Οι πρόσφατες πλημμύρες στη Δυτική Αττική, που στοίχισαν τη ζωή σε πάνω από 20 κατοίκους της περιοχής, ήρθαν να μας θυμίσουν για άλλη μια φορά, ότι το περιβάλλον δεν είναι παιχνίδι, δεν μπορείς να το κόβεις και να το ράβεις στα μέτρα σου χωρίς δραματικές συνέπειες. Η περιοχή της Μάνδρας, όπως και το Θριάσιο Πεδίο και η Δυτική Αττική συνολικά, αποτελούν εδώ και δεκαετίες ακριβώς αυτό: ένα μέτωπο επικίνδυνων «πειραματισμών» με το περιβάλλον και τις ζωές των κατοίκων. Ένα πεδίο «αξιοποίησης» των φυσικών πόρων στο όνομα της ανάπτυξης, με καταστροφικές συνέπειες. Από τη λειτουργία και τις διαρκείς επεκτάσεις της του ΧΥΤΑ Φυλής, μέχρι την επέκταση της πόλης της Μάνδρας το 2003, εν όψει Ολυμπιακών αγώνων, η περιοχή χαρακτηρίζεται από διαρκή περιβαλλοντικά εγκλήματα, που απειλούν όλους τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.
Η επέκταση πάνω στα ρέματα
Σύμφωνα με τον καθηγητή αστικού σχεδιασμού του τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, Νίκο Μπελαβίλα, οι βασικές ευθύνες για το τελευταίο έγκλημα πρέπει να αναζητηθούν στην επέκταση της πόλης της Μάνδρας το 2003:
«Με τη νέα επέκταση της πόλης με χρήσεις εμπορίου, βιομηχανίας κλπ. προς τα ανατολικά και νότια διεκόπη η ροή των νερών που έρχονται από το όρος Πατέρας. Εκεί ακριβώς ανταμώνουν τα ρέματα Κατσιμίδι και Σκυλόρεμα.
Στο σχέδιο του ΓΠΣ φαίνονται με μωβ χρώμα δεξιά οι περιοχές που διέκοψαν το ρέμα. Έχουν χαρακτηρισμό «Κέντρο Πόλης» δηλαδή το νέο Κέντρο Πόλης τοποθετήθηκε επάνω στην κοίτη. Πιό κάτω με μώβ χρώμα είναι οι περιοχές που το διακόπτουν ξανά και έχουν χαρακτηρισμό «Βιομηχανία». Δηλαδή χαμηλότερα το ρέμα έκλεισε από τους τοίχους των εργοστασίων. Το σχέδιο πουθενά δεν σημειώνει ως όφειλε ρέμα, κοίτη, πράσινη πενηντάμετρη ζώνη όπως προβλέπει η νομοθεσία. Αντίθετα επάνω σχεδόν στην κοίτη τοποθετούνται οι νέες ασφάλτινες λεωφόροι. Ο συνδυασμός απεδείχθη ότι ήταν εκρηκτικός. Η διάθεση για άμεση ένταξη νέων εκτάσεων στο real-estate παραμονές Ολυμπιακών Αγώνων δεν επέτρεψε να ληφθούν μέτρα, δηλαδή να «σπαταληθεί» γη σε τέτοιο προνομιακό σημείο ώστε να αφεθεί η κοίτη ελεύθερη».
Κοινώς, έχοντας πλήρη γνώση των τραγικών συνεπειών που θα μπορούσαν να προκύψουν, οι αξιωματούχοι της τότε κυβέρνησης, αποφάσισαν να επεκτείνουν την πόλη και τη βιομηχανική της περιοχή, χτίζοντας πάνω στα ρέματα που αν έμεναν ανοιχτά, θα μπορούσαν να αποτρέψουν την καταστροφή.
Τα υπόγεια ταξίδια της χωματερής
Όμως, οι πλημμύρες των τελευταίων ημερών δεν προκάλεσαν μόνο την αφαίρεση ανθρώπινων ζωών και την καταστροφή υποδομών. Προκάλεσαν και ένα ακόμη, πιο «υπόγειο» έγκλημα.
