησίας το 1965, και πολλές άλλες που για λόγους χώρου δεν μπορούμε να αναπτύξουμε εδώ.

Στην καλύτερη περίπτωση μιλάμε για μια τεράστια πολιτική σύγχυση. Ο Πρατσάντα και οι Νεπαλέζοι μαοϊκοί ηγέτες, επιχειρούν να στραφούν στον Λένιν για να ανακαλύψουν τα λάθη του Στάλιν και του Μάο και καταλήγουν σε συμπεράσματα που δεν έχουν καμία σχέση με τον Λενινισμό.

13. Σταλινισμός και Σοβιετική Γραφειοκρατία

Όπως είδαμε προηγουμένως, ο Πρατσάντα πέφτει σε μια φοβερή αντίφαση: ενώ αναγνωρίζει τον εκφυλισμένο χαρακτήρα των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού», φαίνεται να μην μπορεί να ασκήσει ολοκληρωμένη κριτική και να αποδώσει τις ευθύνες εκεί που πρέπει. Αντίθετα, από τη μία εκθειάζει το Στάλιν κι από την άλλη διερωτάται το πώς και το γιατί τα καθεστώτα αυτά φέρουν το στίγμα του «ολοκληρωτισμού».

Κατ’ αρχήν να πούμε ότι σήμερα, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και των χωρών της Ανατ. Ευρώπης, όπως και με την Κίνας τελειωτικά στο δρόμο του καπιταλισμού, δε θα ’πρεπε να χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση κι εξήγηση για τα φαινόμενα του Σταλινισμού και του Μαοϊσμού (που είναι πανομοιότυπα, με μικρές μεταξύ τους διαφορές).

Κάθε προσπάθεια για την ανατροπή του καπιταλισμού και τη δημιουργία μιας κοινωνίας πιο ανθρώπινης και δίκαιης, θα ’πρεπε να κοιτάει πέρα από αυτά τα καθεστώτα. Να τονίσουμε, μ’ αυτή την αφορμή, ότι ο Λέων Τρότσκι, από τα τέλη της δεκαετίας του 20 μέχρι τη δολοφονία του (από πράκτορα του Στάλιν) το 1940, διεξήγαγε έναν τεράστιο πολιτικό, ιδεολογικό και θεωρητικό αγώνα μέσα από την Αριστερή Αντιπολίτευση και την Δ’ Διεθνή εναντίον του Σταλινισμού.

Ο Τρότσκι ωθήθηκε σ’ αυτό τον αγώνα διότι στα χρόνια που ακολούθησαν το θάνατο του Λένιν, με το άλλοθι της «οικοδόμησης του σοσιαλισμού», στη Σοβιετική Ρωσία κυριάρχησαν η τρομοκρατία, οι διώξεις των διαφωνούντων, η προσωπολατρία, διωγμοί των πολιτικών αντιπάλων της σταλινικής ηγεσίας, οι μαζικές δολοφονίες!

Η θεωρία του επαναστατικού μαρξισμού είχε απόλυτα αλλοιωθεί και τίποτα δε θύμιζε πλέον ένα δημοκρατικό προλεταριακό κράτος.

Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι: ο Σταλινισμός ήταν η ιδεολογία της Σοβιετικής γραφειοκρατίας, μιας προνομιούχας κάστας που ζούσε στα προνόμια και τη χλιδή, σε βάρος των εκατομμυρίων των σοβιετικών εργαζομένων, από τους οποίους στερούσε και τα πιο στοιχειώδη δικαιώματα. Ο σταλινισμός δεν είχε καμία σχέση με τη διεθνή προλεταριακή επανάσταση που πρέσβευαν ο Λένιν, ο Τρότσκι και οι Μπολσεβίκοι και για την οποία έδωσαν τη ζωή τους εκατομμύρια αγωνιστές σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Δεν υπάρχει χώρος για να αναπτύξουμε εδώ, τις αιτίες της ανάπτυξης του σταλινικού φαινομένου, το οποίο έχει μια σύνθετη εξήγηση. Αρκεί μόνο να πούμε πως η ερμηνεία του φαινομένου αυτού από τον Τρότσκι αποτελεί ίσως την πιο μεγάλη του συμβολή στις γενιές των επαναστατών που ακολούθησαν το θάνατό του. Και αποτελεί κρίσιμης σημασίας οδηγό για το σήμερα.

Αρκεί επίσης να πούμε, καθώς η ιστορία έχει πια μιλήσει (εννοούμε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης) πως οι Σταλινικοί, λόγω του ότι υποτίθεται πως υπεράσπιζαν τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, των αγροτών και τις διεκδικήσεις της νικηφόρας Οκτωβριανής Επανάστασης, βρίσκονταν υποχρεωμένοι να μιλάνε από τη μία στο όνομα της σοσιαλιστικής επανάστασης και από την άλλη να βρίσκουν τρόπους να την αποτρέπουν. Κάθε πολιτική ανάλυση, κάθε θεωρία, κάθε απόφαση που παίρνονταν σκοπό είχαν στην ουσία να μπλοκάρουν τις δυνατότητες γέννησης επαναστατικών κινημάτων, ενώ ταυτόχρονα εξαπατούσαν τον κόσμο με την επαναστατική φρασεολογία τους.

Ο Μάο, παρ’ όλες τις προσπάθειες του στο επίπεδο της θεωρίας και τις διαφωνίες του με το Στάλιν σε επιμέρους ζητήματα, δε θα ξεφύγει από το γενικό κανόνα. Η σταλινοποιημένη Ε.Σ.Σ.Δ. θα είναι το μοντέλο του. Όπως και στην Ε.Σ.Σ.Δ., έτσι και στην Κίνα, υπήρξε αξιοσημείωτη οικονομική ανάπτυξη. Όμως οι εργατικές και αγροτικές μάζες, βρέθηκαν σκλάβοι της Ρωσικής διεφθαρμένης γραφειοκρατίας από τη μία και της Κινέζικης από την άλλη.

Όλη η μέριμνα των σταλινικών ήταν να διαιωνίσουν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα του υποτιθέμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού», ώστε να μην χάσουν ούτε το ελάχιστο από τα προνόμια που απολάμβαναν σε βάρος του λαού των χωρών τους. Έτσι αφ’ ενός καταπίεζαν σε βαθμό εξόντωσης τον πληθυσμό της κάθε χώρας από την άλλη σύναπταν συμβιβαστικές συμφωνίες με τους αστούς όπου γης! Το σύμφωνο φιλίας και μη-επίθεσης μεταξύ Χίτλερ και Στάλιν λίγο πριν ξεκινήσει ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος, όπως και η περιβόητη Συνθήκη της Γιάλτας μεταξύ Στάλιν, Ρούσβελτ, Τσόρτσιλ, όπου, στην κυριολεξία μοιράστηκε ο κόσμος σε σφαίρες επιρροής των τριών δυνάμεων (Η.Π.Α., Αγγλίας και Ε.Σ.Σ.Δ) δείχνουν το μέγεθος των «παζαρεμάτων» στα οποία αναφερόμαστε!

