Του Γιώργου Κασαμπαλάκου, μέλους της πρωτοβουλίας «ΧΩΜΑΤΕΡΗ STOP – πολίτες εν δράσει» στην Πετρούπολη
Εφιαλτικές εξελίξεις έρχονται στο μέτωπο της διαχείρισης των απορριμμάτων. Λόγω των τεράστιων κερδών που εξασφαλίζει η καύση σκουπιδιών, το ενδιαφέρον των μεγάλων συμφερόντων έχει γιγαντωθεί. Όμως πλέον, με όχημα την ιδιωτικοποιημένη ΔΕΗ, δρομολογείται ακόμα και η καύση σύμμεικτων απορριμμάτων! Το πράσινο φως δόθηκε από την Κυβέρνηση με την τελευταία αναθεώρηση του ΕΣΔΑ (Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων). Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο σχετικό κείμενο:
«…μεταβατικά, έως την ολοκλήρωση του συνόλου του δικτύου των ΜΕΑ/ΜΑΑ (σ.σ. μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων) που προβλέπονται σε μια περιφέρεια, είναι επιτρεπτή η θερμική επεξεργασία και υπολειμματικών σύμμεικτων αστικών αποβλήτων».
Καύση απευθείας από τον πράσινο κάδο
Με πρόσφατες δηλώσεις του γενικού γραμματέα συντονισμού διαχείρισης αποβλήτων του ΥΠΕΝ, Μανώλη Γραφάκου, επιβεβαιώθηκε το ενδιαφέρον της ΔΕΗ για καύση σύμμεικτων σκουπιδιών για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, στο Λαύριο. Αλλά ο κίνδυνος για καύση σύμμεικτων, είναι ευρύτερος. Πρόκειται για το χειρότερο δυνατό σενάριο: Ούτε ανακύκλωση, ούτε διαλογή στην πηγή, αλλά κάψιμο όλων των σκουπιδιών με ό,τι αυτό σημαίνει για τη δημόσια υγεία.
Διόλου τυχαία, η ιδιωτικοποιημένη ΔΕΗ μπαίνει δυναμικά σε αυτόν τον κλάδο. Είναι άλλη μια απόδειξη του τι σημαίνει ιδιωτικοποίηση, όχι μόνο για την αύξηση των τιμών της ενέργειας που χτυπά κυρίως τους εργαζόμενους και τα φτωχότερα στρώματα, αλλά και για την υγεία των πολιτών και την προστασία του περιβάλλοντος.
Τι σημαίνει η καύση σύμμεικτων;
Μέχρι τώρα, υποτίθεται ότι οι τσιμεντοβιομηχανίες (ΑΓΕΤ στον Βόλο και στο Μηλάκι Εύβοιας, ΤΙΤΑΝ στο Καμάρι Βοιωτίας κλπ) στις οποίες επιτρέπεται η καύση για παραγωγή ενέργειας, χρησιμοποιούσαν επεξεργασμένα απορρίμματα, τα λεγόμενα απορριμματογενή καύσιμα RDF και SRF. Οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, όπως αποδεικνύεται από τη μελέτη του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας, είναι ήδη τραγικές. Ας φανταστούμε τις συνέπειες από την καύση σύμμεικτων, δηλαδή σκουπιδιών κατευθείαν από τον πράσινο κάδο. Πρόκειται κυριολεκτικά για τον χειρότερο εφιάλτη μας.
Ας μη βιαστούν κάποιοι κάτοικοι υποβαθμισμένων και υπερκορεσμένων περιοχών από την ταφή απορριμμάτων, όπως η δυτική Αθήνα λόγω του ΧΥΤΑ Φυλής, να θεωρήσουν πως η καύση στο Λαύριο θα σημαίνει το κλείσιμο της εγκατάστασης της χωματερής, ή πως δεν υπάρχουν σχέδια για καύση στη Φυλή, το Σχιστό κλπ. Μάλλον το αντίθετο πρόκειται να συμβεί: από τη στιγμή που ανοίγει ο δρόμος για τη ΔΕΗ στο Λαύριο, θα επιτραπεί η χρυσοφόρα καύση σύμμεικτων και στη Φυλή κι αλλού.
Για τους κατοίκους των δυτικών προαστίων της πρωτεύουσας, μια ενδεχόμενη καύση σύμμεικτων στη Φυλή και το Σχιστό θα είναι δραματική.
