Ήταν ένα απόγευμα του Μάη του 1958. Ο Σάββας Μένοικος επέστρεφε από τη δουλειά του στο χωριό του, τις Γούφες, με το ποδήλατο του, έχοντας περάσει από το Λευκόνοικο, το μεγαλοχώρι της περιοχής. Τους είδε να τον περιμένουν στην άκρη του δρόμου. Ήταν 6 και μασκοφορεμένοι.
Αυτοί ήταν τα ηγετικά στελέχη της ΕΟΚΑ στην περιοχή. Αυτός στην Αριστερά, μέλος του ΑΚΕΛ, συνδικαλιστής στην αριστερή εργατική ομοσπονδία ΠΕΟ. Έκανε μια σκληρή δουλειά στις κατασκευές δρόμων, δουλεύοντας με το κατράμι, αναπνέοντας καθημερινά τις δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις και γυρνώντας σπίτι βρώμικος και κατάμαυρος,. Ήταν φίλος με τους Τουρκοκύπριους που έμεναν τότε μαζί με τους Ελληνοκύπριους σε μεικτά χωριά.
Ήταν περίπου 100 μέτρα από τους «πατριώτες» της ΕΟΚΑ. Έκανε μία στάση για να καπνίσει το τελευταίο του τσιγάρο. Πιθανά να προβληματιζόταν αν θα προχωρούσε ή αν θα έφευγε. Που να πάει όμως; Αυτός ήταν με ποδήλατο, αυτοί με αυτοκίνητο. Αυτοί ήταν ένοπλοι, αυτός άοπλος. Δεν υπήρχε τρόπος να ξεφύγει. Τον είχαν προειδοποιήσει εξάλλου πολλές φορές. Την προηγούμενη βδομάδα είχαν σκοτώσει τον σκύλο του, έχοντας λιώσει το κεφάλι του με μια μεγάλη πέτρα.
***
Αφού έκανε το τσιγάρο του ο Μένοικος προχώρησε. Τον λιώσανε στο ξύλο. Αιμόφυρτο τον μεταφέρανε στην εκκλησιά του Λευκόνοικου. Τον δέσανε σε ένα μεγάλο ευκάλυπτο έξω από τον περίβολο. Οι καμπάνες της εκκλησιάς άρχισαν να χτυπούν. Το χωριό έπρεπε να έρθει για να ξεπαστρέψει τον «προδότη». Μπροστά, ο παπάς του χωριού. Δίπλα του ο δάσκαλος.
Την εκτέλεση του «προδότη» Μένοικου θα αναλάμβαναν να φέρουν σε πέρας οι μαθητές του Δημοτικού και του Γυμνασίου του χωριού! Τους είχε κινητοποιήσει και οργανώσει ο δάσκαλος, μαζί με την υπόλοιπη ηγεσία της ΕΟΚΑ!
Η μέθοδος εκτέλεσης ήταν ο λιθοβολισμός!
Οι «αγωνιστές» της ΕΟΚΑ είχαν ήδη μαζέψει ένα «βουνό» από πέτρες για να διευκολύνουν το έργο των νεαρών – στο όνομα της πατρίδας και «του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος»…
Οι «πατριώτες» συνέχιζαν να φοράνε τις κουκούλες τους…
Όταν άρχισαν να πέφτουν οι πρώτες πέτρες ο Μένοικος φώναξε σ’ αυτούς που κρυβόντουσαν πίσω από τις μάσκες και μετατρέπανε μικρούς μαθητές του Δημοτικού σε δολοφόνους, «εσείς είσαστε οι προδότες»… «είσαστε δειλοί».
Τον φίμωσαν για να μη μιλά…
200 με 300 άτομα, σύμφωνα με τις μετέπειτα μαρτυρίες των συγχωριανών, έλαβαν μέρος στην εκτέλεση! Φρενιασμένοι μαθητές του Δημοτικού και του Γυμνασίου έχοντας «μεθύσει» από το αίμα που έτρεχε, από τους μορφασμούς από τον πόνο, από τα σπασμένα κόκκαλα και από την συνεχή ενθάρρυνση των «ηγετών», συνέχιζαν μέχρι το τέλος, μέχρι που το σώμα του Μένοικου ήταν πια άψυχο.
