Δημοσιεύτηκαν πρόσφατα τα αποτελέσματα της μελέτης «ISGlobal Ranking of Cities» (παγκόσμια κατάταξη πόλεων) του Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Υγεία της Βαρκελώνης (Barcelona Institute for Global Health) σε σχέση με τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της έλλειψης χώρων πρασίνου στους πρόωρους θανάτους.
Η έρευνα είχε να κάνει με την υγεία σε 1.000 αστικές περιοχές/πόλεις 31 ευρωπαϊκών χωρών και τα αποτελέσματά της επιβεβαιώνουν αυτό που οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και κινήματα παλεύουν εδώ και χρόνια: εκατοντάδες χιλιάδες θάνατοι θα μπορούσαν να αποφευχθούν κάθε χρόνο εάν είχαμε λιγότερο ρυπασμένη ατμόσφαιρα και περισσότερους χώρους πρασίνου!
Τα αποτελέσματα
Τα βασικά-συγκεντρωτικά αποτελέσματα της έρευνας είναι τα εξής:
- Το 99,8% του πληθυσμού των ευρωπαϊκών πόλεων είναι εκτεθειμένο σε επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης λόγω αιωρούμενων σωματιδίων (PM2,5) πάνω από τα ανώτατα συνιστώμενα όρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
- Πάνω από το 60% του πληθυσμού των ευρωπαϊκών πόλεων ζει σε περιοχές με ανεπαρκείς χώρους πρασίνου.
- Η μείωση των επιπέδων των αερίων ρύπων θα μπορούσε να αποτρέψει έως 125.000 ετήσιους θανάτους, αν τηρούνταν τα όρια των PM2,5 και έως 80.000 θανάτους, αν τηρούνταν τα όρια εκπομπών διοξειδίου του αζώτου (NO2).
- Αυξάνοντας το συνολικό «πράσινο» των ευρωπαϊκών πόλεων θα μπορούσαν να αποφευχθούν έως και 43.000 θάνατοι ετησίως.
Τα αιωρούμενα σωματίδια προέρχονται κυρίως από τα καυσαέρια αυτοκινήτων, λεωφορείων, φορτηγών κλπ, καθώς επίσης και από τους καυστήρες των πολυκατοικιών και βέβαια τις βιομηχανικές μονάδες, όταν βρίσκονται στα όρια των πόλεων. Το διοξείδιο του αζώτου προέρχεται από τις μηχανές των οχημάτων.
Ο συνδυασμός των παραπάνω με την έλλειψη επαρκών χώρων πρασίνου (που «φιλτράρουν» την ατμόσφαιρα) κάνει την κατάσταση ακόμα χειρότερη. Γι’ αυτό ο ΠΟΥ συνιστά ότι τουλάχιστον το 25% της επιφάνειας των πόλεων θα πρέπει να καλύπτεται από χώρους πρασίνου. Ακόμα συνιστά ότι κάθε κάτοικος θα πρέπει να έχει πρόσβαση σε έναν χώρο πρασίνου τουλάχιστον 5 στρεμμάτων σε απόσταση έως 300 μέτρων από το σπίτι του.
Στην Ελλάδα
Οι κάτοικοι των μεγάλων ελληνικών πόλεων δικαιολογημένα θα σκεφτούν ότι οι ελληνικές πόλεις θα βρίσκονται ψηλά σε αυτήν την λίστα των 1.000 ευρωπαϊκών πόλεων (με την 1η θέση να είναι η χειρότερη).
Η Αθήνα (μητροπολιτική περιοχή) βρίσκεται στην 10η από τις 1000 (χειρότερη) θέση στην κατάταξη των πόλεων με έλλειψη χώρων πρασίνου, με το 86% του πληθυσμού να ζει κάτω από τα συνιστώμενα όρια του ΠΟΥ.
Εάν τηρούνταν τα όρια αυτά για τους χώρους πρασίνου θα μπορούσαν να αποφεύγονται 1.431 θάνατοι κάθε χρόνο. Σε σχέση με τις εκπομπές των αέριων ρύπων NO2 και PM2,5 βρίσκεται στην 16η και 71η θέση, ενώ αν τηρούνταν τα όρια του ΠΟΥ θα μπορούσαν να αποφεύγονται κάθε χρόνο 1.931 και 3.433 θάνατοι, αντίστοιχα.
Να παλέψουμε για χώρους υψηλού πρασίνου, ποιοτικά ΜΜΜ και να μπει τέλος στα ορυκτά καύσιμα
Τα παραπάνω στοιχεία μιλούν από μόνα τους. Ζούμε σε πόλεις που υποφέρουν από το κυκλοφοριακό πρόβλημα, το οποίο πέρα απ’ το ότι κάνει δυσβάσταχτες τις μετακινήσεις μας, επιβαρύνει το περιβάλλον και τελικά την υγεία και τις ζωές μας. Οι βιομηχανίες παίζουν εξίσου επιβαρυντικό ρόλο, γιατί το βασικό πράγμα που τις ενδιαφέρει είναι η διατήρηση των κερδών τους.
Ο μόνος τρόπος για να ανατραπεί αυτή η κατάσταση είναι να γίνει επιτέλους σοβαρή στροφή στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, με ραγδαία αύξηση του στόλου (που σημαίνει πιο συχνά δρομολόγια με ανθρώπινες συνθήκες στο εσωτερικό τους και περισσότερες θέσεις εργασίας) τα οποία να λειτουργούν με σύγχρονες τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον. Το εισιτήριο πρέπει να είναι δωρεάν για να υπάρχει σοβαρό κίνητρο στους κατοίκους των πόλεων να μην χρησιμοποιούν αυτοκίνητο.
Χρειάζεται να μπουν αυστηροί περιβαλλοντικοί όροι στη λειτουργία της βιομηχανίας, οι οποίοι αν δεν τηρούνται τότε οι μονάδες να περνούν στον έλεγχο και την ιδιοκτησία του κράτους και της κοινωνίας για να λειτουργούν με αυτούς τους κανόνες.
Τέλος, χρειάζεται να παλέψουμε μαχητικά για περισσότερους ελεύθερους χώρους πρασίνου, τόσο σε επίπεδο γειτονιάς (π.χ. αδόμητα οικόπεδα να γίνουν πάρκα) όσο και σε επίπεδο πόλης. Γι’ αυτό οι αγώνες για να γίνει το Ελληνικό στην Αθήνα αλλά και η ΔΕΘ στη Θεσσαλονίκη μητροπολιτικά πάρκα υψηλού πρασίνου και όχι «τσιμεντένιες επενδύσεις» είναι κεντρικής σημασίας. Αυτό βέβαια δεν πρόκειται να μας το παραχωρήσει καμία κυβέρνηση και κανένας δήμος/περιφέρεια που εξυπηρετεί τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Αυτή η μάχη περνάει μέσα από τους μαζικούς και διεκδικητικούς αγώνες της κοινωνίας.
