Διαβάστε παρακάτω συνέντευξη με τον Michael Bouchez, μέλους των «Actief Left Students», φοιτητικού σχήματος της PSL/LSP, (αδελφής οργάνωσης του «Ξ» στο Βέλγιο)
- Michael το τελευταίο διάστημα οι μαθητές στο Βέλγιο οργανώνουν αποχές από τα μαθήματα και διαδηλώσεις με θέμα την κλιματική αλλαγή. Πως εξηγείς αυτό το ενδιαφέρον της νεολαίας;
Νομίζω ότι ο καθοριστικός παράγοντας είναι η αίσθηση ότι το μέλλον μας βρίσκεται σε κίνδυνο και την ίδια ώρα οι πολιτικοί δεν παίρνουν κανένα σοβαρό μέτρο. Κάθε χρόνο ακούμε νέα ανησυχητικά στοιχεία από τους επιστήμονες. Ανάμεσα στους μαθητές υπάρχει μια γενική αίσθηση επείγοντος, η αίσθηση ότι πρέπει να αναλάβουν δράση. Η αίσθηση αυτή αντανακλάται και σε κάποια από τα συνθήματα που χρησιμοποιούν: «Τι νόημα έχει το σχολείο αν δεν έχουμε μέλλον;».
Εδώ και χρόνια ακούμε πως «είμαστε όλοι υπεύθυνοι» και πως «όλοι πρέπει να καταβάλουμε προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής». Είναι όμως πλέον φανερό, ότι αυτές οι παροτρύνσεις δεν οδήγησαν πουθενά, αντίθετα, τράβηξαν την προσοχή μακριά από τους πραγματικούς υπεύθυνους για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή (COP21) στο Παρίσι το 2015, παρουσιάστηκε από τα μέσα ενημέρωσης και τους πολιτικούς σαν ένα σημαντικό βήμα, ενώ στην πραγματικότητα ήταν άλλη μια αποτυχία του καπιταλιστικού συστήματος. Η ανακοίνωση της «Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή» (IPCC) τον Οκτώβρη του 2018, που αναφέρει ότι απομένουν μόλις 12 χρόνια για την αντιμετώπιση της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη, οδήγησε σε μεγάλο βαθμό στην κατάρρευση του μύθου της συμφωνίας του 2015 στο Παρίσι. Η νεολαία είναι αγανακτισμένη με τους πολιτικούς, που ενώ μιλάνε πολύ, δεν κάνουν κανένα σοβαρό βήμα για τη σωτηρία του μέλλοντος μας. Δεν είναι επομένως να απορεί κανείς, που πολλά από τα συνθήματα των μαθητών στρέφονται συγκεκριμένα ενάντια στους εκπροσώπους του συστήματος.
Μια μέρα πριν την τελευταία Σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα (COP24) στις 2 Δεκέμβρη, διοργανώθηκε μια πολύ μαζική διαδήλωση στις Βρυξέλλες, με τίτλο «Εξεγερθείτε για το κλίμα». Η τεράστια αυτή διαδήλωση, που καλέστηκε από περιβαλλοντικές οργανώσεις, έφτασε τον αριθμό των 100.000 συμμετεχόντων όλων των ηλικιών, από μαθητές και εργαζόμενους, μέχρι συνταξιούχους. Την επομένη, η ομοσπονδιακή Υπουργός Περιβάλλοντος, πήρε το ιδιωτικό της τζετ και πήγε στην Πολωνία, όπου θα γινόταν η Σύνοδος. Είπε ότι θα εκπροσωπούσε τους Βέλγους διαδηλωτές για το κλίμα! Με απίστευτο κυνισμό, ψήφισε ενάντια στη «Συμμαχία Υψηλών Στόχων» που προτάθηκε στη Σύνοδο. Παρά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη συνθήκη δεν αποτελεί λύση στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, το γεγονός ότι η υπουργός την καταψήφισε προκάλεσε ακόμη πιο οργισμένες αντιδράσεις. Από το Γενάρη ξεκίνησαν οι αποχές από τα μαθήματα, για τις οποίες η στάση της Υπουργού έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Το κλίμα που επικρατεί πλέον ανάμεσα στη νεολαία, συνοψίζεται στη φράση «Αν δεν κάνετε τίποτα εσείς, θα κάνουμε εμείς».
