Στη διάρκεια των προηγούμενων δύο χρόνων η πανδημία προκάλεσε μια πρωτοφανή συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και μια παγκόσμια κρίση σαν αποτέλεσμα. Οι οικονομικές επιπτώσεις στις φτωχότερες χώρες και στα φτωχότερα στρώματα ήταν βέβαια πολλαπλάσιες απ’ ότι στις πλούσιες χώρες.
Φτώχεια και διατροφική ανασφάλεια
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Παγκόσμια Τράπεζα, πάνω από μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι, επιπλέον, εξωθήθηκαν στα όρια της φτώχειας το 2021 καθώς αναγκάστηκαν να πληρώσουν από την τσέπη τους τα τεράστια κόστη περίθαλψης κατά την περίοδο κορύφωσης της πανδημίας.
Στον αναπτυγμένο κόσμο, κυρίως στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, η γενικότερη οικονομική επιβράδυνση οδήγησε μαζικά κομμάτια της κοινωνίας στην ανεργία και την υποαπασχόληση. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times που επικαλείται στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, το 2020 το ποσοστό των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν διατροφική ανασφάλεια ανέβηκε στο 9%, από 7,7% που βρισκόταν έναν χρόνο νωρίτερα, λόγω της πανδημίας.
Φυσικά, στον λεγόμενο «αναπτυσσόμενο κόσμο» τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ χειρότερα. Η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης σε έκθεσή της τον Αύγουστο ανακοίνωσε ότι η πανδημία (πιο σωστά, η διαχείρισή της, θα λέγαμε εμείς) είχε ως αποτέλεσμα επιπλέον 75-80 εκατομμύρια άνθρωποι να σπρωχτούν σε κατάσταση ακραίας φτώχειας στις αναπτυσσόμενες ασιατικές χώρες. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί προσπαθούν να ζήσουν με λιγότερα από 1,9 δολάρια την ημέρα.
Σε αυτό το κλίμα, με αυτά τα νούμερα και με την αποδιοργάνωση των συστημάτων Υγείας λόγω της υποχρηματοδότησης να τη νιώθει ο καθένας στο πετσί του, είναι αποκαλυπτική η έκθεση του SIPRI, του Ινστιτούτου Ερευνών της Στοκχόλμης για τη Διεθνή Ειρήνη. Η συγκεκριμένη έκθεση καταγράφει ένα νέο ρεκόρ, που σημειώθηκε εν μέσω πανδημίας, στις παγκόσμιες πωλήσεις εξοπλισμών, εν μέσω μάλιστα συρρίκνωσης της παγκόσμιας οικονομίας κατά 4,5%!
Η έκθεση του SIPRI για τους εξοπλισμούς
Σύμφωνα με το SIPRI ο κύκλος εργασιών των 100 μεγαλύτερων ομίλων στον τομέα των εξοπλισμών έφτασε το 2020 στα 531 δισ. δολάρια (470 δισ. ευρώ). Αυτό το ποσό αποτελεί νέο ρεκόρ και αύξηση κατά 1,3% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και έρχεται να ακολουθήσει την ανοδική τάση που καταγράφουν οι πωλήσεις όπλων και στρατιωτικών υπηρεσιών για 6 συνεχόμενα χρόνια. Ο τζίρος των εκατό μεγαλύτερων ομίλων όπλων βρίσκεται σε συνεχή άνοδο από το 2015: αθροιστικά, έχει φθάσει το 17%, σύμφωνα με το SIPRI.
Στις πέντε πρώτες θέσεις βρίσκονται αμερικανικές εταιρίες οι οποίες έχουν και τη μερίδα του λέοντος στην πρώτη εκατοντάδα με το μερίδιό τους στην αγορά να φτάνει το 54%. 6η η βρετανική «BAE Systems» βρίσκεται στην υψηλότερη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών ομίλων, οι οποίοι καταλαμβάνουν το 21% της αγοράς και αμέσως μετά 3 κινέζικες εταιρίες που έχουν το 13%.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο, η εξήγηση της συνεχόμενης κερδοφορίας των μεγάλων εταιριών όπλων εξηγείται από τις δημοσιονομικές πολιτικές στήριξής τους μπροστά στην πανδημία, κάτι που είναι από μόνο του σκανδαλώδες. Γιατί μπροστά στην αναγκαιότητα να εξυπηρετηθούν οι πραγματικές κοινωνικές ανάγκες που προέκυψαν από την πανδημία το σύστημα διεθνώς επιλέγει να κατευθύνει ένα μεγάλο κομμάτι των πόρων που διέθεσε στις εταιρίες εξοπλισμών. Ωστόσο, η στήριξή τους από τις κυβερνήσεις είναι μόνο ο ένας παράγοντας που εκτόξευσε τα κέρδη τους.
Ο άλλος είναι η ένταση του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού η οποία μεγαλώνει χρόνο με το χρόνο. Η σύγκρουση στο οικονομικό επίπεδο των ΗΠΑ – Κίνας για την πρωτοκαθεδρία στο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό ήταν αναπόφευκτο να μεταφερθεί και στο στρατιωτικό επίπεδο. Η πρόσφατη στρατιωτική συμφωνία AUKUS μεταξύ ΗΠΑ, Βρετανίας, Αυστραλίας απέδειξε ότι ο στρατιωτικός ανταγωνισμός βαθαίνει.
Ταυτόχρονα οι επιμέρους γεωπολιτικές συγκρούσεις στα καυτά μέτωπα του πλανήτη τείνουν να παίρνουν όλο και περισσότερο στρατιωτικό χαρακτήρα.
Στην Μεσόγειο, με αιτία το θέμα των εξορύξεων φυσικού αερίου, βλέπουμε τη σύγκρουση Ελλάδας Τουρκίας για τις ΑΟΖ να εντείνεται, που είχε ως αποτέλεσμα την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να επενδύσει σε τεράστια εξοπλιστικά προγράμματα. Η υποχώρηση των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή και το Αφγανιστάν έχει βάλει καινούριους παίχτες στο παιχνίδι, όπως η Τουρκία και το Ιράν που επενδύουν στον στρατιωτικό εξοπλισμό τους προκειμένου να παίξουν έναν ευρύτερο γεωπολιτικό ρόλο.
Πολεμικά παιχνίδια για τα κέρδη της πολεμικής βιομηχανίας
Σε κάθε γωνιά του πλανήτη η αδυναμία του συστήματος να δώσει πραγματικές λύσεις στα προβλήματα της ανθρωπότητας φέρνει στην επιφάνεια εθνικούς διαχωρισμούς, εμφυλίους, εθνικές συγκρούσεις, γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Οι πολεμικές επιχειρήσεις και η διαρκής προετοιμασία για πόλεμο είναι ο μόνος τρόπος που τα καπιταλιστικά κράτη μπορούν να αντιμετωπίσουν τη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα. Σε αυτό το παιχνίδι, πάνω στην πλάτη του 99% του πλανήτη η παγκόσμια πολεμική βιομηχανία συνεχίζει να αυξάνει ακάθεκτη τα κέρδη της.
