Τέσσερα χρόνια μετά την πυρκαγιά που ξέσπασε στις 14 Ιούνη του 2017 στον 24όροφο πύργο Γκρένφελ (Grenfell) του Λονδίνου και κόστισε τις ζωές 72 ατόμων, η προσοχή αρχίζει να στρέφεται στο πολιτικό πλαίσιο αυτής της τραγωδίας.
Η έρευνα, η οποία ξεκίνησε για να εξετάσει τις συνθήκες που οδήγησαν στην πυρκαγιά του κτιρίου Γκρένφελ, έρχεται να αποκαλύψει νέα δεδομένα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, αποκαλύπτεται ότι αυτή η τραγωδία ήταν αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας κυβερνητικής συγκάλυψης όσον αφορά την ασφάλεια των υλικών που χρησιμοποιούνται από τους κατασκευαστές.
Η δημόσια έρευνα
Την επόμενη μέρα της πυρκαγιάς, η τότε πρωθυπουργός Τερέζα Μέι διέταξε να πραγματοποιηθεί δημόσια έρευνα για να διαπιστωθεί τι ακριβώς συνέβη στον πύργο Γκρένφελ προκειμένου να ληφθούν μέτρα για την αποφυγή παρόμοιας τραγωδίας.
Η έρευνα χωρίστηκε σε δυο φάσεις. Η πρώτη φάση επικεντρώθηκε στην εξέταση των γεγονότων της πυρκαγιάς και ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβρη του 2018. Το πόρισμα της πρώτης φάσης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο βασικός λόγος που οι φλόγες εξαπλώθηκαν στο εξωτερικό του πύργου με τέτοια ταχύτητα ήταν λόγω των εύφλεκτων πάνελ μόνωσης που λειτούργησαν σαν καύσιμη ύλη με αποτέλεσμα το κτίριο να λαμπαδιάσει.
Η δεύτερη φάση εξετάζει γιατί τοποθετήθηκαν τα εύφλεκτα υλικά στον πολυώροφο πύργο, κάτι που συνέβαλε στην εξάπλωση της φωτιάς. Συγκεκριμένα, η ενότητα αυτής της φάσης ασχολείται με τους οικοδομικούς κανονισμούς και τις οδηγίες για την πυρασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της λεπτομερούς εξέτασης της κυβερνητικής πολιτικής που έχει εφαρμοστεί σε αυτόν τον τομέα.
Μια «κούφια» συγγνώμη
Είναι γεγονός πως η έρευνα της δεύτερης φάσης προχωράει σε μια εις βάθος εξέταση, αναδεικνύοντας τις εγκληματικές πρακτικές που είχαν ακολουθήσει οι εκάστοτε κυβερνήσεις σε παλιότερες τραγωδίες που είχαν προηγηθεί της πυρκαγιάς στον πύργο Γκρένφελ.
Το Υπουργείο Αναβάθμισης, Στέγασης και Κοινοτήτων μετά τις αποκαλύψεις δήλωσε πως «λυπάται βαθύτατα για τις προηγούμενες αποτυχίες του» που βοήθησαν να δημιουργηθεί «ένα περιβάλλον στο οποίο ήταν δυνατή μια τέτοια τραγωδία». Την ίδια ώρα όμως το Υπουργείο κατηγορεί αποκλειστικά τις κατασκευαστικές εταιρείες και τους επιθεωρητές κτιρίων για «κατάχρηση εμπιστοσύνης» που τους έχει δοθεί.
Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση στην προσπάθειά της να αποποιηθεί όλες τις ευθύνες, δείχνει σαν βασικούς υπεύθυνους τις εργολαβικές εταιρείες, ενώ η μοναδική αποτυχία της κυβέρνησης ήταν που παρείχε «υπερβολική εμπιστοσύνη» στις ιδιωτικές κατασκευαστικές εταιρείες.
