Στην εποχή του κορωνοϊού, με τον κόσμο να προσπαθεί να περιορίσει τις μετακινήσεις του, να προφυλαχτεί και να προφυλάξει τους υπόλοιπους, μία από τις βασικές ασχολίες των περισσότερων είναι η ενημέρωση και η αναζήτηση πληροφοριών για τον κορωνοϊό και την εξάπλωσή του. Τηλεόραση, εφημερίδες και, φυσικά, διαδικτυακά μέσα μας παρέχουν αυτές τις πληροφορίες, διαδίδουν τις εξελίξεις, όμως παράλληλα παίζουν και έναν ακόμα ρόλο: τη μετάδοση του φόβου, του πανικού και της απελπισίας.
Εκπομπές και άρθρα καλούν την κοινωνία να «παραμείνει ψύχραιμη», συμβουλεύουν πως «δε χρειάζεται πανικός» για να επιδοθούν την επόμενη στιγμή σε εκτενή ρεπορτάζ για τις τεράστιες ουρές στα Σούπερ Μάρκετ, τις ελλείψεις σε αντισηπτικά και για τους «ανεύθυνους» που δεν προσαρμόζονται στα μέτρα προστασίας. Ενώ οι εικόνες με τους άδειους δρόμους προβάλλονται μόνο για να τις συνδέσουν με τις οικονομικές συνέπειες στην αγορά και όχι για να αναδείξουν το ότι η πλειοψηφία του κόσμου έχει περιορίσει στο ελάχιστο τις μετακινήσεις του. Και φυσικά, όλο αυτό το κλίμα καταλήγει σε ένα συμπέρασμα: στην ατομική ευθύνη του καθενός για να αποτραπεί η γρήγορη μετάδοση του ιού.
Και ενώ η ατομική ευθύνη είναι σημαντική και όλοι/ες πρέπει να πάρουμε τις προφυλάξεις που μας επιτρέπουν οι συνθήκες, αξίζει τον κόπο να δούμε πού βρίσκεται η ευθύνη των ΜΜΕ και ποιος είναι ο ρόλος που έχουν παίξει, όχι μόνο στη σημερινή κατάσταση αλλά και στο παρελθόν.
«Γρίπη των χοίρων»: η ψεύτικη πανδημία και τα τεράστια κέρδη
Αν και σήμερα πολλοί δημοσιογράφοι μονολογούν πως «Η γενιά μας δεν έχει βιώσει άλλη πανδημία», ο κορωνοϊός δεν είναι ο πρώτος ιός που του αποδόθηκε η πανδημία. Σε κάθε εμφάνιση νέας γρίπης, τα ΜΜΕ σπεύδουν να χρησιμοποιήσουν «βαρύγδουπους» τίτλους και εκφράσεις που προειδοποιούν για χιλιάδες ή εκατομμύρια νεκρούς, για ένα βαρύ πλήγμα για την ανθρωπότητα.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της «γρίπης των χοίρων» ή αλλιώς Η1Ν1, που έκανε την εμφάνισή της το 2009. Τότε, τα ΜΜΕ διεθνώς προειδοποιούσαν για μία νέα πανδημία, που θα αφήσει πίσω της αμέτρητα θύματα. Η «γρίπη των χοίρων» άφησε τελικά πίσω της περίπου 18.000 νεκρούς παγκόσμια, αριθμό εξαιρετικά μικρότερο από τα ετήσια θύματα της εποχικής γρίπης που κυμαίνονται σε περίπου 60.000!
Η πραγματικότητα βέβαια είναι πως εκείνη την περίοδο τα ΜΜΕ δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να υπερασπιστούν τα συμφέροντα μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών, αφού η «πανδημία» της «γρίπης των χοίρων» αποτελεί ένα σκάνδαλο πρώτης τάξεως! Με την εμφάνισή της, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) την ανακήρυξε σε «πανδημία», φαρμακοβιομηχανίες (ανάμεσά τους και η Novartis) έσπευσαν να αναπτύξουν εμβόλια και όταν αυτά παρασκευάστηκαν –σε ποσότητα μεγαλύτερη από ολόκληρο τον πληθυσμό της γης- οι Κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο έσπευσαν να τα αγοράσουν. Στην Ελλάδα, ο τότε υπουργός Υγείας Αβραμόπουλος παρήγγειλε 16 εκατομμύρια εμβόλια, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων δε χρησιμοποιήθηκε ποτέ! Οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό στην πλειοψηφία τους αρνήθηκαν να εμβολιαστούν, ενώ παράλληλα εξέφρασαν την ανησυχία τους πως τα εμβόλια βγήκαν στην αγορά πριν εξεταστούν κατάλληλα ως προς την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους και πως ο κίνδυνος της «γρίπης των χοίρων» δεν αντιστοιχούσε στον πανικό που τη συνόδευε. Παράλληλα τίθεται και το εξής ερώτημα: όταν μία γρίπη είναι επικίνδυνη για τις πιο ευάλωτες ομάδες, είναι απαραίτητος ο εμβολιασμός ολόκληρου του πληθυσμού;
Το καλοκαίρι του 2010, μία έρευνα του «British Medical Journal» και του «Γραφείου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας», μία Μη Κερδοσκοπική ομάδα, αποκάλυψαν πως τρεις επιστήμονες του ΠΟΥ, οι οποίοι έπαιξαν κεντρικό ρόλο στο να κηρυχτεί η «γρίπη των χοίρων» σε πανδημία, είχαν οικονομικές συνδιαλλαγές με τις φαρμακοβιομηχανίες που παρασκεύασαν τα εμβόλια!Ενώ ο Wolfgang Wodarg, επιδημιολόγος και επικεφαλής Υγείας στο Συμβούλιο της Ευρώπης, μίλησε ανοιχτά για ψεύτικη πανδημία και πως οι φαρμακοβιομηχανίες επηρέασαν τον ΠΟΥ για να κηρύξει τη «γρίπη των χοίρων» σε πανδημία, μιλώντας για ένα από τα μεγαλύτερα ιατρικά σκάνδαλα του αιώνα!
