Το πρώτο ερώτημα που αξίζει να θέσει όποιος ασχολείται με την αποτίμηση του 4ου συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ είναι το εξής: ποιον αφορά πλέον ο Κασελάκης, ο ΣΥΡΙΖΑ και το συνέδριό του; Η απάντηση που τα τελευταία χρόνια αλλά και τους τελευταίους μήνες γίνεται φανερή σε όλο και πλατύτερα στρώματα και (πρώην) υποστηρικτές/ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, είναι πως αυτό το κόμμα και οι εσωκομματικές του διεργασίες έχουν πάψει εδώ και καιρό να αφορούν την κοινωνία, τους εργαζόμενους/ες και την Αριστερά.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και το συνέδριό του δεν πρόσφεραν απολύτως τίποτα στις ανάγκες, τις αγωνίες, τα ερωτήματα των εργαζομένων, της νεολαίας αλλά και της κοινωνίας ευρύτερα. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου δεν πραγματοποιήθηκε καμία ουσιαστική (ή σοβαρή) πολιτική διαδικασία και συζήτηση. Δεν πρόσφερε τίποτα ούτε καν στα εναπομείναντα σημερινά του μέλη ή στους 5.000 συνέδρους εκ των οποίων τα 2/3 ήταν διορισμένοι και όχι εκλεγμένοι.
Οι «Θέσεις» του συνεδρίου
Πόσοι για παράδειγμα ασχολήθηκαν με το «Κείμενο Θέσεων», δεκάδων σελίδων ή τα 41 κείμενα συμβολής για το συνέδριο; Κανείς. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι Θέσεις ήταν σωστές, κάθε άλλο. Ήταν γεμάτες κοινοτυπίες, ασάφειες, γενικολογίες, αντιφάσεις που προσπαθούσαν να κρύψουν ή να εξωραΐσουν την οριστική μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ από ένα κόμμα της Αριστεράς σε ένα συστημικό κόμμα διαχείρισης του καπιταλισμού και πυλώνα του κατεστημένου. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικές:
«Προώθηση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ, σε σχέση με τις ΗΠΑ και το NATO.»
« Σε αυτό το πλαίσιο, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ως ηγετική δύναμη της ευρωπαϊκής αριστερής οικογένειας, θα συνεχίσει να συμβάλλει με όλες του τις δυνάμεις προς την κατεύθυνση της συνεργασίας και της συμπόρευσης των αριστερών, σοσιαλιστικών και πράσινων δυνάμεων.»
«Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ ανήκει πολιτικά στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο. Προγραμματικά έχει αρκετά σημεία σύγκλισης με το ΣΎΡΙΖΑ-ΠΣ και συμπτώσεις στο πεδίο των κοινωνικών διεκδικήσεων.»
« Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο που προσβλέπουμε δεν μπορεί παρά να αφορά την λειτουργία σε μόνιμη βάση μιας οικονομίας μεικτής και πλουραλιστικής η οποία θα περιλαμβάνει ένα σύγχρονο, αποτελεσματικό, αξιοκρατικό δημόσιο τομέα, μια υγιή ιδιωτική επιχειρηματική δραστηριότητα και συνεχώς διευρυνόμενες δομές κοινωνικής οικονομίας.»
[Ο ΣΥΡΙΖΑ] «Είναι ένα ιδεολογικά πολυσυλλεκτικό κόμμα που τα μέλη του εκτείνονται από τη ριζοσπαστική Αριστερά μέχρι το προοδευτικό Κέντρο.»
Την ίδια στιγμή, στο κείμενο των Θέσεων ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει κριτική στην ΝΔ ότι δεν είναι αρκετά δυναμική απέναντι στην Τουρκία στο θέμα των Ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, πλήρη υποταγή στην ΕΕ, υγιής ιδιωτική επιχειρηματική δραστηριότητα, είναι μερικά από τα κομβικά σημεία των Θέσεων. Πολιτικά, το συνέδριο επικύρωσε για μια ακόμα φορά πως από το δημοψήφισμα του 2015 και μετά, ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε τον δρόμο της μετατροπής του σε κόμμα του συστήματος, έναν δρόμο χωρίς επιστροφή.
