Δημοσιεύουμε το β’ μέρος του άρθρου του σ. Θόδωρου Μαράκη σχετικά με την πορεία του «Τροτσκισμού» 80 χρόνια από τη δημιουργία της 4ης Διεθνούς το 1938. Το άρθρο αποτελεί απάντηση σε σχετικό άρθρο του σ. Δημήτρη Κατσορίδα που φιλοξενήθηκε στο site του «Ξ» στις 3 Σεπτέμβρη. Το α’ μέρος του άρθρου του σ. Θ. Μαράκη μπορείτε να το διαβάσετε εδώ
Γιατί είναι ακόμη στο περιθώριο ο Μαρξισμός;
«Πολλές φορές» αναφέρει στο άρθρο του «Η τραγωδία του Τροτσκισμού…» ο σ. Δ. Κατσορίδας, «τίθεται ο προβληματισμός για ποιο λόγο ο Τροτσκισμός έμεινε στο περιθώριο ή για ποιο λόγο υπάρχουν τόσες πολλές τροτσκιστικές οργανώσεις».
Και απαντά:
«Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα, η περιθωριοποίηση του Τροτσκισμού, μπορούμε σε γενικές γραμμές να πούμε ότι οι βασικές αιτίες είναι η επέκταση της σοβιετικής επιρροής μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (Ανατολική Ευρώπη, Κίνα, Κούβα κλπ) και άρα το σπάσιμο της απομόνωσης και όχι η πολιτική επανάσταση στη Σοβιετική Ένωση όπως περίμεναν. Επίσης, η για μεγάλη περίοδο ευημερία στον καπιταλιστικό κόσμο, είχε αφενός ως συνέπεια την αναζωογόνηση της Σοσιαλδημοκρατίας, η οποία απόκτησε μεγάλη επιρροή στην εργατική τάξη, αφετέρου την διολίσθηση των Κομμουνιστικών Κομμάτων σε σοσιαλδημοκρατικές θέσεις, με αποτέλεσμα τον αφοπλισμό του εργατικού κινήματος από τις μαρξιστικές παραδόσεις. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι επαναστατικές πρωτοπορίες βρέθηκαν σε υποχώρηση».
Η απάντηση αυτή, χωρίς να είναι λάθος στα σημεία που θέτει, είναι λειψή. Για μια σειρά λόγους.
Κατ’ αρχήν απουσιάζει η βασική αιτία που εξηγεί την ήττα της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης και την περιθωριοποίηση των Μαρξιστών-Λενινιστών, ενόσω ο Τρότσκι ήταν ακόμα εν ζωή! Πάνω σ’ αυτό θα παραθέσουμε πιο κάτω εκτενή αποσπάσματα από την εξήγηση του Τρότσκι για την περιθωριοποίηση του ίδιου και των υποστηριχτών του, που εμπεριέχεται στο κείμενο «Κόντρα στο Ρεύμα» καθώς και άλλα αποσπάσματα από γραπτά του.
Επίσης είναι γεγονός ότι η «επέκταση της Σοβιετικής επιρροής» μέσα από την προέλαση του Κόκκινου Στρατού με το τέλος του β’ παγκόσμιου πολέμου, ενίσχυσε την εικόνα του Σταλινισμού σε βάρος της επαναστατικής πρωτοπορίας! Εδώ όμως χρειάζεται να σταθεί κανείς αναλυτικά στις προδοσίες του Σταλινισμού με τις συνεπακόλουθες ήττες της Ελληνικής, Γαλλικής, Ιταλικής, Βελγικής και γενικά της ευρωπαϊκής επανάστασης μετά το β’ παγκόσμιο πόλεμο (π.π.).
Οι προδοσίες του σταλινισμού μέσω της πολιτικής των «Λαϊκών Μετώπων» κι όχι μόνο, πριν και μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιβίωση του καπιταλισμού και στην οικονομική άνθηση που τον χαρακτήρισε στις δεκαετίες μετά τον β’ π.π. Η βοήθεια της Σοσιαλδημοκρατίας ήταν βέβαια αμέριστη στα ΚΚ, στα επαναστατικά χρόνια μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο! Μαζί και χέρι-χέρι κατάφεραν να μπάσουν ξανά στα εργοστάσια τους επαναστατημένους προλετάριους σε μια σειρά χώρες και ανέστησαν τον καπιταλισμό, ο οποίος έτσι μπόρεσε να μπει σε μια μεγάλη περίοδο ανάπτυξης μεταπολεμικά!
