Πριν τέσσερις μήνες τo Αφγανιστάν ήταν στο μάτι της επικαιρότητας ως η δεύτερη χώρα στην οποία έφαγε τα μούτρα της η υπερδύναμη των ΗΠΑ, μετά το Βιετνάμ.
Σήμερα είναι ξανά στην επικαιρότητα λόγω της καταστροφικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα. Ο Αφγανικός καπιταλισμός βρίσκεται πραγματικά σε ελεύθερη πτώση. Δεν είναι μόνο τα 40 χρόνια πολέμου και καταστροφής που προηγήθηκαν. Είναι και η κλιματική κρίση που προκάλεσε φέτος, τη δεύτερη μέσα σε τέσσερα χρόνια ξηρασία διαρκείας, καταστρέφοντας το 40% των αγροτικών καλλιεργειών! (στοιχεία ΟΗΕ World Food Programme WFP)[1]
Έκθεση του ΟΗΕ εκτιμά ότι η συνολική παραγωγή θα συρρικνωθεί 20%-30% μέχρι το τέλος του 2022 και χαρακτηρίζει την πτώση σοκαριστικά γρήγορη για τα οικονομικά χρονικά – ακόμα και συγκρινόμενη με την Συρία, όπου αντίστοιχη συρρίκνωση ξεδιπλώθηκε σε μια πενταετία!
Έτσι η φτωχότερη χώρα της Ασίας πάει για νέο ρεκόρ: το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα θα πέσει στα 350 δολάρια, από τα 500 το 2020, δηλ. ούτε ένα δολάριο την ημέρα![2]
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία, σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς, πως ανη κατάσταση μείνει ως έχει, τότε οι 167.000 νεκροί Αφγανοί των 20 χρόνων πολέμου και αμερικάνικης κατοχής, δεν θα ’ναι τίποτα μπροστά σε αυτούς που θα οδηγηθούν στο θάνατο από την πείνα!
Κυρώσεις… «αλληλεγγύης» στον αφγανικό λαό
Μέχρι τον Αύγουστο η αφγανική οικονομία ήταν εξαρτημένη από τη διεθνή οικονομική βοήθεια του Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, των συμμάχων του, του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, που έτσι καλλιεργούσαν το μύθο της δήθεν αναμορφωτικής παρέμβασης τους. Το 75-80% των δαπανών των ετήσιων κρατικών προϋπολογισμών του Αφγανιστάν προέρχονταν από ’κει.[3]
Μετά την επάνοδο των Ταλιμπάν, η «λυκοπαρέα» (ΗΠΑ, σύμμαχοι, διεθνείς οργανισμοί) επέβαλε οικονομικές κυρώσεις, με πρόσχημα την… «αλληλεγγύη» στον Αφγανικό λαό και για να αποδυναμωθεί το νέο καθεστώς.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι διεθνείς μελέτες το έχουν βγάλει το συμπέρασμα προ πολλού, οι οικονομικές κυρώσεις έχουν ελάχιστο ή καθόλου αντίκτυπο πάνω σε καθεστώτα, καταλήγουν μόνο να τιμωρούν τις κοινωνίες.
Μια πτυχή των κυρώσεων είναι και το πάγωμα των Αφγανικών συναλλαγματικών αποθεμάτων των 10 δισ. δολαρίων, που βρίσκονται σε διεθνείς τράπεζες. Πρακτικά αποκλείστηκε ακόμα και η ελάχιστη πιθανότητα εισαγωγής ειδών πρώτης ανάγκης (τροφές, φάρμακα κλπ), αφού λείπει το συνάλλαγμα για την πληρωμή.
Εφιαλτικές προβλέψεις διεθνών οργανισμών
Ας κάνουμε τα παραπάνω στοιχεία εικόνες της καθημερινής ζωής:
- Εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι μένουν απλήρωτοι για μήνες! Το ίδιοι και οι συνταξιούχοι.