Σταμάτησαν μόνο όταν έφτασε η γυναίκα του Μένοικου κι έπεσε πάνω στο άψυχο σώμα. «Φύγε, θα σε σκοτώσουμε κι εσένα» φώναξαν οι μασκοφόροι «αγωνιστές». «Σκοτώστε με» τους απάντησε! Δεν το αποτόλμησαν, έκαναν πίσω.
***
Το βιβλίο του Χρήστου Αχνιώτη «Οι Δειλοί» περιγράφει με ανατριχιαστική λεπτομέρεια τις τελευταίες μέρες και την εκτέλεση του Σάββα Μένοικου!
Πρόκειται για μια σημαντική συμβολή στην προσπάθεια να αποκατασταθεί η αλήθεια, να γραφτεί η πραγματική ιστορία εκείνης της εποχής στην Κύπρο, αλλά και των δεκαετιών που ακολούθησαν. Ο Χρήστος Αχνιώτης αφιέρωσε πολύ χρόνο στη μελέτη του υλικού που αφορούσε τη δολοφονία του Σάββα Μένοικου. Ακόμα σημαντικότερο, η δουλειά που έκανε είναι στηριγμένη σε δεκάδες συνεντεύξεις και μαρτυρίες από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα.
Τα εγκλήματα της ΕΟΚΑ (και της Α’ και της Β’) καλύπτει μια φοβερή «συνομωσία σιωπής» στην Κύπρο. Σύμφωνα με την κυρίαρχη άποψη δεν συμφέρει στην «εθνική υπόθεση» να αποκαλυφθεί η αλήθεια. Μετά, πώς να υποστηρίζει κανείς πως οι Τούρκοι είναι οι βάρβαροι…
Η Ελληνοκυπριακή άρχουσα τάξη δεν πρόκειται ποτέ να πει την πραγματική αλήθεια. Μόνο η Αριστερά, ειδικά η Αριστερά που δεν έχει σταλινικές ή εθνικιστικές παρωπίδες, μπορεί να αποκαταστήσει την αλήθεια. Συμβολές όπως αυτές του Χρήστου Αχνιώτη είναι καίριας σημασίας σ’ αυτή την προσπάθεια.
***
Η ΕΟΚΑ κήρυξε τον αγώνα για την απελευθέρωση από τους Άγγλους και γι’ αυτό την περίοδο 1955 – 1960 έχαιρε τεράστιας εκτίμησης μέσα στον Ελληνοκυπριακό πληθυσμό. Η εικόνα για την ΕΟΚΑ και την ηγεσία της άλλαξε άρδην στα χρόνια και τις δεκαετίες που ακολούθησαν, όταν αποκαλύφθηκε το που οδηγούσαν οι πολιτικές της ΕΟΚΑ: στις δολοφονίες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων προοδευτικών και στο πραξικόπημα της 15ης Ιούλη του 1974, που άνοιξε τις πόρτες στην Τουρκία, σαν εγγυήτρια δύναμη, να προχωρήσει στην εισβολή της 20ης Ιούλη και την κατάληψη σχεδόν του 40% των κυπριακών εδαφών.
Η ΕΟΚΑ είχε αρχηγό τον Γεώργιο Γρίβα (μεγαλωμένο στο Τρίκωμο, ένα ακόμα χωριό κοντά στο Λευκόνοικο, στην επαρχία Αμμοχώστου) γιο «πλούσιου έμπορα δημητριακών και τοκογλύφου» (σύμφωνα με τον φιλο-Ναζιστή ιστορικό Χάιντς Ρίχτερ). Ο Γρίβας είναι γνωστός για τη δράση του στην Ελλάδα τον καιρό της κατοχής και του εμφυλίου όντας επικεφαλής της οργάνωσης «Χ».
Τα μέλη της ΕΟΚΑ έμπαιναν στην οργάνωση έχοντας πάρει όρκο πίστης στον αρχηγό και στο ιερό του αγώνα ο οποίος είχε τρεις πτυχές: Ένωση με την Ελλάδα,[1] εξόντωση των Κομμουνιστών και εξόντωση των Τουρκοκυπρίων.