Δε θα ’πρεπε, λοιπόν, να μας δημιουργούν αγανάκτηση ή απορία, τα περί ολοκληρωτισμού ή κατάρρευσης των σταλινικών καθεστώτων. Οι ευθύνες και οι ένοχοι είναι πάρα πολύ συγκεκριμένοι…! Χρειάζονται απλά να δούμε τα πράγματα όπως πραγματικά είναι.

14. Το Ζήτημα του Στρατού

Σε κάθε επανάσταση το ζήτημα του στρατού είναι κομβικής σημασίας για την επιτυχία της ή μη. Στο έργο του «Κράτος και Επανάσταση», ο Λένιν δείχνει πόσο σημαντική είναι, σε συνθήκες νίκης μιας επανάστασης, η άμεση αντικατάσταση των διάφορων σωμάτων ασφαλείας (αστυνομία, στρατός κλπ.) από δημοκρατικά ελεγχόμενες εργατικές και λαϊκές πολιτοφυλακές.³⁶

Επίσης, ο Τρότσκι, ως επικεφαλής του Κόκκινου Στρατού στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου, τονίζει τα εξής όσον αφορά στη δημιουργία και τη συγκρότηση επαναστατικού στρατού:

«Με σκοπό να χτιστεί ο νέος στρατός σύμφωνα με τους νόμους που ορίζονται από τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, ήταν αναγκαίο ο παλιός τσαρικός στρατός να αποσυντεθεί πλήρως, οι στρατιώτες να επιστρέψουν στην εργασία τους και κατά συνέπεια στην τάξη τους, ώστε να αποτελέσουν το πρωτογενές υλικό, απ’ όπου θα ήταν αργότερα δυνατό να χτιστεί ένας νέος, σοσιαλιστικός στρατός»³⁷

Και συνεχίζει:

«…Αν κομμάτια των αστών αποδείξουν στην πράξη ότι είναι αφοσιωμένα στον αγώνα των αγροτών και της εργατικής τάξης, ότι είναι έτοιμοι να ζήσουν μαζί μας (…), έτοιμοι να αγωνιστούν εναντίον των εξωτερικών και εσωτερικών μας εχθρών, τότε, φυσικά, θ’ ανοίξουμε διάπλατα τις πόρτες του Κόκκινου Στρατού γι’ αυτόν τον κόσμο. Αλλά γι’ αυτούς που η επανάσταση δεν κατάφερε να τους αφαιρέσει την ιδέα της επαναφοράς στην εξουσία των τσιφλικάδων και των αστών, αυτοί χρειάζονται ακόμα αυστηρή εκπαίδευση»³⁸

Είναι, βέβαια, γνωστό ότι υπό την καθοδήγηση του Τρότσκι ο Κόκκινος Στρατός όχι μόνο κατάφερε να λάβει «σάρκα και οστά» ξεπερνώντας όλες τις δυσκολίες ως προς τη δημιουργία και την οργάνωση του, αλλά και να κατατροπώσει τις δυνάμεις τις αντίδρασης που έβαλλαν εναντίον του νεαρού Σοβιετικού κράτους.

Ας δούμε τι μας λέει για το ζήτημα του στρατού ο Πρατσάντα:

«Η ουσία της δικής μας ιδέας είναι (…) να εκπαιδευτεί και να οπλιστεί υπό συγκεκριμένους όρους ο ίδιος ο λαός. Έτσι μπορούμε με την πραγματική έννοια να κάνουμε το λαό αφέντη της μοίρας του. (…) Η δική μας άποψη αντανακλά την έννοια της ενσωμάτωσης του λαού σε στρατιωτικές οργανώσεις διάφορων μορφών και βαθμίδων. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για την επιστημονική έννοια της θεώρησης του λαού ως την πλέον αποφασιστική δύναμη της επανάστασης»³⁹

Κανείς δε θα μπορούσε να διαφωνήσει, σε θεωρητικό επίπεδο, με τις απόψεις του Πρατσάντα. Στην πράξη, όμως, τα πράγματα είναι αλλιώς:

«Θα πρέπει ακόμα να διαλυθούν όλα τα κατάλοιπα των μοναρχικών μηχανισμών εξουσίας και να προχωρήσει η συγχώνευση του Λαϊκού Στρατού, που είχε διατηρήσει τις δομές και τον οπλισμό του κάτω από την επιτήρηση του ΟΗΕ, με τον Εθνικό Στρατό»⁴⁰

Στην πράξη, λοιπόν, ο Πρατσάντα και οι άλλοι Μαοϊκοί ηγέτες, έχοντας ήδη αναδειχθεί πρώτο κόμμα και έχοντας αναλάβει την κυβέρνηση της χώρας, προχωρούν στον αφοπλισμό των ανταρτών και στην συγχώνευση τους στον Εθνικό Στρατό (όπως μετονομάστηκε ο μοναρχικός στρατός) που τους αντιμαχόταν και τους δολοφονούσε για πάνω από μία δεκαετία. Αγωνιστές που πολεμούσαν για δέκα χρόνια εναντίον του μοναρχικού στρατού αναγκάζονται τώρα, να γίνουν μέρος του και μάλιστα υπό την εποπτεία του ΟΗΕ! Κι αυτό θεωρείται θετική εξέλιξη!

15. «Ο Δρόμος Πρατσάντα»

«Στη 2η Εθνική Συνδιάσκεψη το Κόμμα, έχοντας φτάσει στο συμπέρασμα πως η ιστορική έναρξη του Λαϊκού Πολέμου και η επιτυχής και εντατική ανάπτυξη του κατά τη διάρκεια πέντε ετών είχε εξελίξει μια σειρά ιδεών, τις συνδύασε σε ένα ενιαίο σύνολο στο οποίο δόθηκε η ονομασία «Δρόμος Πρατσάντα»⁴¹

Αυτά γράφει ο ίδιος ο Πρατσάντα για το «Δρόμο Πρατσάντα». Ας δούμε, όμως, τι λέει και ο Μοχάν Μπαϊντία (Κιράν)42 γι’ αυτό:

«Ο Δρόμος Πρατσάντα είναι το σύνολο των ιδεών που έχουν ανακύψει μέσω της εφαρμογής του μαρξισμού – λενινισμού – μαοϊσμού στην ιδιαιτερότητα της Νεπαλέζικης Επανάστασης και έχει τη δύναμη να υπηρετήσει την παγκόσμια επανάσταση. (…) Η Γερμανία, που ήταν καθυστερημένη σε σχέση με την Αγγλία και τη Γαλλία, έδωσε το Μαρξισμό. Η Ρωσία, που ήταν καθυστερημένη σε σχέση με την Ευρώπη και άλλες χώρες, γέννησε το Λενινισμό. Η Κίνα, που ήταν υπανάπτυκτη και καταπιεσμένη από τον ιμπεριαλισμό, ανέδειξε το Μαοϊσμό. Σήμερα, τα εύσημα της γέννησης νέων ιδεών με τη μορφή του ”Δρόμου Πρατσάντα” πηγαίνουν στο Νεπάλ, την τρίτη φτωχότερη χώρα στον κόσμο. Και τούτο είναι ένδοξο γεγονός. (…) Στέκοντας στο απόγειο του μαρξισμού – λενινισμού – μαοϊσμού, αντιμετωπίζοντας έντονες προκλήσεις στον 21ο αιώνα, ο ”Δρόμος Πρατσάντα” έχει αναπτύξει αρκετές νέες θεωρητικές έννοιες προσπαθώντας να εξερευνήσει τις μεγάλες δυνατότητες που ανοίγονται μπροστά μας (…)⁴³».

