H Σουηδή μαθήτρια Γκρέτα Τούνμπεργκ στα 16 της χρόνια λειτούργησε σαν καταλύτης για την δημιουργία ενός διεθνούς νεολαιίστικου κινήματος, του πιο μαζικού των τελευταίων δεκαετιών. Εκατομμύρια νέοι και νέες σε όλο τον κόσμο ακολούθησαν το παράδειγμά της και οργάνωσαν σχολική απεργία και διαδηλώσεις ενάντια στις πολιτικές που γέννησαν και θρέφουν την υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή. Στις 20 Σεπτεμβρίου η νεολαία που πήρε μέρος στις κινητοποιήσεις ξεπέρασε τα 4 εκατομμύρια , ενώ στις 27 Σεπτέμβρη διαδήλωσαν ξανά άλλα δύο εκατομμύρια, συνολικά δηλαδή 6 εκατομμύρια βγήκαν στους δρόμους.
Όσο το νεολαιίστικο κίνημα ενάντια στην κλιματική αλλαγή μεγαλώνει, τόσο αυξάνονται οι επιθέσεις ενάντια στην 17χρονή, σήμερα, Γκρέτα.
Οι Haters
Από την μια είναι οι «haters» των social media. Αυτοί που γράφουν κακεντρεχή σχόλια, βρίζουν, απειλούν κλπ διάσημους, ημιδιάσημους και άσημους… ακόμα και έφηβους. Τι να πει κανείς για ανθρώπους οι οποίοι το μόνο που έχουν να πουν για μια έφηβη που ενέπνευσε ένα κίνημα εκατομμυρίων για την κλιματική αλλαγή είναι χυδαιότητες του τύπου «γυαλίζει το μάτι της», «μόγκολο», «δεν θα ‘θελα να τη δω ούτε με μαγιό», κ.α. Αυτή η κατηγορία ανθρώπων είναι αντικείμενο ειδικής κοινωνιολογικής μελέτης και δεν θα μας απασχολήσει σε αυτό το άρθρο.
Ο τηλεψυχίατρος
Την ίδια στιγμή ένα κομμάτι του συστήματος προσπαθεί να απαξιώσει την Τούνμπεργκ και το κίνημα που ενέπνευσε με πιο εύσχημο και εύηχο τρόπο. Το κανάλι «Οpen» για παράδειγμα φιλοξένησε το γνωστό τηλεψυχίατρο Δ. Σούρα ο οποίος «εξήγησε» ότι η Γκρέτα Τουνμπεργκ εξαιτίας του συνδρόμου Ασπεργκερ «έχει εμμονές».
«Προσέξτε την όταν μιλάει, δείτε την στα μάτια, δείτε την, ακούστε την, θα δείτε το εμμονικό του Άσπεργκερ»
«Εγώ θα προτιμούσα αυτή η κοπέλα να πηγαίνει σχολείο» αντί «να γυρνάει, να φωνάζει, να παρασύρει τον κόσμο για κάτι που δεν είναι στα χέρια της»
Ο αγώνας της Γκρέτα Τούνμπεργκ υποβιβάστηκε σε «εμμονή», το πάθος της χαρακτηρίστηκε «θεατρικό», γιατί σύμφωνα με τον κ. Σούρα η Γκρέτα λόγω του Άσπεργκερ «δεν αισθάνεται» (!), ενώ το κίνημα των εκατομμυρίων νέων, σύμφωνα πάντα με τον τηλεψυχίατρο, δεν είναι τίποτε άλλο από «μιμητισμός».
Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών έχει ήδη βγάλει την «κίτρινη κάρτα» στον Δ. Σούρα για τις αντιεπιστημονικές και αντιδεοντολογικές «τηλε-διαγνώσεις» του.
Η συνωμοσιολογία
Σε μια άλλη προσπάθεια απαξίωσης της Τούνεμπεργκ και του κινήματος ενάντια στην κλιματική αλλαγή πολλά ΜΜΕ από την Γερμανία, τη Βρετανία, τη Γαλλία έως και την Ελλάδα αναπαρήγαγαν ένα (και μοναδικό) άρθρο του Σουηδού δημοσιογράφου Andreas Henriksson. Σύμφωνα με τον Henriksson η δημοσιότητα που απέκτησε η Γκρέτα δεν ήταν τυχαία, αλλά αποτέλεσμα των κινήσεων του επιχειρηματία και επικοινωνιολόγου Ingemar Rentzhog, ο οποίος αποσκοπούσε να βγάλει λεφτά ο ίδιος, η οικογένεια της Γκρέτα και κάποιες ακόμα πλούσιες οικογένειες Σουηδών που επένδυσαν στην «οικολογική» επιχείρηση που ίδρυσε.
Τα ΜΜΕ που έγραψαν άρθρα βασισμένα στις «αποκαλύψεις» του Henriksson δεν έκαναν ποτέ τον κόπο να δημοσιεύσουν και την απάντηση της Γκρέτα σε αυτά αλλά ούτε και να διασταυρώσουν με κάποιο τρόπο την ορθότητα των όσων ισχυρίστηκε.
