Στις 4 Οκτώβρη του 1936, στο ανατολικό Λονδίνο, πραγματοποιήθηκε ένας μεγάλος αντιφασιστικός αγώνας, ενάντια στους μελανοχίτωνες της Βρετανικής Ένωσης Φασιστών που έμεινε στην ιστορία ως η μάχη της Cable Street. Με αφορμή το γεγονός αναδημοσιεύουμε παλιότερο άρθρο του σ. Γιώργου Λυγουριώτη
Η μάχη της Cable Street, παρόλο που διήρκεσε μόνο μια μέρα, μπορεί να θεωρηθεί ως ο μεγαλύτερος αντιφασιστικός αγώνας στη Μεγάλη Βρετανία. Οι εκατοντάδες χιλιάδες Βρετανοί εργάτες και μετανάστες που βρέθηκαν στο East End του Λονδίνου, έδιναν ένα αποφασιστικό και ηρωικό αγώνα απέναντι στους μελανοχίτωνες της Βρετανικής Ένωσης Φασιστών (British Union of Fascists).
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο, όπου η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 οδήγησε στην οικονομική κατάρρευση των καπιταλιστικών χωρών, προκαλώντας μαζική ανεργία και φτώχεια για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους. Tαυτόχρονα είχαμε την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία, ενώ η Ιταλία βρισκόταν ήδη κάτω από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι για 14 χρόνια.
Βρετανικός Φασισμός
Το 1932 στη Βρετανία, ο Oswald Mosley προσπάθησε να αντιγράψει τις κινήσεις του Χίτλερ, δημιουργώντας τη Βρετανική Ένωση Φασιστών, τα μέλη της οποίας έγιναν γνωστά ως Μελανοχίτωνες.
Αρχικά εδραιώθηκαν στο δρόμο μέσω των «ομάδων περιφρούρησης» όπου εξαπέλυαν επιθέσεις σε αντιφασίστες διαδηλωτές, ενώ η γενική τους δράση ήταν η εξόντωση συνδικαλιστών, κομμουνιστών, αναρχικών και γενικά αντικαθεστωτικών.
Κομμάτια του κατεστημένου, όπως η Daily Mail και μεγάλες επιχειρήσεις, όπως η ICI και η Courtaulds, υποστήριξαν τον Mosley, ενώ ταυτόχρονα είχε και την πλήρη στήριξη του Μουσολίνι. Όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο, αλλά και σε οικονομικό, καθώς τον χρηματοδοτούσε ώστε να γίνει ο κυρίαρχος των δρόμων του Λονδίνου.
Ο Mosley προσπάθησε να χτίσει ένα κίνημα υποστήριξης, οργανώνοντας ρατσιστικές εκστρατείες και βάζοντας στο στόχαστρό του τους Εβραίους. Το 1936, υπολογίζεται ότι από τους 350.000 Εβραίους που ζούσαν στην Αγγλία, σχεδόν οι μισοί έμεναν στο East End.
Διαίρει και βασίλευε
Στην περιοχή, υπήρχε μεγάλη φτώχεια και η εργατική τάξη της περιοχής ήταν χωρισμένη σε δυο κομμάτια: στους Εβραίους, οι οποίοι εργάζονταν στο εμπόριο ρούχων και στους Ιρλανδούς λιμενεργάτες.
Έτσι η Βρετανική Ένωση Φασιστών πάτησε πάνω σ’ αυτό το διαχωρισμό, που ενισχύθηκε από τις συνθήκες που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι της περιοχής, πιστεύοντας ότι θα μπορούσε εύκολα να αξιοποιήσει τους Εβραίους ως αποδιοπομπαίους τράγους, όπως είχε κάνει ο Χίτλερ .
Ο Mosley, στηριγμένος στη χρηματοδότηση από την άρχουσα τάξη έριξε σημαντικούς πόρους στην εκστρατεία του στο East End. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η Βρετανική Ένωση Φασιστών να δημιουργήσει μια μικρή βάση στήριξης από ορισμένα κομμάτια εργαζομένων, με έδρα στην οδό Duckett Stepney, η οποία οδήγησε σε τεράστια αύξηση των ρατσιστικών επιθέσεων.