Βλέποντας τον Πρατσάντα να αναφέρεται ο ίδιος στο «Δρόμο Πρατσάντα» πρέπει να φανταστούμε μια εικόνα με τον Μαρξ να μιλάει για τον Μαρξ-ισμό του, τον Λένιν για το Λένιν-ισμό του, τον Τρότσκι για τον Τρότσκι-σμό του, τη Ρ. Λούξεμπουργκ για τον Λούξεμπουργκ-ισμό της, τον Τσε Γκεβάρα για τον Γκεβαρ-ισμό του και πάει λέγοντας…

Οι περισσότεροι από τους παραπάνω υπήρξαν σπουδαίοι επαναστάτες, καταξιωμένοι σε διεθνές επίπεδο, όμως, κανένας από αυτούς δεν δέχτηκε ποτέ τέτοιου είδους αναγωγές στην προσωπικότητα του. Ο Πρατσάντα, πολύ πριν το δικό του κίνημα γίνει καν νικηφόρο, μιλά με άνεση για τον Πρατσαντ-ισμό του (τον ”Δρόμο Πρατσάντα”)

Στο επαναστατικό κίνημα, βέβαια, κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα μιλήσαμε για τον μαρξισμό, το λενινισμό, τον τροτσκισμό, το σταλινισμό ή το μαοϊσμό για να προσδιορίσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά της σκέψης, της θεωρητικής ανάλυσης και δράσης των παραπάνω επαναστατών και των καθεστώτων με τα οποία συνδέθηκαν. Πόσο περίεργο θα ’ταν, όμως, να ακούμε τους ίδιους να μιλάνε για τον -ισμό τους επαινώντας τον και θαυμάζοντας τον….!

Πρέπει, βέβαια, να τονίσουμε ότι όσον αφορά τους Στάλιν και Μάο, τέτοιου είδους τάσεις δεν τους ήταν διόλου ξένες. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, μιλάμε για το πρόβλημα της προσωπολατρίας στα καθεστώτα που ταυτίστηκαν με το όνομα τους…

«Ο Πρόεδρος Μάο, (διαβάζουμε σε ένα από τα άπειρα παραδείγματα που υπάρχουν) ο αγαπημένος και σεβαστός μας ηγέτης και ο επαναστατικός μας δάσκαλος είναι που έχει στήσει στα πόδια της αυτή την ανάποδη θεωρία. (…) «Εμείς, οι απεριόριστα πιστοί Κόκκινοι Φρουροί του Μάο Τσε Τουνγκ, είμαστε απέραντα αφοσιωμένοι στον Πρόεδρο Μάο44».

Έτσι, βλέπουμε τον Κιράν να θεωρεί ως φυσική συνέχεια του μαρξισμού, του λενινισμού και του μαοϊσμού, το «Δρόμο Πρατσάντα». Όλα αυτά τα εξηγεί μάλιστα με το γεγονός ότι η κάθε μία από τις παραπάνω θεωρίες δημιουργήθηκε σε «καθυστερημένες»(;!) χώρες κι έτσι ο «Δρόμος Πρατσάντα» που γεννήθηκε στο επίσης καθυστερημένο Νεπάλ, συμπληρώνει την τετράδα…

Από όλα τα παραπάνω προκύπτουν μια σειρά «προβληματισμοί» μιας και τα στίγματα της προσωπολατρίας είναι ήδη εμφανή απέναντι στην προσωπικότητα του Πρατσάντα: Ο μαοϊκός Νεπαλέζος ηγέτης, μέσα από τις θεωρητικές του αναλύσεις, είναι ο μόνος που διαμορφώνει τις θέσεις του κόμματος; Έχουν δικαίωμα κι άλλοι να συμβάλλουν στην επεξεργασία αυτών των θέσεων; Σε ποιο βαθμό μπορεί κάποιος να ασκήσει κριτική, να διαφωνήσει με το «Δρόμο Πρατσάντα», να προτείνει μια διαφορετική άποψη; Υπάρχει το δικαίωμα των τάσεων μέσα στο κόμμα; Ή όλοι υποτάσσονται στη «γενική γραμμή» του Πρατσάντα; Τελικά, πώς διασφαλίζεται η δημοκρατία μέσα στο κόμμα;

Το παράδειγμα των Μπολσεβίκων του Λένιν διδάσκει ότι η δημοκρατία στο εργατικό κίνημα προχωράει χέρι – χέρι με τη δημοκρατία στο κόμμα. Για να εξασφαλίζεται, όμως, η δημοκρατία και να μη μένει στα χαρτιά και τα λόγια, πρέπει να συνοδεύεται από το δικαίωμα της διαφωνίας, των τάσεων και της συλλογικής λήψης των αποφάσεων.

Ας δούμε τον ίδιο τον Λένιν πώς τοποθετείται πάνω στο ζήτημα:

«Το σοσιαλδημοκρατικό εργατικό κόμμα Ρωσίας είναι οργανωμένο δημοκρατικά. Αυτό σημαίνει ότι όλες τις υποθέσεις του κόμματος τις διαχειρίζονται, άμεσα ή με αντιπροσώπους, όλα τα μέλη του κόμματος, με ίσα δικαιώματα και δίχως καμία εξαίρεση μάλιστα όλα τα υπεύθυνα πρόσωπα, όλα τα καθοδηγητικά κέντρα, όλα τα όργανα του κόμματος εκλέγονται, λογοδοτούν, αντικαθίσταται. (…) «Πρέπει όλα τα μέλη της οργάνωσης, εκλέγοντας τους αντιπροσώπους, να πουν ταυτόχρονα τη γνώμη τους ανεξάρτητα και ο καθένας για λογαριασμό του σχετικά με το επίμαχο ζήτημα που ενδιαφέρει όλη την οργάνωση. Οι οργανώσεις και τα κόμματα που είναι οργανωμένα δημοκρατικά δεν μπορούν να αρνούνται κατ’ αρχήν μια τέτοια σφυγμομέτρηση ανάμεσα σ΄ όλα χωρίς εξαίρεση τα μέλη τους, τουλάχιστο στις σπουδαιότερες περιπτώσεις και ιδιαίτερα όταν πρόκειται για πολιτική ενέργεια, όπου η μάζα δρα αυτοτελώς, λόγου χάρη: απεργία, εκλογές, μποϊκοτάρισμα κάποιου μεγάλου τοπικού ιδρύματος κλπ. (…) «Τα σπουδαιότερα ζητήματα και μάλιστα όσα συνδέονται άμεσα με μια ορισμένη δράση των μαζών, πρέπει να λύνονται στο όνομα του δημοκρατισμού (…)⁴⁵».