Μια σύντομη έρευνα αποκαλύπτει ωστόσο τα ακόλουθα. Το άρθρο του Henriksson δεν δημοσιεύτηκε σε κάποια σουηδική εφημερίδα. Ο δημοσιογράφος το ανέβασε στον λογαριασμό του στο facebook απ’ όπου και αναπαράχθηκε με την φοβερή ταχύτητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – όπως δεκάδες χιλιάδες άλλες ψευδείς ειδήσεις. Δεν υπήρξε άλλο άρθρο ή «έρευνα» που να επιβεβαίωσε όσα ισχυρίστηκε. Αντιθέτως, λίγο καιρό αργότερα ο Henriksson αναγκάστηκε να ανασκευάσει σε μεγάλο βαθμό τα λεγόμενά του. Σε συνέντευξη του στα γερμανικά περιοδικά Spiegel και Focus είπε, μεταξύ άλλων, ότι η ανάρτησή του παρερμηνεύτηκε και χρησιμοποιήθηκε από την ακροδεξιά.
Τα εγχώρια και ξένα ακροδεξιά τρολ συνεχίζουν βέβαια την αναπαραγωγή των ψευδών ειδήσεων διανθίζοντας τες με τον απαραίτητο (για κάθε καλή θεωρία συνωμοσίας) Τζορτζ Σόρος, τη νέα τάξη πραγμάτων, πλαστές φωτογραφίες κ.α.
Η κριτική της ελληνικής Αριστεράς
Δυστυχώς πολλοί από τους παραπάνω ισχυρισμούς αναπαρήχθηκαν από κύκλους της ελληνικής Αριστεράς, μαζί με επιχειρήματα προοδευτικών δημοσιογράφων όπως η Μαρίας Δεναξά που έγραφε το καλοκαίρι:
«…στην εποχή όπου οι λέξεις από τη συστηματική διαστρέβλωση έχουν χάσει το νόημα τους… εμφανίζονται από το πουθενά, ολοένα και συχνότερα, από Μηχανής Θεοί – επικοινωνιακά κατασκευάσματα. […] Μια απ’ αυτές της ιέρειες της σύγχρονης προσωπολατρίας που επιβάλλεται, είναι και η 16χρονη Γκρέτα Τούνμπεργκ από τη Σουηδία, που εμφανίστηκε από το πουθενά τον Αύγουστο του 2018 […] Αλήθεια, τι τύχη παγκόσμιας προβολής και αποδοχής θα είχε η Γκρέτα, αν για παράδειγμα καταπιανόταν με την καταστροφική επένδυση για το περιβάλλον στις Σκουριές; Τι τύχη δημοσιότητας θα είχαν ο Α ή ο Ψ, που ασχολούνται με τις αιτίες της προσφυγιάς και το δράμα των χιλιάδων μεταναστών που πνίγονται καθημερινά στη Μεσόγειο; Αν διαμαρτύρονταν για την οικονομική εξαθλίωση και τον εργασιακό μεσαίωνα…»
Πράγματι, αν η Τούνμπεργκ ασχολούνταν με τις Σκουριές όχι μόνο δεν θα τύγχανε καμίας προβολής αλλά πιθανά και να δαιμονοποιούνταν. Αν αγωνιζόταν για τους πρόσφυγες η προβολή της από τα ΜΜΕ θα εξαρτιόταν από το τι θα έλεγε. Αν θα έμενε στην περιγραφή της ανθρωπιστικής κρίσης ή αν θα αγωνιζόταν πχ για την ελεύθερη μετακίνηση των προσφύγων και τον τερματισμό των πολέμων, των δικτατοριών και της οικονομικής εκμετάλλευσης των χωρών από τις οποίες προέρχονται.
Πόσο δίκαιη και αντικειμενική είναι όμως η πιο πάνω κριτική;
Απουσία αντικαπιταλισμού
Η Γκρέτα Τούνμπεργκ έχει πολύ ριζοσπαστικό λόγο όσον αφορά το βαθμό της περιβαλλοντικής καταστροφής και δεν διστάζει να κατηγορήσει ευθέως το πολιτικό σύστημα (ή το μεγαλύτερο μέρος του) για την κλιματική κρίση. Από την άλλη είναι σωστό πως δεν έχει βγάλει το συμπέρασμα (όπως δεν το έχει βγάλει η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου, ακόμα και αυτού που βρίσκεται στους δρόμους και αγωνίζεται!) ότι ο καπιταλισμός είναι συνυφασμένος με την καταστροφή του περιβάλλοντος και δεν μπορεί να γίνει αειφόρος. Επίσης, η Τούνμπεργκ δεν κάνει συγκεκριμένες προτάσεις σε σχέση με τις πολιτικές που απαιτούνται για να αναχαιτιστεί η κλιματική αλλαγή. Η Αριστερά που κατηγορεί την Τούνμπεργκ ζητά στην ουσία από μια 17χρονη να έχει επεξεργαστεί και να προβάλει ένα πρόγραμμα που ή ίδια η Αριστερά δεν έχει καταφέρει να επεξεργαστεί και να προβάλει εδώ και δεκαετίες!
