Στην Αλβανία, όπου η φτώχεια και η ανισότητα χτυπάνε κόκκινο, όπου η δημόσια παιδεία και το σύστημα υγείας αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα, όπου η ανεργία, οι ελλείψεις υποδομών, οι χαμηλοί μισθοί αποτελούν καθημερινότητα για τον πληθυσμό, έχουμε ένα από τα πιο σημαντικά φοιτητικά κινήματα των τελευταίων δεκαετιών.
Το μέτρο της αύξησης των διδάκτρων στα Πανεπιστήμια και συγκεκριμένα η επιβολή έξτρα διδάκτρων για κάθε μάθημα που ο φοιτητής δεν καταφέρνει να περάσει με την πρώτη εξέταση, που πέρασε στις 5 Δεκέμβρη του 2018, ήταν για πολλούς η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Το μέτρο αυτό οδήγησε χιλιάδες φοιτητές σε διαμαρτυρίες και κινητοποιήσεις που συνεχίζονται μέχρι σήμερα, με τη συμμετοχή όχι μόνο φοιτητών, αλλά και καθηγητών. Τα βασικά αιτήματα αφορούν τη δημόσια δωρεάν παιδεία και την καλύτερη ποιότητα σπουδών.
Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 2015
Όλα ξεκίνησαν το 2015, όταν ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα, του «Σοσιαλιστικού Κόμματος» πέρασε μια σειρά μεταρρυθμίσεις για την ανώτατη εκπαίδευση. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές περιλάμβαναν το μοίρασμα των ποσών του κρατικού προϋπολογισμού που προορίζονται για την ανώτατη εκπαίδευση, ανάμεσα στα ιδιωτικά και τα δημόσια πανεπιστήμια! Η κατάσταση αυτή είχε σαν αποτέλεσμα από τη μια μεριά την υποβάθμιση των δημόσιων πανεπιστημίων (αφού έπαιρναν όλο και λιγότερα χρήματα από το κράτος) και την αύξηση των διδάκτρων τους από την άλλη, στα πλαίσια της προσπάθειας να εξοικονομηθούν πόροι για τη λειτουργία τους.
Υποχωρώντας τελικά στις πιέσεις του φοιτητικού κινήματος, ο πρωθυπουργός έκανε κάποιες κινήσεις κατευνασμού του (όπως η αντικατάσταση της Υπουργού Παιδείας στα πλαίσια του ανασχηματισμού της 28ης Δεκέμβρη. Επίσης, ακύρωσε το μέτρο για τα επιπλέον δίδακτρα σε κάθε μάθημα το οποίο οι φοιτητές δεν περνούσαν με την πρώτη φορά. Οι υποχωρήσεις αυτές όμως, απέχουν πολύ από το να απαντάνε στα μεγάλα και ουσιαστικά προβλήματα της εκπαίδευσης.
Ισχυρό φοιτητικό κίνημα στην Αλβανία μετά από 28 χρόνια
Η τελευταία μεγάλη φοιτητική κινητοποίηση στη χώρα έγινε τον Δεκέμβρη του 1990, όταν κάποιοι φοιτητές διαμαρτυρήθηκαν για την έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος στις φοιτητικές εστίες. Η διαμαρτυρία στη συνέχεια μαζικοποιήθηκε και τα αιτήματα και τα συνθήματα των φοιτητών άρχισαν να περιλαμβάνουν τον πολιτικό πλουραλισμό και την ελευθερία του λόγου (δεδομένου ότι είχαν προηγηθεί δεκαετίες ανελευθερίας και καταπίεσης υπό το καθεστώς του Ενβέρ Χότζα).
Οι φοιτητές που συμμετέχουν σήμερα στις κινητοποιήσεις κάνουν κριτική συνολικά στην πολιτική του «Σοσιαλιστικού Κόμματος», που βρίσκεται στην κυβέρνηση από το 2013. Το βασικό τους αίτημα έχει να κάνει με την αύξηση του ποσοστού του ΑΕΠ για την εκπαίδευση που σήμερα βρίσκεται μόλις στο 2,5%. Μιλάνε όμως ακόμη για τη μελλοντική ανεργία που τους περιμένει, για το χαμηλό βιοτικό επίπεδο των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, μέχρι και για τις επιλογές που έχουν στη χώρα οι γυναίκες: είτε να παντρευτούν, είτε να δουλεύουν για ελάχιστα χρήματα, αν δεν καταφέρουν να σπουδάσουν. «Μια κοπέλα από εργατική οικογένεια, αν δεν σπουδάσει είτε θα την πιέσουν να παντρευτεί είτε θα δουλεύει 7 μέρες τη βδομάδα σε ένα εργοστάσιο παπουτσιών που θα την εκμεταλλεύονται» όπως αναφέρει η 25χρονη φοιτήτρια Πολιτικών Επιστημών, Gresa Hasa, στο ρεπορτάζ του The Press Project.
Η υποτιθέμενη εκπαιδευτική «μεταρρύθμιση» με την αύξηση των διδάκτρων είναι ένα μόνο κομμάτι μιας σειράς νεοφιλελεύθερων μέτρων που έχει πάρει τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση. Στόχος βέβαια αυτών των μέτρων, είναι να ευνοηθεί η οικονομική ελίτ αντί για τους εργαζόμενους και την πλειοψηφία της κοινωνίας.
Πολιτική κρίση στη χώρα
Την ίδια στιγμή στην Αλβανία έχει ξεσπάσει πολιτική και κυβερνητική κρίση, με την αντιπολίτευση (με επικεφαλής το δεξιό «Δημοκρατικό Κόμμα») να οργανώνει διαδηλώσεις ενάντια στην κυβέρνηση και να καλεί σε πρόωρες εκλογές. Στις πρώτες διαδηλώσεις μάλιστα προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν τις κινητοποιήσεις των φοιτητών και να τις «καρπωθούν».
Το φοιτητικό κίνημα όμως αμφισβητεί συνολικά το πολιτικό κατεστημένο, γνωρίζοντας ότι και το «Δημοκρατικό Κόμμα» θα πάρει σκληρά νεοφιλελεύθερα μέτρα όταν βρεθεί στην κυβέρνηση. Παρόλο που σε αυτή τη φάση το κίνημα είναι ακόμα αρκετά ανοργάνωτο, χωρίς πολύ δυνατές δομές, έχει πετύχει ήδη μια πρώτη νίκη, που είναι η κατάργηση του προστίμου για τους μετεξεταστέους.
