Την Τρίτη 28/1, ο πρωθυπουργός της Σερβίας, Milos Vucevic (Μίλος Βούτσεβιτς) γνωστοποίησε την παραίτηση του και ανακοίνωσε ότι θα ακολουθήσει η παραίτηση του Δημάρχου του Νόβι Σαντ, Milan Djuric (Μίλαν Τζούριτς). Η παραίτηση του πρωθυπουργού ήταν ένα από τα βασικά αιτήματα των μαζικών διαδηλώσεων που βρίσκονταν σε εξέλιξη στη χώρα τους τελευταίος τρεις μήνες, που ξεκίνησαν με την αφορμή ενός δυστυχήματος σε σιδηροδρομικό σταθμό το οποίο προκάλεσε τον θάνατο 15 ανθρώπων. Είναι ακόμα ανοιχτό αν θα οριστεί νέα κυβέρνηση ή θα προκηρυχθούν νέες εκλογές.
Το δυστύχημα
Την 1η Νοεμβρίου 2024 κατέρρευσε ένα κρεμαστό στέγαστρο σε σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ (της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Σερβίας) και προκάλεσε τον θάνατο 14 ανθρώπων ηλικίας 6 έως 74 και δύο σοβαρούς τραυματισμούς (ένας τραυματίας πέθανε μερικές εβδομάδες μετά, στο νοσοκομείο, ανεβάζοντας την αριθμό των νεκρών στους 15).
Τα αποκαλυπτήρια του σταθμού έγιναν το 2022 κατά τη διάρκεια προεκλογικής περιόδου, αλλά η κατασκευή συνεχίστηκε μέχρι τον Ιούλιο του 2024, όταν οι αρχές δήλωσαν ότι ο σταθμός είναι έτοιμος και πληροί τις Ευρωπαϊκές προδιαγραφές.
Οι διαδηλώσεις
Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν αμέσως μετά το δυστύχημα με συνθήματα κατά τις διαφθοράς, καθώς η σερβική κοινωνία από την πρώτη στιγμή πίστευε ότι το δυστύχημα προκλήθηκε εξαιτίας κενών στην ασφάλεια που οφείλονται σε κακοδιαχείριση των υπευθύνων. Βασικά αιτήματα ήταν η παραίτηση του πρωθυπουργού, του δημάρχου του Νόβι Σαντ και η καταδίκη όλων των υπευθύνων.
Λίγες μέρες μετά το δυστύχημα, παραιτήθηκαν οι δύο πρώην υπουργοί υποδομών και μεταφορών Goran Vesic (Γκόραν Βέσιτς) και Tomislav Momirovic (Τόμισλαβ Μομίροβιτς) όμως δεν καταδικάστηκε κανένας από τους υπεύθυνους και αυτό εξόργισε τον κόσμό, με αποτέλεσμα οι διαδηλώσεις να συνεχίζονται και να αποκτούν όλο και πιο δυναμικά χαρακτηριστικά.
Τον παλμό στις κινητοποιήσεις έδιναν κυρίως οι φοιτητές και οι φοιτήτριες με δεκάδες πανεπιστήμια υπό κατάληψη, όμως πολύ γρήγορα πλαισιώθηκαν και από δασκάλους, δικαστικούς υπαλλήλους, γιατρούς, οδηγούς ταξί, αγρότες, και βρήκαν στήριξη και από την υπόλοιπη κοινωνία. Ο αγώνας συνδέθηκε με ευρύτερα αιτήματα που αφορούσαν τις εργασιακές συνθήκες και τους μισθούς, αλλά και συνθήματα κατά της κυβέρνησης.
Χαρακτηριστική ήταν η κινητοποίηση της παραμονής της πρωτοχρονιάς, όταν κατά τη διάρκεια της αντίστροφης μέτρησης, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές, κυρίως φοιτητές και φοιτήτριες, τήρησαν σιγή 15 λεπτών. Το σύνθημα που κυριάρχησε ήταν «Δεν υπάρχει νέα χρονιά, ακόμα μας χρωστάτε για την παλιά».