- Τι πυροδότησε την έναρξη του κινήματος στο Βέλγιο;
Στις 5 Γενάρη, δύο μαθητές 17 και 19 χρονών ανακοίνωσαν ότι σχεδιάζουν αποχές από τα μαθήματα για την κλιματική αλλαγή κάθε Πέμπτη, ακολουθώντας το παράδειγμα της Γκρέτα Τούνμπεργκ στη Σουηδία, που είχε ξεκινήσει να κάνει το ίδιο αρκετούς μήνες πριν. Ανακοίνωσαν επίσης ότι θα διαδήλωναν στην πρωτεύουσα με ακόμη 20 μαθητές από το σχολείο τους. Η ιδέα εξαπλώθηκε σαν φωτιά σε ξερόχορτα. Η πρωτοβουλία τους αγκαλιάστηκε πλατιά από τη νεολαία. Το σχετικό event στο Facebook εκτοξεύτηκε μέσα σε λίγες μέρες. Για την ακρίβεια, η πρώτη διαδήλωση των 2.000 νεολαίων οργανώθηκε μόλις μέσα σε τρεις μέρες.
Από τότε και στο εξής, το κάλεσμα για διαδηλώσεις κάθε Πέμπτη επεκτάθηκε πλατιά. Δημιουργήθηκε η πλατφόρμα «Νεολαία για το Κλίμα», η οποία δέχεται βοήθεια από οργανώσεις όπως η Greenpeace στα πρακτικά θέματα της διοργάνωσης των διαδηλώσεων. Κάθε εβδομάδα, τα τρένα γεμίζουν μαζικά με μαθητές, με χειροποίητα πανό και πλακάτ. Η διάθεση είναι μαχητική και αποφασιστική. Τη δεύτερη εβδομάδα, οι διαδηλωτές έγιναν 15.000, ενώ την τρίτη έφτασαν τις 35.000. Την Κυριακή 27 Γενάρη είχαμε μια νέα πανεθνική κινητοποίηση με 100.000 διαδηλωτές.
- Ποια είναι τα αιτήματα των μαθητών;
Τα βασικά αιτήματα είναι «πάρτε μέτρα τώρα» και «πάρτε μέτρα που να είναι σοβαρά και αποτελεσματικά». Η βασική ιδέα είναι να ασκηθεί πίεση στην κυβέρνηση και τους υπουργούς, προκειμένου να δράσουν. Τα συνθήματα που γράφουν τα παιδιά στα χειροποίητα πλακάτ τους, είναι επίσης ενδεικτικά της διάθεσης: «Χωρίς φύση δεν υπάρχει μέλλον» και «Δεν υπάρχει δεύτερος πλανήτης».
Το πιο εντυπωσιακό, είναι ότι από τα συνθήματα λείπουν σχεδόν οι εκκλήσεις για ατομική δράση για τον περιορισμό των αερίων του θερμοκηπίου. Και αυτό γίνεται παρά το γεγονός ότι αυτή η γενιά έχει μεγαλώσει με τη νεοφιλελεύθερη προσέγγιση που προσπαθεί να περάσει την ευθύνη στον ίδιο τον κόσμο, στους καταναλωτές. Από την αρχή υπήρχε η κατανόηση ότι κάτι πρέπει να γίνει σε σχέση με τους μεγάλους ρυπαντές, όπως για παράδειγμα τις 300 βελγικές επιχειρήσεις που εκπέμπουν το 40% των αερίων του θερμοκηπίου στη χώρα. Υπήρχαν για παράδειγμα συνθήματα που έλεγαν: «ποιο πράσινο σας αρέσει;» (δίπλα σε ένα ζωγραφισμένο δολάριο και ένα ζωγραφισμένο δέντρο) ή «να αλλάξουμε το σύστημα, όχι το κλίμα».
Πολύ σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η «Νεολαία για το κλίμα» απορρίπτει την ιδέα της «περιβαλλοντικής» φορολόγησης στον καθημερινό, φτωχό κόσμο. Λένε ότι οι απαιτούμενες αλλαγές πρέπει να είναι και κοινωνικά δίκαιες. Είναι εμφανές ότι αυτή είναι και η προσέγγιση πιο πλατιών στρωμάτων της κοινωνίας.
