Η Τυνησία είναι μια τελείως διαφορετική χώρα από αυτήν που ήταν πριν ένα μόλις μήνα. Η εξέγερση των τυνησιακών μαζών έτρεψε τον δικτάτορα Μπεν Άλι, πρόεδρο της χώρας, σε φυγή. Ο φόβος που επικρατούσε στην χώρα για δεκαετίες έσπασε, και έδωσε την θέση του σε ένα κύμα οργής. Στην πραγματικότητα, μια επανάσταση ξεκινάει στην χώρα.
Η Τυνησία, για χρόνια ολόκληρα, παρουσιαζόταν από τους αστούς αναλυτές και τις ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις σαν η χώρα με το πιο σταθερό καθεστώς στην περιοχή, ενώ μόλις πριν ένα μήνα, ο επικεφαλής του ΔΝΤ, Ντομινίκ Στρος Καν, την χαρακτήριζε «μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης».
Το επαναστατικό κίνημα που αναπτύχθηκε τον τελευταίο μήνα στην Τυνησία, είναι τεράστιας ιστορικής σημασίας για όλο τον αραβικό κόσμο αλλά και διεθνώς. Σε μια περίοδο όπου στις περισσότερες χώρες επικρατούν σκληρές πολιτικές λιτότητας και οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων καταστρέφουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, η Τυνησία μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για τους εργαζόμενους τη νεολαία και τα φτωχά λαϊκά στρώματα.
Η Τυνησία δεν είχε ζήσει παρόμοια κοινωνική εξέγερση στην σύγχρονη ιστορία της. Όλες οι διαδοχικές απόπειρες του Μπεν Άλι να επαναφέρει την τάξη απέτυχαν οικτρά. Ο δικτάτορας και η κλίκα του είχαν χάσει οριστικά οποιαδήποτε λαϊκή υποστήριξη ή ανοχή. Αφού πρώτα διέλυσε την κυβέρνηση, ανακοίνωσε νέες βουλευτικές εκλογές σε 6 μήνες και κήρυξε την χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ο μισητός πρόεδρος εγκατέλειψε οριστικά την Τυνησία, την ίδια ώρα που οργισμένοι διαδηλωτές εξακολουθούσαν να καταστρέφουν μαζικά τις τεράστιες γιγαντοαφίσες με το πρόσωπο του που «κοσμούσαν» την πρωτεύουσα.
Πανικός στα αραβικά καθεστώτα, υποκρισία των ιμπεριαλιστών
Ο ηρωικός αγώνας των Τυνήσιων εργαζομένων και νεολαίων έχει προκαλέσει πανικό στα γειτονικά καθεστώτα, αλλά και στις κυβερνήσεις των δυτικών συμμάχων τους στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Τα σχόλια του προέδρου των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, που επικρότησε «το κουράγιο και την αξιοπρέπεια του τυνησιακού λαού», μάλλον άφησαν πικρή γεύση στους χιλιάδες Τυνήσιους που έχουν παλέψει ακούραστα ενάντια στο φιλοαμερικάνικο καθεστώς του Μπεν Άλι. Ο Ομπάμα βέβαια «επιχαίρεται» για ένα ήδη τετελεσμένο γεγονός, με την ελπίδα να εξασφαλίσει πως η νέα κατάσταση που θα προκύψει στην χώρα μετά την εξέγερση θα εξακολουθήσει να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών. Η αμερικάνικη κυβέρνηση εξάλλου ποτέ δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για να επικρίνει ή να απομονώσει τα καθεστώτα που διάκεινται φιλικά προς τις ΗΠΑ ή είναι μαριονέτες τους. Για τον ίδιο λόγο άλλωστε, οι επικεφαλής της Ουάσινγκτον δεν βρήκαν λέξη να πουν για την κατάφωρη νοθεία στις περυσινές αιγυπτιακές «εκλογές», που ανέδειξαν για άλλη μια φορά «πρόεδρο» τον Μουμπάρακ.
Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, η γαλλική κυβέρνηση, δεν βρήκε λέξη καταδίκης για την σκληρή καταστολή των κινητοποιήσεων στην Τυνησία, που τυγχάνει πρώην γαλλική αποικία και στην οποία το γαλλικό κεφάλαιο διατηρεί ακόμα ισχυρά συμφέροντα. Η δήλωση μάλιστα του γάλλου υπουργού εξωτερικών ότι η Γαλλία προσφέρεται να συνεργαστεί με την τυνησιακή κυβέρνηση για να «επαναφέρουν την τάξη», έδειξε με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ποια είναι η πολιτική των ιμπεριαλιστών, εξοργίζοντας τα εξεγερμένα πλήθη.