Πάνω σε τέτοιες παραδόσεις (ένα ολόκληρο αιώνα πριν από σήμερα) χτίστηκε το κόμμα των Μπολσεβίκων που ηγήθηκε της νικηφόρας Οκτωβριανής επανάστασης. Θα πει, βέβαια, κανείς γιατί τόση ευαισθησία με το ζήτημα της δημοκρατίας… Κι όμως… μετά την εμπειρία του 20ου αιώνα με καθεστώτα ολοκληρωτικά να μιλάνε στο όνομα του σοσιαλισμού, με τα φαινόμενα της προσωπολατρίας των ηγετών τους να ξεπερνούν κάθε όριο, με τους ηγέτες αυτούς να μιλούν στο όνομα του μαρξισμού, αλλά να αποφασίζουν για όλα αυτοί, εξορίζοντας, φυλακίζοντας ή εκτελώντας τους διαφωνούντες, σε τι άλλο θα πρέπει να είμαστε ευαίσθητοι, αν όχι πάνω στο θέμα της δημοκρατίας τόσο μέσα στο επαναστατικό κόμμα, όσο και μέσα στο εργατικό κίνημα…!

Επίλογος

Τελικά, ποιες είναι οι προοπτικές που ανοίγονται στο Νεπάλ; Κατ’ αρχήν, ας μην ξεχνάμε ότι ζούμε σε συνθήκες παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Οι αστοί και οι ιμπεριαλιστές μπορεί να αρνηθούν τη συνεργασία με μια κυβέρνηση στην οποία συμμετέχει ένα κόμμα «τρομοκρατών» (Οι ΗΠΑ συμπεριλαμβάνουν το Κ.Κ.Ν.- Μαοϊκό στη λίστα με τις τρομοκρατικές οργανώσεις). Τότε η κοινωνία μαζί και η καπιταλιστική οικονομία αναπόφευκτα θα μπουν σε κρίση.

Η πίεση των μαζών από τη μία, η οικονομική κρίση από την άλλη, είναι δυνατό, θεωρητικά, να οδηγήσει τους Μαοϊκούς σε μια νέα αριστερή στροφή στο μέλλον, πολύ μεγαλύτερη από αυτή που θα ήθελαν ή που σήμερα σχεδιάζουν να κάνουν. Οι εργάτες και οι αγρότες της χώρας διαθέτουν όλη τη δύναμη και την αγωνιστικότητα για κάτι τέτοιο. Το’ χουν αποδείξει, άλλωστε, με τους μακροχρόνιους αγώνες τους ενάντια στα μοναρχικά καθεστώτα, στους ιμπεριαλιστές και τους τσιφλικάδες που τους καταπιέζουν για αιώνες.

Μια τέτοια κρίση, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε διασπάσεις ανάμεσά τους, με τις δυνάμεις της βάσης να απαιτούν αναδιανομή της γης και εθνικοποιήσεις. Αξίζει να σημειώσουμε ότι αντίστοιχες αυταπάτες με τους μαοϊκούς ηγέτες σχετικά με την «προοδευτική» ντόπια αστική τάξη είχαν αρχικά και ο Μάο και ο Κάστρο. Οι ελπίδες τους, όμως, γρήγορα διαψεύστηκαν κι έτσι αναγκάστηκαν να περάσουν στην ανατροπή του καπιταλισμού μέσα από μετωπική σύγκρουση με τις αστικές τάξεις των χωρών τους.

Από την άλλη, βέβαια, υπάρχει σαφής κίνδυνος, μέσα από την πολιτική των μαοϊκών, που παρέχει όλες τις δυνατότητες στους αστούς και να συγκυβερνούν μαζί τους, αλλά και να αναπτύσσουν τις επιχειρησιακές τους δραστηριότητες, οι αστοί να ενισχύσουν τις θέσεις τους απέναντι στο μαζικό κίνημα, ώστε να πετάξουν τους μαοϊκούς έξω από την εξουσία, μέσα από νέες συγκρούσεις για τις οποίες να πληρώσει ο λαός του Νεπάλ.

Όπως και να εξελιχθούν τα πράγματα, τα γεγονότα στο Νεπάλ θα έχουν μία σημαντική επιρροή στην Ασία, αναδεικνύοντας το παράδειγμα μαζικής πάλης εργατών και αγροτών για την ανατροπή της δικτατορίας του βασιλιά και των τσιφλικάδων. Οι νικηφόροι αγώνες του Νεπαλέζικου λαού εκφράζουν το μίσος των μαζών εναντίον του καπιταλισμού και τις τεράστιες δυνατότητες που υπάρχουν για το χτίσιμο του σοσιαλισμού σε όλη τη Νότια Ασία.

Ο καπιταλισμός, σε κάθε του φάση θα γεννάει πάντα την πείνα, την ανεργία, την εξαθλίωση, την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, τους βάρβαρους ιμπεριαλιστικούς πολέμους… Οι εργάτες, οι αγρότες και τα υπόλοιπα καταπιεζόμενα στρώματα, στις χώρες όλου του κόσμου, πάντα θα εξεγείρονται και θα αγωνίζονται για καλύτερες συνθήκες ζωής, για πιο ανθρώπινες κοινωνίες. Χρέος των κομμάτων και των οργανώσεων της Αριστεράς που θέλει να λέγεται επαναστατική, είναι να βγαίνουν μπροστά, να δίνουν σαφή προοπτική στους αγώνες των λαών, να καθοδηγούν τα κινήματα, τις εξεγέρσεις και τις επαναστάσεις με τρόπο αποφασιστικό, ώστε το ενδεχόμενο της νίκης να μην φαντάζει ανέφικτο.

Τα κόμματα και οι οργανώσεις της επαναστατικής Αριστεράς οφείλουν να παλεύουν με κάθε κόστος για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, όπως και για τη νίκη του σοσιαλισμού σε κάθε χώρα και διεθνώς. Για να επιτευχθεί, όμως, κάτι τέτοιο προϋποτίθεται ότι οι ηγεσίες θα πάψουν να μένουν προσκολλημένες σε δόγματα που έχουν ταυτιστεί ανοιχτά με προδοσίες και ήττες στο παρελθόν. Η παρακαταθήκη των Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν, Τρότσκι μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό οπλοστάσιο στον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού. Επίσης, η πείρα των επαναστάσεων που ηττήθηκαν, όπως και τα συμπεράσματα που μπορούν να βγουν από την πτώση των καθεστώτων του «Υπαρκτού Σοσιαλισμού», αν ιδωθούν υπό το πρίσμα της υπεράσπισης του αγώνα της εργατικής τάξης για το χτίσιμο μιας κοινωνίας πραγματικά σοσιαλιστικής, μπορούν να είναι ένα τεράστιο σχολείο για τους αγώνες του μέλλοντος!

