Το κείμενο που ακολουθεί είναι βασισμένο στην τοποθέτηση που έκανε ο σ. Ανδρέας Παγιάτσος εκ μέρους του «Ξ» στην ανοικτή εκδήλωση του R-project την Πέμπτη 4 Μάη για τις εκλογές και την στάση της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (ρεπορτάζ από την εκδήλωση εδώ).
Καλησπέρα συντρόφισσες και σύντροφοι.
Η συζήτηση που παρακολουθούμε είναι πολύ ενδιαφέρουσα και πολύ σημαντική. Υπάρχει πολύ μεγάλη συμφωνία από το «Ξ» σε όλα σχεδόν τα ζητήματα που έθεσαν οι δύο εισηγητές. Έχει ιδιαίτερη αξία το ότι ένας σημαντικός αριθμός οργανώσεων –που βρισκόμαστε σήμερα εδώ– συμφωνούμε στη βασική μας θέση για τις εκλογές: ψήφο στα αριστερά κόμματα χωρίς όμως επιλογή κάποιου συγκεκριμένου κόμματος. Αυτή η ταύτιση θέσεων προκύπτει για πρώτη φορά.
Είμαστε πολύ θετικοί στην πρόταση των οργανωτών να μην μείνουμε μόνο σ΄ αυτή τη συζήτηση αλλά να ακολουθήσουν και άλλες. Λέμε από την αρχή πως σαν «Ξ» είμαστε υπέρ της συγκρότησης ενός νέου πόλου στο χώρο της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. Οι δυνάμεις υπάρχουν, είναι θέμα πολιτικής βούλησης.
Αριστερά, ρεφορμισμός και κρίση
Οι θέσεις του «Ξ» για ψήφο στην Αριστερά είναι γνωστές και το σκεπτικό, αν δεν είναι ίδιο, είναι παρόμοιο με τους περισσότερους εδώ.
Η καταγγελία και το μαύρο στη ΝΔ και την Ακροδεξιά είναι ασφαλώς δεδομένα. Χρειάζεται ταυτόχρονα να κατανοήσουμε το γιατί πολύς κόσμος που ασκεί σκληρή κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ θα τον ψηφίσει. Αλλά χρειάζεται, την ίδια στιγμή, να προσπαθήσουμε να τους πείσουμε ότι κάνουν λάθος.
Πολύ συνοπτικά, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να δούμε οποιεσδήποτε σοβαρές μεταρρυθμίσεις υπέρ των εργαζομένων από μια ενδεχόμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το εντελώς «ανεπαρκές» πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμα και να θέλουν να εφαρμόσουν κάποια φιλολαϊκά μέτρα, δεν μπορούν. Είναι κόμματα οργανικά δεμένα με το καπιταλιστικό σύστημα και τα όρια στην πολιτική τους τα θέτει η κρίση του συστήματος.
Αυτή η κρίση δεν αφορά μόνο τον ελληνικό καπιταλισμό, είναι διεθνής. Και είναι βαθιά και πολυεπίπεδη, χωρίς προοπτική διεξόδου – σε τέτοιο βαθμό που τα διεθνή επιτελεία επινόησαν ειδικό όρο για να την περιγράψουν: Polycrisis – Πολυκρίση. Είναι κρίση οικονομική, κοινωνική, πολιτική, γεωπολιτική, περιβαλλοντική – συνολική.
Δεν υπάρχει αισιοδοξία στους διεθνείς οργανισμούς και επιτελεία, όχι μόνο για την τρέχουσα δεκαετία αλλά και για τις επόμενες όπου προβλέπονται διαρκώς και χαμηλότεροι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης και ένταση των γεωπολιτικών ανταγωνισμών.
Στις εποχές της κρίσης οι μεταρρυθμιστές (ρεφορμιστές) στερούνται της δυνατότητας να κάνουν μεταρρυθμίσεις, ακόμα κι αν το θέλουν.
Εργατικό κίνημα και Αριστερά
Η μόνη ελπίδα για βελτιώσεις έχει να κάνει με τις μαχητικές αντιστάσεις και διεκδικήσεις των κινημάτων. Γι’ αυτό έχει σημασία η ενίσχυση της Αριστεράς. Η ενίσχυση της Αριστεράς, βοηθά το κίνημα να αναθαρρέψει και να δώσει από καλύτερες θέσεις τις μάχες του.