- Στα νοσοκομεία, λόγω ελλείψεων σε αντιβιοτικά, αναλγητικά και άλλα φάρμακα, οι γιατροί δίνουν μικρότερες δόσεις στους ασθενείς για να φτάνουν για όλους! Τα ασθενοφόρα δεν έχουν καύσιμα να κινηθούν και οι διακοπές ρεύματος είναι καθημερινές! 9 από τα 37 Νοσοκομεία covid στην χώρα ήδη έκλεισαν και το ποσοστό των εμβολιασμών, ελλείψει εμβολίων, παραμένει μόλις στο 5% του πληθυσμού![4]
- Στους δρόμους της Καμπούλ και των μεγάλων πόλεων, άνθρωποι πουλάνε έξω από τα σπίτια τους τηλεοράσεις, πλυντήρια, έπιπλα κλπ, για να εξασφαλίσουν τροφή! Κάποιοι παντρεύουν τα ανήλικα κορίτσια τους γιατί δεν φτάνει το φαΐ, άλλοι πουλάνε ένα παιδί για να ταΐσουν τα υπόλοιπα!
Ο ΟΗΕ κάνει την εφιαλτική πρόβλεψη, πως χωρίς άμεσα μέτρα, τα 20 εκατ. των Αφγανών που ήδη υποσιτίζονται σήμερα (δηλαδή δεν μπορούν να έχουν φαγητό κάθε μέρα) θα μετατραπούν σε 22,8 εκατ. στην αρχή της άνοιξης που δεν θα έχουν απολύτως τίποτα να φάνε (ο πληθυσμός της χώρας είναι 38,9 εκατ.)!
3,2 εκατ. παιδιά κάτω των πέντε ετών υποφέρουν ήδη από οξεία υποσίτιση και πολλά νοσηλεύονται, αλλά μάταια, το 1 εκατ. θα πεθάνει χωρίς ειδική αγωγή, η οποία βρίσκεται σε έλλειψη! [5]
Πίσω στην παραγωγή οπίου
Κι επειδή ενός κακού μύρια έπονται, αυξήθηκε ξανά η παραγωγή οπίου στο Αφγανιστάν. Για τους αγρότες αλλά για πολλούς άνεργους των πόλεων που επιστρέφουν στα χωριά τους, η καλλιέργεια του οπίου είναι η μόνη πηγή εισοδήματος.
Σύμφωνα μάλιστα με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC), το 2021 ο τζίρος από το Αφγανικό όπιο κυμάνθηκε μεταξύ 1,8 και 2,7 δισ. δολάρια, που ισοδυναμεί με το 10% της Αφγανικής οικονομίας, ενώ η χώρα παράγει το 90% της ηρωίνης παγκόσμια και αποτελεί την μεγαλύτερη παραγωγό χασίς στον κόσμο!
Αντίστοιχα, ως μέτρο της απόλυτης απελπισίας που συνθλίβει γενιές, αυξάνονται οι χρήστες οπίου στο εσωτερικό της χώρας. Ο αριθμός τους είναι εντυπωσιακός: 2 – 2,5 εκατ. Αφγανοί κάνουν χρήση ναρκωτικών![6]
Πρόσφατα μάλιστα έγινε viral η φωτογραφία ενός άστεγου χρήστη στην Καμπούλ που έδινε ηρωίνη σε αδέσποτο σκύλο ώστε να εθιστεί και να βρίσκεται συνεχώς κοντά του, για να τον ζεσταίνει τις παγωμένες νύχτες…[7] Και δεν είναι ο μόνος.
Προσφυγικές ροές και αστάθεια
Ο λιμός και μια πιθανή οικονομική κατάρρευση του Αφγανιστάν θα προκαλούσε αλυσιδωτές συνέπειες σε όλη την περιοχή λόγω των προσφυγικών ροών που θα προκύπτανε.