Επαναστατικές διεργασίες στον αραβικό κόσμο
Η εξέγερση του λαού της Τυνησίας έχει ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις επαναστατικές διεργασίες στον αραβικό κόσμο και μπορεί να προκαλέσει ένα ντόμινο εξεγέρσεων ενάντια στα γειτονικά δικτατορικά καθεστώτα. Δεν είναι τυχαίο, ότι τις προηγούμενες βδομάδες, οι κυβερνήσεις της Ιορδανίας, του Μαρόκου, της Αλγερίας και της Λιβύης , πήραν μέτρα για να μειώσουν την τιμή τροφίμων, λόγω του φόβου επανάληψης παρόμοιων γεγονότων και στις χώρες τους.
«Κάθε Άραβας ηγέτης βλέπει με τρόμο αυτά που γίνονται στην Τυνησία, ενώ κάθε Άραβας πολίτης παρακολουθεί τις εξελίξεις με ελπίδα και αισθήματα αλληλεγγύης»,
έγραψε πρόσφατα στο ίντερνετ ένας Αιγύπτιος δημοσιογράφος (απόσπασμα από τη βρετανική εφημερίδα Guardian). Ιδιαίτερα, στην Αλγερία οι διαδηλώσεις για τις αυξήσεις στα τρόφιμα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη, ενώ τουλάχιστον 5 άνθρωποι αυτοπυρπολήθηκαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας την εβδομάδα που μας πέρασε. Η αλγερινή κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε περισσότερες από 1.000 συλλήψεις διαδηλωτών. Κινητοποιήσεις φοιτητών, εμπνευσμένες από την τυνησιακή εξέγερση έχουν ξεκινήσει και στην Υεμένη.
Το χρονικό της εξέγερσης
Η εξέγερση, που ξεκίνησε στην μικρή πόλη του Σίντι Μπουζίντ στα μέσα Δεκέμβρη, εξαπλώθηκε ταχύτατα σε κάθε γωνιά της χώρας και ενώ ξεκίνησε σαν μια κραυγή διαμαρτυρίας για την ανεργία και την ακρίβεια των τροφίμων πήρε γρήγορα πολύ ευρύτερα χαρακτηριστικά. Για βδομάδες ολόκληρες το κίνημα δεν έδειξε κανένα σημάδι εξάντλησης, ούτε πτοήθηκε από την καταστολή. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, πάνω από 80 άνθρωποι έχουν δολοφονηθεί από τις δυνάμεις καταστολής. Υπάρχουν αναφορές ακόμη και για επιθέσεις με πυροβόλα όπλα εναντίον των ανθρώπων που συμμετείχαν στις κηδείες των δολοφονημένων της προηγούμενης ημέρας. Ένα τέτοιο όργιο βίας είναι η αναπόφευκτη αντίδραση ενός καθεστώτος που κινδυνεύει με κατάρρευση. Ωστόσο, το μόνο που κατάφεραν ήταν να εξοργίσουν ακόμη περισσότερο τους εξεγερμένους και να προκαλέσουν κύμα αντιδράσεων και εκδηλώσεων αλληλεγγύης σε μια σειρά χώρες του κόσμου.
Οι λαϊκές μάζες της Τυνησίας, έχοντας ξεπεράσει το φόβο για το καθεστώς, ξεσηκώθηκαν σ’ ολόκληρη την χώρα. Ενώ τις πρώτες εβδομάδες οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις γινόντουσαν στις φτωχότερες κεντρικές και νότιες περιοχές, από τις Τρίτη 11/1 και μετά η εξέγερση συνεπήρε και τους κατοίκους της Τύνιδας, της πρωτεύουσας και οικονομικού κέντρου της χώρας. Εκατοντάδες νέοι άνθρωποι επιτέθηκαν εκείνο το βράδυ σε κυβερνητικά κτήρια στην εργατική γειτονιά της Εταντέμ, φωνάζοντας: «Δεν φοβόμαστε, δεν φοβόμαστε!». Η κυβέρνηση απαγόρευσε την κυκλοφορία σε όλη την Τύνιδα το ίδιο βράδυ και έδωσε διαταγή να αναπτυχθούν άρματα μάχης και στρατιωτικές μονάδες σε όλους τους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας. Όμως, ούτε αυτό δεν μπόρεσε να σταματήσει τους εξεγερμένους που πλημμύρισαν τους δρόμους της πρωτεύουσας. Ο φόβος είχε πια αλλάξει στρατόπεδο…
Ρωγμές στο καθεστώς
Τις τελευταίες μέρες, ορισμένοι υπουργοί ή πρώην υπουργοί του κυβερνώντος κόμματος, άσκησαν δημόσια κριτική στον Μπεν Άλι και τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε τις διαδηλώσεις. Αυτές οι αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό του καθεστώτος αντανακλούν την προσπάθεια ορισμένων στελεχών της κυβέρνησης να προετοιμάσουν τις εξελίξεις μετά την ανατροπή του Μπεν Άλι, «επενδύοντας» και προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν το μαζικό κίνημα. Τμήματα της άρχουσας τάξης, προκειμένου να διαφυλάξουν τα συμφέροντα τους, στρέφονται ξαφνικά ενάντια στο Μπεν Άλι, ελπίζοντας αυτό να κατευνάσει την εξέγερση των μαζών και αυτοί να διατηρήσουν την εξουσία τους.