Από την άλλη όμως η εικόνα των βασικών συνιστωσών της Αριστεράς σήμερα, ΚΚΕ, ΜέΡΑ25, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, είναι τόσο προβληματική, που δεν μπορούμε να προτείνουμε κάποιο συγκεκριμένο σχήμα. Κανένα από αυτά δεν προσφέρει μια πειστική διέξοδο για κάλυψη του κενού που υπάρχει στην Αριστερά.[1]
Πρόκειται για ένα τεράστιο κενό, που είναι βέβαια διεθνές κι όχι απλά ελληνικό φαινόμενο.
Η ευθύνη αλλά και ελπίδα για να σπάσει αυτό το αδιέξοδο βρίσκεται στην Αντικαπιταλιστική Αριστερά, η οποία όμως μέχρι τη στιγμή αυτή δεν έχει μπορέσει να φέρει σε πέρας αυτό το ρόλο. Αυτό ισχύει κατ’ αρχή για τον κύριο πόλο της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αλλά δευτερευόντως αφορά κι εμάς που βρισκόμαστε σήμερα εδώ.
Το «κόμμα» και το «μέτωπο»
Ας ξεκινήσουμε από κάτι βασικό – «γιατί υπάρχουμε» σαν αντικαπιταλιστική Αριστερά; Όχι για να δημιουργήσουμε μια «ριζοσπαστική Αριστερά» γενικά και αόριστα. Αλλά για να οικοδομήσουμε μια Αριστερά που να είναι έτοιμη να συγκρουστεί με το σύστημα, να το ανατρέψει και να θέσει τις βάσεις για μια εναλλακτική κοινωνία – σοσιαλιστική/κομμουνιστική, με εργατική δημοκρατία. Αυτό το έργο μπορούν να το φέρουν σε πέρας μόνο οι Μαρξιστές.
Αυτό βέβαια πάει χέρι-χέρι με το χτίσιμο όχι μόνο των κινημάτων αλλά και ευρύτερων αριστερών πρωτοβουλιών και σχηματισμών, που δεν θα είναι απαραίτητα επαναστατικά αλλά που θα μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη των κινημάτων και της ταξικής πάλης.
Το πρώτο καθήκον ονομάζεται «Οικοδόμηση του επαναστατικού κόμματος» ή της «Επαναστατικής Αριστεράς».
Το δεύτερο ονομάζεται «Ενιαίο Μέτωπο» – που σημαίνει πλατιά συνεργασία των κινηματικών δυνάμεων ανεξάρτητα από τις μεταξύ τους διαφορές, πάνω στα σημεία που συμφωνούν.
Το Ενιαίο Μέτωπο (ΕΜ) ασφαλώς μπορεί να έχει πολλές και διαφορετικές μορφές. Στην ρίζα του όμως σημαίνει συνεργασία των Μαρξιστών με τις μη μαρξιστικές δυνάμεις.
Είναι δύο διακριτά καθήκοντα, αλλά ταυτόχρονα είναι άρρηκτα δεμένα, σε μια διαρκή διαλεκτική ενότητα.
Η «επαναστατική» και η «άλλη» Αριστερά
Οι Μαρξιστές μπορούν ή και οφείλουν κάτω από κάποιες συνθήκες να συμβάλλουν στο χτίσιμο πλατύτερων ή νέων αριστερών σχηματισμών – όμως δεν είναι αυτός ο βασικός, ιστορικός τους ρόλος. Ο ρόλος τους είναι να οικοδομήσουν μια μαζική επαναστατική Αριστερά.
Τη μη επαναστατική Αριστερά, τη ρεφορμιστική Αριστερά των διάφορων αποχρώσεων, θα τη δημιουργήσουν άλλες δυνάμεις, που θα προκύψουν αντικειμενικά, μέσα από τις εξελίξεις.