Η προπαγάνδα τους είχε άμεση επιρροή από τους Ναζί, με έντονα τα ρατσιστικά και αντισημιτικά χαρακτηριστικά. Ένας από τους ηγέτες τους, ο William Joyce, έγραφε για παράδειγμα, «οι Εβραίοι… είναι ένα απίστευτο είδος της υπο-ανθρωπότητας» και ότι «εμείς δεσμευόμαστε να απαλλαγούμε από τους Εβραίους».
4 Οκτωβρίου 1936
Έτσι, οι φασίστες κάλεσαν σε μια μεγάλη διαδήλωση επίδειξης δύναμης στις 4 Οκτωβρίου του 1936, στην Cable Street, στο Ανατολικό Λονδίνο.
Η επιλογή της ημερομηνίας δεν ήταν τυχαία, καθώς συνέπιπτε με τα γεγονότα στην Ισπανία, όπου φασιστικά στρατεύματα του Φράνκο είχαν ξεκινήσει την επίθεση στη Μαδρίτη. Ο Mosley περίμενε να πέσει γρήγορα η Μαδρίτη στα χέρια του Φράνκο και η επιτυχία της πορείας του θα ενίσχυε την άνοδο των φασιστών σε ευρωπαϊκή κλίμακα.
Στο πλάι τους είχαν και τις δυνάμεις της αστυνομίας. 6.000 αστυνομικοί ήταν έτοιμοι να ανοίξουν τον δρόμο στους φασίστες προκειμένου να πραγματοποιήσουν την πορεία μίσους.
Ο τοπικός πληθυσμός, από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκε ότι η φασιστική πορεία θα περάσει από τις γειτονίες του, ήταν αρνητικός. Το Εβραϊκό Συμβούλιο έκανε μια συλλογή υπογραφών προκειμένου να ακυρωθεί η φασιστική πορεία και μέσα σε δυο μέρες μάζεψε 100.000 υπογραφές, η κυβέρνηση όμως αρνήθηκε να την απαγορεύσει. Ο θυμός και η μαχητικότητα των κατοίκων δε βρήκε την απαιτούμενη στήριξη από αυτούς που θα έπρεπε να οργανώσουν τον αντιφασιστικό αγώνα.
Κεντρικές ηγεσίες
Το Κομμουνιστικό Κόμμα είχε μεγάλη επιρροή και απήχηση στην περιοχή του East End. Παρόλα αυτά η Ένωση Νέων Κομμουνιστών, είχε καλέσει την ίδια μέρα, πορεία σε ένδειξη αλληλεγγύης στους Ισπανούς αντιφασίστες, στην πλατεία Τραφάλγκαρ, δηλαδή χιλιόμετρα μακριά από την Cable Street.
Ο Frank Lefitte, βασικό στέλεχος του Κ.Κ. στο ανατολικό Λονδίνο δήλωσε:
«Αν ο Mosley αποφασίσει να κάνει πορεία, αφήστε τον να την κάνει. Μην επιχειρήσετε σύγκρουση».
Όσο για το Εργατικό Κόμμα, ο George Lansbury έγραψε:
«Αυτό που θέλω είναι να διατηρηθεί η ειρήνη και η τάξη και συμβουλεύω τους ανθρώπους που είναι ενάντια στο φασισμό να παραμείνουν μακριά από την πορεία».
Ενώ η Εβραϊκή ηγεσία, οργάνωσε ένα αθλητικό γεγονός, για να κρατήσει τη νεολαία μακριά από το East End.
«Αθώοι Εβραίοι που θα εμπλακούν σε τυχόν διαταραχές, θα βοηθήσουν ενεργά τον αντισημιτισμό… Μείνετε μακριά».
Τοπικά κινήματα και αγωνιστές
Όμως, παρά τις εκκλήσεις αυτές, η οργή μεγάλωνε.
Ο Joe Jacobs, γραμματέας του Κ.Κ. στην περιοχή, ζητούσε την άμεση αντιπαράθεση με τους φασίστες.
Το Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα (διάσπαση του Εργατικού Κόμματος) η βάση του Κ.Κ. και ομάδες Εβραίων ζητούσαν άμεση δράση.