Το γεγονός ότι η Τούνμπεργκ δεν έχει βγάλει αντικαπιταλιστικά συμπεράσματα και δεν έχει συγκεκριμένες ριζοσπαστικές προτάσεις για τις πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν, την κάνει φυσικά πιο διαχειρίσιμη από το πιο «έξυπνο» κομμάτι του συστήματος. Αυτό το κομμάτι που καταλαβαίνει πως αν δεν μπορείς να καταστείλεις ένα κίνημα, πρέπει να προσπαθήσεις να ενσωματώσεις την ηγεσία του, να υποκριθείς ότι είστε στην ίδια πλευρά και να το στρέψεις στην λιγότερη οδυνηρή κατεύθυνση.
«Δημοκρατικοί» και άλλοι υποκριτές
Με αυτή τη λογική οι Δημοκρατικοί στις ΗΠΑ, οι οποίοι παρά την φιλοπεριβαλλοντική τους ρητορεία δεν πήραν ποτέ κανένα ουσιαστικό μέτρο ενάντια στην κλιματική αλλαγή, αγκάλιασαν την Γκρέτα, έβγαλαν μαζί της φωτογραφίες και της υποσχέθηκαν ότι θα γίνουν «μια ομάδα», ενώ ο Δημοκρατικός δήμαρχος της Νέας Υόρκης επέτρεψε στις 20/9 σ’ όλους τους μαθητές της πόλης να συμμετάσχουν στη διεθνή μέρα δράσης ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Με τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ να πλησιάζουν και τη διαφορά μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων να είναι ανύπαρκτη, οι Δημοκρατικοί ελπίζουν αυτή η ενίσχυση του «φιλοπεριβαλλοντικού» τους προφίλ να τους βοηθήσει να πάρουν κεφάλι.
Το σύστημα κάνει τη δουλειά του. Το ερώτημά είναι τι κάνει η Αριστερά.
Τα καθήκοντα της Αριστεράς
Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής αλλά και ένα μεγάλο μέρος της διεθνούς Αριστεράς αντί να παρεμβαίνει σε αυτό το φρέσκο κίνημα εκατομμυρίων νέων, αντί να το μπολιάζει με αντικαπιταλιστικές και σοσιαλιστικές ιδέες, αντί να του προτείνει ένα ριζοσπαστικό οικολογικό πρόγραμμα, δημοκρατικές και πιο αποτελεσματικές μεθόδους οργάνωσης του αγώνα, αντί να το δυναμώσει με την παρουσία, την εμπειρία και τις ιδέες της και να το βοηθήσει να προχωρήσει, κρατάει αποστάσεις και κάνει κριτική. Εγκαταλείπει έτσι μια ολόκληρη γενιά και την αυριανή εργατική τάξη στα χέρια των ΜΚΟ, των κάθε είδους «Δημοκρατικών» του πλανήτη και των πράσινων καπιταλιστών που πουλάνε πράσινα άλογα. Εγκαταλείπει ταυτόχρονα και τη μάχη για τη διάσωση της ζωής στον πλανήτη όπως την ξέρουμε – ή ότι μπορεί ακόμα να διασωθεί από αυτή.
Ο ρόλος της Αριστεράς όμως δεν είναι να περιμένει πότε θα εμφανιστεί το καθαρό, συνειδητοποιημένο κίνημα το οποίο θα την βάλει στην ηγεσία του. Είναι να παρεμβαίνει στα κινήματα που υπάρχουν, να τα εξοπλίζει, να δίνει μάχη για να προχωρήσουν οι συνειδήσεις και να νικήσουν οι αγώνες. Ακόμα κι’ αν ή Τουνμπεργκ ήταν όλα όσα την κατηγορούν, αυτό που θα πρέπει να βλέπει η Αριστερά, αυτό με το οποίο πρέπει να ασχολείται είναι τα εκατομμύρια των νέων που κινητοποιούνται και αγωνίζονται. Με μια φράση, δεν πρέπει να βλέπουμε το δέντρο, αλλά το δάσος και πρέπει να το δούμε πριν καεί ολοσχερώς.
Το βασικό ζήτημα που αφορά το μέλλον του αγώνα για να διασωθεί το περιβάλλον από την καταστροφή, δεν είναι το άτομο Γκρέτα Τούνμπεργκ, είναι το γεγονός πως έχουμε ένα εκπληκτικό κίνημα νεολαίας το οποίο υπόσχεται πολλά για το μέλλον. Η Αριστερά, και ιδιαίτερα η επαναστατική Αριστερά, έχει ευθύνη να παρέμβει σ’ αυτό, να προσπαθήσει να το διαμορφώσει και να του προσδώσει αντικαπιταλιστικά και επαναστατικά χαρακτηριστικά, ανεξάρτητα από την πορεία συγκεκριμένων ατόμων που βρίσκονται στην ηγεσία του.