Οι πρώτοι που θα βρίσκονταν αντιμέτωποι με μαζικές προσφυγικές ροές, είναι ο Πακιστανικός και ο Ιρανικός καπιταλισμός που ήδη φιλοξενούν 1,4 εκατ. και 800.000 Αφγανούς πρόσφυγες, αντίστοιχα. Και αμέσως μετά ο Τουρκικός καπιταλισμός που σήμερα φιλοξενεί 116.000 Αφγανούς και αποτελεί την κύρια πύλη προς την Ε.Ε.
Για αυτό και πιέζουν σε δύο μέτωπα. Από την μια για το άμεσο ξεπάγωμα της διεθνούς βοήθειας και για βήματα συνεννόησης με τους Ταλιμπάν.[8] Και από την άλλη για την εξασφάλιση μιας συμφωνίας με την Ε.Ε. –παρόμοιας με την Συνθήκη Ε.Ε.-Τουρκίας για τους πρόσφυγες– ώστε να βγάλουν μεν το φίδι από την τρύπα, αλλά με το αζημίωτο. Όμως δεν είναι μόνο οικονομικό το θέμα. Ο οικονομικός στραγγαλισμός του Αφγανιστάν θα προκαλούσε ένα τσουνάμι πολιτικής αστάθειας με πιθανό αποτέλεσμα την ενίσχυση του παραρτήματος του Ισλαμικού Κράτους (ΙSIS) στο Αφγανιστάν, που σήμερα αποτελεί την μόνη ορατή αντιπολίτευση στους Ταλιμπάν, καθώς και των ομοϊδεατών τους στις γειτονικές χώρες.[9]
Οι πιο διορατικοί καπιταλιστές στην περιοχή, αλλά και διεθνώς, κατανοούν πως ένας προσεταιρισμός των Ταλιμπάν, θα μπορούσε να ήταν επωφελής, τουλάχιστον ως προς την αποφυγή τριών εξαιρετικά αρνητικών για τους ίδιους προοπτικών:
- Να επαναλειφθεί το Συριακό σενάριο του 2015 της μαζικής φυγής εκατομμυρίων προσφύγων.
- Να πάρουν την σκυτάλη από τους Ταλιμπάν, σε ένα νέο γύρο βίαιων αναμετρήσεων, οι φανταμενταλιστές του ISIS.
- Να αποσταθεροποιηθεί όλη η «γειτονιά» του Αφγανιστάν.
Πολύφερνοι γαμπροί
Το καθεστώς των Ταλιμπάν από την άλλη είναι υποχρεωμένο να βρει και κάποιες ξένες πλάτες για να σταθεροποιηθεί. Στο εσωτερικό της χώρας δεν δυσκολεύτηκε ιδιαίτερα να βρει στηρίγματα στους παλιούς συνεργάτες των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.
Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Δεν μπορούν πια να κρύβονται πίσω από τη δικαιολογία για απαραίτητες θυσίες λόγω του πολέμου ενάντια στις ΗΠΑ.
Πρέπει να βρουν τρόπους επανεκκίνησης της οικονομίας και όλα δείχνουν πως θα το κάνουν με τους χειρότερους δυνατούς όρους για τους εργαζόμενους, τους αγρότες και τα λαϊκά στρώματα της χώρας, μετατρέποντας την ξανά σε πεδίο ανταγωνισμών και συγκρούσεων.
Η πρώτη που έτρεξε να καλύψει το κενό μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, είναι η Κίνα. Όχι ως ελεήμων βέβαια, αλλά ως αρπακτικό.