Βέβαια, αυτό δεν φάνηκε να απασχολεί κανέναν αφού οι ομιλίες των συνέδρων έγιναν σε άδειο γήπεδο. Ο χώρος γέμιζε μόνο όταν μίλαγε ο Κασελάκης και όταν τέθηκε σε ψηφοφορία το θέμα των νέων εσωκομματικών εκλογών για πρόεδρο. Η αντιπαράθεση Κασελάκη – Γεροβασίλη είχε το στοιχείο του τηλεοπτικού θεάματος αλλά ήταν κενή πολιτικού περιεχομένου.
Καμία ουσιαστική πολιτική διαφορά δεν αναδείχθηκε, κανένας δεν στάθηκε στην ομιλία του σε ουσιαστικά πολιτικά σημεία. Και οι δύο έχουν αποδεχτεί (και συμβάλλει στον βαθμό που τους αναλογεί) στο οριστικό διαζύγιο του ΣΥΡΙΖΑ από την Αριστερά και τα κινήματα. Και οι δύο ενδιαφέρονται βασικά για τις καρέκλες και τη νομή της εξουσίας με όλα τα προνόμια που αυτή συνεπάγεται.
Τι έχει απομείνει στον ΣΥΡΙΖΑ για να αλλάξει;
Αφορμή για την έναρξη της διαμάχης αποτέλεσε η πρόθεση του Κασελάκη να αλλάξει όνομα, καταστατικό, στελέχη στο ΣΥΡΙΖΑ και γι’ αυτό και κατέθεσε το σχετικό ερωτηματολόγιο λίγο πριν την έναρξη του συνεδρίου. Όμως όλα αυτά έχουν ουσιαστικά καταστρατηγηθεί και γελοιοποιηθεί εδώ και χρόνια.
Έχει καμία σχέση ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ με τις λέξεις «Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς»; Πρόκειται για μία ακόμα καπηλεία της έννοιας της «Αριστεράς», ανάλογη με αυτή που κάνει το ΠΑΣΟΚ που συνεχίζει να περιφέρει τη λέξη «Σοσιαλιστικό» στον τίτλο του. Οι πολιτικές που εφάρμοσε όταν ήταν στην κυβέρνηση και ειδικά μετά το δημοψήφισμα, ο χλιαρός και συστημικός τρόπος που κάνει αντιπολίτευση στη ΝΔ και οι «Θέσεις» του συνεδρίου, το αποδεικνύουν.
Ο Κασελάκης είναι ένας εφοπλιστής που δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική, πόσο μάλλον με την Αριστερά. Μένει σε σπίτι στο Μετς με 9.000 ευρώ ενοίκιο το μήνα και ετοιμάζεται να αγοράσει διαμέρισμα αξίας 1,7 εκατομμυρίων ευρώ στο Κολωνάκι. Δεν μπορούμε να ξέρουμε με σιγουριά αν ήταν κάποτε όντως ξεναγός του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη όπως τον κατηγορούν και έτσι κι αλλιώς αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι τοποθετήθηκε από τον Αλέξη Τσίπρα στο ψηφοδέλτιο επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ το 2019 γεγονός που του άνοιξε την πόρτα της διεκδίκησης της προεδρίας του κόμματος, που τις κέρδισε τον περασμένο Σεπτέμβρη με 57% στις εσωκομματικές εκλογές. Εκλογές που μπορούσε να ψηφίσει ο καθένας, αρκεί να είχε 2 ευρώ να δώσει.
Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν αυτός που επέβαλλε αυτή την παρωδία εκλογής προέδρου αφού πρώτα βέβαια είχε οδηγήσει τον ΣΥΡΙΖΑ στα βράχια και από το πιο μαζικό αριστερό κόμμα στην Ευρώπη τον Γενάρη του 2015 κατέληξε στις απανωτές εκλογικές ήττες και στη σημερινή κατάσταση. Η εκλογή Κασελάκη λέει περισσότερα για τον ΣΥΡΙΖΑ παρά για τον ίδιο. Ήταν απλά ο «καταλληλότερος» για να προσωποποιήσει την πολιτική και οργανωτική αποσύνθεση αυτού του κόμματος.
Η ομιλία Τσίπρα στο συνέδριο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ για τα 50 χρόνια της μεταπολίτευσης ήταν αποκαλυπτική και εξοργιστική. Για το δημοψήφισμα τον Ιούλη του 2015, ο Τσίπρας ομολόγησε πως:
«Ούτε μια στιγμή δεν πέρασε από το μυαλό μου η πιθανότητα να διαπραγματευθώ την παρουσία της χώρας στην ΕΕ και στο ευρώ».