Υπάρχουν επίσης δείγματα για την ανάπτυξη έντονων εσωτερικών εντάσεων και στις τάξεις του στρατού. Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, Ρασίντ Αμάρα, απομακρύνθηκε από την θέση του στις 9 Γενάρη εξαιτίας της άρνησης του να δώσει εντολή στους άντρες του να καταστείλουν τις διαδηλώσεις και της ανοιχτής κριτικής που άσκησε, μιλώντας για «υπερβολική χρήση βίας» ενάντια στους διαδηλωτές. Παρόμοιες κινήσεις πολλαπλασιάστηκαν, ιδιαίτερα ανάμεσα στους απλούς στρατιώτες, που αρνούνταν να ανοίξουν πυρ ενάντια στους διαδηλωτές και σε ορισμένες περιπτώσεις ενώθηκαν μαζί τους και τους προστάτεψαν από την αστυνομία.
Αυτός είναι και ο λόγος που την περασμένη Πέμπτη (13 Γενάρη) οι στρατιωτικές δυνάμεις διατάχθηκαν να απομακρυνθούν από την πρωτεύουσα και αντικαταστάθηκαν από την αστυνομία και άλλες δυνάμεις ασφαλείας που θεωρούνται πιο πιστές στο καθεστώς. Αλλά ακόμα και τμήματα της αστυνομίας έχουν επηρεαστεί από το κίνημα. Η εφημερίδα New York Times, ανέφερε ένα περιστατικό κατά την διάρκεια του οποίου δυο αξιωματικοί της αστυνομίας έπεισαν τους διαδηλωτές να μην επιτεθούν στο αστυνομικό τμήμα της Τύνιδας, αλλά να κατευθυνθούν προς τις επαύλεις των συγγενών του προέδρου που βρίσκονται στα παράλια της χώρας! Ένας διαδηλωτής δήλωσε: «Οι αστυνομικοί είναι φτωχοί όπως κι εμείς. Μας είπαν, σας παρακαλούμε, πηγαίνετε να κτυπήσετε τις βίλες των πλουσίων, όχι εμάς»
Ο κίνδυνος της αντίδρασης
Η επανάσταση πρέπει να εκμεταλλευτεί αυτές τις διασπάσεις στο εσωτερικό του κρατικού μηχανισμού, προκειμένου να ενισχυθούν οι δικές της δυνάμεις. Πράγματι, παρά την αναχώρηση του Μπεν Άλι, ο παλιός κρατικός μηχανισμός, με τα τεράστια μέσα καταστολής, έχει παραμείνει ουσιαστικά άθικτος. Παρά το δικαιολογημένο κλίμα ευφορίας που επικρατεί μετά την αναχώρηση του δικτάτορα, η επαναστατική διαδικασία μόλις έχει ξεκινήσει και έχει μπροστά της μια σειρά κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος της αντίδρασης, ο οποίος καραδοκεί, και με την πρώτη ευκαιρία που θα εμφανιστεί θα χτυπήσει, θα πρέπει να γίνει ανοιχτή έκκληση προς τους φαντάρους κατ’ αρχήν αλλά και γενικά τη βάση των κρατικών μηχανισμών καταστολής, με σκοπό τμήμα του τουλάχιστον να περάσει με την μεριά των εξεγερμένων. Το ανοιχτό κάλεσμα για τη δημιουργία εκλεγμένων επιτροπών στρατιωτών αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο αυτής της διαδικασίας προκειμένου να εκκαθαριστεί ο στρατός από όλα τα αντιδραστικά στοιχεία και τους συνεργάτες του καθεστώτος.
Υπάρχουν επίσης πολλές αναφορές για συμμορίες που εμπλέκονται σε λεηλασίες, ληστείες, εμπρησμούς και επιθέσεις σε πολίτες. Υπάρχουν πολύ σοβαρές ενδείξεις πως αυτές οι συμμορίες αποτελούνται από αστυνομικούς και δυνάμεις ασφαλείας πιστούς στο καθεστώς καθώς και πρώην εγκληματίες, οργανωμένους από τους ανθρώπους του Μπεν Άλι προκειμένου να φανεί πως χωρίς αυτόν «επικρατεί χάος» και πως γι’ αυτό το χάος ευθύνονται οι διαδηλωτές.
