Της Μαρίας Μπουτζαρέλου
Τα εκλογικά αποτελέσματα στην Βολιβία ήρθαν να επιβεβαιώσουν για μια ακόμα φορά την ριζοσπαστικοποίηση που υπάρχει στην εργατική τάξη και τα φτωχά στρώματα της Λατινικής Αμερικής.
Μετά τις 18 Δεκεμβρίου η Βολιβία απέκτησε τον πρώτο ιθαγενή πρόεδρό της, τον Έβο Μοράλες, ηγέτη του Κινήματος για τον Σοσιαλισμό (MAS). Η διαφορά του MAS από τα υπόλοιπα κόμματα που συμμετείχαν στις εκλογές ήταν πολύ μεγάλη αφού κατάφερε να πάρει πάνω από το 54% των ψήφων ενώ τα άλλα κόμματα πήραν: PODEMOS (το κόμμα που στήριξε το κεφάλαιο) 29%, UN 8,1%, MIP «Ιθαγενικό Κίνημα Πατσακούτικ» 1,7%.
Μια χώρα σε διαρκή αναβρασμό
Η Βολιβία είναι μια από τις φτωχότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής, με το 85% του πληθυσμού να είναι ιθαγενείς, με μεγάλα ποσοστά αναλφαβητισμού, με τεράστιο φυσικό πλούτο και μεγάλες παραδόσεις σε εργατικούς αγώνες. Οι ξένες πολυεθνικές που διαχειρίζονται τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της Βολιβίας σε συνδυασμό με την καταλήστευση από το ΔΝΤ, έχουν οδηγήσει την χώρα σε απίστευτη φτώχεια.
Η ιστορία της Βολιβίας είναι γεμάτη με εργατικούς αγώνες για την υπεράσπιση των πόρων της χώρας από τα νύχια των πολυεθνικών και του ιμπεριαλισμού. Τα τελευταία τρία χρόνια οι διαδηλώσεις των ανέργων, των εργαζομένων στα ορυχεία και των ινδιάνων κατάφεραν να ανατρέψουν δυο προέδρους.
Τεράστιες μάχες δόθηκαν όταν έγινε προσπάθεια να ιδιωτικοποιηθούν τα αποθέματα νερού και φυσικού αερίου, που έληξαν με την νίκη των κινημάτων το 2000 και 2003 αντίστοιχα. Σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής, η Βολιβία δεν έχει παράδοση σε αντάρτικα αλλά σε κινήματα βασισμένα στην εργατική τάξη.
Λίγα λόγια για το MAS
Το Κίνημα για τον Σοσιαλισμό (MAS) δημιουργήθηκε από αγροτικές οργανώσεις των καλλιεργητών κόκας στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Το MAS μπήκε για πρώτη φορά στο κοινοβούλιο το 1997 και από τότε η απήχηση του συνεχώς ανέβαινε με αποκορύφωμα την πρόσφατη εκλογική νίκη. Ο Μοράλες είχε έρθει δεύτερος στις προεδρικές εκλογές του 2002 και ξεκίνησε σαν ηγέτης των καλλιεργητών κόκας.
Οι βασικότερες δεσμεύσεις της προεκλογικής του εκστρατείας ήταν η εθνικοποίηση των αποθεμάτων φυσικού αερίου, η νομιμοποίηση της καλλιέργειας κόκας (το φύλλο της κόκας δεν είναι ναρκωτικό αλλά έχει φαρμακευτικές ιδιότητες) και η σύσταση Συνταγματικής Συνέλευσης για να αλλάξουν οι βασικές δομές της χώρας.
Αντιπρόεδρός του Μοράλες θα είναι ο μαθηματικός, κοινωνιολόγος και πρώην αντάρτης Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα, στον οποίο αποδίδεται η απήχηση που είχε το MAS σε σημαντικό τμήμα των διανοουμένων και της μεσαίας τάξης.
Η αποφασιστικότητα του κινήματος
Η εκλογική νίκη του MAS πήρε την μορφή γιορτής. Την ίδια στιγμή όμως δεν υπάρχει εφησυχασμός.