______

Παραπομπές
1. εφημ. ΞΕΚΙΝΗΜΑ, τεύχος 310, Μάης ’08, σελ. 10.
2. «Νεπάλ-Η πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα», σελ11 – εκδόσεις Α/συνέχεια.
3. «Νεπάλ-Η πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα», σελ. 7-11και εφημ. ΠΡΙΝ, 4/8/08, σελ.23.
4. www.xekinima.org : «Το ιστορικό και η σημασία της νίκης των Μαοϊκών», του Per-Ake Westerlund.
5. www.koel.gr : Διεθνή Νέα, 11/9/08
6. www.xekinima.org: ο.π.
7. www.xekinima.org: ο.π.
8. «Νεπάλ – Η πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα», σελ. 58-61.
9. ο.π. σελ. 52
10. ο.π. σελ. 90-91.
11. ο.π. σελ. 74.
12. Στο βιβλίο του «Κράτος κι Επανάσταση».
13. www.xekinima.org: ο.π
14. Οι ”Μπολσεβίκοι” (”πλειοψηφία” στα ρώσικα) ήταν η τάση που οργανώθηκε από τον Λένιν μέσα στο Ρώσικο Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα από το 1903. Η τάση των Μπολσεβίκων, με επικεφαλής τον Λένιν, κρατούσε την επαναστατική – μαρξιστική γραμμή, έναντι της συμφιλιωτικής τάσης των ”Μενσεβίκων” (”μειοψηφία” στα ρώσικα). Οι Μπολσεβίκοι έγιναν ξεχωριστό κόμμα το 1912, ενώ το 1918, έχοντας φέρει σε πέρας τη νικηφόρα Οκτωβριανή Επανάσταση, μετονομάστηκαν σε Κομμουνιστικό Κόμμα (Μπολσεβίκοι). Να τονίσουμε ότι το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, μέρος του οποίου ήταν οι Μπολσεβίκοι, καμία σχέση δεν είχε με τα σημερινά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, όπως το ΠΑ.ΣΟ.Κ στην Ελλάδα. Ήταν τμήμα της Β’ Διεθνούς η οποία οργανώθηκε από τον Φ. Ένγκελς το 1889 και ήταν διάδοχος της Α’ Διεθνούς του Μαρξ. Η Β’ Διεθνής είχε στους κόλπους της κόμματα με ανάμιχτα επαναστατικά και ρεφορμιστικά χαρακτηριστικά. Οι εκπρόσωποι τους, όμως, μιλάγανε ανοιχτά για την ανατροπή του καπιταλισμού και οι εργάτες θεωρούσαν τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ως τα «φυσικά» κόμματα της εργατικής τάξης. Η Διεθνής και οι βασικοί της ηγέτες τερμάτισαν τον όποιο προοδευτικό ρόλο μπορούσαν να παίξουν στα 1914, όταν τα κόμματα τους, αντί να αγωνιστούν για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης διεθνώς, υποστήριξαν ανοιχτά τις «δικές» τους ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
15. Οι Λένιν και Τρότσκι είχαν σημαντικές διαφορές μέχρι το 1917. Το 1903 ο Τρότσκι είχε υποστηρίξει τους Μενσεβίκους, αλλά ένα χρόνο μετά, το 1904 διαχώρισε τη θέση του απ’ αυτούς και δημιούργησε τον δικό του, ανεξάρτητο από τους Μενσεβίκους και Μπολσεβίκους, πόλο μέσα στο Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα της Ρωσίας. Η πορεία της επανάστασης, το 1917, έδειξε πως Λένιν και Τρότσκι είχαν ταυτόσημες θέσεις για τον χαρακτήρα και τα καθήκοντα της επανάστασης. Ερχόμενος σε σύγκρουση με τους Στάλιν, Κάμενεφ, κλπ, τον Απρίλη του 17, ο Λένιν, επέβαλε, κερδίζοντας την πλειοψηφία της κομματικής βάσης, τις δικές του επαναστατικές θέσεις στο κόμμα των Μπολσεβίκων, πράγμα που έκανε δυνατή την ενοποίηση των δύο επαναστατικών τάσεων, που εκπροσωπούσαν ο Λένιν και ο Τρότσκι, μέσα στο Ρωσικό εργατικό κίνημα. Λένιν και Τρότσκι ανέπτυξαν την πιο στενή συνεργασία κι έγιναν οι δύο μεγάλες προσωπικότητες της Οκτωβριανής επανάστασης, κάτι που το σταλινικό καθεστώς στη συνέχεια έκανε ότι ήταν δυνατό για να σβήσει από την ιστορία.
16. Σ’ αντίθεση με την επικρατούσα εντύπωση, η πρώτη κυβέρνηση μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων δεν ήταν μονοκομματική. Πέρα από το γεγονός πως το κόμμα των Μπολσεβίκων, μετά τον Απρίλη του 17, αποτελούνταν στην ουσία από δύο κόμματα, το ένα του Λένιν και το άλλο του Τρότσκι, στην πρώτη κυβέρνηση συμμετείχε και η αριστερή πτέρυγα του κόμματος των «Σοσιαλεπαναστατών» η οποία διασπάστηκε και συνεργάστηκε με τους Μπολσεβίκους. Για ευνόητους λόγους, αυτή η «λεπτομέρεια» δεν υπάρχει πουθενά στα σταλινικά ιστορικά βιβλία. Απλά αναφέρουν πως ο Τρότσκι ήταν ένας καιροσκόπος που όταν είδε πως οι Μπολσεβίκοι θα έπαιρναν την κυβέρνηση έτρεξε να καρπωθεί τα οφέλη. Γιατί όμως ο Λένιν έκανε συναρχηγό, ”υπουργό” εξωτερικών και ιδρυτή του Κόκκινου Στρατού, έναν καιροσκόπο, δεν καταφέρνουν να μας εξηγήσουν.
17. Πρόκειται για την πρώτη Ρώσικη επανάσταση, όπου για πρώτη φορά η εργατική τάξη έτριξε γερά τα θεμέλια της Τσαρικής Αυτοκρατορίας. Η επανάσταση ηττήθηκε, αλλά λειτούργησε σαν προετοιμασία για την επόμενη επανάσταση, του 1917.
18. Λ. Τρότσκι: «Η Γ’ Διεθνής μετά τον Λένιν» τ.1, σελ. 178-196.
19. Παρατίθεται στο: Π. Πουλιόπουλου: «Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση στην Ελλάδα», σελ. 128.
20. ”Εθνικό Κόμμα”. Ιδρύθηκε το 1912. Ήταν ένα καθαρά αστικό κόμμα σε μια ”καθυστερημένη” μισο-αποικιακή χώρα, που προσπαθούσε να ξεγελάσει εργάτες και αγρότες και να στηριχθεί πάνω στα λαϊκά στρώματα και ιδιαίτερα πάνω στην αγροτιά, για να πάρει την εξουσία.
21. Λ. Τρότσκι: «Ο Στάλιν και η Κινέζικη Επανάσταση».
22. Ε. Μαντέλ: «Τρότσκι», σελ. 126.
23. Ν.Ε.Π.: Νέα Οικονομική Πολιτική (από τον όρο στα αγγλικά: New Economic Policy). Επρόκειτο για μια σειρά παραχωρήσεων από μεριάς της Σοβιετικής κυβέρνησης στη μικρή ιδιωτική πρωτοβουλία και το εμπόριο, με σκοπό να αυξηθεί η παραγωγή αγροτικών προϊόντων, και να βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο στις πόλεις. Στις συγκεκριμένες συνθήκες, το 1921, με την οικονομία ολοκληρωτικά κατεστραμμένη, από τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο, τον εμφύλιο της περιόδου 1918-21 και την επίθεση πάνω από 20 ιμπεριαλιστικών χωρών ενάντια στο κράτος των Μπολσεβίκων, αυτός ήταν ο μόνος τρόπος για την επαναλειτουργία της οικονομίας.
24. εφημ. ΠΡΙΝ, 4/8/08, σελ.23.
25. Λένιν, «Άπαντα», τ.43: «Το Χ Συνέδριο του Κ.Κ.Ρ (μπ.)», σελ 64.
26. Εδώ ο Λένιν εννοεί την αριστερή πτέρυγα των Σοσιαλεπαναστατών, την διεθνιστική πτέρυγα των Μενσεβίκων και ομάδες αναρχικών που στην αρχή έδωσαν υποστήριξη στην εργατική εξουσία αλλά στην πορεία στράφηκαν ενάντια στους Μπολσεβίκους, αφήνοντας τους μόνους τους να τα βγάλουν πέρα στον εμφύλιο κι ενάντια στην ιμπεριαλιστική επίθεση.
27. ο.π : «Για το φόρο σε είδος», σελ. 217.
28. Νεπάλ – Η πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα, σελ. 16, 17, 27.
29. ο.π. σελ. 27
30. «Γ’ Διεθνής. Τα τέσσερα πρώτα συνέδρια», σελ. 160
31. Νεπάλ – Η πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα, σελ. 24-25.
32. ο.π., σελ.26
33. Πρόκειται για τους Νικίτα Χρουστσόφ και Εμβέρ Χότζα. Ο πρώτος επικεφαλής του Κ.Κ.Σ.Ε μετά το θάνατο του Στάλιν και πρωτεργάτης της λεγόμενης «αποσταλινοποίησης». Ο δεύτερος, ηγέτης του Κόμματος Εργασίας της Αλβανίας.
34. «Νεπάλ – Η πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα», σελ.17-35.
35. ο.π., σελ. 27
36. Λένιν: «Κράτος και Επανάσταση»
37. L. Trotsky: “Military Writings”, vol.1, pg. 415. Μτφ τ. Σ.
38. ο.π., σελ. 422.
39. «Νεπάλ – Η πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα», σελ. 44
40. εφημ. ΠΡΙΝ, 4/8/08, σελ.23.
41. «Νεπάλ – Η πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα», σελ. 34
42. Από τα ιδρυτικά στελέχη του Κ. Κ. Νεπάλ (Μαοϊκό).
43. οπ 129-136.
44. «Ζήτω το “αντάρτικο” πνεύμα». Κόκκινοι Φρουροί – Μέση σχολή του Παν/μίου του Τσινγκχουά – 27/7/1966. Απόσπασμα από το «’68: Ντοκουμέντα μιας γενιάς που άλλαξε τον κόσμο», εκδόσεις Α/Συνέχεια, σελ. 180.
45. Λένιν άπαντα τ. 14 : «Η Σοσιαλδημοκρατία και οι εκλογές στην Πετρούπολη», σελ. 262-3.