Αυτοί οι λόγοι είναι αποφασιστικής σημασίας για την απομόνωση και την περιθωριοποίηση των επαναστατικών Μαρξιστικών ιδεών, δηλαδή του Τροτσκισμού, στη διάρκεια της δεκαετίας του ’30 και μεταπολεμικά.
Πως εξηγεί ο ίδιος ο Τρότσκι την απομόνωση του «Τροτσκισμού»
Ας δούμε τώρα την ερμηνεία του ίδιου του Τρότσκι για την απομόνωση του ίδιου και των αγωνιστών που υποστήριζαν τις ίδιες απόψεις μ’ αυτόν, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’30 (αποσπάσματα από το κείμενο «Κόντρα στο Ρεύμα»):
«Ναι, το ζήτημα είναι γιατί δεν αναπτύσσονται οι δυνάμεις μας ανάλογα με την αξία των ιδεών μας…
»Πρόκειται για ένα γεγονός που αποτελεί έκφραση μιας γενικότερης υποχώρησης του εργατικού κινήματος τα τελευταία 15 χρόνια. Αυτή είναι η πιο γενική αιτία. Όταν το επαναστατικό κίνημα γενικά παρακμάζει, όταν η μια ήττα ακολουθεί την άλλη, όταν ο φασισμός εξαπλώνεται στον κόσμο, όταν ο επίσημος «μαρξισμός» [σημ: δηλαδή ο Σταλινισμός] αποτελεί τον πιο ισχυρό μηχανισμό εξαπάτησης των εργατών κλπ, τα επαναστατικά στοιχεία είναι αναγκασμένα, αναπόφευκτα, να παλεύουν ενάντια στο γενικό ιστορικό ρεύμα, ακόμα κι όταν οι ιδέες μας και οι ερμηνείες που δίνουμε είναι τόσο ακριβείς και ορθές όσο θα μπορούσε να απαιτήσει κανείς.
»…Οι μάζες δεν εκπαιδεύονται με θεωρητικές προγνώσεις, αλλά με τις γενικές εμπειρίες της ζωής τους. Αυτή είναι η γενικότερη εξήγηση: όλη η κατάσταση είναι εναντίον μας. …
»Θυμάμαι κάποιες συζητήσεις το 1927 στη Μόσχα, την εποχή που ο Τσιανγκ Κάϊ Σεκ[1] κατάφερε να καθηλώσει τους Κινέζους εργάτες.
»Το είχαμε προβλέψει αυτό 10 μέρες νωρίτερα και ο Στάλιν μας αντέταξε το επιχείρημα ότι ο Μποροντίν[2] αγρυπνούσε. Ότι δεν θα δινόταν η ευκαιρία στον Τσιανγκ Κάϊ Σεκ να προδώσει και άλλα τέτοια.
»…η τραγωδία εκδηλώθηκε 8-10 μέρες μετά την πρόβλεψή μας και οι σύντροφοί μας εκφράσανε την αισιόδοξη υπόθεση ότι αφού η ανάλυσή μας ήταν τόσο ξεκάθαρη, ο καθένας θα το έβλεπε και στα σίγουρα πια θα κερδίζαμε το κόμμα με το μέρος μας.
»Απάντησα τότε ότι ο στραγγαλισμός της κινέζικης επανάστασης είχε χίλιες φορές μεγαλύτερη σημασία για τις μάζες από τις δικές μας προβλέψεις. Οι προβλέψεις μας μπορούν να κερδίσουν μερικούς διανοούμενους που ενδιαφέρονται γι’ αυτά τα πράγματα, αλλά όχι τις μάζες. Η στρατιωτική νίκη του Τσιανγκ Κάϊ Σεκ θα προκαλέσει αναπόφευκτα μια καθίζηση που δεν ευνοεί την ανάπτυξη της επαναστατικής πτέρυγας.
»Από το 1927 και δώθε είχαμε μονάχα μια σειρά από ήττες. Μοιάζουμε με μια ομάδα που προσπαθεί να σκαρφαλώσει σε ένα βουνό και είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίζει διαρκώς κατολισθήσεις και χιονοστιβάδες».
