Μετάφραση άρθρου της Ετζεχάν Μπαλτά από την Τουρκία, που συμμετέχει στην ελληνο-τουρκο-κυπριακή πρωτοβουλία ενάντια σε εξορύξεις και πόλεμο «Μας σκάβουν τον λάκκο – Kazma Birak» και στην Τουρκική Συμμαχία για την Κλιματική Δικαιοσύνη (Turkish Climate Justice Coalition).
Ο αγωγός μεταφοράς κυανίου που χρησιμοποιείται στην εξόρυξη χρυσού στο ορυχείο Τσόπλερ (Çöpler) στην κεντρική Τουρκία, έσπασε τη νύχτα της 21ης Ιουνίου. Σύμφωνα με την έκθεση συμβάντος της αστυνομίας, η έκρηξη που σημειώθηκε εκείνη τη νύχτα έγινε αντιληπτή αρκετά αργότερα, γύρω στις 5 το πρωί και ο αγωγός τέθηκε εκτός λειτουργίας.
Ωστόσο, μέχρι να κλείσουν οι βαλβίδες, περίπου 20 τόνοι υγρού που περιείχαν κυάνιο, θειικό οξύ και πολλές άλλες τοξικές χημικές ουσίες διέρρευσαν στον υπέδαφος κάτω από το ορυχείο και στη συνέχεια στον ποταμό Ευφράτη, φτάνοντας στο φράγμα Ίλιτς (İliç) στην επαρχία Ερζινκάν (Erzincan).
Μετά την είδηση ότι ο ποταμός Ευφράτης και το φράγμα Ίλιτς είχαν μολυνθεί με κυάνιο, η εταιρεία εκμετάλλευσης του ορυχείου Anagold Madencilik υποστήριξε ότι δεν διέρρευσε κυάνιο, αλλά αραιωμένο διάλυμα κυανίου. Υποστήριξε επίσης ότι η συνολική ποσότητα κυανίου στη διαρροή ήταν 8 κιλά και καθαρίστηκε αμέσως, ώστε να μην φτάσει στο φράγμα Ίλιτς ή στον ποταμό Ευφράτη.
Το τουρκικό Υπουργείο Περιβάλλοντος κατέθεσε μήνυση στην εισαγγελία σχετικά με τους ισχυρισμούς της εταιρίας. Το Υπουργείο αναγνώρισε ότι η διαρροή πήγε πέρα από την περιοχή της εξόρυξης, αλλά δήλωσε ότι δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι έφτασε στα νερά του Ευφράτη. Οι αρχές του Ερζινκάν ανακοίνωσαν επίσης ότι η διαρροή δεν έφτασε στον Ευφράτη ποταμό. Το Υπουργείο επέβαλε πρόστιμο στην Anagold Madencilik ύψους 16 εκατομμυρίων τουρκικών λιρών (περίπου 880.000 ευρώ) για τη διαρροή. Για μια εταιρεία αυτού του μεγέθους, το ποσό αυτό είναι στην πραγματικότητα ψίχουλα. Και, φυσικά, το τουρκικό κράτος δεν είναι άξιο εμπιστοσύνης όταν πρόκειται για αποφάσεις που αφορούν στο περιβάλλον.
Ποια είναι η Anagold Mining;
Η Anagold Madencilik (Anagold Mining) είναι μια εταιρεία που ιδρύθηκε για να εκμεταλλευτεί το κοίτασμα χρυσού στο Τσόπλερ. Πρόκειται για κοινοπραξία της καναδο-αμερικάνικης πολυεθνικής SSR Mining και μιας τουρκικής εταιρείας, της Lidya Madencilik (Lidya Mining). Η SSR Mining διαχειρίζεται και άλλα ορυχεία στη Νεβάδα των ΗΠΑ, στον Καναδά, τις Άνδεις και είναι εισηγμένη σε μεγάλα διεθνή χρηματιστήρια.