Και αυτό, την ίδια ώρα που η πλειοψηφία της κοινωνίας, εργαζόμενοι/ες, άνεργοι/ες, το πιο χτυπημένα στρώματα από την κρίση, έδωσαν μάχη για το «ΌΧΙ» στο δημοψήφισμα ακριβώς γνωρίζοντας την πιθανότητα οι εταίροι να μας πετάξουν έξω από το ευρώ. Η συνείδηση της κοινωνίας έκανε άλματα ενώ παράλληλα ο Τσίπρας και η κυβέρνηση του προετοίμαζαν την υποταγή τους.
Αυτές οι πολιτικές του τότε και όσες ακολούθησαν έστρωσαν τον δρόμο σε φαινόμενα τύπου Κασελάκη. Και η τότε ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ περιλαμβάνει και την Όλγα Γεροβασίλη και τα υπόλοιπα στελέχη που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ αλλά και τα στελέχη της σημερινής «Νέας Αριστεράς» που αποχώρησαν από το κόμμα μόνο όταν διεκδίκησαν την προεδρία και την έχασαν.
Κασελάκης: μια ακόμη εφεδρεία του κατεστημένου
Σαν αποτέλεσμα της πολιτικής του αφομοίωσης από το κατεστημένο, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σήμερα αντιμέτωπος με μια βαθιά κρίση. Αυτό είναι εξάλλου το μοτίβο όλων των αριστερών κομμάτων που προσπάθησαν να διαχειριστούν το σύστημα (Podemos στην Ισπανία, Κομμουνιστική Επανίδρυση στην Ιταλία, κα). Αφού έκαναν τη βρώμικη δουλειά, ο κόσμος τους γύρισε την πλάτη και η άρχουσα τάξη δεν έβρισκε πια τον λόγο να τα βοηθάει. Τα περισσότερα από αυτά διαλύθηκαν ή πέρασαν στο περιθώριο ή μετακινήθηκαν τόσο στα δεξιά που δεν μπορείς να τα ξεχωρίσεις πια από τα συστημικά κόμματα.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε την ακριβή πορεία που θα πάρει η κρίση στον ΣΥΡΙΖΑ, παρά τα πολλά σενάρια που συζητιούνται.
Ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ και ο όποιος προέδρός του, αν το απαιτήσουν οι συνθήκες, θα μπορούσε να αποτελέσει μια εναλλακτική διακυβέρνησης, πιθανώς μαζί με το ΠΑΣΟΚ. όμως, όποια κυβερνητική παραλλαγή και να προκύψει από αυτούς και ανεξάρτητα από τις όποιες δευτερεύουσες διαφορές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική, δεν θα έχει «προοδευτικό χαρακτήρα». Ιδιαίτερα στο σημερινό διεθνές τοπίο των πολύπλευρων κρίσεων και της αστάθειας παράλληλα με την διαρκή υπενθύμιση των μνημονιακών δεσμεύσεων που φτάνουν ως το… 2063.
Το πολιτικό κενό και η ανάγκη να το καλύψει η Αριστερά
Το πολιτικό κενό που υπάρχει αυτή την στιγμή είναι τεράστιο. Το πιστοποιούν τα ποσοστά ρεκόρ της αποχής στις τελευταίες βουλευτικές και αυτοδιοικητικές εκλογές αλλά και τα πρόσφατα δημοσκοπικά ευρήματα όπου οι απαντήσεις ΚΑΝΕΝΑΣ και ΤΙΠΟΤΑ δεσπόζουν στις ερωτήσεις για τον καταλληλότερο πρωθυπουργό ή κόμμα. Η ΝΔ παρά τη φθορά της παίζει χωρίς αντίπαλο στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό.
Ταυτόχρονα οι μαζικές κινητοποιήσεις αγροτών, φοιτητών και η απεργία της 28ης Φλεβάρη δείχνουν ότι η κοινωνία στην βάση της αναζητεί τρόπους αντίστασης. Αλλά ακόμα δεν έχει βρει πολιτική έκφραση όλη αυτή η οργή και αγανάκτηση.
Τα αποτελέσματα των πρόσφατων Δημοτικών Εκλογών, όπου οι δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς στις περιοχές που συμμάχησαν κάτω από ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα πήραν αποτελέσματα κοντά στο 6%, θα πρέπει να αποτελέσουν σημείο αναφοράς αν αυτές οι δυνάμεις θέλουν να ξεκινήσουν να αλλάζουν το πολιτικό τοπίο.