Και συνεχίζει:
«Ο εκφυλισμός της 3ης Διεθνούς προχώρησε τόσο γρήγορα και τόσο ”απρόοπτα” ώστε η ίδια γενιά που παρακολούθησε το σχηματισμό της ακούει τώρα εμάς και λέει: ”Μα, αυτά τα έχουμε ξανακούσει”…
»Εκτός αυτού, έχουμε την ήττα της Αριστερής Αντιπολίτευσης στη Ρωσία. Η 4η Διεθνής συνδέεται γενετικά με την Αριστερή Αντιπολίτευση. Οι μάζες μας αποκαλούν Τροτσκιστές και λένε: ”Ο Τρότσκι θέλει να κερδίσει την εξουσία. Αλλά γιατί την έχασε όταν την είχε;”
»Πρόκειται για μια ουσιαστική ερώτηση. Πρέπει να αρχίσουμε να το εξηγούμε αυτό με τη διαλεκτική της ιστορίας και την πάλη των τάξεων, ότι ακόμα και μια επανάσταση μπορεί να παράγει μια αντίδραση στο εσωτερικό της….
»Έχουμε έτσι τον εκφυλισμό της 3ης Διεθνούς και την τρομερή ήττα της Αριστερής Αντιπολίτευσης που εξοντώθηκε ολοκληρωτικά. Αυτά τα γεγονότα είναι χίλιες φορές πιο καθοριστικά για την εργατική τάξη από τη ”φτωχή” μας εφημερίδα, ακόμα και με την καταπληκτική κυκλοφορία των 5.000 φύλλων που έχει σήμερα η Σοσιαλιστική Έκκληση.[3] Βρισκόμαστε σε μια μικρή βάρκα μέσα σε ένα τρομερό ρεύμα.
»… Στο βαθμό που στην προηγούμενη περίοδο είχαμε ένα ανοδικό κύμα στη Γαλλία, αυτό στράφηκε στην κατεύθυνση του Λαϊκού Μετώπου. Σε αυτή την περίπτωση η ήττα του Λαϊκού Μετώπου ήταν η απόδειξη της ορθότητας των αντιλήψεών μας, ακριβώς όπως και η εξόντωση των Κινέζων εργατών ήταν η επαλήθευση των προειδοποιήσεων μας. Αλλά η ήττα αυτή είχε επιπτώσεις σε βάρος του επαναστατικού ρεύματος – κι αυτό θα ισχύει μέχρις ότου ένα νέο κύμα ανόδου εμφανιστεί…
»Εάν στην Ισπανία είχαμε έναν έμπειρο ηγετικό σύντροφο η κατάσταση θα ήταν ασύγκριτα πιο ευνοϊκή, αλλά δεν είχαμε κανένα. Αποθέσαμε όλες τις ελπίδες μας στον Νιν[4]του οποίου η πολιτική αποτελούνταν από προσωπικούς ελιγμούς, ώστε να αποφύγει τις ευθύνες. Έπαιζε με την επανάσταση. Ήταν ειλικρινής σαν άτομο, αλλά πολιτικά ολόκληρη η νοοτροπία του ήταν Μενσεβίκικη…
»Η βασική αιτία βρίσκεται στις απανωτές ήττες που γνώρισε το εργατικό κίνημα κάτω από την ηγεσία του Σταλινισμού, επαναλαμβάνοντας ότι η άνοδος και η επικράτηση του στην ΕΣΣΔ είναι η εκδήλωση της ήττας της ευρωπαϊκής επανάστασης, η νίκη της αντεπανάστασης μέσα στο πρώτο εργατικό κράτος.
Σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στις μάζες μετά από ιστορικές ήττες, ο Τρότσκι γράφει στη μπροσούρα του «Η ηθική τους και η ηθική μας»:
«Η απελευθέρωση των εργαζομένων δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί παρά μόνο από τους ίδιους. Γι’ αυτό δεν υπάρχει μεγαλύτερο έγκλημα από το να εξαπατάς τις μάζες, να παρουσιάζεις τις ήττες για νίκες, τους φίλους για εχθρούς, να εξαγοράζεις τους εργατικούς ηγέτες, να φτιάχνεις θρύλους, να σκηνοθετείς ψεύτικες δίκες, με μια λέξη να κάνεις ό,τι κάνουν οι Σταλινικοί. Τα μέσα αυτά ένα μόνο σκοπό μπορούν να υπηρετήσουν: να παρατείνουν την κυριαρχία μιας κλίκας που έχει ήδη καταδικαστεί από την ιστορία. Μα δεν μπορούν να συντελέσουν στην απελευθέρωση των μαζών. Να γιατί η Τέταρτη Διεθνής κάνει αγώνα ζωής και θανάτου ενάντια στον Σταλινισμό.