Η Lidya Madencilik, από την άλλη πλευρά, είναι μέρος ενός τουρκικού γιγαντιαίου ομίλου, της Çalık Holding, η οποία έχει στενές σχέσεις με το καθεστώς του AKP του Ερντογάν, και κατέχει επίσης ορισμένα από τα μέσα ενημέρωσης του AKP. Ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ (Berat Albayrak), γαμπρός του Ερντογάν και πρώην υπουργός Ενέργειας, διετέλεσε για ένα διάστημα διευθύνων σύμβουλος της Çalık Holding, όταν και έγινε η κοινοπραξία με τους Καναδούς και τους Αμερικάνους.
Ένα «ατύχημα» για το οποίο υπήρχαν συνεχείς προειδοποιήσεις
Οι κάτοικοι της περιοχής ανέφεραν ότι οι διαρροές στο φράγμα των αποβλήτων ήταν συνεχείς τους τελευταίους δύο μήνες, οπότε το ατύχημα που συνέβη στις 21 Ιουνίου μπορούσε να έχει αποφευχθεί. Η διαφορά αυτή τη φορά είναι ότι αυτή η διαρροή πήρε μεγάλες διαστάσεις και δεν μπόρεσαν να κρύψουν το γεγονός, παρότι προσπάθησαν να το συγκαλύψουν. Στην πραγματικότητα, τα τελευταία 7,5 χρόνια, πολλοί κάτοικοι της περιοχής αγωνίζονται απαιτώντας το κλείσιμο του ορυχείου χρυσού στην περιοχή. Στις 13 Απριλίου, 90 συλλογικότητες, πρωτοβουλίες και επιτροπές, ανάμεσά τους και η «Τουρκική Συμμαχία για την Κλιματική Δικαιοσύνη» συγκεντρώθηκαν για να σταματήσουν την αυξανόμενη καταστροφή της φύσης και της ζωής στο Ίλιτς και πήγαν να υποστηρίξουν την αντίσταση στην επαρχία Ερζινκάν.
Η έκπλυση (leaching) με κυάνιο είναι μια εύκολη και χαμηλού κόστους μέθοδος που χρησιμοποιείται σε ορυχεία χρυσού χαμηλής περιεκτικότητας μεταλλεύματος. Από τη δεκαετία του 1960, όταν το leaching εισήλθε στη διαδικασία εξόρυξης, οι τοξικές επιπτώσεις της εξόρυξης χρυσού αυξήθηκαν ραγδαία. Η διαδικασία περιλαμβάνει το ράντισμα ενός διαλύματος κυανίου πάνω στο θρυμματισμένο μετάλλευμα. Το διάλυμα κυανίου φιλτράρεται, διαλύει τον χρυσό και τον μεταφέρει στις δεξαμενές του διαλύματος. Η τεχνική αυτή απαιτεί τη χρήση μεγάλων ποσοτήτων εξαιρετικά τοξικού κυανίου. Το διάλυμα κυανίου είτε επαναχρησιμοποιείται, είτε αποθηκεύεται σε φράγματα, είτε απορρίπτεται απευθείας σε ποτάμια ή στη θάλασσα. Τοξικά βαρέα μέταλλα, όπως το αρσενικό, βρίσκονται συχνά στα μεταλλεύματα και απελευθερώνονται με τις διαδικασίες είτε της έκπλυσης, είτε της πυρόλυσης.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πέρασε ψήφισμα στις 5 Μαΐου του 2010, που δήλωνε ότι η χρήση κυανίου στον κλάδο της εξόρυξης θα πρέπει να απαγορευτεί αυστηρά, και από το 2011 απαίτησε από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αρχίσουν να εφαρμόζουν μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό που οδήγησε σε αυτή την απόφαση ήταν τα στοιχεία για τις άμεσες βλάβες στην ανθρώπινη υγεία και τη μεγάλης κλίμακας καταστροφή της φύσης που προκαλεί η χρήση του κυανίου ως μεθόδου εξόρυξης. Για του λόγου το αληθές, το 2000 στη Ρουμανία, το ατύχημα της Baia Mare στον ποταμό Δούναβη, χαρακτηρίστηκε ως η χειρότερη περιβαλλοντική καταστροφή στην Ευρώπη μετά το Τσέρνομπιλ. Η οδηγία για τα μεταλλευτικά απόβλητα και η οδηγία-πλαίσιο για το νερό θεσπίστηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να περιορίσουν κατά κάποιον τρόπο τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων. Ωστόσο, η τουρκική κυβέρνηση επιλέγει να αγνοεί αυτά τα στοιχεία και συνεχίζει να επιτρέπει τη χρήση κυανίου στις εξορύξεις.
