Πολλοί και πολλές όταν ακούν για μεγάλες δωρεές που δίνονται κατά καιρούς από εκατομμυριούχους και δισεκατομμυριούχους για διάφορους σκοπούς, νιώθουν τουλάχιστον καχύποπτα για τα κίνητρα των πλουσίων, για το κατά πόσο όντως τους κοστίζει μία πράξη φιλανθρωπίας ή τελικά τους ωφελεί περισσότερο και για τα πραγματικά αποτελέσματα αυτής της πράξης. Συχνά ακούγεται η ατάκα «το κάνουν για φορολογικούς λόγους» ή «σε σχέση με αυτά που έχουν, δίνουν ψίχουλα» κοκ. Πρόσφατα, ένα αναλυτικό άρθρο της εφημερίδας «The Guardian», έρχεται για να τεκμηριώσει όλες αυτές τις υποψίες: οι πλούσιοι είναι οι βασικοί κερδισμένοι από τις ίδιες τους τις φιλανθρωπίες!
«Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει»
Καταρχήν, σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία για τις ΗΠΑ, που είναι η πιο «φιλεύσπλαχνη» χώρα και δίνονται τα μεγαλύτερα ποσά σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, το 2019 μόλις το ένα πέμπτο των δωρεών διοχετεύτηκαν σε σκοπούς για ανακούφιση της φτώχειας! Μεγάλα ποσά κατευθύνθηκαν σε αθλητικές ομάδες και άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες ανάμεσα στις οποίες και τις τέχνες, ενώ τα μισά λεφτά των δωρεών κατέληξαν στην παιδεία και την υγεία. Το ερώτημα όμως είναι σε «ποια παιδεία;». Γιατί όταν οι πλούσιοι δίνουν λεφτά για την παιδεία, εννοούν τα πιο ακριβά, ιδιωτικά πανεπιστήμια, όπου σπουδάζουν τα δικά τους παιδιά και τα παιδιά των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων!
Αντίστοιχα στο Ηνωμένο Βασίλειο, στα δέκα χρόνια που προηγήθηκαν του 2017, περισσότερα από τα δύο τρίτα όλων των δωρεών εκατομμυριούχων, που αντιστοιχούν σε 4,79 δισ. λίρες (!) πήγαν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και τα μισά από αυτά πήγαν σε δύο μόνο πανεπιστήμια: αυτά της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ! Την ίδια χρονική περίοδο, οι εκατομμυριούχοι της Βρετανίας δώρισαν 1,04 δισεκατομμύρια στις… τέχνες αλλά μόλις 222 εκατομμύρια για να ανακουφίσουν τους φτωχούς!
«Φιλάνθρωποι» για τους σκοπούς που οι ίδιοι επιλέγουν
Είναι προφανές πως οι εκατομμυριούχοι, που ζουν σε έναν παράλληλο κόσμο και δεν μπορούν ούτε καν να φανταστούν τα άγχη, τις αγωνίες και τα καθημερινά προβλήματα της εργατικής τάξης, των φτωχών και των ευάλωτων ομάδων, δεν έχουν αντίληψη για τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Έτσι, τα φιλανθρωπικά ιδρύματα που οι ίδιοι δημιουργούν, θέτουν τους δικούς τους στόχους και σκοπούς, αποφασίζοντας αυτά ποια είναι τα δικά μας προβλήματα και βέβαια στη συνέχεια οι «ευεργέτες» παίρνουν τα εύσημα για τη δράση που οι ίδιοι επέλεξαν. Με αυτόν τον τρόπο, χτίζουν τη συνείδηση πως αυτοί, που έχουν τα λεφτά, έχουν και κάθε δικαίωμα να αποφασίζουν για εμάς, χωρίς εμάς.
Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο πως έρχονται «από τα πάνω» για να μας πουν ποια προβλήματά μας θα –προσπαθήσουν να– λύσουν. Είναι και ότι με αυτόν τον τρόπο στερούν από τα κρατικά ταμεία χρήματα που εκπίπτουν από τη φορολόγησή τους! Κάθε φορά που ένας εκατομμυριούχος δίνει λεφτά σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, «γλιτώνει» τη φορολόγηση που του αναλογεί και άρα το κράτος στερείται χρήματα που θα μπορούσε να διαθέσει για τη δημόσια υγεία, την παιδεία κοκ, δηλαδή τις πραγματικές ανάγκες της πλειοψηφίας της κοινωνίας!
«Φιλανθρωπία» όπως «υποκρισία»
Θα μπορούσε όμως να γεννηθεί το ερώτημα: ακόμα και αν οι πλούσιοι θέτουν τη δική τους ατζέντα για τις ανάγκες της κοινωνίας, ακόμα και αν κάποια φιλανθρωπικά προγράμματα εξυπηρετούν και δικούς τους σκοπούς, δεν είναι σημαντικό το γεγονός πως διοχετεύουν μέρος του πλούτου τους πίσω στην κοινωνία; Για να απαντηθεί όμως αυτή η ερώτηση, πρέπει πρώτα να απαντηθεί μία άλλη: πού βρήκαν όλον αυτόν τον πλούτο; Ας δούμε μόνο ένα και πρόσφατο δείγμα γραφής, από την Amazon και τον Τζεφ Μπέζος, με αφορμή την πανδημία του κορονοϊού.