»Οι μάζες, φυσικά, δεν είναι καθόλου αναμάρτητες. Η εξιδανίκευση των μαζών μάς είναι εντελώς ξένη. Τις είδαμε κάτω από διάφορες συνθήκες, σε διάφορες φάσεις και επιπρόσθετα στους μεγαλύτερους πολιτικούς συγκλονισμούς. Έχουμε παρατηρήσει τις δυνατές και τις αδύνατες πλευρές τους. Η δυνατή τους πλευρά –αποφασιστικότητα, αυτοθυσία, ηρωισμός– βρήκε πάντοτε την πιο καθαρή της έκφραση σε εποχές επαναστατικής ανόδου. Σ’ αυτή την περίοδο οι Μπολσεβίκοι βρίσκονταν επικεφαλής των μαζών. Κατόπιν, άνοιξε ένα διαφορετικό ιστορικό κεφάλαιο, όταν πέρασε στο προσκήνιο η αδύνατη πλευρά των καταπιεσμένων: ανομοιογένεια, πολιτιστική καθυστέρηση, στενότητα παγκόσμιας προοπτικής. Οι μάζες, κουρασμένες από την ένταση, καταλαμβάνονται από την απογοήτευση, χάνουν την πίστη στον εαυτό τους – και στρώνουν το δρόμο για τη νέα αριστοκρατία. Σ’ αυτή την εποχή οι Μπολσεβίκοι («Τροτσκιστές») βρέθηκαν απομονωμένοι από τις μάζες». (Η ηθική τους και η ηθική μας, εκδ. «Παρασκήνιο» σελ 55)
Και παρακάτω απαντώντας στον Σερζ για το ζήτημα του κόμματος και των μαζών γράφει:
«…οι μάζες δεν είναι πάντα ταυτόσημες. Υπάρχουν επαναστατικές μάζες, υπάρχουν παθητικές μάζες, υπάρχουν αντιδραστικές μάζες. Οι ίδιες αυτές μάζες, σε διάφορες εποχές κατευθύνονται από διαφορετικούς πόθους και σκοπούς». (οπ. π. σελ 63)
Ο Σταλινισμός στην πραγματικότητα ισχυροποίησε τον καπιταλισμό
Η ενίσχυση του Σταλινισμού μετά το τέλος του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου ενώ υπό μία έννοια αποδυνάμωνε τον καπιταλισμό στην πραγματικότητα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις που θα έφερναν ολοένα και πιο κοντά την καπιταλιστική παλινόρθωση στις χώρες του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Ιδιαίτερα μετά τη συντριβή και την κατάπνιξη στο αίμα των αντισταλινικών επαναστάσεων της Ανατολικής Γερμανίας το 1953, της Ουγγρικής το 1956, της Άνοιξης της Πράγας το 1968 και βέβαια της Πολωνίας η οποία πέρασε από τρεις εξεγέρσεις στις δεκαετίες μετά τον β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η κατάρρευση της ΕΣΣΔ μετά το 1989 και η καπιταλιστική παλινόρθωση που ακολούθησε, δικαίωσαν με μαθηματική ακρίβεια την πρόβλεψη του Τρότσκι όπως περιγράφεται στο έργο του «Προδομένη Επανάσταση»! Αυτό όμως δεν έφερε την ενίσχυση του «Τροτσκισμού» και των επαναστατικών οργανώσεων σε διεθνές επίπεδο, αντίθετα έφερε κρίση στις γραμμές τους (όπως και του συνόλου της Αριστεράς)!
Κι αυτό γιατί αποτελούσε ήττα ιστορικών διαστάσεων για το διεθνές εργατικό κίνημα, μια ήττα που έστειλε το κίνημα πολλά χρόνια πίσω, με την απογοήτευση και την σύγχυση να κυριαρχούν στη συνείδηση της πλειοψηφίας του εργατικού και λαϊκού κινήματος. Τις συνέπειες της ήττας συνεχίζουμε να τις βιώνουμε και αυτό θα συνεχιστεί για αρκετό χρονικό διάστημα ακόμα!