Οι κατασκευαστές και οι εργολάβοι που έφτιαξαν και τοποθέτησαν αυτά τα υλικά προφανώς έχουν τεράστια ευθύνη και πρέπει να τιμωρηθούν αυστηρά. Αλλά είναι επίσης προφανές ότι οι εκάστοτε κυβερνήσεις ενθάρρυναν ή επέτρεπαν τις πρακτικές που ακολουθούσαν αυτοί οι κατασκευαστές και οι εργολάβοι.
Η κυβερνητική συγκάλυψη
Στην πραγματικότητα η ιστορία των προβληματικών πρακτικών που οδήγησαν στην πυρκαγιά στον πύργο Γκρένφελ πάει πίσω τουλάχιστον 30 χρόνια, από την πυρκαγιά στην πολυκατοικία Knowsley Heights στο Huyton (που βρίσκεται κοντά στο Λίβερπουλ) το 1991.
Η συγκεκριμένη πολυκατοικία είχε επιλεγεί το 1989 από την τότε κυβέρνηση προκειμένου να εφαρμοστεί πιλοτικά το πρόγραμμα «Estates Action», που σαν στόχο είχε την ανακαίνιση παλιών κτιρίων. Σ’ αυτή την ανακαίνιση τοποθετήθηκε μόνωση στην πρόσοψη του κτιρίου από υλικά που θεωρούνταν ότι ήταν ανθεκτικά στη φωτιά. Το Ίδρυμα Κτιριακών Ερευνών (Building Research Establishme – BRE), ένα ερευνητικό εργαστήριο, είχε αναλάβει να παρακολουθεί την ανακαίνιση.
Μόλις ολοκληρώθηκε το έργο το 1991, η έκθεση του BRE ανέφερε: «Οι τεχνικές και η φιλοσοφία που χρησιμοποιούνται στο Knowsley θα μπορούσαν εύκολα να εφαρμοστούν και σε άλλες πολυώροφες κατοικίες».
Η φωτιά που ξέσπασε όμως λίγο καιρό αργότερα, αποκάλυψε την αστοχία των υλικών μόνωσης. Η κυβέρνηση, αντί να πάρει μέτρα για την απαγόρευση των υλικών αυτών, προσπάθησε να κρύψει τις αιτίες της πυρκαγιάς.
Το περιοδικό Inside Housing έφερε στο φως της δημοσιότητας ένα χειρόγραφο σημείωμα από το BRE, το οποίο σημείωνε ένα «αίτημα» από το γραφείο Τύπου της κυβέρνησης «να υποβαθμιστεί το ζήτημα της πυρκαγιάς».
Αντίστοιχα, σε μια πυρκαγιά στο Lakanal House το 2009, όπου 6 άτομα έχασαν τη ζωή τους, η κυβέρνηση αρνήθηκε να δημοσιοποιήσει την έκθεσή της για την πυρκαγιά.
Στην έρευνα που είχε πραγματοποιηθεί, αποκαλύφθηκε ότι το συμβούλιο του Southwark –που ήταν υπεύθυνο για την ασφάλεια του κτιρίου– δεν είχε πραγματοποιήσει ελέγχους πυρασφάλειας στο Lakanal. Η σύσταση του ανακριτή προς την κυβέρνηση να αναθεωρήσει τους κανονισμούς για την μόνωση των κτιρίων αγνοήθηκε εντελώς.
Μάλιστα, σύμφωνα με αποκάλυψη του BBC, 13 χρόνια πριν την πυρκαγιά στον πύργο Γκρένφελ, η κυβέρνηση είχε αναθέσει στο BRE να πραγματοποιήσει μια σειρά δοκιμών πυραντίστασης σε συστήματα μόνωσης. Ένα από τα συστήματα μόνωσης που απέτυχε στις δοκιμές περιλάμβανε το ίδιο υλικό που χρησιμοποιήθηκε αργότερα στην πρόσοψη του Γκρένφελ!
Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση γνώριζε πολύ καλά εδώ και χρόνια τους κινδύνους που υπήρχαν όταν τοποθετούσαν το συγκεκριμένο υλικό όχι μόνο στον πύργο Γκρένφελ, αλλά και σε άλλα πολυώροφα κτίρια.