Παράρτημα

Νεπάλ: Ασυνέπεια λόγων και έργων, εσωτερικές συγκρούσεις στο μαοϊκό κόμμα που ηγείται της κυβέρνησης

(Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο σάιτ του «Ξ» στις 7/11/08 και σε συντομευμένη μορφή στο «Ξ», τεύχος 315 – Νοέμβρης 2008)

Από την πρώτη στιγμή της νίκης των Μαοϊκών στο Νεπάλ (πρώτο κόμμα με 33% στις εκλογές του περασμένου Απρίλη) εξηγούμε πως η πολιτική της συνεργασίας με την «προοδευτική» αστική τάξη που ακολουθούν, εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για το εργατικό και αγροτικό κίνημα του Νεπάλ.

Οι τελευταίες εξελίξεις αποδεικνύουν του λόγου του αληθές…

Διωγμοί ακτημόνων

Άστεγοι και φτωχοί, στην περιοχή Μιρτσαΐγια της περιφέρειας Σιράχα, εγκαταστάθηκαν στην απαλλοτριωμένη από το μαοϊκό κόμμα γη ενός μεγαλοτσιφλικά. Ωστόσο αυτοί οι άνθρωποι κυνηγήθηκαν από την τοπική αστυνομία και μάλιστα χωρίς να τους δοθεί καμιά εναλλακτική λύση για το που να ζήσουν. Με εντολή του υπουργού Εσωτερικών, η αστυνομία ανακατέλαβε τη γη κι έδιωξε τον κόσμο με τη βία. Ο περί ου ο λόγος υπουργός Εσωτερικών είναι ο Μπαμ ντέβ Γκαουτάμ, ηγετικό στέλεχος του Κ.Κ.Ν–Ε.Μ.Λ, ένας από τους δύο αναπληρωτές πρωθυπουργούς της νέας συμμαχικής κυβέρνησης του Νεπάλ.

Ο βίαιος διωγμός των φτωχών αγροτών προκάλεσε την αντίδραση του υπουργού Αγροτικής Μεταρρύθμισης, Ματρίκα Γιαντάβ. Ας τον ακούσουμε:

«Αυτό δεν μπορούσα να το αντέξω. Πήγα επιτόπου και είπα στους άστεγους να μείνουν στα καλύβια τους μέχρι να βρεθεί εναλλακτική λύση. Πώς μπορούσα να μένω σε ένα πολυτελές κτίριο και να τριγυρίζω με το υπηρεσιακό, υπουργικό αυτοκίνητο πια;» (βλ.www.kkeml.gr).

Επίσης ζήτησε επισήμως από τον υπουργό εσωτερικών να μην κυνηγήσει το φτωχό κόσμο από τις καλύβες του χωρίς να έχουν καμιά εναλλακτική λύση.

Ο Ματρίκα Γιαντάβ είναι μέλος του Πολιτικού Γραφείου του Κ.Κ.Νεπάλ–Μαοϊκό και ορκίστηκε υπουργός Αγροτικής Μεταρρύθμισης και Διαχείρισης στην τελευταία κυβέρνηση της χώρας.

Αξίζει εδώ να τονίσουμε ότι οι διεκδικούμενες εκτάσεις από τους ακτήμονες θεωρούνται ιδιοκτησία της βασιλικής οικογένειας και ενός μεγάλου γαιοκτήμονα του Μοχάν-Σάχι.