Από την άλλη μεριά βέβαια, τα επίσημα αιτήματα της «Νεολαίας για το Κλίμα», είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό θολά και μπερδεμένα. Λένε για παράδειγμα ότι χρειαζόμαστε μια «περιβαλλοντικά φιλική κυβέρνηση» με δεσμευτικούς νόμους για το κλίμα και πολιτικούς που θα ακούνε τους επιστήμονες. Λένε επίσης ότι η πολιτική για το κλίμα είναι ανεξάρτητη από τη συνολική πολιτική και την ιδεολογία. Επίσης, η «Νεολαία για το κλίμα» έχει υπογράψει σε καμπάνια μεγάλων επιχειρήσεων για την κλιματική αλλαγή και έχει κάνει κοινές συνεντεύξεις τύπου μαζί τους.
Παρόλα αυτά, στα πλατιά στρώματα της νεολαίας που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις, υπάρχει η κατανόηση ότι η κυριαρχία του κέρδους και το καπιταλιστικό σύστημα είναι ασύμβατα με την ανάγκη για περιβαλλοντικά φιλικές πολιτικές. Μέσα στο Φλεβάρη έγινε μια διαδήλωση με κεντρικό σύνθημα «Διεθνής αντίσταση ενάντια στην καπιταλιστική ρύπανση».
Παρότι αυτή η συνείδηση δεν αντανακλάται σε συγκεκριμένα αιτήματα, υπάρχει μαζική υποστήριξη για αιτήματα όπως οι δωρεάν δημόσιες συγκοινωνίες, η εθνικοποίηση και ο κοινωνικός έλεγχος σε τομείς όπως η επιστήμη και η τεχνολογία, κλπ, αιτήματα δηλαδή που προτείνουμε ως «Actief Left Students». Αυτού του είδους οι προτάσεις βοηθάνε στο να προχωρήσει η συζήτηση για το πως θα έπρεπε να λειτουργεί συνολικά η κοινωνία.
- Πως βλέπει το κίνημα των μαθητών η υπόλοιπη κοινωνία;
Η κοινωνία συζητάει πλατιά γύρω από τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Αυτό το κίνημα δείχνει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί μια ολόκληρη κοινωνία να αφήσει στην άκρη τα θέματα που συνήθως τη διασπούν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι το Μάη έχουμε εθνικές εκλογές. Μέχρι το Δεκέμβρη, όλα τα καθεστωτικά κόμματα και κυρίως τα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα, σχεδίαζαν την προεκλογική τους εκστρατεία γύρω από τα θέματα της μετανάστευσης, της ασφάλειας, κλπ.
Αυτό το κίνημα κατάφερε με καταπληκτικό τρόπο να αλλάξει την ίδια τους την ατζέντα. Γι αυτούς, είναι ό,τι χειρότερο μπορούσε να συμβεί. Δεν έχουν καμία πραγματική απάντηση. Αρχικά λέγανε ότι οι αποχές από το σχολείο δεν είναι η σωστή μέθοδος διεκδίκησης. Αργότερα, στην προσπάθειά τους να διασπάσουν τη νεολαία από την εργατική τάξη, άρχισαν να λένε ότι ο κόσμος δεν πρέπει να πιστεύει σε «σενάρια αποκάλυψης» και ότι οι πιο φιλικές προς το περιβάλλον πολιτικές θα κοστίσουν πολύ για το μέσο εργαζόμενο. Αυτά βέβαια, τα λένε οι ίδιοι που ευθύνονται για τις περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, τις πολιτικές λιτότητας, κλπ. Σε κάθε περίπτωση, το κίνημα έχει καταφέρει να αλλάξει την ατζέντα των εκλογών και να πετύχει νίκες όπως αυτή της παραίτησης της Υπουργού Περιβάλλοντος στο φλαμανδικό τμήμα της χώρας.
