Της Κάτιας Κλείτσα
«Δεν καταλαβαίνω γιατί ο βιαστής είναι πιο κακός άνθρωπος από την κοπέλα που βγάζει τα βυζιά της έξω και προκαλεί. Τη βία τη ζητάει η ίδια, θέλει να τη βιάσουν»
«Πώς η ζωή θα γινόταν πιο ενδιαφέρουσα, με εκείνους τους ανέραστους, που δεν συγκινούνται μπροστά στο φαινόμενο, ή με εκείνους που το πάθος ξεχειλίζοντας τους κάνει να επιτεθούν; Και δεν είναι ωραίο πράγμα στο κάτω κάτω, βρε παιδί μου, η επίθεση; Να γευτείς αυτό που η φύση έπλασε προκλητικό, να το χαρείς;»
Τα παραπάνω αποτελούν κομμάτι δηλώσεων του ζωγράφου Κώστα Τσόκλη σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στη ΝΕΤ 10 χρόνια πριν και προβλήθηκε σε επανάληψη στις 15 Αυγούστου προκαλώντας πολλές αντιδράσεις.
Για μια ακόμα φορά, βλέπουμε να αναπαράγονται μεσαιωνικές αντιλήψεις για το θέμα του βιασμού και μάλιστα από το στόμα ενός «ανθρώπου του πνεύματος» και μάλιστα από την κρατική τηλεόραση.
Για να καταπιαστούμε με την ουσία του θέματος, ο Τσόκλης δηλώνει πως μια γυναίκα είναι υπεύθυνη για τον ίδιο της το βιασμό επειδή προκαλεί βγάζοντας έξω το στήθος της, ενώ ο ίδιος ο βιαστής είναι ωραίος τύπος, που ακολουθεί το πάθος και τα ένστικτά του και δεν καταλήγει «βαρετός» και ανέραστος». Δηλώνει λοιπόν πως μία γυναίκα, ανάλογα με την επιλογή ντυσίματος, επιλέγει κατά πόσο θα προκαλέσει τον βιασμό ή την παρενόχλησή της. Για τον κ. Τσόκλη ο βιαστής είναι κάποιος που «που ρισκάροντας την ίδια τη ζωή του, την ελευθερία του, βλέπει ένα πλάσμα σεξουαλικό και θέλει να το φιλήσει, να το αγκαλιάσει, να το σφίξει;»
Πρόκειται για αντιλήψεις βαθιά σεξιστικές και βάρβαρες! Στη ρίζα τους βρίσκεται η αντίληψη ότι οι γυναίκες είναι κατώτερες από τους άντρες και ως κατώτερες είτε θα αποτελούν τη «δούλα και νοικοκυρά» στο σπίτι ή «αντικείμενο» ικανοποίησης σεξουαλικών ορέξεων – ανεξαρτήτως αν οι ίδιες το επιθυμούν ή όχι.
Αυτές οι λογικές σε διαφορετικούς βαθμούς διαπερνούν δυστυχώς ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Το αποτέλεσμα είναι ότι στην Ελλάδα το 95% των βιασμών δεν καταγγέλλεται, καθώς οι περισσότερες γυναίκες – θύματα δεν αντέχουν να μπουν στην διαδικασία να αποδείξουν (τόσο στην κοινωνία όσο και στις αστυνομικές και δικαστικές αρχές) ότι δεν προκάλεσαν οι ίδιες το έγκλημα που διαπράχθηκε σε βάρος τους. Όσο για το 5% των βιασμών που καταγγέλλονται, από αυτούς μόλις το 7% καταλήγει σε καταδίκη του βιαστή (έκθεση η οποία δημοσιεύτηκε το 2002 από το Ελληνικό Παρατηρητήριο του Ελσίνκι και την Παγκόσμια Οργάνωση κατά των βασανιστηρίων), καθώς «απόψεις» σαν του κ. Τσόκλη τις μοιράζεται και μεγάλο μέρος των δικαστικών και αστυνομικών αρχών που στις περισσότερες των περιπτώσεων αντιμετωπίζουν το θύμα σαν θύτη ή, σαν συνένοχο που «προκάλεσε» τον βιασμό.
Σε ποια άλλη περίπτωση εγκλήματος όμως αθωώνεται ο θύτης επειδή το θύμα φαίνεται να προκαλεί; Πότε ακούσαμε να τη γλιτώνει ένας διαρρήκτης, επειδή η πόρτα του σπιτιού παραβιαζόταν εύκολα, ή επειδή ο ιδιοκτήτης του σπιτιού προκαλούσε με τα αντικείμενα που είχε στο σπίτι; Σίγουρα ούτε ο διαρρήκτης κάνει βαρετή ζωή. Αυτό σημαίνει ότι την επικροτούμε; Δεν υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά. Το κορμί μίας γυναίκας ανήκει στην ίδια και έχει κάθε δικαίωμα να το μεταχειρίζεται και να το ντύνει όπως θέλει. Όσο κοντή κι αν είναι η φούστα ή στενό το παντελόνι, αν η γυναίκα πει «όχι» στο σεξ, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τον βιαστή.
Ένα ακόμα μελανό σημείο αυτής της συνέντευξης, είναι ότι προβλήθηκε από κανάλι της κρατικής τηλεόρασης, χωρίς κανενός είδους απάντησης στις θέσεις του Τσόκλη. Αντιθέτως, η ΝΕΤ σε ανακοίνωσή της δήλωσε: «Οποιοσδήποτε ραδιοτηλεοπτικός φορέας δεν μπορεί να λογοκρίνει και να περικόψει τις απόψεις οποιουδήποτε πολίτη. Δεν μπορούμε να παρέμβουμε στην άποψη κανενός. Είναι μία προσωπική επώνυμη άποψη και αυτός που την εκφράζει έχει και την ευθύνη των λεγόμενων του». Η παρουσίαση όμως του βιασμού σαν κάτι φυσικό και ωραίο, δεν είναι «ακόμα μία άποψη» που ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράσει. Ποια εκπομπή και ποιο κανάλι θα παρουσίαζε για παράδειγμα δηλώσεις υπέρ των δολοφόνων, σε περίπτωση που το θύμα προκαλεί;
Στην συνέχεια βέβαια, και κάτω από το βάρος των πολλών αντιδράσεων που προκάλεσε η προβολή της εκπομπής, η ΝΕΤ έβγαλε και δεύτερη ανακοίνωση στην οποία ζητάει «συγγνώμη».
Η συνέντευξη του Τσόκλη τελικά, αναπαράγει στερεότυπα που θέλουν τη γυναίκα κατώτερη του άντρα και των επιθυμιών του, χωρίς κανέναν έλεγχο στο κορμί και την ζωή της. Η ευκολία των υπευθύνων της ΝΕΤ να προβάλουν αυτές τις απόψεις, είναι εξίσου προβληματική, αφού βοηθάει στην διάδοση αυτών των ιδεών. Η δικιά μας απάντηση πρέπει να είναι κοινή πάλη αντρών και γυναικών ενάντια στην ανισότητα των δύο φύλων τόσο στις προσωπικές μας σχέσεις, όσο και στον χώρο εργασίας και βέβαια πάλη για να περάσουν τα ΜΜΕ στην υπηρεσία των εργαζομένων και της κοινωνίας και όχι να είναι μέσο προβολής αντιδραστικών και μισογυνικών απόψεων, είτε αυτές προέρχονται από «διανοούμενους» είτε όχι.