Η «εξαπάτηση» των δοκιμών πυραντίστασης
Την ίδια στιγμή οι εταιρείες μονώσεων έκαναν τα πάντα για να «εξαπατήσουν» τις δοκιμές πυραντοχής (για να «περάσουν» τον έλεγχο) προκειμένου να πουλήσουν τα εύφλεκτα υλικά τους, ενώ ήξεραν ότι μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο χιλιάδες ζωές.
Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά τη διάρκεια της έρευνας, o Τζόναθαν Ρόπερ, πρώην βοηθός διευθυντή της εταιρείας Celotex – που κατασκευάζει τις πλαστικές μονώσεις που χρησιμοποιήθηκαν στο σύστημα επένδυσης του πύργου Γκρένφελ– δήλωσε πως η Celotex εξαπατούσε τους ελέγχους με «εντελώς ανήθικές πράξεις» προκειμένου το εύφλεκτο προϊόν τους να περάσει με επιτυχία από τις δοκιμές πυραντίστασης και να χρησιμοποιηθεί στα συστήματα επένδυσης των κτιρίων.
Παράλληλα, έδωσε στοιχεία που αποδεικνύουν πως είχε αναφέρει στην εταιρεία το 2013 ότι η μόνωση που χρησιμοποιήθηκε αργότερα στο Grenfell «ρεαλιστικά δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιείται πίσω από τα περισσότερα πάνελ μόνωσης γιατί σε περίπτωση πυρκαγιάς, θα καεί».
Η εταιρεία όμως όχι μόνο δεν απέσυρε το συγκεκριμένο προϊόν, αλλά προσπαθούσε να βρει τρόπους προκειμένου να μπορέσει να περάσει με ψευδή δεδομένα τις δοκιμές ασφαλείας.
Εγκληματικές πολιτικές
Αυτό που προκύπτει είναι ότι υπάρχει ένα σταθερό μοτίβο ανεπαρκούς έρευνας και απόκρυψης στοιχείων που σαν αποτέλεσμα έχει να τυλίγονται στις φλόγες ολόκληρες πολυκατοικίες που στεγάζουν μαζικά εργατικές οικογένειες.
Όλα αυτά δεν αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά, αλλά μια συνειδητή εγκληματική κυβερνητική πολιτική. Η συγκάλυψη των επικίνδυνων εύφλεκτων μονώσεων κάνει την κυβέρνηση τον ηθικό αυτουργό ενός προμελετημένου εγκλήματος.
Ο Μ. Μάσφιλντ, που εκπροσωπεί στην έρευνα τους επιζώντες αλλά και τους συγγενείς θυμάτων που έχασαν τη ζωή τους από την πυρκαγιά, δήλωσε ότι θα χρειαζόταν να εξεταστεί ο πρώην πρωθυπουργός της Αγγλίας, Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος το 2012 είχε δηλώσει ότι «το τέρας της υγείας και της ασφάλειας εμποδίζει την ανάπτυξη των επιχειρήσεων».
Αυτές οι δηλώσεις του Ντ. Κάμερον αποτυπώνουν με τον πιο καθαρό τρόπο τις πολιτικές της λιτότητας, των περικοπών και των ιδιωτικοποιήσεων που ακολουθεί πιστά η άρχουσα τάξη, με αποτέλεσμα να θυσιάζονται ζωές στον βωμό του κέρδους.
Όσο αυτές οι πολιτικές είναι κυρίαρχες, θα έχουμε διαρκώς θύματα από την πλευρά της εργατικής τάξης, που θα πληρώνουν το τίμημα της λυσσαλέας μάχης για τα κέρδη στην οποία επιδίδεται η άρχουσα τάξη. Είναι καιρός η ασφάλεια και η υγεία των πλατιών λαϊκών στρωμάτων να μπει πιο πάνω από τα κέρδη των εταιρειών.
