Συνέντευξη: Η αντίσταση του Ικιζντέρε στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας στην Τουρκία

Δημοσιεύουμε μετάφραση συνέντευξης που έδωσε στο Internationalist Standpoint η Ασλί Καχραμάν Ερέν (Asli Kahraman Eren), ακτιβίστρια και μέλος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ικιζντέρε (Ikizdere dernekler federasyonu) και του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Ικιζντέρε (Ecological birligi). Η Ασλί συμμετέχει στο κίνημα που αναπτύσσεται στο χωριό Ικιζντέρε, ενάντια στον υδροηλεκτρικό σταθμό και πιο πρόσφατα ενάντια στο λατομείο της κατασκευαστικής «Gengiz Hoαldings».

Ο αγώνας που λαμβάνει χώρα στο Ικιζντέρε έγινε ευρέως γνωστός στην Τουρκία μετά τη δημοσίευση φωτογραφιών που έδειχναν δεκάδες άνδρες της «Gandarma» (ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας) να εμποδίζουν τη διαμαρτυρία περίπου 50 ατόμων, κυρίως γυναικών της περιοχής, που διαδήλωναν κατά του λατομείου.

Ασλί, λόγω της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, υπάρχει μια έντονη συζήτηση γύρω από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ζείτε σε μια περιοχή όπου τα ποτάμια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας. Ποια είναι η εμπειρία σας;

Στην επαρχία Ριζούντας (Rize) της Μαύρης Θάλασσας (στην βορειοανατολική Τουρκία), πολλοί ποταμοί, που δημιουργήθηκαν από το λιώσιμο των παγετώνων των βουνών, ρέουν προς τη θάλασσα. Η ελκτική δύναμη του νερού είναι τόσο μεγάλη που η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε ότι θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως πηγή ενέργειας. Έτσι, πριν από 15 χρόνια, ξεκίνησε η κατασκευή υδροηλεκτρικών φραγμάτων. Τα φράγματα αυτά εκτρέπουν τη ροή του ποταμού προς το εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα οι κοιλάδες να έχουν στεγνώσει. Έτσι, απειλείται η ύπαρξη μιας από τις σημαντικότερες κοιλάδες στον κόσμο, της κοιλάδας Ικιζντέρε.

Το νερό έχει τεράστια σημασία για την περιοχή. Αλλά τα τελευταία δύο χρόνια ο ποταμός Ικιζντέρε δεν έχει νερό, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι και τα ζώα υποφέρουν.

Ο περιβαλλοντικός αγώνας κατά των φραγμάτων στην περιοχή ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια. Σήμερα δεν υπάρχει τοποθεσία στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας που να μην έχει υδροηλεκτρικό φράγμα. Στις περισσότερες περιοχές κατάφεραν να κατασκευάσουν φράγματα. Για παράδειγμα, στο Ικιζντέρε υπάρχουν ήδη δύο εργοστάσια που έχουν κατασκευαστεί στον ποταμό.

Όταν ξεκίνησαν οι κινητοποιήσεις αντίστασης, όλες οι περιοχές της Μαύρης Θάλασσας κατάφεραν να οργανώσουν ταυτόχρονα διαδηλώσεις γύρω από την περιοχή της Ριζούντας. Οι διαδηλώσεις οργανώθηκαν μέσα στα δάση. Μόνο στην περίπτωση του Φιντικλί ο αγώνας ήταν επιτυχής, όπου καταφέραμε να σταματήσουμε το υδροηλεκτρικό φράγμα.

Τα υδροηλεκτρικά φράγματα δεν καταστρέφουν μόνο τη φύση, αλλά επιβαρύνουν και τη ζωή μας. Η τοπική οικονομία βασίζεται στην καλλιέργεια τσαγιού. Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς νερό.

Και τώρα η κυβέρνηση έδωσε άδειες για να ανοίξουν νέα λατομεία στην ίδια περιοχή;

Ναι, πριν από δύο χρόνια, η Gengiz Holdings ξεκίνησε τη δημιουργία ενός νέου λατομείου στην κοιλάδα Ικιζντέρε. Η κοιλάδα Ικιζντέρε είναι μία από τις 20 μεγαλύτερες κοιλάδες στον κόσμο. Το σχέδιό τους ήταν να πάρουν τις πέτρες από το λατομείο προκειμένου να κατασκευάσουν ένα λιμάνι μεταφόρτωσης (logistics port) στο Ιγιντέρε, το οποίο απέχει μόλις 50 χιλιόμετρα από το δέλτα του ποταμού.

Έχει περάσει μόλις ένας χρόνος από τότε που δημιουργήθηκε το λατομείο και ήδη έχουν κοπεί χιλιάδες δέντρα – η διαδικασία αποψίλωσης των δασών βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

Αυτό δεν είναι το πρώτο λατομείο στην περιοχή. Ενάμιση χιλιόμετρο έξω από το Ικιζντέρε, υπάρχει ένα άλλο λατομείο – το λατομείο Kapse-Komes που λειτουργεί από την Cevahir Beton. Η ζημιά που δημιούργησε αυτό το λατομείο στο χωριό μας, μας οδήγησε να αντιδράσουμε στο νέο έργο. Το λατομείο αυτό λειτουργεί εδώ και 15 χρόνια και ήδη το έδαφος έχει ρυπανθεί, ενώ το νερό που έρχεται στο χωριό Ικιζντέρε είναι πλέον σημαντικά λιγότερο. Δεν μπορούμε να ταΐσουμε τα ζώα μας, δεν μπορούμε να ποτίσουμε τα φυτά μας. Το λατομείο έχει άδεια για τα επόμενα 40 χρόνια.