Το επίδικο είναι πολύ μεγάλο, καθώς το υπέδαφος του Αφγανιστάν είναι πλούσιο σε πρώτες ύλες και ορυκτά της νέας εποχής, που δεν εξορύχθηκαν ποτέ λόγω του πολέμου και η αξία τους προσεγγίζει σύμφωνα με εκτιμήσεις Δυτικών ειδικών τα 3 τρισ. δολάρια!Ειδικότερα τα αποθέματα λιθίου του Αφγανιστάν, είναι αντίστοιχα με της Βολιβίας, τα μεγαλύτερα ως τώρα γνωστά αποθέματα στον κόσμο. Ενώ νοτιανατολικά της Καμπούλ, στο Μες Αϊνάκ, βρίσκεται το μεγαλύτερο κοίτασμα χαλκού στον κόσμο. Πρόκειται για πρώτες ύλες αναγκαίες για την κατασκευή μπαταριών για ηλεκτροκίνητα οχήματα για «έξυπνα» κινητά, υπολογιστές, κοκ.[10]
Όλα από την αρχή
Αν κάτι έχει αποδειχθεί σε όλη την σύγχρονη ιστορία του Αφγανιστάν, είναι πως ούτε οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, ούτε οι ντόπιοι καπιταλιστές, ούτε οι διαφορετικές εκδοχές του Ισλαμικού Φανταμενταλισμού, μπορούν να εξασφαλίσουν τα αυτονόητα για την ζωή εκατομμυρίων Αφγανών.
Μέχρι στιγμής οι διαμαρτυρίες ενάντια στο καθεστώς των Ταλιμπάν και οι διεργασίες στην κοινωνία, παραμένουν μικρές στο μέγεθος, αλλά μεγάλες σε ηρωϊσμό. Σαν τέτοιες, είναι ενδεικτικές για πιθανές εξελίξεις στο μέλλον. Μερικές εκατοντάδες γυναίκες, παρά τον φόβο τους, έχουν κατέβει σε κινητοποιήσεις για τα δικαιώματα τους και μερικές εκατοντάδες νεολαίοι κατέβηκαν σε αρκετές πόλεις σε διαμαρτυρίες στην επέτειο της ανεξαρτησίας από τους Βρετανούς αποικιοκράτες.
Η εργατική τάξη των 8,5 εκατ. Αφγανών δεν έχει μπει ακόμα σε κίνηση, συνεχίζει να παλεύει για να μην πεθάνει από την πείνα! Αλλά δεν υπάρχει κι άλλος δρόμος.
Για να πάψει το Αφγανιστάν να είναι συνώνυμο της βαρβαρότητας, θα χρειαστεί οι πιο νέοι εργαζόμενοι να έρθουν στο προσκήνιο ως ανεξάρτητη δύναμη, να επεξεργαστούν το ταξικό, διεθνιστικό, σοσιαλιστικό και επαναστατικό τους πρόγραμμα από την αρχή, να χτίσουν Σωματεία από την αρχή, την Αριστερά των αναγκών τους από την αρχή και την ίδια την κοινωνία από την αρχή.
1 wsj.com: Severe Drought Adds to Afghanistan’s Woes, Endangering Millions as Economy Collapses
2 naftemporiki.gr: Αφγανιστάν: Πόσο στοίχισε στην οικονομία η κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν
3 tvxs.gr: Αφγανιστάν: «Κόλαση επί της Γης»
4 unsdg.un.org: Nine things you need to know about the humanitarian crisis and response in Afghanistan
5 unsdg.un.org: Nine things you need to know about the humanitarian crisis and response in Afghanistan
6 wikipedia.org: Παραγωγή οπίου στο Αφγανιστάν
7 protothema.gr: Σκηνές εξαθλίωσης στο Αφγανιστάν: Άστεγοι δίνουν ηρωίνη σε σκύλους, τους χρησιμοποιούν για να μένουν ζεστοί
8 kathimerini.gr: Το Αφγανιστάν βρίσκεται «στα πρόθυρα οικονομικής κατάρρευσης»
9 capital.gr: Το ISIS-K φαίνεται πλέον να έχει παρουσία σε όλες τις αφγανικές επαρχίες
10 kathimerini.gr: «Εισβολή» από κινεζικές εταιρείες στο Αφγανιστάν για τα ορυχεία
