του Νίκου Κανελλή,
μέλους στην Πρωτοβουλία Πολιτών Βόλου ενάντια στην καύση σκουπιδιών – NO BURN
Πριν λίγο καιρό ήρθαν στη δημοσιότητα τα πρώτα αποτελέσματα μιας ανεξάρτητης έρευνας μέτρησης διοξινών γύρω από εργοστάσια καύσης σκουπιδιών στην Ισπανία, την Τσεχία και τη Λιθουανία.
Πρόκειται για έρευνα που μετρά τους «επίμονους οργανικούς ρύπους», κυρίως διοξίνες, σε αυγά και κάποια φυτά όπως τα βρύα.
Την έρευνα διεξάγουν από κοινού περιβαλλοντικές οργανώσεις από τις τρεις χώρες σε συντονισμό με το δίκτυο Zero Waste Europe και το επιστημονικό εργαστήριο του Παρατηρητηρίου Τοξικότητας (ToxicWatch Foundation – TWF) που εδρεύει στο Χάρλινγκεν (Harlingen) της Ολλανδίας. Η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη και θα ολοκληρωθεί μέσα στο 2022.
Τα πρώτα ευρήματα από την περιοχή γύρω από το εργοστάσιο καύσης σκουπιδιών Βαλντεμινγκόμεζ (Valdemingomez) στην Μαδρίτη είναι εξαιρετικά ανησυχητικά καθώς δείχνουν μεγάλες συγκεντρώσεις διοξινών γύρω από μονάδες καύσης!
Να σημειώσουμε ότι το εργοστάσιο Valdemingomez, που καίει RDF (επεξεργασμένα σκουπίδια) για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και ξεκίνησε να λειτουργεί το 1996, εφαρμόζει σύγχρονα συστήματα αντιρρυπαντικής τεχνολογίας.
Αν λοιπόν γύρω από ένα τέτοιο «σύγχρονο» εργοστάσιο καταγράφεται επικίνδυνη τοξική ρύπανση ας φανταστούμε τι θα γίνεται γύρω από τσιμεντοβιομηχανίες, όπως η ΑΓΕΤ στην Βόλο ή το ΤΙΤΑΝ στην Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, όπου καίγονται σκουπίδια σε εγκαταστάσεις που κατασκευάστηκαν για παραγωγή τσιμέντου!
Αυγά και βρύα με διοξίνες στο «κόκκινο»
Τα αυγά επιλέχθηκαν επειδή αποτελούν «ευαίσθητους δείκτες ρύπανσης από διοξίνες στο έδαφος και τη σκόνη, και παράλληλα αποτελούν σημαντική δίοδο μέσα από την οποία εκτίθενται οι άνθρωποι σε διοξίνες που προέρχονται από τη ρύπανση του εδάφους».
Στα αυγά που εξετάστηκαν (από κότες ελευθέρας βοσκής, σε σημείο 1 χλμ. από το εργοστάσιο καύσης σκουπιδιών) βρέθηκε ότι η συγκέντρωση από διοξίνες είναι 34% μεγαλύτερη από το επίπεδο ασφαλείας που ορίζει η ΕΕ!
Συγκεκριμένα, μετρήθηκαν συγκεντρώσεις διοξινών 6,7 pg TEQ/g λίπους με επιτρεπόμενο όριο τα 5 pg TEQ/g (ο όρος TEQ εκφράζει ένα ισοδύναμο τοξικότητας – toxic equivalency). Σύμφωνα με τον κανονισμό 1881/2006 της ΕΕ πρόκειται για αυγά ακατάλληλα για κατανάλωση!
Μεγάλες συγκεντρώσεις διοξινών μετρήθηκαν και στα δείγματα των φυτών.
Σε βρύα που συλλέχθηκαν σε απόσταση 1,5 χλμ. από το εργοστάσιο βρέθηκαν διοξίνες 10 pg TEQ/g ενώ στα 2,5 χλμ. από το εργοστάσιο οι διοξίνες έφταναν τα 6,7 pg TEQ/g.
Τα αποτελέσματα των αναλύσεων διοξινών στα βρύα γύρω από το εργοστάσιο Valdemingomez είναι τα υψηλότερα που έχει καταγράψει το TWF στην Ευρώπη για τα έτη 2019-2021!
Επίσης, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η ρύπανση επεκτεινόταν ακόμη και σε απόσταση 4 χλμ από το εργοστάσιο !
Να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με τις μεθόδους μέτρησης της αέριας ρύπανσης και τα μοντέλα διασποράς που χρησιμοποίησαν οι Υγειονομικές Υπηρεσίες της Μαδρίτης, σε αυτή την απόσταση δεν θα υπήρχε καθόλου ρύπανση από διοξίνες. Όμως οι μετρήσεις στα φυτά της περιοχής έδειξαν ακριβώς το αντίθετο!
Αυτό καταδεικνύει το πως όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης οι κρατικοί φορείς μπορεί να παρουσιάζουν μετρήσεις που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Η τοξικότητα των διοξινών και το «παιχνίδι» της ΕΕ με τα ανώτατα όρια
Το πόσο τοξικές και επικίνδυνες είναι οι διοξίνες φαίνεται από το ότι τα ανώτατα όρια συγκέντρωσης διοξινών στα τρόφιμα που έχει θέσει η ΕΕ μετρούνται σε pico gram (pg) διοξίνης ανά γραμμάριο λίπους. Δηλαδή σε τρισεκατομμυριοστά του γραμμαρίου (1/ 1.000.000.000.000)!