Η εδαφική και ατμοσφαιρική ρύπανση και οι συνέπειες στην ήδη επιβαρυμένη δημόσια υγεία, όπως αποτυπώνονται στις αυξήσεις νεοπλασιών κατά 31% και βιώνονται καθημερινά με την τεράστια δυσοσμία στην Πετρούπολη και άλλες γειτονιές της δυτικής Αθήνας, θα φαίνονται ασήμαντες μπροστά σε αυτό που θα ακολουθήσει. Ας δούμε τα παραδείγματα της Μαδρίτης και της Λωζάννης, όπου δεκαετίες μετά το κλείσιμο τέτοιων εργοστασίων, οι περιοχές σε ακτίνα πολλών χιλιομέτρων γύρω από αυτά χαρακτηρίζονται τοξικές και επικίνδυνες.
Με το ζόρι «συνεργασία» με ιδιώτες….
Εξίσου προκλητικές είναι και οι μεθοδεύσεις της Κυβέρνησης για το χάρισμα της χρυσοφόρας καύσης στους ιδιώτες. Όπως καταγγέλλει η ΚΕΔΕ (Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας):
«…προβλέπεται, υπό μορφή απειλής, ότι αν οι ΦοΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων – σύμφωνα με την νομοθεσία είναι οι υπεύθυνοι φορείς για την προσωρινή αποθήκευση, μεταφόρτωση, αξιοποίηση και διάθεση των στερεών αποβλήτων) δεν συμμορφωθούν με την υποχρέωση συνεργασίας με ιδιώτες επενδυτές στην κατεύθυνση της καύσης αποβλήτων, τότε η πολιτεία θα αφαιρέσει από τους ΟΤΑ την αρμοδιότητα διαχείρισης των αστικών αποβλήτων και θα την αναθέσει απευθείας στους ιδιώτες επενδυτές, ακόμα και αν διαφωνούν οι ΦοΔΣΑ και οι τοπικές κοινωνίες, κατά την απολύτως ανέλεγκτη κρίση του υπουργείου Περιβάλλοντος».
Προφανώς η καύση σκουπιδιών και πόσο μάλλον σύμμεικτων, είναι μια ταξική επιλογή, επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία πρώτα και κύρια των λαϊκών στρωμάτων που ζουν στις πιο υποβαθμισμένες περιοχές. Όμως η σπουδή της Κυβέρνησης να επιβάλει η ίδια την ανάθεση σε ιδιώτες σε περίπτωση που κάποιος Δήμος δεν το κάνει, είναι απλά προκλητική.
Υπάρχει εναλλακτική;
Χρειαζόμαστε μια εφαρμόσιμη και κοινωνικά δίκαιη εναλλακτική πρόταση. Κι αυτή είναι η μικρής κλίμακας διαχείριση σε πολλές αποκεντρωμένες, μικρές και δημόσιες μονάδες, με:
- διαλογή στην πηγή, δηλαδή εκεί που παράγουμε τα σκουπίδια, στα σπίτια μας, στη γειτονιά μας, στο σχολειό μας
- ουσιαστική ανακύκλωση, με εγκατάσταση 4-5 κάδων για διαφορετικά υλικά (γυαλί, χαρτί, πλαστικά, μέταλλα κ.λ.π.)
- επανάχρηση των διαφορετικών υλικών υπό τον έλεγχο των Δήμων ώστε όσα έσοδα προκύπτουν να επιστρέφουν ως έργα στους ίδιους τους δημότες
- κομποστοποίηση των οργανικών απορριμμάτων και χρήση του κομπόστ στις υπηρεσίες περιβάλλοντος των Δήμων
- κατάργηση του καθεστώτος των αντισταθμιστικών και εξοικονόμηση πόρων που να στραφούν σε προνοιακές και φιλο-περιβαλλοντικές πολιτικές.
Με αυτό τον τρόπο μπορεί να μειωθεί στο ελάχιστο το υπόλειμμα των απορριμμάτων που απομένουν προς διάθεση (μόλις στο 10-15% του σημερινού όγκου) και τα οφέλη να επιστρέφουν στην κοινωνία, μέσω προνοιακών πολιτικών για τους πιο αδύναμους.