Η Δυτική Αττική υποφέρει από τη μακρόχρονη περιβαλλοντική υποβάθμιση που προκύπτει από την μεγάλη συγκέντρωση βιομηχανικών δραστηριοτήτων και βέβαια από την τερατώδη εγκατάσταση του ΧΥΤΑ Φυλής. Όπως αναφέρει η ανακοίνωση του «Δυτικού Μετώπου» από το prosynat.blogspot.gr:
«…Έτσι, η αργή, αλλά σταθερή, ρύπανση του εδάφους και των υπόγειων υδάτων, που συντελείται καθημερινά, παίρνει τραγικές διαστάσεις στις περιπτώσεις των μεγάλων βροχοπτώσεων. Τότε είναι που ακόμη και οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας των στραγγισμάτων του νόμιμου ΧΥΤΑ της Φυλής αδυνατούν να ανταποκριθούν, με αποτέλεσμα τα ρυπασμένα στραγγίσματα των εκατομμυρίων τόνων σκουπιδιών να ξεχειλίζουν, να χύνονται στα ρέματα που περιβάλλουν την εγκατάσταση και να φτάνουν, ακολουθώντας υπόγειες διαδρομές, μέχρι τον κόλπο της Ελευσίνας. Για τις ανεξέλεγκτες χωματερές, ούτε λόγος να γίνεται: το έδαφος μετατρέπεται σε ένα «σουρωτήρι» διήθησης επικίνδυνων ουσιών, κατευθείαν στο υπέδαφος…»
Πέρα επομένως από τις άμεσες και ορατές συνέπειες, τα θύματα της καταρρακτώδους βροχής, τις τεράστιες καταστροφές σε υποδομές κλπ, έχουμε μια ακόμη πιο ύπουλη και μακροχρόνια συνέπεια: τα στραγγίσματα από τους τεράστιους όγκους των απορριμμάτων του ΧΥΤΑ, που σε καθημερινή βάση διεισδύουν όλο και περισσότερο στο υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής, και μπορούν να ταξιδέψουν ακόμη μακρύτερα και γρηγορότερα μετά τις τελευταίες πλημμύρες. Στραγγίσματα που είναι επικίνδυνα για την υγεία μας, και που μέσω του νερού και του χώματος θα καταλήξουν στο πιάτο μας.
Τι θα πει «θεομηνία»;
Σε μια εποχή κατά την οποία τα ακραία καιρικά φαινόμενα πληθαίνουν σε ολόκληρο τον πλανήτη, σαν αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, τέτοιου είδους καταστροφές πρέπει να θεωρούνται αναμενόμενες και βέβαια να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποτροπή των συνεπειών τους. Αντίθετα, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις περισσότερες περιοχές του πλανήτη, η πρόληψη των συνεπειών αυτού του είδους των καταστροφών, αποτελεί την τελευταία προτεραιότητα, πολύ περισσότερο αν εμποδίζει την «ανάπτυξη».
Ελληνικό, Σκουριές, αποψίλωση δασών προκειμένου να φτιαχτούν αιολικά πάρκα ή τερατώδεις εγκαταστάσεις με ηλιακά πάνελ, προσπάθεια τσιμεντοποίησης του Υμηττού είναι μερικά μόνο παραδείγματα. Συνολικά στην εποχή μας το περιβάλλον θεωρείται «παράπλευρη απώλεια» προκειμένου να παραχθεί κέρδος. Το κόστος όμως των περιβαλλοντικών καταστροφών (κόστος σε ανθρώπινες ζωές πρωτίστως αλλά και κόστος οικονομικό) δεν το χρεώνονται οι επιχειρηματίες ή οι εργολάβοι, αλλά ο λαϊκός κόσμος.
Δεν πρόκειται λοιπόν για καμία «θεομηνία» όπως την χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός. Πρόκειται για εγκλήματα στο βωμό του κέρδους. Και το μόνο άγνωστο δεν είναι το αν αλλά πότε θα γίνουν.
Η υποκριτική αναζήτηση του… «ανύπαρκτου κράτους»
Μέσα σε όλα τα παραπάνω, οι μέρες της καταστροφής χαρακτηρίστηκαν από τις κραυγές των μέσων ενημέρωσης και μιας σειράς πολιτικών παραγόντων, να διαμαρτύρονται έντονα για το «ανύπαρκτο κράτος». Πρόκειται για τα ίδια μέσα και τους ίδιους πολιτικούς χώρους, που με κάθε ευκαιρία ζητούν περιορισμό του «υπερτροφικού δημόσιου τομέα». Που δε διστάζουν να υπερασπιστούν με ενθουσιασμό κάθε είδους «επένδυση» για το καλό της οικονομίας! Από αυτές τις επενδύσεις, που στη μεγάλη τους πλειοψηφία, θα οδηγήσουν σε νέα μπαζωμένα ρέματα, νέες αποψιλώσεις δασών, νέες Μάντρες…
Είναι οι γνωστοί φιλελεύθεροι που σκούζουν ενάντια στο κράτος, αλλά όταν χρεωκοπούν οι τράπεζες θέλουν να έρθει το κράτος (με τα λεφτά των φορολογούμενων) να τις σώσει γιατί δεν γίνεται να καταρρεύσουν. Όλοι αυτοί που υποστηρίζουν τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος όμως τρέφεται σαν ξενιστής από τις προμήθειες και τις εργολαβίες του δημοσίου.
Αρκετά με την υποκρισία! Η κοινωνία χρειάζεται άμεσα ένα διαφορετικό μοντέλο λειτουργίας της οικονομίας, που να σέβεται το περιβάλλον και τους ανθρώπους, που να μην καθορίζεται από τα κέρδη των λίγων αλλά τις ανάγκες των πολλών. Μόνο έτσι δεν θα θρηνούμε θύματα σε πλημμύρες και πυρκαγιές, δεν θα θρηνούμε θύματα από την ατμοσφαιρική ρύπανση, την μόλυνση του νερού και του εδάφους.
