Το σκάνδαλο της Novartis και οι εξελίξεις γύρω από αυτό, έχει κυριαρχήσει τις τελευταίες ημέρες. Η συζήτηση βέβαια περιστρέφεται γύρω από τις καταγγελίες για μίζες σε πρώην πρωθυπουργούς και υπουργούς, όμως η υπόθεση της εν λόγω – και όχι μόνο- φαρμακοβιομηχανίας, έχει πολλές και μαύρες πτυχές. Δεν αφορά δηλαδή μόνο δωροδοκίες σε πολιτικούς, στελέχη, γιατρούς κλπ αλλά η αιτία πίσω από αυτό βρίσκεται στη δίψα για συνεχώς μεγαλύτερα κέρδη, με κόστος ακόμα και την υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων.
Μια τέτοια ενέργεια έκανε η Novartis στην Ινδία πριν αρκετά χρόνια, προσπαθώντας να επεκτείνει τη δική της πατέντα για το Glivec (φάρμακο για τη χρόνια μυελογενή λευχαιμία). Ο στόχος ήταν να πωλείται αυτό το φάρμακο με κόστος 4.000 δολάρια το μήνα ανά ασθενή και να απαγορευτεί η γενόσημη εκδοχή του που διατίθονταν σε τιμή περίπου 73 δολαρίων*, δηλαδή περίπου 55 φορές φθηνότερο! Τελικά το 2013 έχασε τη συγκεκριμένη μάχη.
Το ιστορικό
Για να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες επέβαλαν, προκειμένου να γίνει δεκτή η Ινδία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, να υιοθετήσει αυστηρό νόμο προστασίας ευρεσιτεχνιών. Ο νόμος του 2005 προβλέπει τη δυνατότητα κατοχύρωσης ευρεσιτεχνίας-πατέντας για φάρμακα που ανακαλύφθηκαν μετά το 1995. Η Novartis παρουσίασε για πρώτη φορά το Glivec το 1993. Το 1998 έκανε αίτηση για κατοχύρωση νέας πατέντας στην Ινδία, υποστηρίζοντας ότι η αρχική μορφή του φαρμάκου ήταν πολύ ασταθής. Το 2006 η αρμόδια ινδική υπηρεσία απέρριψε την αίτηση αυτή, υποστηρίζοντας ότι δεν πρόκειται για νέο φάρμακο. Η Novartis προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο το 2013 αποφάσισε εναντίον της καθώς η ανανεωμένη σύνθεση του Glivec δεν πληροί τα κριτήρια «καινοτομίας ή δημιουργικότητας» που απαιτούνται από το νόμο.
Με απλά λόγια, αυτό που ζητούσε η Novartis δεν ήταν το δικαίωμα να κυκλοφορεί ένα φάρμακό της, αλλά να απαγορευτεί το γενόσημο έτσι ώστε να παίρνει όλο το κέρδος! Και εδώ δεν πρόκειται για κάποιου είδους «υγιή ανταγωνισμό», αλλά για πραγματική ληστεία, με πενηνταπλάσιο κέρδος και την καταδίκη χιλιάδων ανθρώπων οι οποίοι θα αδυνατούσαν να καλύψουν το υπέρογκο κόστος των 4.000 δολαρίων το μήνα.
Αυτά δεν είναι «κόλπα ζόρικα που κάνουν (μόνο) στην Ινδία»
Η περίπτωση της Ινδίας δεν είναι η μόνη, καθώς υπάρχουν δικαστικές διαμάχες της εταιρίας και στις ΗΠΑ, την Ιταλία, την Τουρκία και αλλού. Εκεί εμπλέκεται σε υποθέσεις δωροδοκιών, σε παραπλάνηση για την αποτελεσματικότητα φαρμάκων ή σε αμφιλεγόμενα πειράματα κλπ, όπου αρκετές έχουν καταλήξει σε εξωδικαστικό συμβιβασμό εκατοντάδων χιλιάδων δολαρίων, κάτι που ασφαλώς αποδεικνύει την ενοχή της εταιρίας!
Novartis: Όλα για την… πατέντα μου
Η υπόθεση όμως της Ινδίας είναι σημαντική, όχι μόνο γιατί η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία εξάγει γενόσημα σε όλο τον κόσμο, αλλά επειδή η Novartis, παρά το «φιάσκο» του Glivec, συνεχίζει να αυξάνει τα κέρδη της από τις πατέντες! Η Novartis βέβαια παίζει σημαντικό ρόλο στην Ινδία και την περιοχή, καθώς έχει κεντρικές εγκαταστάσεις στην πόλη Χιντεραμπάντ με 8.000 άτομα προσωπικό και το Glivec δεν ήταν το μόνο σκεύασμα που προωθούσε… Είναι ενδεικτικό ότι το 3ο τρίμηνο του 2017 η εταιρία αύξησε κατά 44% τα κέρδη της στην Ινδία σε σχέση με το αντίστοιχο του 2016.
Η παραπάνω ιστορία είναι μόνο ένα μικρό επεισόδιο από το σίριαλ της βιομηχανίας φαρμάκων, που στην πράξη αγγίζει όλο το φάσμα της ζωής μας, το πολιτικό, το οικονομικό, την υγεία κλπ. Και τελικά ξεγυμνώνει το ίδιο το σύστημα που ζούμε και λέγεται καπιταλισμός, καθώς δείχνει ότι, μπρος στο κέρδος, δεν υπάρχει κανένα «όριο» ή «λογική» στην οποία θα σταματήσει μια πολυεθνική.
*Η σύγκριση γίνεται σύμφωνα με δηλώσεις της Λίινα Μενγκχάνεϊ, νομικής συμβούλου των «Γιατρών χωρίς Σύνορα» (πηγή). Άλλες πηγές αναφέρουν διαφορετικά ποσά, τα οποία πιθανόν αφορούν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, σε κάθε περίπτωση το γενόσημο είναι δεκάδες φορές φθηνότερο από την πατέντα.
#Novartis
#Novartis_gate