Ποιοι θα επηρεαστούν;
Η εξόρυξη χρυσού με την χρήση κυανίου, προκαλεί μεγάλη οικολογική καταστροφή, η οποία ξεπερνάει τα εθνικά σύνορα. Το κυάνιο είναι ένα εξαιρετικά τοξικό και θανατηφόρο στοιχείο για τον άνθρωπο και άλλα είδη, ακόμη και σε πολύ μικρές δόσεις. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς ποιες θα είναι οι ακριβείς συνέπειες για τους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή Ίλιτς. Ταυτόχρονα, οι επιπτώσεις στα είδη που ζουν στον ποταμό Ευφράτη πρέπει να μελετηθούν για μια χρονική περίοδο. Σε όλες τις περιοχές όπου ο Ευφράτης αρδεύεται και χρησιμοποιείται ως πηγή πόσιμου νερού, πρέπει να γίνονται τακτικές αναλύσεις από ανεξάρτητους φορείς.
Ταυτόχρονα, πρέπει να σημειωθεί ότι μεταξύ των χωρών της λεκάνης απορροής του Ευφράτη, εκτός από την Τουρκία, είναι επίσης η Συρία, η Ιορδανία, το Κουβέιτ και το Ιράκ. Επομένως, είναι απαραίτητο να προειδοποιήσουμε τις περιβαλλοντικές οργανώσεις των χωρών αυτών για το κυάνιο που μεταφέρει ο Ευφράτης και να τους απευθύνουμε έκκληση να αγωνιστούμε από κοινού για το εξαιρετικά σημαντικό αυτό ζήτημα.
Ο χρυσός έχει μια αξία που μπορεί να μετατραπεί μόνο σε χρήμα, εκτός από μικρές ποσότητες που χρησιμοποιούνται σε περιορισμένες εφαρμογές στους τομείς της ιατρικής και της τεχνολογίας. Η ποσότητα χρυσού που απαιτείται στην πράξη για την κάλυψη βασικών λειτουργιών της σύγχρονης παραγωγής, μπορεί να βρεθεί στα τεράστια αποθέματα χρυσού στα θησαυροφυλάκια των τραπεζών, μέσω της ανακύκλωσης κλπ. Ο χρυσός δεν έχει άλλες κύριες χρήσεις, πέρα απ’ το να κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους. Ζούμε σε συνθήκες όπου η εξόρυξη χρυσού δεν έχει κανένα όφελος για την ανθρωπότητα ή τη φύση, αλλά αντιθέτως επιφέρει τεράστια καταστροφή.
Πρέπει να απαιτήσουμε:
- Άμεση έρευνα από ανεξάρτητους φορείς για τις επιπτώσεις της διαρροής στην Τουρκία και σε όλες τις γύρω χώρες.
- Την απόρριψη της αίτησης της Anagold για επέκταση του έργου.
- Το κλείσιμο του ορυχείου χρυσού Τσόπλερ και την εθνικοποίηση όλων των περιουσιακών του στοιχείων, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η αποκατάσταση της περιοχής.
- Την απαγόρευση της χρήσης κυανίου στην εξόρυξη.
- Να σταματήσει η εξόρυξη χρυσού παντού στον κόσμο – όλα τα περιουσιακά στοιχεία της βιομηχανίας θα πρέπει να περάσουν στα χέρια της κοινωνίας και να ανακατευθυνθούν για την προώθηση μιας πραγματικής πράσινης μετάβασης.