Όποιος όμως αναφέρεται μόνο στην «περιθωριοποίηση του Τροτσκισμού» περιορίζει και συσκοτίζει την πραγματικότητα καθώς και το μέγεθος του προβλήματος! Η πραγματικότητα είναι ότι από το 1927, με την κυριαρχία του Σταλινισμού στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης και στην 3η Διεθνή, κόβεται σταδιακά, όλο και πιο αποφασιστικά και αμετάκλητα, κάθε σχέση με το Μαρξισμό-Λενινισμό, παρά τις συνεχείς αναφορές σ’ αυτόν!
Κατά συνέπεια αυτό που είχαμε είναι η περιθωριοποίηση του Μαρξισμού – τον οποίο εκπροσωπούσε ο Τρότσκι και οι υποστηριχτές του. Η περιθωριοποίηση του Μαρξισμού συνεχίζεται δυστυχώς μέχρι σήμερα παρότι σταδιακά δημιουργούνται πιο ευνοϊκές συνθήκες για την ενίσχυση του!
Γιατί τόσες πολλές οργανώσεις;
«Για ποιο λόγο υπάρχουν τόσες πολλές τροτσκιστικές οργανώσεις;» είναι ένα ακόμα ερώτημα.
Πριν απ’ όλα να ξεκαθαρίσουμε ότι στην εποχή μας είμαστε αντιμέτωποι με την πολυδιάσπαση γενικά της Αριστεράς και όχι μόνο των λεγόμενων «Τροτσκιστικών» οργανώσεων.
Αν θέλουμε να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος, το πραγματικό ερώτημα που πρέπει να θέσουμε είναι: Για ποιο λόγο υπάρχουν τόσες πολλές οργανώσεις στην Αριστερά και τόσες οργανώσεις με αναφορά στο Μαρξισμό;
Η απάντηση και η συζήτηση πάνω σ’ αυτό είναι μεγάλη. Να σημειώσουμε κατ’ αρχήν ότι το φαινόμενο δεν είναι σημερινό, έχει υπάρξει ξανά στο παρελθόν και το κίνημα το ξεπέρασε. Ο Λένιν είχε γράψει:
«Μπορεί να διακρίνει κανείς δυο μεγάλες περιόδους στην ιστορία της διεθνούς Σοσιαλδημοκρατίας[5]. Πρώτη περίοδος – η γέννηση των σοσιαλιστικών ιδεών και τα έμβρυα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου. Μακρόχρονη και επίπονη πάλη των εξαιρετικά πολυάριθμων σοσιαλιστικών διδασκαλιών και αιρέσεων. Ο σοσιαλισμός ψάχνει να βρει το δρόμο του, ψάχνει να βρει τον εαυτό του…..Η εργατική τάξη σ’ αυτή την περίοδο ψάχνει απλώς να βρει το δρόμο της.
»Η περίοδος αυτή είναι η περίοδος της προετοιμασίας και της γέννησης του μαρξισμού, της μοναδικής διδασκαλίας του σοσιαλισμού που άντεξε στη δοκιμασία της ιστορίας. Η περίοδος αυτή αγκαλιάζει περίπου τα πρώτα δύο τρίτα του περασμένου αιώνα [σημ: αναφέρεται στον 19ο αιώνα] τελειώνει με την ολοκληρωτική νίκη του μαρξισμού, με τη χρεοκοπία (ιδιαίτερα μετά την επανάσταση του 1848) όλων των προμαρξιστικών μορφών του σοσιαλισμού, με τον διαχωρισμό της εργατικής τάξης από τη μικροαστική δημοκρατία και με την αυτοτελή δράση της στην ιστορική πορεία.
»Η δεύτερη περίοδος είναι η περίοδος της συγκρότησης, της ανάπτυξης και της άνδρωσης μαζικών σοσιαλιστικών κομμάτων με ταξική, προλεταριακή σύνθεση». ( Άπαντα, τ. 23 σελ. 364, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»).
Τηρουμένων των αναλογιών και με κατανόηση των σημαντικών διαφορών που υπάρχουν θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τη σημερινή περίοδο με την πρώτη εκείνη περίοδο στην οποία, όπως αναφέρει ο Λένιν, «Ο σοσιαλισμός ψάχνει να βρει το δρόμο του, ψάχνει να βρει τον εαυτό του….Η εργατική τάξη σ’ αυτή την περίοδο ψάχνει απλώς να βρει το δρόμο της».