Κι αυτό γιατί όπως επισημαίνει και η έρευνα του TWF:
«… οι διοξίνες ρυπαίνουν το περιβάλλον, παραμένουν για δεκαετίες και προκαλούν προβλήματα όπως καρκίνο, γενετικές ανωμαλίες, μαθησιακές δυσκολίες, ανοσολογική ανεπάρκεια, συμπεριφορικές, νευρολογικές και αναπαραγωγικές αποκλίσεις στον άνθρωπο και σε άλλα είδη ζώων».
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν ασφαλή όρια πρόσληψης διοξινών επειδή οι διοξίνες συσσωρεύονται στο λίπος των ζώων και του ανθρώπου. Παρόλα αυτά η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ανώτατα όρια για την «ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη» διοξινών μέσω τροφίμων.
Το 2018, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) μείωσε την «ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη» διοξινών κατά 7 φορές (!) –από 14 σε 2 pg TEQ/kg σωματικού βάρους– βασιζόμενη στα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα από έρευνες σε ανθρώπους και ζώα.
Μόνο που η ΕΕ δεν αναθεώρησε τα αντίστοιχα ανώτατα όρια στους επίσημους κανόνες της. Με δυο λόγια η ΕΕ αρνείται να εφαρμόσει τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων.
Για αυτό και οι επιστήμονες του TWF σημειώνουν πως τα ανώτατα όρια που έχει θέσει η ΕΕ εξυπηρετούν ουσιαστικά τα οικονομικά συμφέροντα της βιομηχανίας τροφίμων, παρά τις πραγματικές προσταγές των επιστημονικών δεδομένων!
Η σημερινή έκθεση των περισσότερων κατοίκων της ΕΕ σε διοξίνες υπερβαίνει την «ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη» όπως την ορίζει η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).
Η έκλυση διοξινών από την καύση σκουπιδιών
Η έρευνα αναφέρει και μια σειρά από άλλα σημαντικά πράγματα.
Καταρχάς η έκλυση διοξινών από καύση σε αποτεφρωτήρες ανακαλύφθηκε το 1977 στην Ολλανδία. Επίσης στην Ολλανδία, στην πόλη Harlingen, όπου εδρεύει το εργαστήριο που έκανε τις αναλύσεις συνέβη ατύχημα την 1η Οκτωβρίου του 2015. Στο κοντινό εργοστάσιο καύσης σκουπιδιών, για κάποιες ώρες, μαύρα τοξικά σύννεφα καπνού έβγαιναν από τις καμινάδες του. Ευτυχώς για τους κατοίκους τα τοξικά σύννεφα πήγαν προς τη Β. Θάλασσα λόγω των ανέμων που έπνεαν στην περιοχή τη στιγμή του ατυχήματος.
Σε ότι αφορά τις μετρήσεις στις καμινάδες των εργοστασίων, η έρευνα του TWF επιβεβαιώνει αυτό που το κίνημα κατά της καύσης σκουπιδιών έχει πει πάρα πολλές φορές: ότι δηλαδή υψηλές εκπομπές διοξινών σημειώνονται κατά τις μεταβατικές φάσεις εκκίνησης και τερματισμού λειτουργίας (μελέτη Zhejiang University, Hangzhou, Κίνα, 2018).
Κατά την καύση των σκουπιδιών οι διοξίνες εκλύονται μέσα από τα απαέρια της καμινάδας αλλά διοξίνες υπάρχουν και στην τέφρα (στάχτη) που μένει στον πάτο του αποτεφρωτήρα καθώς και στην ιπτάμενη τέφρα που επίσης διαφεύγει από τις καμινάδες. Κι αυτές δεν είναι καθόλου αμελητέες ποσότητες. Σύμφωνα με την έρευνα του TWF όταν καούν 100.000 τόνοι σκουπιδιών αφήνουν πάνω από 30.000 τόνους τέφρας στον πυθμένα και άλλους 5,5 τόνους ιπτάμενης τέφρας!
Τα συμπεράσματα
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτή την έρευνα είναι πολλά και σημαντικά:
- Γύρω από κάθε εργοστάσιο αποτέφρωσης σκουπιδιών, ακόμη και από τα πιο σύγχρονα, καταγράφονται μεγάλες συγκεντρώσεις διοξινών.
- Οι μετρήσεις που παρουσιάζουν κρατικοί φορείς είναι κατά κανόνα παραπλανητικές.
- Οι κυβερνήσεις και η ΕΕ έχουν όλα τα επιστημονικά στοιχεία που αποδεικνύουν την επικινδυνότητα της καύσης σκουπιδιών και των διοξινών αλλά τα συγκαλύπτουν προς όφελος των ιδιωτικών συμφερόντων.
- Τελευταίο και σημαντικότερο: χωρίς τον αγώνα των ίδιων των τοπικών κοινωνιών τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει.
Διαβάζουμε ότι στη Μαδρίτη έχουν υπάρξει αντιδράσεις και έχουν αναπτυχθεί κινήματα κατά της καύσης σκουπιδιών και ότι το εργοστάσιο Valdemingomez είναι πιθανό να σταματήσει τη λειτουργία του μέχρι το 2025.
Στο χέρι μας είναι λοιπόν να σταματήσει η καύση σκουπιδιών και στον Βόλο και όλη την Ελλάδα!