Παραίτηση μαοϊκού υπουργού Αγροτικής Μεταρρύθμισης

Ο Γιαντάβ έφτασε στο σημείο να παραιτηθεί από το αξίωμα του στις 19 Σεπτέμβρη του 2008, ύστερα από την συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής του κόμματος του (του ΚΚΝ – Μαοϊκό). Στη συνεδρίαση του ζητήθηκε να απολογηθεί για την δράση του στα γεγονότα της Σιράχα, όπου, παρά την επίσημη επέμβαση της κυβέρνησης και του υπουργού Εσωτερικών, αυτός παρότρυνε τους αστέγους να κρατήσουν τη γη του μεγαλοτσιφλικά, αλλά και για την άρνηση του να ζητήσει δημόσια συγγνώμη!

Όπως εξηγεί ο Γιαντάβ:

«Το κόμμα μας ηγείται της κυβέρνησης αλλά τους άστεγους, φτωχούς ανθρώπους τους πετάνε έξω από τα καλύβια τους.(…) Δεν μπορούσα να παραμένω απαθής και να βλέπω όλες αυτές τις βιαιότητες της διοίκησης. Ένιωσα ντροπή (…).Δεν θέλω να είμαι υπουργός σε βάρος των συμφερόντων της εργατικής τάξης. (…)Δεν έχω παρεκκλίνει από τον στόχο μου, δηλαδή να βοηθήσω τους φτωχούς είτε από τη θέση του υπουργού είτε όχι. Δεν ήθελα να παραμείνω στη θέση του υπουργού εγκαταλείποντας τα συμφέροντα της εργατικής μας τάξης. » (ο.π.).

Οι ευθύνες που βαρύνουν το ΚΚΝ-Μαοϊκό

Κατανοώντας ο Γιαντάβ το γεγονός ότι η ευθύνη δεν βαραίνει απλώς και μόνο τον αντιδραστικό υπουργό εσωτερικών, αλλά το ίδιο το Κ.Κ.Νεπάλ – Μαοϊκό, το οποίο ενώ στα λόγια είναι υπέρ των φτωχών και καταπιεσμένων στρωμάτων της νεπαλέζικης κοινωνίας, το πρώτο πράγμα που έκανε μετά την εκλογική του νίκη ήταν να συνεργαστεί σε κυβερνητικό επίπεδο με κόμματα που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του κεφαλαίου, αναφέρει:

«Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από την ευθύνη απλά κατηγορώντας τον υπουργό Εσωτερικών Μπαμ ντέβ Γκαουτάμ, γιατί η κυβέρνηση συνασπισμού είναι κάτω από την ηγεσία του κόμματος μας. Συνεπώς θα δεχόμαστε περισσότερα παράπονα από το λαό από ότι τα άλλα κόμματα. Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τις δεσμεύσεις προς το λαό. Η θέση του υπουργού δεν είναι τίποτε μπροστά στο μεγάλο τελικό στόχο και δέσμευση του κόμματος μας στο λαό. Στο όνομα της διακυβέρνησης και των υπουργικών θέσεων δεν θα πρέπει και δεν μπορούμε να ενισχύουμε την εξουσία της φεουδαρχικής, κομπραδόρικης και γραφειοκρατικής τάξης στο κράτος. Μπορώ να δουλέψω και να βοηθήσω τις εκμεταλλευόμενες τάξεις, τις περιοχές, τις μειονότητες και αυτούς που βρίσκονται στο περιθώριο εφόσον η ιδεολογία, το κόμμα και η καθοδήγηση είναι σωστά και η κυβέρνηση εργάζεται υπέρ τους. Αν η ιδεολογία, το κόμμα, η κομματική ηγεσία και η κυβέρνηση θα είναι ενάντια στο λαό τότε δεν θα υπάρχουν δεσμοί με το λαό.» (ο.π.).

«Ξέσπασμα δεύτερου λαϊκού πολέμου…»

Όπως εξηγεί παρακάτω ο Γιαντάβ, μπορεί η κυβέρνηση να βρίσκεται υπό την ηγεσία των μαοϊκών, αλλά η συμμετοχή σε αυτήν κομμάτων όπως το Κ.Κ.Ν-Ε.Μ.Λ και το «Φόρουμ των Μαντέζι» (καπιταλιστικό κόμμα) εξακολουθεί να δίνει μεγάλη δύναμη σε φεουδαρχικές και καπιταλιστικές δυνάμεις. Το επεισόδιο στη Μιρτσαΐγια απέδειξε ότι τα κόμματα αυτά κάθε άλλο παρά φιλολαϊκά είναι.

Ακόμα χειρότερο, όμως, είναι το γεγονός ότι το Κ.Κ.Νεπάλ (Μαοϊκό) που έχει στην πλάτη του μια νικηφόρα επανάσταση, μετά από ένα δεκαετή «Λαϊκό Πόλεμο», που ξεσηκώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες νεπαλέζοι για να διώξουν το βασιλιά και τους τσιφλικάδες από τη χώρα και την εξουσία, σύρεται τώρα σε αντιλαϊκές πολιτικές εξαιτίας της συγκυβέρνησης του με τα άλλα κόμματα.

Ο Γιαντάβ φτάνει να πει ότι αν οι άστεγοι της Μιρτσαΐγια δε βρουν τελικά στέγη, κάτι τέτοιο θα σημάνει το ξέσπασμα ενός δεύτερου λαϊκού πολέμου ακριβώς από την περιοχή αυτή (βλ. www.telegraphnepal.com).

Ασυνέπεια λόγων και έργων του Πρατσάντα

Παρ’ όλο που ο πρωθυπουργός Πρατσάντα (πρόεδρος του Κ.Κ.Νεπάλ – Μαοϊκό) έχει πει και υποσχεθεί επανειλημμένα ότι θα δουλέψει υπέρ των άστεγων και των ακτημόνων, κάτι που επανέλαβε και στην Συντακτική Συνέλευση όταν μίλησε για την πολιτική και το πρόγραμμα της κυβέρνησης, αυτό δεν πραγματοποιείται.

Η ηγεσία του μαοϊκού κόμματος αποδεικνύει ότι παρά τις ανακοινώσεις της για μέτρα υπέρ των φτωχών εργατών και αγροτών, σε επίπεδο πρακτικής δεν διαφέρει πολύ από την ηγεσία και τις πολιτικές των άλλων κομμάτων. Όσο κι αν χρησιμοποιούν οι μαοϊκοί ηγέτες το γεγονός ότι συμμετέχουν σε μια κυβέρνηση συνασπισμού και έτσι για λόγους συναίνεσης με τα άλλα κόμματα δεν μπορούν να διαφοροποιούν πάντα την πολιτική τους, αυτό δεν τους απαλλάσσει από την ευθύνη για τη συμμετοχή τους σε εφαρμογή αντιλαϊκών μέτρων.