250.000 κάτοικοι από τις ανατολικές γειτονιές του Λονδίνου –συμπεριλαμβανομένων των ντόπιων Εβραίων, Ιρλανδών, σοσιαλιστών και αναρχικών ομάδων– συγκεντρώθηκαν, για να σταματήσουν τη φασιστική παρέλαση, χρησιμοποιώντας το σύνθημα των αντιφασιστών της Μαδρίτης: «Δεν θα περάσουν!».
Οι εκατοντάδες χιλιάδες αποφασισμένοι άνθρωποι της εργατικής τάξης, που στάθηκαν απέναντι στους φασίστες και την αστυνομία, μπλόκαραν όλες τις εισόδους για το East End. Έστησαν οδοφράγματα, χρησιμοποίησαν πέτρες, ξύλα και καρεκλοπόδαρα για να αμυνθούν, ενώ γυναίκες πετάγανε από τα μπαλκόνια γλάστρες, σκουπίδια και καυτό νερό στις δυνάμεις της αστυνομίας.
Η αστυνομία θα σχηματίσει προστατευτικό κλοιό για να προστατεύσει τον Mosley και τους Μελανοχίτωνες του. Οι συγκρούσεις κλιμακώθηκαν μέχρι που οι φασίστες και οι 6.000 αστυνομικοί που τους συνόδευαν αποκλείστηκαν και αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω. Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν μέχρι να φύγουν οι Μελανοχίτωνες προς το Hyde Park.
Ο ίδιος ο Mosley φυγαδεύτηκε με αυτοκίνητο μετά από συντονισμένες επιθέσεις έφιππων αστυνομικών ώστε να διαλυθεί το πλήθος τριγύρω.
Αποτέλεσμα της μάχης ήταν 150 συλλήψεις και 175 τραυματίες, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών.
Πολλοί από τους συλληφθέντες διαδηλωτές ανέφεραν τη σκληρή μεταχείριση στα χέρια της αστυνομίας. Οι περισσότεροι κατηγορήθηκαν για απλή παρεμπόδιση της αστυνομίας, αλλά αρκετοί απ’ αυτούς κρίθηκαν ένοχοι για συμπλοκή και καταδικάστηκαν σε 3 μήνες καταναγκαστικής εργασίας.
To τέλος του Mosley
Η αντιφασιστική νίκη ήταν ένα μεγάλο πλήγμα για τις γραμμές των φασιστών. Στις τοπικές εκλογές του Μαρτίου του 1936, ο Mosley δεν κατάφερε να εκλέξει ούτε ένα σύμβουλο.
Ο Μουσολίνι απέσυρε την υποστήριξη του και χωρίς αυτήν η Βρετανική Ένωση Φασιστών άρχισε να καταρρέει. Λόγω της στήριξης του Mosley στον Χίτλερ, με την έναρξη του Β Παγκόσμιου Πολέμου, η Βρετανική Ένωση Φασιστών έχασε κάθε λαϊκό έρεισμα και διαλύθηκε το 1940.
Η μάχη της Cable Street αποκαλύπτει τον ρόλο του Εργατικού Κόμματος αλλά και Κομμουνιστικού Κόμματος.
Το χάσμα μεταξύ της ηγεσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος και της βάσης του, συνδέεται με την πολιτική του Στάλιν και των «Λαϊκών Μετώπων» (συνεργασία με κόμματα της άρχουσας τάξης για την αντιμετώπιση, δήθεν, του φασισμού). Και η σήψη του Κ.Κ. φάνηκε από τη διαγραφή του τοπικού γραμματέα του Κ.Κ. Joe Jacobs.
Από την άλλη, η μάχη της Cable Street μας δείχνει πως οι ενωτικές, μαζικές αντιφασιστικές δράσεις μπορούν να βάλουν φρένο στην άνοδο του φασισμού. Μετά από αυτή τη νίκη το αντιφασιστικό κίνημα οργανώθηκε σε καλύτερη βάση και ανέπτυξε σημαντικές εκστρατείες ενάντια στη ρατσιστική προπαγάνδα και τις προσπάθειες ανασυγκρότησης των φασιστών.