Με την «ανεξαρτησία» του 1960 η ΕΟΚΑ γίνεται το «βαθύ» κυπριακό κράτος. Από το ’63 και μετά ξεκινούν οι διακοινοτικές συγκρούσεις και ο σταδιακός διαχωρισμός των δυο κοινοτήτων. Το ’67 ο Γρίβας μπαίνει με τεθωρακισμένα οχήματα στο τουρκοκυπριακό χωριό Κοφίνου και το ισοπεδώνει σκοτώνοντας όποιο Τουρκοκύπριο βρίσκει μπροστά του. Μετά από το έγκλημα και τις διαστάσεις που πήρε διεθνώς αναγκάζεται να γυρίσει στην Ελλάδα, στην προστασία της Χούντας. Αλλά το 1971 επιστρέφει ξανά στην Κύπρο για να ολοκληρώσει το έργο του. Δημιουργεί την ΕΟΚΑ Β’ η οποία οργανώνει μαζί με τμήματα του στρατού το πραξικόπημα της 15ης Ιούλη, που άνοιξε τις πόρτες στην τουρκική εισβολή στις 20 του ίδιου μήνα.
***
Τα ονόματα των δολοφόνων του Σάββα Μένοικου είναι γνωστά! Ποτέ δεν συνελήφθη κανένας!
Πολλοί απ’ αυτούς στη συνέχεια έκαναν σφαγές αμάχων στις συγκρούσεις ανάμεσα στις δύο κοινότητες και στον πόλεμο του ’74! Και πάλι, ποτέ δεν συνελήφθη κανένας!
O Σάββας Μένοικος
Ο Μένοικος ήταν μόνο ένα από τα θύματα του Γρίβα και της ΕΟΚΑ. Στο βιβλίο αναφέρεται ότι ο συνολικός αριθμός των εκτελεσμένων Ελληνοκυπρίων από την ΕΟΚΑ την περίοδο 1955-1959 έφτασε τους 210. Αυτό αφορά την πρώτη ΕΟΚΑ, της περιόδου 1955-1959.
Οι εκτελεστές του Μένοικου, στην πλειοψηφία τους, ακολούθησαν τον αρχηγό τους, Γρίβα, και στη δεύτερη φάση της καταστροφικής/εγκληματικής/παρανοϊκής του διαδρομής. Αφού έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στο να γίνει το πραξικόπημα του 1974 (κι αφού εκτέλεσαν ξανά Ελληνοκύπριους αριστερούς, σε αριθμούς που δεν είναι γνωστοί γιατί «καλύπτονται» από τους νεκρούς του πολέμου) όταν τα τουρκικά στρατεύματα μπήκαν στο νησί ξέσπασαν πάνω στον άμαχο πληθυσμό των Τ/κυπρίων.
Στα τουρκοκυπριακά χωριά γύρω από το Λευκόνοικο (Σανταλάρη, Μάραθα, Αλόα) αιχμαλώτισαν όλους τους κατοίκους και μετά τους εκτέλεσαν: άνδρες, γυναίκες, γέρους και παιδιά! Υπερηφανευόντουσαν ότι εκτέλεσαν εν ψυχρώ άμαχους πολίτες και αγάλλονταν όταν περιγράφανε πώς τα θύματά τους «σπαρταρούσαν» καθώς τους εκτελούσαν. Τα μικρά παιδιά των Τ/κυπρίων τα έριξαν σε ομαδικούς τάφους αφού πρώτα τα αποκεφάλισαν!
Λιθοβολισμοί και αποκεφαλισμοί! Όχι, δεν αναφερόμαστε στο Ισλαμικό Κράτος! Στην ΕΟΚΑ αναφερόμαστε, την Α’ και την Β’!