Ανάγκη για συντονισμένα, μαζικά, ενωτικά τοπικά κινήματα
Τα σχέδια για καύση και μάλιστα σύμμεικτων απορριμμάτων δεν πρέπει να περάσουν. Οι κάτοικοι της Δυτικής Αθήνας, του Λαυρίου, όπως παλαιότερα του Βόλου ή της Κερατέας, πρέπει να φωνάξουν ένα ηχηρό «ΟΧΙ». Τοπικιστικές λογικές, που καλλιεργούνται από τα ίδια τα μεγάλα συμφέροντα, για δήθεν απαλλαγή περιοχών από τον εφιάλτη της ταφής, θα αποδειχτούν επικίνδυνες, διασπαστικές και αποδυναμωτικές για τη μεγάλη μάχη που πρέπει να δοθεί.
Είναι φυσιολογικό οι κάτοικοι λόγου χάρη της δυτικής Αθήνας να θεωρούν τους εαυτούς τους αδικημένους από την εγκατάσταση της χωματερής στη Φυλή για δεκαετίες, όμως ο μόνος τρόπος να αποτραπεί το επερχόμενο έγκλημα είναι η συσπείρωση όλων μας, γιατί η καύση σκουπιδιών μας αφορά όλους. Η καύση σύμμεικτων σκουπιδιών στο Λαύριο θα ακολουθηθεί από καύση σε όλη τη χώρα, και όπως είναι γνωστό, οι πιο ταξικά υποβαθμισμένες περιοχές, όπως της Δυτικής Αθήνας, πάντα είναι ένα βήμα πιο μπροστά στην επιβολή πολιτικών περαιτέρω υποβάθμισης της καθημερινότητας των κατοίκων τους.
Στο παρελθόν είδαμε μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις, όπως στο Βόλο και νικηφόρα κινήματα, όπως στην Κερατέα. Είναι πιο αναγκαίο από ποτέ να χτιστούν κινήματα ενάντια στην καύση απορριμμάτων σε όλη την Ελλάδα.
Οι Δήμοι, οι δημοτικές παρατάξεις και οι τοπικοί φορείς, πρέπει να πάρουν δημόσια θέση (και εν’ όψει προεκλογικής περιόδου) για τις εξελίξεις. Ταυτόχρονα όμως θα έπρεπε να ενημερώσουν και να κινητοποιήσουν ουσιαστικά τον κόσμο, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο που έχουν στα χέρια τους.
Εν’ όψει εκλογών, πιθανά κάποιες Δημοτικές Αρχές να οργανώσουν κάποιες αποσπασματικές κινητοποιήσεις, με προεκλογικό και ψηφοθηρικό χαρακτήρα, που τελικά δεν θα προσφέρουν στο κίνημα. Μια τέτοια, κακά οργανωμένη κινητοποίηση πραγματοποιήθηκε από τον Δήμο Πετρούπολης στις 20 Ιούνη, στην είσοδο του ΧΥΤΑ Φυλής. Τέτοιου τύπου κινητοποιήσεις χρησιμεύουν σαν άλλοθι για να κρύψουν τις τραγικές ευθύνες των δήμων και στο τέλος παράγουν μόνο απογοήτευση και παραίτηση στις τοπικές κοινωνίες. Γι’ αυτό και δεν μπορούμε να δείξουμε εμπιστοσύνη σε τοπικούς άρχοντες και Δημοτικές Αρχές μικρογραφίες της Κυβέρνησης και τροχονόμους των μεγάλων συμφερόντων.
Ειδικότερα σε σχέση με τη Δυτική Αθήνα, η «ΧΩΜΑΤΕΡΗ STOP –πολίτες εν δράσει», προτείνει δημόσια εδώ και καιρό την κοινή δράση και τις κοινά οργανωμένες κινητοποιήσεις, από το σύνολο των φορέων και των συλλογικοτήτων (Δυτικό Μέτωπο, Συντονιστική Επιτροπή Φορέων και Σωματείων, Πρωτοβουλία Αττικής ενάντια στο θάψιμο και την καύση απορριμμάτων, SUPPORT EARTH κλπ). Οι κινητοποιήσεις πρέπει να γίνουν ΜΕΣΑ στις γειτονιές ώστε να ενημερωθούν πλατιά και να συσπειρωθούν οι τοπικές κοινωνίες, με ένα κοινά αποδεκτό σχέδιο κλιμάκωσης, που να περιλαμβάνει ακόμα και τοπικές απεργίες.
Μόνη διέξοδος τα ενωτικά, μαζικά κινήματα των τοπικών κοινωνιών, που με κοινό συντονισμό να βάλουν φρένο στα άθλια σχέδια της Κυβέρνησης και των εργολάβων των σκουπιδιών.