Ποια ήταν η αντίδραση του πληθυσμού της περιοχής;

Να κινητοποιηθεί, με τον αγώνα να βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι άνθρωποι που αντιστάθηκαν στα έργα κατασκευής φραγμάτων, αγωνίζονται τώρα κατά των νέων και παλαιών λατομείων.

Έχοντας κατά νου τις προηγούμενες κινητοποιήσεις μας, ο κυβερνήτης της περιφέρειας Ριζούντας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο Ικιζντέρε για 15 ημέρες, προκειμένου να επιτρέψει στην εταιρεία να ξεκινήσει το έργο της χωρίς προβλήματα. Κανείς δεν επιτρεπόταν να εισέλθει ή να εξέλθει από το χωριό, εκτός αν ήταν ντόπιοι. Οι άνθρωποι έπρεπε να επιδεικνύουν τις ταυτότητές τους για να εισέλθουν στη γη τους. Είναι η πρώτη φορά που συνέβη κάτι τέτοιο στην περιοχή μας.

Ο κόσμος, φυσικά, γνωρίζει την περιοχή πολύ καλύτερα από τον καθένα, οπότε η κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν κατάφερε να σταματήσει τις διαδηλώσεις. Ήταν όμως η πρώτη φορά που είδαμε τόσους πολλούς αστυνομικούς των ειδικών δυνάμεων να στέκονται απέναντι σε μερικούς ανθρώπους! Η κινητοποίησή μας πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά το λοκντάουν και με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε ισχύ, καταφέραμε να κινητοποιήσουμε περίπου 50-60 άτομα, κυρίως γυναίκες.

Για τις γυναίκες, η προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή είναι πολύ σημαντική. Οι φυτείες τσαγιού, η γεωργία και η κτηνοτροφία είναι ο τρόπος βιοπορισμού τους. Ως εκ τούτου, διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στον αγώνα. Οργάνωσαν τις διαμαρτυρίες, μπήκαν μέσα στα περονοφόρα οχήματα, βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή αντιμέτωπες με την αστυνομία, στάθηκαν μπροστά στις μπουλντόζες, έκαναν βάρδιες για την παρακολούθηση της περιοχής.

Η Gengiz Holding είναι μία από τις 5 μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες και έχει πολύ στενούς δεσμούς με την κυβέρνηση. Οπότε γίνεται κατανοητό γιατί υπήρχε τόση πολλή αστυνομία που τους προστάτευε.

Ο αγώνας μας δεν περιορίστηκε στους δρόμους. Δοκιμάσαμε και τη νομική οδό. Καταθέσαμε αγωγή κατά της εταιρείας. Δυστυχώς, αλλά όχι παραδόξως, δεν κερδίσαμε τη νομική μάχη. Παρόλο που ο νομικός εμπειρογνώμονας που συμβουλευτήκαμε έλεγε ότι το λατομείο στο Ικιζντέρε πρέπει να κηρυχθεί παράνομο, καθώς είναι ενάντια στο δημόσιο συμφέρον, τελικά, τον Ιούλιο του 2022, το δικαστήριο έδωσε στην εταιρεία άδεια.

Είναι πολύ δυσάρεστο που το ακούμε αυτό. Ποια είναι τα επόμενα βήματα;

Η οικολογική καταστροφή της περιοχής μας, που μας προκάλεσαν οι καπιταλιστικές πολιτικές, συνεχίζεται. Τα κέρδη αυτών των εταιρειών είναι πιο σημαντικά για την κυβέρνηση από τη επιβίωση των ανθρώπων και της φύσης.

Πρόσφατα, το νερό που φτάνει στα χωριά έχει αλλάξει χρώμα. Κάποια στιγμή ήταν μπλε! Τουλάχιστον δύο ημέρες την εβδομάδα χρησιμοποιούν εκρηκτικά που τρομάζουν τα πουλιά και τα άλλα ζώα. Ο φυσικός κύκλος ζωής στην περιοχή διαταράσσεται συνεχώς.

Θα συνεχίσουμε τον αγώνα. Προσπαθούμε να ευαισθητοποιήσουμε τους πολίτες σε αυτά τα ζητήματα, οργανώνοντας ανθρώπους από τις μεγάλες πόλεις να μας επισκεφθούν και να δείξουν την αλληλεγγύη τους. Και σήμερα, με αφορμή τη διεθνή συνάντηση του Kazma Birak είναι σαφές ότι χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον. Κινήματα από διαφορετικά μέρη του κόσμου χρειάζεται να παλεύουν από κοινού. Η αλληλεγγύη μας δίνει ελπίδα. Έμαθα στις ελπίδες μου να κολυμπούν, ώστε ακόμα και αν καταλήξουν στον βυθό της θάλασσας, να μπορούν να κολυμπήσουν και να αναδυθούν ξανά.