Καμιά φορά δεν μπορούμε παρά να εντυπωσιαστούμε από το πώς οι ρατσιστικές απόψεις βρίσκουν χώρο να αναπτυχθούν στα πιο απίθανα σημεία, όπως μία παιδική ταινία. Και όμως, το είδαμε πριν λίγο καιρό όταν η Disney αποφάσισε να συμπεριλάβει έναν ομοφυλόφιλο χαρακτήρα στην ταινία της «Η Πεντάμορφη και το Τέρας» και προκάλεσε κύμα αντιδράσεων, ακόμα και από ηγεσίες κρατών, όπως της Ρωσίας που έκρινε την ταινία ακατάλληλη για ανηλίκους κάτω των 16 ετών και τη Μαλαισία που θέλησε να κόψει τις «ακατάλληλες» σκηνές.
Το μαύρο χρώμα στο δέρμα είναι «καταστροφή»
Το βλέπουμε πάλι σήμερα που η Disney «προκαλεί» ξανά, αφού όπως ανακοίνωσε, στη μετατροπή της ταινίας κινουμένων σχεδίων «Άριελ, η μικρή γοργόνα» σε «live action» (δηλαδή σε ταινία με ανθρώπους ηθοποιούς), τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Άριελ θα τον ενσαρκώσει η μαύρη τραγουδίστρια Χάλι Μπέιλι. Όσοι έχουν δει την ταινία της Disney, θυμούνται πως η «μικρή γοργόνα» ήταν λευκή και κοκκινομάλλα. Αυτό το γεγονός φαίνεται ότι είναι υπεραρκετό για τους ρατσιστές να αντιδράσουν με πικρία, πόνο και θυμό απέναντι στην Disney και την επιλογή της μαύρης ηθοποιού.
«Σε ευχαριστώ (Disney) που κατέστρεψες την Άριελ».
«ΌΧΙ. ΑΠΛΑ ΌΧΙ. Ευχαριστώ που κατέστρεψες την αγαπημένη μου πριγκίπισσα».
«Πραγματικά σε μισώ Disney. Ποτέ μου δεν περίμενα τίποτα από εσένα και όμως κατάφερες να με απογοητεύσεις».
Είναι μόλις κάποια δείγματα από τα όσα γράφτηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από ανθρώπους που «δεν είναι ρατσιστές αλλά…» ένιωσαν πως μία μαύρη γοργόνα αποτελεί καταστροφή και λόγο για να νιώθουν θλιμμένοι, θυμωμένοι, απογοητευμένοι.
Επιστήμη για φανταστικά πλάσματα!
Και εκεί που πιστεύεις πως η κατάσταση δεν μπορεί να γίνει χειρότερη, ανάμεσα σε όλους όσοι διαμαρτυρήθηκαν για την μαύρη Άριελ, υπήρξαν και κάποιοι που δεν έμειναν μόνο στην γκρίνια αλλά αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να… αποδείξουν επιστημονικά γιατί η Άριελ δεν μπορεί να είναι μαύρη!
Ας το πούμε μία ακόμα φορά: κάποιοι προσπαθούν να αποδείξουν επιστημονικά γιατί μία γοργόνα δεν μπορεί να είναι μαύρη!
«Ο λόγος που πιστεύω πως οι γοργόνες είναι λευκές είναι ότι ζουν τόσο βαθιά στην θάλασσα που το φως του ήλιου φτάνει με δυσκολία κι έτσι έχουν έλλειψη μελανίνης. Δεν έχει σημασία από ποιόν ωκεανό κατάγονται αφού θα μπορούσαν να είναι αποδημητικές, όπως τα ψάρια. Αλλά ίσως το σκέφτομαι υπερβολικά».
«Για αυτούς που λένε πως οι γοργόνες δεν είναι πραγματικές και άρα δεν είναι απίθανο η Άριελ να είναι μαύρη, ξέρετε τι είναι πραγματικό; Η επιστήμη.
Οι γοργόνες είναι μισές ψάρια.
Τα ψάρια ζουν στην θάλασσα.
Δεν υπάρχει φως του ήλιου βαθιά στην θάλασσα.
Οπότε οι γοργόνες δεν θα ανέπτυσσαν σκούρο χρώμα για να προστατευθούν από τον ήλιο!»
Θα μπορούσε να είναι πολύ αστείο αν δεν ήταν τραγικό το γεγονός ότι οι λέξεις «επιστήμη» και «γοργόνες» τοποθετούνται στην ίδια πρόταση έτσι ώστε ένας ρατσιστής να μπορέσει να δικαιολογήσει γιατί τον ενοχλεί που μία μαύρη ηθοποιός θα παίξει τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε ένα παιδικό παραμύθι!
Οι ηθοποιοί που δεν είναι λευκοί σπανίζουν στο Χόλιγουντ
Μπορεί λοιπόν το ρατσιστικό μίσος να πυροδοτείται με τους πιο απίθανους τρόπους, η «μικρή γοργόνα» όμως έφερε για μία ακόμα φορά στην συζήτηση και την αντίθετη οπτική, το πόσο δηλαδή ηθοποιοί που δεν είναι λευκοί συμμετέχουν και πρωταγωνιστούν στις ταινίες του Χόλιγουντ.