Από το 1830 (με το κίνημα Χαρτιστών στην Αγγλία) η εργατική τάξη έχει κάνει πληθώρα αγώνων και επαναστάσεων στην προσπάθειά της να απαλλαγεί από τα δεσμά της εκμετάλλευσης, αλλά τις νίκες της τις διαδέχονταν οι ήττες!
Όλη αυτή η ιστορία έχει φυσιολογικά δημιουργήσει στην εργατική τάξη ένα αίσθημα απογοήτευσης, έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό της και στις ιδέες του επαναστατικού Μαρξισμού. Προκαταλήψεις, δεισιδαιμονίες και αντιδραστικές τάσεις βγήκαν στην επιφάνεια. Οι μαζικές της οργανώσεις, τα συνδικάτα, κυριαρχούνται από ρεφορμιστικές ηγεσίες απόλυτα παραδομένες στην πίστη τους στον καπιταλισμό-νεοφιλελευθερισμό. Υπάρχει ένα τεράστιο κενό στην Αριστερά, μετά τις προδοσίες και την χρεοκοπία των παραδοσιακών κομμάτων, Σοσιαλδημοκρατικών και Κομμουνιστικών.
Όμως η ταξική πάλη δεν σταμάτησε ούτε πρόκειται να σταματήσει! Μ’ αυτή την έννοια η εργατική τάξη ψάχνει να βρει το δρόμο της, ο σοσιαλισμός ψάχνει να βρει το δρόμο του! Και αυτό σε αυτή την περίοδο που διανύουμε –και που δεν γνωρίζουμε πόσο θα διαρκέσει– εκφράζεται και με το φαινόμενο των πολυάριθμων οργανώσεων της Αριστεράς γενικά κι όχι μόνο των «Τροτσκιστικών» οργανώσεων!
Δεν πρόκειται, επομένως, για τον «τροτσκισμό ως τραγωδία», αλλά για την «Αριστερά ως τραγωδία» και σε τελική ανάλυση για τη «τραγωδία της εργατικής τάξης». Όπως αναφέρθηκε ήδη το εργατικό κίνημα έχει ξαναβρεθεί σε παρόμοια κατάσταση υποχώρησης και ήττας, ωστόσο η περίοδος που διανύουμε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί από κάποιες όψεις ως πιο δύσκολη γιατί είχαμε την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού».
Ξανά, όμως, η εργατική τάξη θα βρει το δρόμο της
Επίμονα και δύσκολα όμως η εργατική τάξη, όπως φανερώνει και όλη η ιστορία της, θα βρει το δρόμο της. Είναι χαρακτηριστικό και εξαιρετικά σημαντικό ότι ο «σοσιαλισμός» ως ιδέα, στην εποχή που ζούμε, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στη νεολαία των ΗΠΑ (διαβάστε εδώ)! Δεν είναι τυχαίο που το αγαπημένο θέμα των οργανώσεων της Αριστεράς είναι: «Η επαναθεμελίωση», «Η επανίδρυση» ή το «χτίσιμο ενός Μαζικού Επαναστατικού Κόμματος»! Αυτό αντανακλά την αναζήτηση της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης προς το σοσιαλισμό, παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία της παρακολουθεί από απόσταση και δεν συμμετέχει (ακόμα) σ’ αυτή την προσπάθεια.
Τώρα, σ’ ότι αφορά το ερώτημα «Για ποιο λόγο υπάρχουν τόσες πολλές τροτσκιστικές οργανώσεις» η απάντηση που δίνει ο σ. ΔΚ, στην ουσία της καταλήγει σε μια ευχή, να τα βρουν οι τροτσκιστικές οργανώσεις μεταξύ τους. Σίγουρα χρειάζεται κάτι παραπάνω απ’ αυτό.
Οι αιτίες της πολυδιάσπασης λοιπόν είναι κατ’ αρχήν αντικειμενικές και έχουν να κάνουν με αυτά που αναφέραμε πιο πάνω. Οι απανωτές ήττες του εργατικού κινήματος δεν ευνοούν την ανάπτυξη των επαναστατικών ιδεών στο εργατικό κίνημα. Οι ήττες και η μακρόχρονη στασιμότητα των τροτσκιστικών οργανώσεων έφερνε την αμφισβήτηση ακόμη και βασικών ιδεών του Μαρξισμού σε μερικές απ’ αυτές, διαφωνίες και συγκρούσεις σε πολιτικά ζητήματα και σε ζητήματα τακτικής. Έφερε την αμφισβήτηση σε πολλές από αυτές τις οργανώσεις για την ορθότητα της καθοδήγησης των ηγετικών τους στελεχών. Έφερε ακόμα γραφειοκρατικές τάσεις στις γραμμές μερικών απ’ αυτές. Το αποτέλεσμα όλων αυτών, ήταν αναπόφευκτα νέες διασπάσεις.