***
Η αστυνομία των Άγγλων αποικιοκρατών, «δεν μπόρεσε» ποτέ, υποτίθεται, να ξεδιαλύνει τη δολοφονία του Μένοικου. Οι μάρτυρες ήταν εκατοντάδες η εκτέλεση έγινε δημόσια, εφημερίδες της εποχής, ιδιαίτερα η Χαραυγή του ΑΚΕΛ, είχαν εκτενή ρεπορτάζ με φωτογραφίες του νεκρού Μένοικου, αλλά η αστυνομία των αποικιοκρατών δεν μπόρεσε να βρει ενόχους![2]
Κανένα από αυτά τα εγκλήματα είτε της ΕΟΚΑ Α’ είτε της ΕΟΚΑ Β’ δεν εξιχνιάστηκε ποτέ! Όλα είναι καλυμμένα κάτω από το περιβόητο «εθνικό συμφέρον»… Έτσι οι δολοφόνοι κυκλοφορούσαν και κυκλοφορούν, όσοι ζούνε ακόμα, ελεύθεροι. Κάποιοι απ’ αυτούς εκλέχτηκαν και στη βουλή! Κανείς δεν τους άγγιξε ποτέ!
***
Κάποιοι από τους δολοφόνους του Μένοικου και των μικρών Τ/κυπριόπουλων στο τρίγωνο Λευκόνοικο, Αλόα, Σανδαλάρης, Μάραθα, δεν μετάνιωσαν ποτέ – συνεχίζουν να είναι αμετανόητα υπερήφανοι αποκτηνωμένοι εγκληματίες που «ακόμα και τώρα, στην υπερήλικη ζωή τους, τους διαπερνά μια άγρια ικανοποίηση όταν αναστοχάζονται το ένδοξο παρελθόν…».[3]
Κάποιοι άλλοι συγκλονίστηκαν από τις μετέπειτα εξελίξεις και άλλαξαν απόψεις. Ένας από αυτούς είναι ο Ε., στον οποίο αναφέρεται το βιβλίο του Χρήστου Αχνιώτη, ο οποίος είχε ενεργό ρόλο στην εκτέλεση του Μένοικου (και όχι μόνο!)! Οι εγκληματικές πολιτικές της οργάνωσής του, στο όνομα του «εθνικού αγώνα» οδήγησαν στο 1974. Τότε, πρόσφυγας πια, ένοιωσε τι σημαίνει πόλεμος, καταστροφή, νεκροί, διχοτόμηση, χαμένη πατρίδα, φτώχεια. Αυτό ήταν όμως το «μικρότερο κακό» γι’ αυτόν. Οι «πατριώτες» της απέναντι πλευράς, αυτοί των οποίων τα μικρά παιδιά κάποιοι από την παρέα του Ε. αποκεφαλίσανε 15 περίπου χρόνια πριν, οι αντίστοιχοι «πατριώτες»-εθνικιστές-ακροδεξιοί Τ/κύπριοι και Τούρκοι, πρόλαβαν την κόρη του προτού καταφέρει να διαφύγει στη νότια Κύπρο τις μέρες του πολέμου του 1974. Τη φίμωσαν, τη βιάσανε μαζικά και μετά τη σκότωσαν…
***
Η πρόσφατη ιστορία της Κύπρου αποτελεί μια ακόμα ιστορική απόδειξη για το που οδηγεί ο εθνικισμός και πώς αποκτηνώνει τις ψυχές των ανθρώπων, εκατέρωθεν των αντιμαχόμενων πλευρών. Σήμερα οι εθνικιστές και οι φασίστες σηκώνουν ξανά κεφάλι – και στην Κύπρο και στην Ελλάδα και σε πολλά άλλα μέρη.
Η γνώση της ιστορίας είναι ο όρος για μην επαναλαμβάνονται τα εγκλήματα και οι καταστροφές του παρελθόντος. Αυτό είναι κάτι που οι εθνικιστές και οι φασίστες αλλά ακόμα και η «κοσμοπολίτικη» άρχουσα τάξη, κρύβουν με επιμέλεια. Η αποκατάσταση της αλήθειας και της πραγματικής ιστορίας είναι έργο του εργατικού κινήματος και μόνο του εργατικού κινήματος, στο βαθμό που έχει αποτινάξει από πάνω του τις εθνικές αυταπάτες και κάθε ίχνος εθνικισμού.