Τις τελευταίες μέρες είχαμε ακόμα μεγαλύτερη κλιμάκωση καθώς την Παρασκευή 24/1/2025 πραγματοποιήθηκε γενική απεργία. Χιλιάδες κόσμου πλημμύρισαν τους δρόμους, οι δάσκαλοι έκλεισαν τα σχολεία και συμμετείχαν στην απεργία, οι φοιτητές έκλεισαν πάνω από 60 πανεπιστημιακές σχολές, ενώ συμμετείχαν επίσης δικηγόροι, πολιτιστικοί φορείς, συνδικάτα εργαζομένων σε κρατικές επιχειρήσεις και δήμους. Περισσότερες από 200 επιχειρήσεις παρέμειναν κλειστές ως ένδειξη αλληλεγγύης και πολλά μαγαζιά κρέμασαν πινακίδες με το σύνθημα «Έχουν αίμα στα χέρια τους». Την Δευτέρα (28/1/2025) δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι ενώθηκαν με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες που μπλόκαραν για 24 ώρες μια κεντρική διασταύρωση του Βελιγραδίου, με σημαντική συμμετοχή των αγροτών.
Ο πρόεδρος της χώρας Αλεξάντερ Βούσιτς, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει το κλίμα κάλεσε τους φοιτητές σε διάλογο και δήλωσε πως θα προχωρήσει σε γενικό ανασχηματισμό. Όμως οι δηλώσεις αυτές δεν φάνηκε να ικανοποιούν το κίνημα και υπό τον φόβο φόβο μεγαλύτερης κλιμάκωσης ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε.
Η συνέχεια..
Σίγουρα η οργή για τη «θυσία» 15 ανθρώπων στον βωμό του κέρδους είναι μεγάλη, όμως υπάρχει ακόμα περισσότερη συσσωρευμένη οργή κατά του συστήματος συνολικά. Το δυστύχημα ήταν η αφορμή που προκάλεσε τον πολύμηνο αυτό αγώνα, έναν αγώνα με έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά κατά του αυταρχισμού της κυβέρνησης που βρίσκεται στην εξουσία από το 2012. Η παραίτηση του πρωθυπουργού και των λοιπών υπουργών είναι μια νίκη, αλλά ο αγώνας αυτός πρέπει να συνεχιστεί. Η 24ωρη γενική απεργία και το 24ωρο μπλοκάρισμα των δρόμων έδειξαν ότι ο κόσμος, όταν οργανώνεται, έχει τεράστια δύναμη στα χέρια του.
Από το Νόβι Σαντ στα… Τέμπη
Η είδηση αυτή έγινε γνωστή αμέσως μετά τη μεγαλειώδη διαδήλωση της Κυριακής 26/1 για τα Τέμπη. Οι ομοιότητες είναι πολλές. Και στην Ελλάδα είναι φανερό ότι το δυστύχημα προκλήθηκε λόγω της ιδιωτικοποίησης και της διαφθοράς! Η διαφθορά δεν είναι πρόβλημα μιας κυβέρνησης, αλλά συστημικό. Όσο υπάρχει καπιταλισμός, το κέρδος θα μπαίνει πάνω από τις ανθρώπινες ζωές. Οι κινητοποιήσεις πρέπει να συνεχιστούν στην Ελλάδα και στην Σερβία μέχρι να καταδικαστούν οι υπεύθυνοι, να εθνικοποιηθούν οι συγκοινωνίες σε συνθήκες εργατικού και κοινωνικού ελέγχου, να παρθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια των πολιτών. Πέρα από τα παραπάνω όμως, κινήματα σαν αυτά πρέπει να συντονιστούν μεταξύ τους δίνοντας από κοινού αυτές τις μάχες!
