Ιωάννα Μυλοπούλου
Δε θα έκανα ποτέ διαφήμιση με μια ομοφυλόφιλη οικογένεια. Όχι επειδή δεν τους σέβομαι, αλλά επειδή δε βλέπω τα πράγματα όπως αυτοί. Η δική μου εικόνα για την οικογένεια είναι μια κλασική οικογένεια, με τη γυναίκα να έχει κεντρική θέση.
Αυτή ήταν η απάντηση του ιταλού Guido Barilla, διευθυντή της ομώνυμης εταιρίας ζυμαρικών, όταν ρωτήθηκε αν θα συμπεριλάμβανε σε διαφήμιση της φίρμας του κάποιο ομόφυλο ζευγάρι, μια δήλωση που ήρθε να προστεθεί στον μακρύ κατάλογο της ρητορικής του μίσους που διακινείται σε κάθε γωνιά του πλανήτη, σε βάρος των ομοφυλόφιλων ατόμων.
Οι αντιδράσεις από την LGBT* κοινότητα ήταν μεγάλες και περιλάμβαναν από επιχειρήματα υπέρ της ισότητας, μέχρι ατυχή επιχειρήματα που αντιπαρέθεταν τη μεγάλη συνεισφορά των ομόφυλων οικογενειών στην αρένα της αγοράς της κατανάλωσης (http://www.forbes.com/sites/lauraheller/2013/09/28/barilla-earns-gay-boycott-learns-taking-sides-is-bad-for-business/) λες και το αίτημα για ισότιμη μεταχείριση και άρση των ρατσιστικών διακρίσεων σε βάρος ανθρώπων αποκτά λογική, μόνο εφόσον αυτοί προσφέρουν τα δέοντα στην κοινωνία του καπιταλισμού. Το τελευταίο πρέπει να ήταν και το επιχείρημα που έπεισε τελικά τον Barilla να ζητήσει δημοσίως συγγνώμη από την LGBT κοινότητα για την απερίσκεπτη δήλωσή του, σκεπτόμενος πιθανόν την ενδεχόμενη πτώση των πωλήσεών του απ’ το μποϊκοτάζ των ομοφυλόφιλων καταναλωτών και των συμμάχων τους.
Λόγια σαν αυτά του Guido Barilla, όσο κι αν παρουσιάζονται ως ακίνδυνα, έχουν δυστυχώς τεράστιο αντίκτυπο στην ακεραιότητα ανθρώπινων ζωών. Όταν μέσα στα υπόλοιπα ο ίδιος ανέφερε πως «καθένας έχει δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει, χωρίς να ενοχλεί τους υπόλοιπους γύρω του», προσπάθησε ύστατα να πείσει τους καταναλωτές του για την ανεκτικότητά του. Όσο όμως κι αν μια τέτοια δήλωση παρουσιάζεται σαν μία άδολη τοποθέτηση προσωπικής προτίμησης, στην πραγματικότητα έχει την επικίνδυνη δύναμη να διαμορφώνει πρότυπα και ερμηνείες, που όχι μόνο παραγκωνίζουν τα άτομα διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού, αλλά νομιμοποιούν και ενισχύουν τις εκατοντάδες θλιβερές στατιστικές για περιστατικά σωματικής και λεκτικής βίας σε βάρος τους. Γιατί όταν άνθρωποι σαν τον Barilla, αποφασίζουν με τις δηλώσεις τους να περιγράψουν την «τυπική» γι’ αυτούς εικόνα της οικογένειας, στην πραγματικότητα αφήνουν όλους όσους δεν ανήκουν σε αυτήν την «φυσιολογική» εικόνα στο περιθώριο, εκεί που οι όποιες διακρίσεις σε βάρος τους, θα παραμείνουν ατιμώρητες ή χειρότερα, δικαιολογημένες.
Ο Γκουίντο Barilla, ως δημόσιο πρόσωπο του τομέα των επιχειρήσεων, ανήκει σ’ ένα φάσμα φορέων που, συνειδητά ή μη, έχουν την ισχύ να διαμορφώνουν άρρητα, ένα σύστημα πεποιθήσεων και εικόνων. Οι επιχειρήσεις, είτε μέσα από τα σλόγκαν τους είτε μέσα από τις διαφημίσεις, μπορούν και δημιουργούν τις αναπαραστάσεις εκείνες που είναι αποδεκτές και, πολύ περισσότερο, επιθυμητές κοινωνικά. Δεν είναι λίγες οι φορές που διαφημιστικές καμπάνιες έχουν γίνει αντικείμενο σφοδρών αντιδράσεων από φεμινιστικά και αντι-ομοφοβικά κινήματα, για τις στερεοτυπικές, σεξιστικές και ομοφοβικές αναπαραστάσεις που προωθούν. Σε μια κοινωνία που οι προσλαμβάνουσες του κόσμου περνούν ως επί τω πλείστον, μέσα από τη ρητορική και τις αναπαραστάσεις των φορέων των επιχειρήσεων, είναι αυτές οι αναπαραστάσεις που, έμμεσα και αθόρυβα, διατηρούν τις στερεοτυπικές παραστάσεις, ενισχύουν τις διακρίσεις σε βάρος των μειονοτήτων και εκτρέφουν υπόγεια, τη λογική του φασισμού.
Η απάντηση σε αυτήν τη ρητορική δεν μπορεί να είναι τα επιχειρήματα που υπογραμμίζουν την καταναλωτική ισχύ των ομοφυλοφίλων, ως αντάλλαγμα για την ισότιμη μεταχείρισή τους. Δε ζητάμε την εξάλειψη των διακρίσεων με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό, αντικαθιστώντας τις με διακρίσεις με βάση την οικονομική και ταξική δυνατότητα. Κι αυτό, γιατί δεν πρέπει να απαντάμε με τα ίδια ακριβώς μέσα με τα οποία διαπράττεται στο σύνολό της, η καταπίεση των αδυνάτων.
Η απάντηση σε τέτοιες δηλώσεις που χωρίζουν τους ανθρώπους αυθαίρετα σε κανονικούς και μη κανονικούς, σε φυσιολογικούς και μη και, συνακόλουθα, σε ανθρώπους που δικαιούνται προνόμια και σε αυτούς που δε δικαιούνται, είναι η εξάλειψη της λογικής των διακρίσεων, με βάση οποιοδήποτε διακριτικό. Είναι η δημιουργία εναλλακτικών παραστάσεων, που θα προωθούν την αποδοχή και την ισότιμη μεταχείριση των ομοφυλόφιλων και τρανς ατόμων. Είναι η άμεση απάντηση, μέσα από μαζικές κινητοποιήσεις, σε κάθε παρόμοια ρητορική διακίνησης πρακτικών διάκρισης. Είναι η σύμπραξη του αντι-ομοφοβικού κινήματος με το συνολικότερο αντι-φασιστικό. Είναι η συνειδητοποίηση πως ο φασισμός έχει βαθιές ρίζες, που ενυπάρχουν περισσότερο απ’ όλα σαν λογική, στη λογική της κατασκευής εξιλαστήριων θυμάτων, με το αυθαίρετο κριτήριο την παρέκκλισή τους από την εκάστοτε κυρίαρχη νόρμα. Η απάντηση πρέπει να είναι η διαρκής συμμετοχή σε αντι-φασιστικές αγωνιστικές κινήσεις, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ισχυρό, αντι-φασιστικό μέτωπο, ικανό να πολεμήσει τις ρητορικές μίσους και τις εξουσιαστικές πολιτικές διάκρισης που αυτές εκτρέφουν.