Σε μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το 2007 έως το 2014 με τίτλο «Η ανισότητα σε 700 δημοφιλείς ταινίες» έδειξε ότι κατά μέσο όρο το 75,2% των ομιλούντων ρόλων πήγε σε λευκούς ηθοποιούς κατά τη διάρκεια αυτών των ετών (χωρίς να περιλαμβάνεται το 2011). Ποσοστό που εξηγεί μέχρι ένα σημείο και τις αντιδράσεις για την Άριελ. Όταν η χώρα που παράγει την πλειοψηφία των ταινιών που παρακολουθούμε, παραχωρεί μόλις το 25% των ρόλων σε μαύρους, Λατίνους ή Ασιάτες ηθοποιούς, είναι αναμενόμενο οι απανταχού στον κόσμο ρατσιστές να θεωρούν δεδομένο πως οι πρωταγωνιστικοί ρόλοι ανήκουν «δικαιωματικά» σε λευκούς/ες ηθοποιούς! Πόσο μάλλον στην περίπτωση της Άριελ που η πρωτότυπη ταινία την παρουσίαζε λευκή.
Αλήθεια όμως, είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε σε μία ταινία να μην αντιστοιχεί το χρώμα του ηθοποιού στο χρώμα που θα περιμέναμε να έχει ένας ρόλος; Όχι, αυτό το φαινόμενο είναι αρκετά συνηθισμένο. Απλά συνήθως γίνεται το αντίστροφο: λευκοί παίζουν ρόλους μαύρων σαν να μην τρέχει τίποτα.
Η Ατζελίνα Τζολί έχει υποδυθεί την Μαριάν Περλ, μία μαύρη δημοσιογράφο, στην ταινία «A Mighty Heart» που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Η Ζιλιέτ Μπινός έπαιξε τον ρόλο της αδερφής ενός από τους 33 Χιλιανούς ανθρακωρύχους που είχαν παγιδευτεί κάτω από την γη για 69 ημέρες στην ταινία «The 33». Στην ταινία «The Lone Ranger» ο Τζόνι Ντεπ υποδύεται έναν Ινδιάνο, τον Τόντο. Η Ελίζαμπεθ Τέιλορ έχει παίξει την Κλεοπάτρα και πολλά ακόμα αντίστοιχα παραδείγματα αποδεικνύουν ότι εδώ και δεκαετίες οι λευκοί κυριαρχούν στις ταινίες του Χόλιγουντ, κάτι που θεωρείται «φυσιολογικό» και δεν έχει προκαλέσει ποτέ την «ανάγκη» να σκεφτεί οποιοσδήποτε «επιστημονικά» επιχειρήματα ενάντια σε αυτήν την πρακτική.
Υπάρχει όμως και η θετική πλευρά. Οι αντιδράσεις ενάντια σε μία «μαύρη γοργόνα», βρήκαν απάντηση από χιλιάδες κόσμου που δηλώνουν ότι συμφωνούν με το αυτονόητο: οι μαύροι ηθοποιοί πρέπει να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες να παίζουν ρόλους όπως και οι λευκοί. Βέβαια, ο λόγος που η Disney προχωράει σε τέτοιες συμβολικές κινήσεις, είναι για να προκαλέσει δημοσιότητα, αλλά και να «ξεπλύνει» στοιχεία από το αμαρτωλό της παρελθόν και παρόν. Η Disney είναι γνωστή για τον ακραίο αντικομμουνισμό της κατά την περίοδο του μακαρθισμού, με προσπάθεια να περάσουν αντισοβιετικά αισθήματα σε μικρά παιδιά μέσω των κόμιξ. Αλλά και για την πολιτική μη αναγνώρισης των συνδικάτων που κατέληξε στην ιστορική απεργία 5 εβδομάδων τον Μάη του ’41 με νίκη των εργαζομένων. Αλλά και σήμερα, η Disney έδινε μέχρι πρόσφατα μισθούς πείνας και είχε άθλιες συνθήκες εργασίας για τους 30.000 εργαζόμενους στη Disneyland στην Καλιφόρνια, κάτι που βελτιώθηκε ελαφρώς μετά από την οργάνωση των εργαζομένων και την απεργία πείνας που απείλησαν να κάνουν.
Υπάρχει όμως και ένας άλλος λόγος για αυτές τις κινήσεις της Disney. Προσπαθεί να «πιάσει» το κλίμα της εποχής στις ΗΠΑ.
Τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ έχουν αναπτυχθεί κινήματα για τα δικαιώματα των μαύρων, ενάντια στον σεξισμό κοκ. Αυτά τα κινήματα, που όσο ριζοσπαστικοποιούνται συνδέονται με αιτήματα για ίσα δικαιώματα στην εργασία και ίσους μισθούς και δεν θα μπορούσαν παρά να επηρεάσουν και τον τρόπο που βλέπουμε τις τέχνες. Έχει ανοίξει μια συζήτηση για ζητήματα ίσης προβολής και ίσων ευκαιριών σε γυναίκες, ΛΟΑΤ* άτομα, μαύρους και ανθρώπους που ανήκουν σε μειονότητες κλπ στον χώρο του θεάματος. Αυτό αποτελεί σημαντική εξέλιξη τόσο για τους/ις εργαζόμενους/ες στον χώρο αυτό, όσο και για τους θεατές που έχουν ανάγκη από πιο υγιή και ισορροπημένα πρότυπα στη μεγάλη -και μικρή- οθόνη.