Όλα αυτά, βέβαια, μόνο απογοήτευση μπορεί να δημιουργήσει στο νεπαλέζικο λαό. Στηριγμένη πάνω σ’ αυτή την απογοήτευση θα μπορούσε, στο μέλλον, η νεπαλέζικη αστική τάξη να επιχειρήσει να μπει σε αντεπίθεση, απειλώντας τις σημερινές δημοκρατικές κατακτήσεις του νεπαλέζικου λαού.

«Δρόμος Πρατσάντα» = ο δρόμος των υποχωρήσεων απέναντι στο κεφάλαιο

Οι Μαοϊκοί θεωρούνταν υπέρμαχοι της αγροτικής μεταρρύθμισης και έγιναν πολύ δημοφιλείς από το γεγονός ότι διέγραψαν τα χρέη των φτωχών οικογενειών στις περιοχές που έλεγχαν κατά την περίοδο του αντάρτικου «Λαϊκού Πολέμου» του οποίου ηγήθηκαν.

Σύμφωνα όμως, με το λεγόμενο «δρόμο Πρατσάντα» (πρόκειται για μία προσαρμογή του Μαοϊσμού από τον πρόεδρο του Κ.Κ.Νεπάλ–Μαοϊκό, Πρατσάντα) όφειλαν να μπουν σε «διάλογο» και συνεργασία με άλλα κόμματα της λεγόμενης «προοδευτικής» ή «δημοκρατικής» αστικής τάξης.

Ένας τέτοιος «διάλογος» όμως, και μάλιστα σε κυβερνητικό επίπεδο, δε θα μπορούσε παρά να τους οδηγήσει να συμμετέχουν στην υιοθέτηση και εφαρμογή μέτρων σε βάρος της νεπαλέζικής εργατικής τάξης και των φτωχών αγροτών.

Πιστεύοντας οι Μαοϊκοί ότι:

«…η βασική πολιτική της επανάστασης θα ήταν η δήμευση των μέσων παραγωγής και στη συνέχεια η παράδοση τους στις προοδευτικές δυνάμεις, δηλ. στους εργάτες, τους αγρότες, τους μικροαστούς και στην εθνική κεφαλαιοκρατική τάξη»(*), κι έχοντας την πεποίθηση ότι «…είμαστε ικανοί να λύσουμε τις διαφορές μεταξύ των εργαζομένων και των εργοδοτών…»(**) οδηγήθηκαν σε καταστάσεις σαν αυτή με το βίαιο διωγμό και την καταστολή των αστέγων της Μιρτσαΐγια και την παραίτηση του Ματρίκα Γιαντάβ.

Καλές προθέσεις; Δεν φτάνουν!

Η εμπειρία από τα πρόσφατα συμβάντα στην επαρχία Μιρτσαΐγια αποδεικνύουν ότι δεν αρκούν οι καλές προθέσεις από την πλευρά των Μαοϊκών. Η συγκυβέρνηση με κόμματα που έχουν ήδη αποδείξει ότι το μόνο που μπορούν είναι να εξυπηρετούν τα συμφέροντα της αστικής τάξης και των φεουδαρχών, μόνο να τους εξισώσει μπορεί με τα κόμματα αυτά και με τις αντιλαϊκές τους πολιτικές.

Αν οι Μαοϊκοί θέλουν πραγματικά να σταθούν στο πλευρό των νεπαλέζων εργατών και αγροτών οφείλουν να στηριχθούν σ’ αυτούς τους εργάτες και τους αγρότες, με στόχο την ανατροπή του καπιταλισμού και τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, καθώς και για την εξάπλωση των επαναστατικών ιδεών στους εργαζόμενους των γειτονικών χωρών.

Αυτό σημαίνει σύγκρουση με την ντόπια αστική τάξη – όχι μόνο την εξαρτημένη από τον ιμπεριαλισμό αλλά και την λεγόμενη «εθνική». «Εθνικό κεφάλαιο» που να είναι έτοιμο να θυσιάσει τα συμφέροντα και τα κέρδη του για να υπηρετήσει τα συμφέροντα των λαϊκών στρωμάτων υπάρχει μόνο στην φαντασία των μαοϊκών ηγετών. Η συνεργασία με την αστική τάξη, η συγκυβέρνηση μαζί της, οδηγεί στην εγκατάλειψη των συμφερόντων της εργατικής τάξης και των φτωχών αγροτών του Νεπάλ. Αυτό ας το καταλάβουν οι μαοϊκοί ηγέτες.

(*) Βλ. «Νεπάλ – Η πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα», εκδ. Α/ΣΥΝΕΧΕΙΑ. (**) Βλ.www.xekinima.org: «Το ιστορικό και η σημασία της νίκης των Μαοϊκών», του Per-Ake Westerlund.

________________________________________

Βιβλιογραφία

Εφημερίδες – Περιοδικά

• ΞΕΚΙΝΗΜΑ, τεύχος 310-Μάης 2008: «Νεπάλ – Νίκη των Μαοϊκών στις εκλογές», άρθρο του Per-Ake Westelund, μτφ. Φοίβος Γούζιος
• ΠΡΙΝ, 4/5/2008, σελ. 23: Νίκη των Μαοϊκών στο Νεπάλ», άρθρο του Χρήστου Μπίστη
• Socialism Today, no. 49, July/Aug. 2000

Βιβλία

• Λένιν, Β. Ι.: Άπαντα: τ. 14 : «Η Σοσιαλδημοκρατία και οι εκλογές στην Πετρούπολη», τ.33: «Κράτος και Επανάσταση», τ.43: «Το Δέκατο Συνέδριο του Κ. Κ. Ρ. (Μπ.)» και «Για το φόρο σε είδος», εκδ. Σύγχρονη Εποχή
• Μαντέλ, Έρνεστ: «Τρότσκι», εκδ. Εργατική Πάλη
• «Νεπάλ – Η πρώτη επανάσταση του 21ου αιώνα», εκδ. Α/συνέχεια
• «’68: Ντοκουμέντα μιας γενιάς που άλλαξε τον κόσμο», εκδ. Α/συνέχεια
• Πουλιόπουλου, Π.: «Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση στην Ελλάδα;», εκδ. Εργατική Πάλη
• Π. Πουλιόπουλου: «Τα Λαϊκά Μέτωπα», εκδ. Σύνδεσμος «Π. Πουλιόπουλος»
• Στίνα, Α.: «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΟΠΛΑ», εκδ. Διεθνής Βιβλιοθήκη
• Τρότσκι, Λ.: «Η Διαρκής Επανάσταση», εκδ. Αλλαγή, «Η Προδομένη Επανάσταση», εκδ. Αλλαγή, «Ο Στάλιν και η Κινέζικη Επανάσταση», εκδ. Παρασκήνιο, «Η Τρίτη Διεθνής μετά τον Λένιν» τ.1ος, εκδ. Αλλαγή, «The Military Writings and Speeches», vol.1, New Park publications
• «3η Διεθνής: Τα τέσσερα πρώτα Συνέδρια», εκδ. Εργατική Πάλη
• Grant, T.: «The Unbroken Thread», Fortress publications
• Taafe, P.: «Marxism in today’s world», CWI publications.