Από την άλλη πλευρά, το θέμα του «νόμου και της τάξης», χρησιμοποιείται από την μεταβατική κυβέρνηση στην προσπάθεια της να δικαιολογήσει την διατήρηση του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, του στρατιωτικού νόμου και της επιβολής μεγάλων περιορισμών στις ατομικές ελευθερίες. Η απάντηση από την μεριά του κινήματος πρέπει να είναι ο σχηματισμός δημοκρατικών επιτροπών άμυνας από οπλισμένους εργάτες, νέους και λαϊκά στρώματα, με σκοπό την προστασία των γειτονιών, των πολιτών και των διαδηλώσεων από τη βία του καθεστώτος. Μαθαίνουμε πως στην παραλιακή πόλη Γκάμαρθ, στα βόρεια της χώρας, οι κάτοικοι έχουν οργανωθεί στις γειτονιές τους προκειμένου να προστατευθούν από τις παραστρατιωτικές ομάδες του καθεστώτος. Τέτοιες πρωτοβουλίες πρέπει να εξαπλωθούν σε όλη την χώρα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η προστασία των εξεγερμένων από τα αντίποινα των δυνάμεων της αντίδρασης.
Η επόμενη μέρα
Η εξέγερση κατάφερε να διώξει τον δικτάτορα, όμως ακόμα ο κρατικός μηχανισμός ελέγχεται από τους ίδιους ανθρώπους. Αυτή την στιγμή στην χώρα υπάρχει μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, της οποίας πρωθυπουργός παραμένει ο Μοχάμεντ Γκανούτσι, που ήταν πρωθυπουργός επί Μπεν Άλι. Τα δε 6 σημαντικότερα υπουργεία (συμπεριλαμβανομένων των υπουργείων Άμυνας, Εσωτερικών, Οικονομικών και Εξωτερικής Πολιτικής) παραμένουν στα χέρια των ίδιων υπουργών που τα διοικούσαν μέχρι τώρα.
Το πρώτο και σημαντικότερο δίδαγμα από την τυνησιακή εξέγερση είναι πως όταν οι εργαζόμενοι και η νεολαία παλεύουν μαζικά για τα δικαιώματα τους έχουν τεράστια δύναμη, τέτοια που μπορεί να ανατρέψει δικτάτορες που βρίσκονταν στην εξουσία για δεκαετίες μέσα σε λίγες ημέρες και να μεταδώσει το μήνυμα του αγώνα σε διεθνές επίπεδο. Από την άλλη, όμως, είναι εξαιρετικά σημαντικό να βγουν και τα συμπεράσματα για τα όρια που έχει η αυθόρμητη αντίδραση της κοινωνίας, όταν δεν υπάρχει εναλλακτικό πολιτικό σχέδιο.
Η τυνησιακή εξέγερση ήταν σε πολύ μεγάλο βαθμό αυθόρμητη, ενώ η Αριστερά στην χώρα είναι εξαιρετικά αδύναμη. Δεν υπάρχει καμία μαζική οργάνωση ή κόμμα των εργατικών και λαϊκών στρωμάτων που να προτείνει ένα εναλλακτικό σχέδιο διακυβέρνησης. Αυτή η έλλειψη έχει τεράστια σημασία. Ο Μπεν Άλι και ο «μηχανισμός» του, ήταν στην εξουσία εξυπηρετώντας, πέρα από τα δικά τους συμφέροντα σαν κλίκα, τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης της χώρας και των ιμπεριαλιστών.
Γι’ αυτό και ο μόνος τρόπος να ελευθερωθεί πραγματικά ο λαός της Τυνησίας είναι να ξεφορτωθεί εκτός από τον δικτάτορα και το ίδιο το καθεστώς της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης. Είναι, οι πρωτοπόροι εργαζόμενοι και νεολαία της χώρας να μπορέσουν να χτίσουν ένα μαζικό κόμμα των εργαζομένων και των υπόλοιπων λαϊκών στρωμάτων που να συνδέσει τον αγώνα για τα δημοκρατικά δικαιώματα και την εκδίωξη των ανθρώπων του καθεστώτος με την πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού στην Τυνησία, για να μπουν οι βάσεις για το χτίσιμο του σοσιαλισμού στη χώρα. Είναι αυτός ο αγώνας να συνδεθεί με τους αγώνες των καταπιεσμένων σε όλο τον αραβικό κόσμο με σκοπό την ανατροπή όλων των αντιδραστικών καθεστώτων στην περιοχή, για την ανατροπή του καπιταλισμού, την εργατική και λαϊκή εξουσία και το σοσιαλισμό.
