απολογισμός ενός χρόνου αγώνων από ένα κλάδο χωρίς παραδόσεις και χωρίς οργάνωση
Η ψυχική υγεία στην Ελλάδα υπήρξε πάντα ένας πολύ κλειστός και ευπαθής τομέας, στο περιθώριο της γενικότερης πολιτικής για την υγεία.
Το 2005 μετά την ολοκλήρωση αρκετών προγραμμάτων χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης έμεινε και αστήρικτη οικονομικά. Παρόλη την δέσμευση για συνέχιση των προγραμμάτων, η κυβέρνηση προβαίνει σε μείωση τον κονδυλίων και τεράστιες καθυστερήσεις στην καταβολή των επιχορηγήσεων με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι σε δομές μη κυβερνητικές, που έχουν αναλάβει την υλοποίηση του μεγαλύτερου μέρους της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, να μένουν απλήρωτοι για μήνες.
Η κρίση πλήττει την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών αλλά και την ίδια τη βιωσιμότητα των δομών. Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο και δεδομένου ότι στο μεγαλύτερο μέρος τους οι χρήστες των υπηρεσιών δεν μπορούν να διεκδικήσουν τα νόμιμα, αλλά πρωταρχικά ανθρώπινα, δικαιώματά τους, για αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και καλής ποιότητας φροντίδα, κατάφεραν οι εργαζόμενοι στις δομές αυτές να βγουν από το καβούκι της “κοινωνικής προσφοράς” και του “οικογενειακού κλίματος” και να αρχίσουν να διεκδικούν τα εργασιακά τους δικαιώματα.
Πρώτα συνδικαλιστικά βήματα και κινητοποιήσεις
Έτσι ξεκίνησαν οι πρώτες δειλές απόπειρες συνδικαλισμού.
Στο “Περιβολάκι” φτιάξαμε σωματείο και στήθηκαν και κάποια κλαδικά σωματεία. Αρχίσαμε να βγάζουμε προς τα έξω τα θέματα, με άρθρα στον Τύπο και συμμετέχοντας στις απεργίες της ΓΣΕΕ. Συστάθηκε ένα ανοιχτό συντονιστικό, με φορείς από την Ψυχική Υγεία και την Ειδική Αγωγή.
Παρόλο που οι πρώτες κινήσεις ήταν αρκετά άπειρες συνδικαλιστικά άρχισαν να ταράζουν τα νερά. Σε ένα δεύτερο χρόνο οι Διοικήσεις των Φορέων (οι εργοδότες) δημιούργησαν το Δίκτυο “Αργώς” διεκδικώντας με τη σειρά τους από το υπουργείο να βρει λύσεις για το οικονομικό αδιέξοδο.
Αρχικά η στάση του υπουργείου ήταν σιβυλλική. Δεν επιβεβαίωνε ούτε διέψευδε τις μειώσεις των κονδυλίων, δεν αιτιολογούσε αλλά ούτε και δεσμευόταν για την οικονομική κάλυψη των φορέων. Οι πιέσεις όμως συνεχίζονταν.
Οι εργαζόμενοι εξουθενωμένοι από την αβεβαιότητα αλλά πολύ πιο ξεκάθαροι για τις διεκδικήσεις τους κινητοποιούνται πιο ενεργά. Στα αιτήματα περιλαμβάνονται εκτός από την καταβολή των δεδουλευμένων, η ανάγκη για οικονομικούς και ποιοτικούς ελέγχους και ύπαρξη εκσυγχρονισμένου νομοθετικού πλαισίου που θα εξασφαλίζει τη συνέχιση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.
Το Σωματείο Εργαζομένων στο Περιβολάκι πραγματοποιεί 24ωρη απεργία με διαμαρτυρία κάτω από το Υπουργείο, ενώ την ίδια περίοδο και το Δίκτυο αρχίζει να προβαίνει σε κινητοποιήσεις. Οι εργαζόμενοι σε ένα οικοτροφείο της εταιρείας “Ίρις” στην Πάτρα, που παραμένουν απλήρωτοι για 6μήνες ενώ το υπουργείο έχει εκταμιεύσει κάποια κονδύλια, ανακοινώνουν την απόφασή τους να προβούν σε επίσχεση εργασίας και ζητούν τη διαμεσολάβηση του υπουργείου αλλά και τη στήριξη της τοπικής κοινωνίας. Τελικά καταφέρνουν να πάρουν τους χρωστούμενους μισθούς και αναγκάζουν το υπουργείο να προβεί σε οικονομικό έλεγχο της δομής.
Πρώτες υποχωρήσεις από το Υπουργείο
Το Υπουργείο αρχίζει να εμφανίζεται ως συνομιλητής κάτω από την πίεση των κινητοποιήσεων, των συχνών πια δημοσιευμάτων αλλά και των επερωτήσεων στη Βουλή.
Οι δηλώσεις του όμως είναι ασαφείς. Γενικές εξαγγελίες ότι στηρίζει την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση κι ότι γίνονται προσπάθειες για εξεύρεση πόρων… Για το 2006 και το 2007 τα ποσά που εγγράφηκαν στον τακτικό προϋπολογισμό για την Ψυχική Υγεία ήταν μειωμένα κατά 62%. (αναλογεί περίπου ένας μισθός ανά τρίμηνο σε κάθε εργαζόμενο!).
Οι πιέσεις συνετέλεσαν στο να καλυφθούν (με τεράστιες καθυστερήσεις και το ανάλογο ψυχικό κόστος) με έκτακτες επιχορηγήσεις το μεγαλύτερο ποσοστό των χρωστούμενων.
Πρόσφατα (κι ενώ είμαστε για μια ακόμη φορά απλήρωτοι για 3 μήνες ) ανακοινώνεται ρύθμιση σύμφωνα με την οποία το 2% από τις προμήθειες των νοσοκομείων θα απορροφηθεί από την ψυχική υγεία. Και για πρώτη φορά από το ξεκίνημα της οικονομική κρίσης των δομών, το υπουργείο ανακοινώνει τα ποσά που θα χορηγήσει για το πρώτο 6μηνο του 2007.
Απαιτούνται λύσεις, όχι ημίμετρα.
Είναι φανερό ότι η πολιτική όσον αφορά την ψυχική υγεία δεν έχει αλλάξει. Δεν υπάρχει σχεδιασμός ούτε σαφής δέσμευση για την απρόσκοπτη χρηματοδότηση των δομών. Ο Υφυπουργός μάλιστα προτρέπει τις διοικήσεις των δομών να στραφούν σε αναζήτηση χορηγών!
Η ψυχική υγεία όμως αποτελεί δικαίωμα κάθε πολίτη και δε θα πρέπει να επαφίεται σε “φιλανθρωπίες” και χορηγίες, ούτε και στην καλή θέληση και τις αντοχές των εργαζομένων.
Αυτό μοιάζει να έχει γίνει συνείδηση στους εργαζόμενους και να θέτει τη βάση σε μια πορεία που μοιραία περνάει μέσα από τον συνδικαλισμό και αποτελεί μονόδρομο όσον αφορά την εξασφάλιση της συνέχειας και τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Εύη Κατάκη
γραμματέας σωματείου εργαζομένων στο “Περιβολάκι”