Ο λαός της Βολιβίας είναι έτοιμος να ξεκινήσει πάλι αγώνες αν ο Μοράλες δεν υλοποιήσει άμεσα τις προεκλογικές του υποσχέσεις.
Το COB, η γενική συνομοσπονδία εργαζομένων της Βολιβίας έδωσε στον Μοράλες 3μηνη προθεσμία για να υλοποιήσει το προεκλογικό του πρόγραμμα ειδάλλως θα ξεκινήσουν πάλι διαδηλώσεις. Το συνδικάτο των δασκάλων έδωσε προθεσμία δύο μηνών για να αυξηθούν οι μισθοί κατά 20% και για να θεσπίσει κατώτατο μισθό τα 700 ευρώ αλλιώς θα ξεκινήσουν απεργίες. Οι εργαζόμενοι είναι σε εγρήγορση και έτοιμοι να πάρουν ότι τους ανήκει. Ο Μοράλες ήδη δέχεται πολύ μεγάλη πίεση από τους εργαζόμενους αλλά την ίδια στιγμή έχει ήδη αρχίσει να δέχεται πιέσεις από τις ΗΠΑ και τους διεθνείς οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ.
Προοπτικές
Το πολιτικό πρόγραμμα του Μοράλες από την μια χρησιμοποιεί ριζοσπαστική γλώσσα, την ίδια στιγμή όμως δεν είναι ξεκάθαρο σε όλα του τα σημεία. Συχνά δηλώσεις του Μοράλες αφήνουν το περιθώριο να εννοηθεί ότι ο συμβιβασμός με τον καπιταλισμό είναι εφικτός και το πρόγραμμα αφήνει κενά σε σχέση με το σπάσιμο των σχέσεων με τις πολυεθνικές επιχειρήσεις.
Στο παρελθόν ο Μοράλες είχε παίξει το ρόλο του στηρίγματος της κυβέρνησης Κ.Μέσα. Την περίοδο των αγώνων ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του φυσικού αερίου το 2003 ο Μοράλες στήριξε τις προτάσεις του τότε ανερχόμενου πρόεδρου Μέσα. Έτσι, ενώ στα λόγια υποστήριζε την εθνικοποίηση του φυσικού αερίου, στην πράξη στήριξε την πρόταση να γίνει δημοψήφισμα. Στο δημοψήφισμα δεν αναφερόταν πουθενά η εθνικοποίηση των πόρων και το μόνο αποτέλεσμα ήταν ο αποπροσανατολισμός και η εκτόνωση των αγώνων.
Όλα τα παραπάνω δείχνουν ένα πράγμα: ο Μοράλες είναι πολύ πιθανό να ενδώσει στις πιέσεις του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και να προδώσει τους αγώνες των εργαζομένων ακολουθώντας τα βήματα του Λούλα. Ο Μοράλες έχει δεσμευθεί να προστατεύσει τα περιουσιακά στοιχεία των ξένων εταιρειών, όπως της ισπανικής Ρεπσόλ και της γαλλικής Τοτάλ, αλλά να επαναδιαπραγματευθεί τα συμβόλαια για να αποφύγει τη «λεηλάτηση», όπως τη χαρακτηρίζει, του ενεργειακού πλούτου της χώρας.
Ωστόσο, η πίεση που δέχεται ο Μοράλες από τους εργαζόμενους είναι πολύ μεγάλη και το ενδεχόμενο να κινηθεί προς τα αριστερά δεν αποκλείεται.
Ο μόνος τρόπος να σταματήσει η εκμετάλλευση της Βολιβίας από το πολυεθνικό κεφάλαιο και τον ιμπεριαλισμό είναι η άμεση εθνικοποίηση των βασικών τομέων της οικονομίας και η σοσιαλιστική προοπτική. Μόνο έτσι θα δικαιωθούν οι αγώνες του λαού της Βολιβίας και το παράδειγμα της θα εμπνεύσει και τους υπόλοιπους λαούς της Λατινικής Αμερικής δίνοντας προοπτική στους αγώνες των εργαζομένων.