Σε κάθε μεγάλη κοινωνική κρίση, το κενό στην Αριστερά τείνει να καλυφθεί από καινούργια σχήματα – όταν προέκυψαν τα Μνημόνια, προέκυψε και ο ΣΥΡΙΖΑ σαν μαζικό φαινόμενο. Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ενσωματώθηκε στο σύστημα, προέκυψε το ΜέΡΑ 25. Το μοτίβο αυτό το έχουμε δει να επαναλαμβάνεται σε πολλές χώρες διεθνώς και τα παραδείγματα είναι γνωστά: Ποδέμος – Ισπανία, Αριστερό Μπλοκ – Πορτογαλία, P-SOL – Βραζιλία, DSA – ΗΠΑ, κλπ…
Χρειάζεται να τονίσουμε πως ένας νέος αριστερός σχηματισμός όσο ριζοσπαστικός και αν είναι στο ξεκίνημά του, είναι αδύνατο να εξελιχθεί σαν ενιαίο σύνολο σε ένα επαναστατικό φορέα.
Δεν έχει υπάρξει κανένα παράδειγμα στην ιστορία στο οποίο ένας μαζικός ρεφορμιστικός σχηματισμός μετεξελίχθηκε, σαν ενιαίο σύνολο, σε επαναστατικό. Έτσι, στο τέλος-τέλος, ένας αριστερός σχηματισμός είτε θα εξελιχθεί όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, είτε θα είναι επαναστατικός. Ενδιάμεσα σχήματα μπορεί να υπάρξουν μόνο για περιορισμένα χρονικά διαστήματα και σε συγκεκριμένες συνθήκες – θα είναι δηλαδή μεταβατικά σχήματα που σαν τέτοια δεν μπορούν να επιβιώσουν για πολύ.
Το χτίσιμο μιας μαζικής επαναστατικής Αριστεράς είναι μονόδρομος αν θέλουμε να απαλλαγούμε από τη βαρβαρότητα – η οποία βαθαίνει. Το σύστημα χρειάζεται ανατροπή, κι αυτό δεν θα γίνει από μόνο του, ούτε αυθόρμητα (όπως ελπίζουν οι αναρχικοί). Χρειάζεται στρατηγική και σχέδιο, που σημαίνει πολιτικό φορέα που να επεξεργαστεί και να συγχρονίσει τη δράση προς αυτό το στόχο.
Γι’ αυτό χρειάζεται η επαναστατική Αριστερά, είτε σαν ενιαίο κόμμα είτε σαν μια συνεργασία/ομοσπονδία δυνάμεων.
Δεκαετίες άκαρπων προσπαθειών
Αν αυτά ακούγονται γνωστά, που είναι, θα πρέπει τότε να θέσουμε το ερώτημα γιατί δεν έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Η πραγματικότητα όμως είναι πως τόσα χρόνια, τόσες δεκαετίες, δεν το έχουμε καταφέρει, ούτε στην Ελλάδα, ούτε διεθνώς.
Ας σημειώσουμε: Περάσαμε τη δεκαετία των Μνημονίων. Τις χρυσές σελίδες του κινήματος την περίοδο 2010–13. Πριν απ’ αυτά, τη φοιτητική έκρηξη του 2006-7 και την νεολαιίστική εξέγερση του 2008. Ζήσαμε το ξεπούλημα και την ενσωμάτωση του ΣΥΡΙΖΑ στο σύστημα και την συνεπακόλουθη κρίση του – την πιο μεγάλη κρίση του ρεφορμισμού στη μεταπολίτευση. Είδαμε τη συρρίκνωση του ΚΚΕ αποτέλεσμα των δικών του λαθεμένων πολιτικών. Γιατί η Αντικαπιταλιστική Αριστερά, και πιο ειδικά η βασική δύναμη στον χώρο, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, δεν μπόρεσε να μαζικοποιηθεί;
Αν δεν δοθεί απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν πρόκειται να βρούμε σαν εξωκοινοβουλευτική Αριστερά το σωστό βηματισμό.
ΑΝΤΑΡΣΥΑ – αδιέξοδη πολιτική
Το περασμένο Φθινόπωρο πάρθηκε μια πρωτοβουλία από ένα αριθμό οργανώσεων της Εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς (Αναμέτρηση, ΛΑΕ, ΑΡΑΝ-Κ. Σχέδιο, ΣΕΚ) με στόχο την πιο πλατιά συσπείρωση της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς. Ήταν μια σωστή κίνηση.