Είναι λοιπόν φανερό, πως εκείνη την περίοδο τα ΜΜΕ βοήθησαν στη μετάδοση του πανικού για μία ψεύτικη πανδημία που είχε σαν αποτέλεσμα τα τεράστια κέρδη των φαρμακοβιομηχανιών και την κατασπατάληση κρατικών χρημάτων για εμβόλια!
«Ο ψεύτης βοσκός και ο λύκος»
Βέβαια, δεν είναι ούτε μόνο τα ελληνικά ΜΜΕ που σπέρνουν τον πανικό σε κάθε ευκαιρία, ούτε μόνο η απειλή μίας νέας «πανδημίας» το μέσο για να το κάνουν. Ειδικά τα τελευταία χρόνια των μνημονίων, έχουμε δει ελληνικά ΜΜΕ να προσπαθούν να τρομοκρατήσουν και τελικά να επηρεάσουν την κοινωνία για να μειώσουν τις αντιστάσεις στις επιθέσεις της αστικής τάξης.
Ποιος δε θυμάται την περίοδο του Δημοψηφίσματος και τη Μαρία Σαράφογλου, τότε δημοσιογράφο του MEGA να δηλώνει πως «όλες οι κοινωνικές ομάδες είναι υπέρ του “ΝΑΙ”»; Ή την πρωινή εκπομπή του ΣΚΑΙ που κατηγορούσε το «ποδόσφαιρο» για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα; Τέτοιες «ειδήσεις» τελικά έχουν φέρει τα ελληνικά ΜΜΕ στον «πάτο» της αναξιοπιστίας με βάση τη γνώμη των Ελλήνων, αφού μόλις 20-30% της κοινωνίας τα εμπιστεύονται!
Δεν είναι λοιπόν παράδοξο που την πρώτη περίοδο εμφάνισης του κορωνοϊού, μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας θεώρησε πως για μία ακόμα φορά τα ΜΜΕ «φουσκώνουν» και μεγαλοποιούν την κατάσταση, έχοντας δει τα κανάλια ξανά και ξανά να υπερβάλλουν ή να μεταδίδουν ανακρίβειες.
Η ανταπόκριση της κοινωνίας στα μέτρα προφύλαξης
Όταν όμως η κατάσταση άρχισε να ξεκαθαρίζει και να γίνεται σαφές πως ο κορωνοϊός παίρνει όντως τη μορφή πανδημίας, η ανταπόκριση της κοινωνίας ήταν και παραμένει σε γενικές γραμμές σωστή. Σύμφωνα με μία έρευνα που διενήργησε η εταιρεία «Interview» για την ανταπόκριση των Ελλήνων στον κορωνοϊό πριν παρθούν οι αποφάσεις να κλείσουν καφετέριες, ταβέρνες κοκ, το 80% είχε μειώσει τις εξόδους του σε εστιατόρια και καφετέριες, ενώ το 75% είχε παραδεχτεί πως η πανδημία μείωσε γενικότερα τις κοινωνικές επαφές, το 89% θεωρούσε σωστό ως μέτρο το κλείσιμο των σχολείων κα.
Η έρευνα αυτή όμως δεν είχε την ίδια τύχη με τις εικόνες των άδειων ραφιών σούπερ μάρκετ, των γεμάτων καφετεριών κοκ, αφού δεν την είδαμε σε κανένα κανάλι, ούτε και στην πλειοψηφία των υπόλοιπων ΜΜΕ.
Υπάρχουν δύο τρόποι για να μεταδοθεί μία είδηση: είτε με τον πανικό και την καταστροφολογία που έχουν επιλέξει στην πλειοψηφία τους τα ΜΜΕ, είτε με έναν θετικό τρόπο που θα συντελεί όντως στη διατήρηση της ψυχραιμίας.