Πέρα από το αντικειμενικό, επομένως, υπάρχουν και υποκειμενικές αδυναμίες και όρια.
Η πραγματικότητα είναι ότι με τον όρο «τροτσκιστικές οργανώσεις» αποκρύβεται το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος απ’ αυτές έχει στην πραγματικότητα οδηγηθεί στον σεκταρισμό, χωρίς πραγματική σχέση με το μαζικό εργατικό κίνημα και με κυριαρχία μικροαστικών στοιχείων στις γραμμές τους. Αυτή βέβαια είναι η εικόνα και της πλειοψηφίας των οργανώσεων της ελληνικής Αριστεράς που μαστίζεται από σεχταρισμό και αριστερισμό.
Υπάρχουν ασφαλώς και υγιείς επαναστατικές οργανώσεις, είναι διακριτές δια γυμνού οφθαλμού. Αυτό φαίνεται πρώτα και κύρια από την σχέση που προσπαθούν να αναπτύξουν με τα μαζικά κινήματα και ιδιαίτερα με το εργατικό κίνημα.
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της CWI, της διεθνούς επιτροπής στην οποία συμμετέχει το «Ξ», που ακολουθώντας τα αχνάρια των Μαρξ, Λένιν και Τρότσκι παλεύει για το χτίσιμο μιας διεθνούς οργάνωσης των εργαζομένων, σε παγκόσμια βάση. Σε μια σειρά χώρες, όπως η Ιρλανδία, η Ισπανία, οι ΗΠΑ, κλπ, η CWI έχει μπει μπροστά στην καθοδήγηση μαζικών αγώνων, σημειώνοντας μάλιστα ιστορικές νίκες σε μερικές περιπτώσεις! Τέτοια παραδείγματα βλέπουμε στη Σουηδία, στο Σιάτλ και τη Μιννεάπολη των ΗΠΑ, στο κίνημα ενάντια στη φορολογία του νερού και στην εκλογή του Πολ Μέρφι καθώς και στο Τζομπαστάουν της Ιρλανδίας και στις εκπληκτικές κινητοποιήσεις της ισπανικής νεολαίας στις οποίες πρωτοστατεί η αδελφή οργάνωση του «Ξ».
Το πώς θα βγούμε από την πολυδιάσπαση και τον κατακερματισμό των αριστερών οργανώσεων και όχι μόνο των τροτσκιστικών είναι, λοιπόν, το ζητούμενο της περιόδου που διανύουμε! Ασφαλώς όχι με ευχές. Χρειάζεται υπομονή και χρόνος αλλά χρειάζονται και σωστές πολιτικές! Μακριά από το σεχταρισμό από τη μια και τον οπορτουνισμό από την άλλη. Οι διαφορές ανάμεσα στις διαφορετικές οργανώσεις είναι υπαρκτές. Δεν αρκεί να αναθεματίζουμε τον κατακερματισμό – πρέπει να δούμε με ποιες πολιτικές προτάσεις θα ξεπεραστεί. Χρειάζεται επαναστατικό πρόγραμμα και στρατηγική από τη μια, κι από την άλλη η κατανόηση του Ενιαίου Μετώπου (της ανάγκης δηλαδή της συνεργασίας της Αριστεράς και των κινημάτων) του Μεταβατικού Προγράμματος (των αιτημάτων δηλαδή που συνδέουν τους αγώνες του σήμερα με το επαναστατικό αύριο και την εργατική εξουσία) και δημοκρατία στο εσωτερικό της Αριστεράς και μέσα στα κινήματα, χωρίς καπελώματα.
Αυτοί είναι βασικοί, απαραίτητοι όροι για την Αριστερά της επανάσταση και του μέλλοντος. Και ο καθένας έχει ευθύνη, όχι απλά να διαπιστώνει τα προβλήματα, αλλά να προσπαθήσει να πάρει θέση και να ενταχθεί στις γραμμές του αγώνα αυτού.
Το γ’ μέρος του άρθρου θα δημοσιευθεί τις επόμενες μέρες.