Αυτή την προσπάθεια όμως η πλειοψηφία στις γραμμές της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, γύρω από το ΝΑΡ, την τίναξε στον αέρα, αρνούμενη τη συμμετοχή γιατί δεν υπήρχε πλήρης συμφωνία με τη δική της προσέγγιση από όλες τις υπόλοιπες δυνάμεις.
Αυτή είναι μια πτυχή ενός ευρύτερου προβλήματος που χαρακτηρίζει τον κύριο όγκο των δυνάμεων της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Πρόκειται για την άρνηση να αποδεχτεί όχι απλά τη συγκρότηση κοινών σχημάτων αλλά ακόμα και την απλή συνεργασία, ακόμα και κοινές πορείες, με άλλες δυνάμεις της Αριστεράς.
Η αντίληψη που κυριαρχεί είναι ότι οι επαναστάτες πρέπει να είναι μόνοι τους για να είναι καθαροί. Ασφαλώς η εικόνα δεν είναι τόσο απλή, είναι πιο σύνθετη, αλλά αυτό είναι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό. Κι αυτό είναι τραγικό.
Όμως η συνεργασία με κομμάτια του κινήματος με τα οποία δεν υπάρχει ιδεολογική και πολιτική συμφωνία –που δεν είναι επαναστατικά– είναι ο ορισμός του ΕΜ.
Χωρίς την τακτική (ή τη μεθοδολογία καλύτερα) του ΕΜ η Οκτωβριανή επανάσταση δεν θα είχε νικήσει. Τα πρώτα 4 συνέδρια της Κομουνιστικής Διεθνούς είναι τόσο ξεκάθαρα πάνω στο θέμα αυτό, που προξενεί πραγματική εντύπωση πως οι σ. δεν το καταλαβαίνουν. Καθώς επίσης και τα γραπτά του Τρότσκι, ειδικά στη δεκαετία του 1930.
Χωρίς την τακτική του ΕΜ η ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν πρόκειται να καταφέρει να παίξει το ρόλο που προσδοκά για τον εαυτό της. Και είναι φανερό πως αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει αν δεν αλλάξουν άρδην τα ισοζύγια στην Εξωκοινοβουλευτική Αριστερά.
Για ένα νέο πόλο στην Εξωκοινοβουλευτική Αριστερά
Αναφέρθηκε ήδη, κατά τη γνώμη μας χρειάζεται ένας νέος πόλος στην αντικαπιταλιστική Αριστερά. Από τη στιγμή που συγκροτηθεί μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις και στην υπόλοιπη Αριστερά (ιδιαίτερα την ΑΝΤΑΡΣΥΑ και το ΜέΡΑ25) προκαλώντας διεργασίες.
Θεωρούμε πως κάποια βασικά στοιχεία χαρακτηριστικά αυτού του νέου πόλου πρέπει να είναι τα ακόλουθα:
- Ξεκάθαρη φυσιογνωμία – ότι στόχος είναι η δημιουργία μιας μαζικής επαναστατικής Αριστεράς.
- Χρειάζεται συμφωνία στις βασικές αρχές αλλά δεν μπορεί να υπάρχει συμφωνία σε όλα τα ζητήματα. Γι’ αυτό η δομή του πρέπει να είναι ομοσπονδιακή, με ανεξαρτησία των συνιστωσών του και πλατιά συναίνεση στις αποφάσεις.
- Ένα καθαρό αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα πάλης για τα μικρά και μεγάλα ζητήματα του κινήματος που να συνδέονται με την πάλη για συστημική ανατροπή – αυτό που ονομάζουμε «μεταβατικό πρόγραμμα».
- Να είναι ανοικτός σε συνεργασίες, κοινές δράσεις και πρωτοβουλίες, με όλες τις κινηματικές δυνάμεις και την υπόλοιπη Αριστερά – να υιοθετεί το Ενιαίο Μέτωπο.
- Να μην υπάρχουν καπελώματα, η συνεργασία να λειτουργεί δημοκρατικά και στη βάση της ισοτιμίας.
Οι οργανώσεις που βρίσκονται σήμερα εδώ συμφωνούν σε μια σειρά σημαντικών πολιτικών ζητημάτων. Αν υπάρχει η διάθεση αυτές οι σχέσεις να εξερευνηθούν ώστε να δούμε το ενδεχόμενο μιας πιο συστηματικής συνεργασίας το «Ξ» θα ανταποκριθεί αμέσως.