Ο Μπέζος που όπως είναι γνωστό είναι ο πιο πλούσιος άνθρωπος στον πλανήτη, ανακοίνωσε πρόσφατα πως θα δωρίσει 100 εκατομμύρια δολάρια για να ενισχύσει τα συσσίτια (food banks) στις ΗΠΑ, αφού οι ανάγκες έχουν αυξηθεί δραματικά τους τελευταίους μήνες, με εκατομμύρια Αμερικάνους να χάνουν τις δουλειές τους ή/και να βλέπουν τα εισοδήματά τους να μειώνονται δραματικά. Το πρώτο που αξίζει να σημειωθεί είναι πως αυτό το τεράστιο –για εμάς– ποσό, αποτελεί το «εισόδημα» που βγάζει ο Μπέζος μέσα σε… 11 ημέρες! Παράλληλα όμως, αξίζει να δούμε τις εργασιακές συνθήκες των υπαλλήλων του Μπέζος μέσα στην πανδημία. Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, η Amazon αύξησε ραγδαία τις παραγγελίες και τα κέρδη της, με την περιουσία του Μπέζος να ξεπερνάει για πρώτη φορά στην ιστορία τα 200 δισεκατομμύρια δολάρια! Και όμως, την ίδια ώρα, ο Μπέζος έκανε προσλήψεις με τις λεγόμενες συμβάσεις «μηδενικών ωρών», ενώ υπήρχαν καταγγελίες εργαζομένων για ελλιπή μέτρα προστασίας από τον κορονοϊό. Η απάντηση της Amazon ήταν οι απολύσεις εργαζομένων που διαμαρτυρήθηκαν.
Ο Μπέζος δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά μάλλον το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα των μεθόδων των δισεκατομμυριούχων! Με την απληστία τους για όλο και περισσότερα κέρδη, την εκμετάλλευση των εργαζομένων, την αδιαφορία τους για την καταστροφή του περιβάλλοντος κοκ, δημιουργούν οι ίδιοι τα βασικά προβλήματα επιβίωσης της κοινωνίας και στη συνέχεια έρχονται όχι να τα λύσουν (που δεν πρόκειται να το κάνουν αυτοβούλως) αλλά να ανακουφίσουν κάποια από αυτά!
Εξάλλου, σύμφωνα με μία έρευνα του 2013 το πλουσιότερο 1% των Αμερικανών είναι πολύ πιο «δεξιό» από το κοινωνικό σύνολο σε θέματα φορολογίας, οικονομίας και ειδικών προγραμμάτων πρόνοιας για τους φτωχούς. Ενώ ανάμεσα σε αυτούς που ανήκουν στο πλουσιότερο 0,1% –με περιουσία αξίας άνω των 40 εκατομμυρίων δολαρίων– πολλοί θέλουν να μειώσουν την κοινωνική ασφάλιση και την υγειονομική περίθαλψη. Υποστηρίζουν σε πολύ μικρότερο βαθμό την ύπαρξη βασικού μισθού σε σχέση με την υπόλοιπη κοινωνία και είναι υπέρ της μειωμένης κυβερνητικής παρέμβασης στις μεγάλες επιχειρήσεις, στις φαρμακευτικές εταιρείες και τη WallStreet (το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης) . Μπορεί βέβαια η έρευνα να διενεργήθηκε 7 χρόνια πριν, αλλά περιγράφει με σαφή τρόπο το πώς αντιλαμβάνονται οι πλούσιοι την οικονομία και το κοινωνικό κράτος.
Οι «φιλάνθρωποι» εκατομμυριούχοι υποστηρίζουν όλα τα μέτρα που εντείνουν τη φτώχεια και στερούν βασικές ανάγκες, όπως την υγειονομική περίθαλψη από την κοινωνία! Και όσα τελικά καταλήγουν να δίνουν σε φιλανθρωπικούς σκοπούς αποτελούν «στάχτη στα μάτια» και τεράστια υποκρισία για να καλύψουν το πραγματικό τους πρόσωπο!
Στη «φιλανθρωπία» των λίγων, απαντάμε με την αλληλεγγύη των πολλών!
Σε κάθε κρίσιμη περίοδο, οι εργαζόμενοι σε όλον τον κόσμο έχουν δείξει εξαιρετικά αντανακλαστικά, οργανώνοντας δράσεις αλληλεγγύης για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Το είδαμε στην Ελλάδα το φθινόπωρο του 2015, με εκατομμύρια κόσμου να συμμετέχει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στο τεράστιο κίνημα αλληλεγγύης για τους πρόσφυγες που έφταναν εκείνη την περίοδο στη χώρα. Το έχουμε δει σε κάθε «φυσική καταστροφή», σε κάθε γωνιά του κόσμου, με εκατομμύρια ανθρώπων να επιστρατεύονται και να προσπαθούν να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους, από άλλες χώρες και ηπείρους, που βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον αγώνα για επιβίωση.
Αυτές οι δράσεις αλληλεγγύης έχουν μία μεγάλη ποιοτική διαφορά από κάθε φιλανθρωπικό πρόγραμμα: Ότι γίνονται από εμάς, τους «πολλούς», τους ανθρώπους της εργασίας και απευθύνονται και πάλι σε εμάς, σε ανθρώπους που μπορεί να μη μιλάμε την ίδια γλώσσα, να έχουμε διαφορετικές παραδόσεις, αλλά μοιραζόμαστε καθημερινά τις ίδιες αγωνίες, τον ίδιο αγώνα για επιβίωση, την ίδια εκμετάλλευση από τους «λίγους». Και αυτό το κοινό, είναι τελικά ο ισχυρότερος συνδετικός μας κρίκος και το μεγαλύτερο μας εφόδιο για να αγωνιστούμε ενάντια σε όσους μας ρίχνουν στη φτώχεια, μας αναγκάζουν να ξεριζωθούμε, μας στερούν βασικά κοινωνικά αγαθά, για να μας επιστρέψουν τελικά μερικά «ψίχουλα» εν είδει φιλανθρωπίας.