Η περίοδος που διανύουμε είναι δύσκολη και εντελώς καινούρια και η πλειοψηφία του κόσμου προσπαθεί τόσο να προσαρμοστεί στα νέα μέτρα προφύλαξης, όσο και να συνέλθει από το σοκ και τον φόβο μίας πρωτόγνωρης και τρομακτικής κατάστασης.
Όταν τα ΜΜΕ καλούν τον κόσμο να ψωνίζει μόνο τα απαραίτητα, αλλά δείχνουν πλάνα με άδεια ράφια, ακόμα και κάποιοι από τους πιο ψύχραιμους ανησυχούν ότι εάν δε «στοκάρουν» μακαρόνια και αντισηπτικά, όταν θα τα χρειαστούν, δε θα υπάρχουν. Όταν καλούν τον κόσμο να μείνει μέσα στο σπίτι και επιλέγουν να δείξουν εικόνες όσων δε «συμμορφώθηκαν», χτίζουν ένα κλίμα «ματαιότητας» και την αίσθηση πως κανένας δεν τηρεί τους κανόνες προστασίας,
Πόσο διαφορετική θα ήταν η ψυχολογία μας και η συμπεριφορά μας αν αντί για εικόνες με κόσμο να «στοκάρει» χαρτιά υγείας από τη μία ή να πηγαίνει για καφέ σε γεμάτες καφετέριες, τα ΜΜΕ επέλεγαν να αναδείξουν τα ποσοστά του κόσμου που «συμμορφώνεται στους κανόνες», όλους και όλες που αγοράζουν από τα Σούπερ Μάρκετ μόνο τα απαραίτητα, τον κόσμο που όντως μένει σπίτι;
Το πιο πιθανό σε αυτήν την περίπτωση θα ήταν ότι οι ουρές στα Σούπερ Μάρκετ θα ήταν μικρότερες, ο κόσμος δε θα ανησυχούσε πως κινδυνεύει να στερηθεί είδη πρώτης ανάγκης και η ψυχολογία της κοινωνίας θα ήταν σε καλύτερη κατάσταση αφού δε θα περίμενε με κομμένη την ανάσα να έρθει η καταστροφή. Αντιθέτως, βλέποντας -όπως δείχνει η έρευνα- πως η πλειοψηφία του κόσμου κάνει ό,τι μπορεί για να μειωθεί η ταχύτητα μετάδοσης του ιού, θα μπορούσε να προσαρμοστεί ευκολότερα στη νέα κατάσταση, με λιγότερο φόβο και άγχος.
Η ατομική και η κρατική ευθύνη
Γιατί όμως τα ΜΜΕ επιλέγουν να δείξουν είτε εικόνες πανικού, είτε αδιαφορίας (καταφέρνοντας τελικά να αυξήσουν τον πανικό) και υπερθεματίζουν για την ατομική ευθύνη; Βασικός στόχος τους είναι να προετοιμαστούν για την επόμενη ημέρα, για την περίπτωση που η κατάσταση βγει εκτός ελέγχου, οι κλινικές της εντατικής γεμίσουν και το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) δεν καταφέρει να αντεπεξέλθει στις ανάγκες.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως η ευθύνη του καθενός/καθεμίας είναι σημαντική στην προσπάθεια να μειωθεί η ταχύτητα μετάδοσης του ιού και θα παίξει κομβικό ρόλο. Αυτό όμως που καλύπτεται πίσω από την ατομική ευθύνη, είναι η κατάσταση του ΕΣΥ, που τα χρόνια λιτότητας και μνημονίων το έχουν φέρει στα όρια της κατάρρευσης. Η παρακάτω αφίσα που διαδόθηκε ηλεκτρονικά, δείχνει συνοπτικά την κατάσταση:
Τα κρεβάτια στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας πανελλαδικά είναι μόλις 555, το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό ήταν ανεπαρκές ακόμα και πριν την εμφάνιση του κορωνοϊού και είναι φανερό πως σε περίπτωση που η ταχύτητα μετάδοσης του ιού αυξηθεί, το ΕΣΥ δε θα καταφέρει να αντεπεξέλθει στις ανάγκες.
Έτσι, ΜΜΕ και αστική τάξη έχουν επιδοθεί από τώρα στη αποκλειστική απόδοση ευθυνών στην κοινωνία, προσπαθώντας να «ξεπλύνουν» τις ευθύνες των μνημονιακών κυβερνήσεων, των πολιτικών λιτότητας και της υποχρηματοδότησης της υγείας. Απέναντι σε αυτή την προπαγάνδα, είναι σημαντικό πέρα από την ατομική συνέπεια στα μέτρα προφύλαξης, να αποδώσουμε και τις παραπάνω ευθύνες και να απαιτήσουμε να μπει ένα τέλος στην υποχρηματοδότηση και την απαξίωση του ΕΣΥ, να καλυφθούν όλες οι ανάγκες της κοινωνίας για δημόσια δωρεάν πρόσβαση στην υγεία και να παρθούν μέτρα προφύλαξης και προστασίας του προσωπικού που εργάζεται στα νοσοκομεία της χώρας.