Την ίδια ώρα, η μαχητικότητα της νεολαίας αγγίζει σταδιακά και τους εργαζόμενους. Μέσα στο Φλεβάρη, τα συνδικάτα κάλεσαν μια μέρα δράσης για τους μισθούς στον ιδιωτικό τομέα, η οποία μετατράπηκε στην πράξη σε γενική απεργία, αφού συμμετείχαν μαζικά και οι εργαζόμενοι στο δημόσιο. Οι εργαζόμενοι έλεγαν «δεν μπορούμε να μην κάνουμε τίποτα την ώρα που τα παιδιά μας είναι στους δρόμους». Η απεργία είχε τεράστια επιτυχία, παραλύοντας τις συγκοινωνίες, τις μεγάλες βιομηχανίες, τα λιμάνια, τις δημόσιες υπηρεσίες, κ.α.
- Ποια είναι τα επόμενα βήματα και πως παρεμβαίνουν στο κίνημα οι «Actief Left Students»;
Το τελευταίο διάστημα αναπτύσσεται όλο και περισσότερο το ερώτημα «που πηγαίνει το κίνημα;». Οι μεγάλες διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα έχουν αρχίσει να δείχνουν ήδη κάποια σημεία κούρασης. Ένα από τα πρακτικά προβλήματα για παράδειγμα, είναι το υψηλό κόστος των εισιτηρίων των τρένων, γεγονός που έχει οδηγήσει σε κάποιες τοπικές διαδηλώσεις. Οι φοιτητές από την άλλη, έχουν σε ένα βαθμό εμπλακεί στο κίνημα, αλλά όχι τόσο μαζικά όσο οι μαθητές.
Από την πλευρά μας προτείνουμε τη δημιουργία επιτροπών δράσης στα σχολεία, που στη συνέχεια θα απευθυνθούν στις γενικές συνελεύσεις των φοιτητών και θα συζητήσουν το μέλλον του κινήματος, τόσο πρακτικά, όσο και πολιτικά. Επόμενος μεγάλος σταθμός, που μπορεί να αποδειχτεί ιστορικής σημασίας, είναι η διεθνής διαδήλωση για το κλίμα στις 15 Μάρτη και η προετοιμασία της είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Παλεύουμε για την επέκταση των αποχών σε όλα τα σχολεία και προτείνουμε τη διοργάνωση τοπικών διαδηλώσεων (πέρα από αυτές που γίνονται στην πρωτεύουσα) ώστε να μπορούν οι μαθητές να συμμετέχουν χωρίς τα οικονομικά εμπόδια των μετακινήσεων. Προτείνουμε επίσης η μεγάλη διαδήλωση της 15ης Μάρτη να οργανωθεί δημοκρατικά από τις επιτροπές δράσεις και τις γενικές συνελεύσεις στα σχολεία και τις σχολές. Επιπλέον, προτείνουμε η 15η Μάρτη να μην είναι απλά μια νεολαιίστικη διαδήλωση, αλλά να συνοδευτεί από απεργιακές δράσεις, με ξεκάθαρα αιτήματα ενάντια στους υπεύθυνους για την κλιματική αλλαγή, δηλαδή τις μεγάλες εταιρείες που ρυπαίνουν ανεξέλεγκτα, αλλά και το σύστημα του κέρδους συνολικά. Παράλληλα, έχουμε συγκεκριμένα αιτήματα, όπως π.χ. μαζικές επενδύσεις στις δημόσιες συγκοινωνίες, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εθνικοποίηση του ενεργειακού τομέα, κ.α.
Θεωρούμε ότι αυτή η προσέγγιση μπορεί να κατεβάσει εκατοντάδες χιλιάδες νεολαίους και εργαζόμενους στο δρόμο στο Βέλγιο. Παράλληλα, σε κάποιες χώρες οργανώνονται ήδη απεργιακές δράσεις για τις 15 Μάρτη, ενώ σε κάποιες άλλες θα είναι η πρώτη μέρα κινητοποιήσεων. Σε κάθε περίπτωση, από διεθνή σκοπιά, είναι μια εξαιρετικά σημαντική ημέρα, κατά την οποία μπορούν συνολικά να κινητοποιηθούν εκατομμύρια άνθρωποι. Η κλιματική αλλαγή είναι προϊόν του καπιταλισμού και πρέπει να αντιμετωπιστεί όπως και το ίδιο το σύστημα που τη δημιούργησε: σε παγκόσμια κλίμακα!
