Συμπληρώθηκαν 28 χρόνια από τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα που διάρκεσε από τις 11 Ιουλίου ως τις 22 Ιουλίου του 1995. Κατά τη διάρκεια αυτής της θηριωδίας περίπου 8.000 Βόσνιοι Μουσουλμάνοι (άνδρες, γέροι και αγόρια) σφαγιάστηκαν από μονάδες του σερβοβοσνιακού στρατού υπό τον Ράτκο Μλάντιτς, με την συμμετοχή των «Scorpions», σέρβικης παραστρατιωτικής ομάδας, ενεργής κατά τα χρόνια του γιουγκοσλαβικού εμφύλιου. Οι δολοφονημένοι τάφηκαν βιαστικά σε μαζικούς τάφους.
Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη θηριωδία που διαπράχτηκε στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και βέβαια η πιο αποτρόπαια πράξη, στα πλαίσια μιας διαμάχης που σήμανε θάνατο και προσφυγιά για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Είχε προηγηθεί ήδη από το 1993 η ανακήρυξη της Σρεμπρένιτσα ως «ασφαλούς περιοχής» από τον ΟΗΕ (περίπου 400 Ολλανδοί στρατιώτες του οποίου βρίσκονταν εγκατεστημένοι στην πόλη) και η συγκέντρωση περίπου 40.000 Βόσνιων Μουσουλμάνων που αναζητούσαν καταφύγιο από τις εθνοτικές συγκρούσεις.
Το ιστορικό
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, η πολυεθνική Βοσνία-Ερζεγοβίνη κατοικούνταν κυρίως από Βόσνιους Μουσουλμάνους (44% του πληθυσμού), Σέρβους (31%) και Κροάτες (17%). Στην ίδια την Σρεμπρένιτσα, το 1991 κατοικούσαν κατά 71% Βόσνιοι Μουσουλμάνοι και κατά 25% Σερβοβόσνιοι. Με την κατάρρευση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας και την όξυνση των εθνικιστικών ανταγωνισμών η περιοχή έγινε τόπος διαρκών συγκρούσεων, με σημείο-καμπή το δημοψήφισμα της 29ης Φλεβάρη του ’92 που επικύρωσε την ανεξαρτησία της περιοχής και από το οποίο απείχαν μαζικά οι Σερβοβόσνιοι.
Τα χρόνια που ακολούθησαν οι εθνοτικές συγκρούσεις και οι σφαγές αμάχων έγιναν καθημερινότητα στη διαλυμένη πρώην Γιουγκοσλαβία. Η Σρεμπρένιτσα ήταν ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας για τους Σερβοβόσνιους και η σφαγή που θα ακολουθούσε συνοψίστηκε στα λόγια του Ράντοβαν Κάρατζιτς, ηγέτη των Σερβοβόσνιων, που τον Μάρτη του 1995 διέταξε τον στρατό του:
«…να ολοκληρώσει τον φυσικό διαχωρισμό της Σρεμπρένιτσα από την Ζέπα [σημ: κοντινού θύλακα στον οποίο επίσης ήταν συγκεντρωμένοι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι] όσο το δυνατόν πιο σύντομα, εμποδίζοντας ακόμη και την επικοινωνία μεταξύ των ατόμων στους δύο θύλακες. Με προγραμματισμένες και καλά μελετημένες πολεμικές επιχειρήσεις, να δημιουργήσει μια αφόρητη κατάσταση απόλυτης ανασφάλειας χωρίς καμία ελπίδα περαιτέρω επιβίωσης ή ζωής για τους κατοίκους της Σρεμπρένιτσα».
Η τελειωτική επίθεση που οδήγησε στην κατάληψη της πόλης και την σφαγή των αμάχων ξεκίνησε στις 6 Ιούλη του 1995 και ολοκληρώθηκε 5 μέρες αργότερα. Το απόγευμα της 11ης Ιουλίου περίπου 20-25.000 άμαχοι (κυρίως γυναίκες, ηλικιωμένοι και παιδιά) συγκεντρώθηκαν έξω από το χώρο που στρατοπέδευαν οι άντρες του ΟΗΕ ζητώντας απεγνωσμένα τη βοήθεια τους – κάτι που δεν έγινε ποτέ.
Ακολούθησαν μαζικές σφαγές (κυρίως αντρών και ηλικιωμένων, αλλά ακόμη και αγοριών στην πρώιμη εφηβεία τους) και σωρεία βιασμών γυναικών. Οι νεκροί θάφτηκαν μαζικά σε πρόχειρους τάφους. Συνολικά περίπου 8.000 άνθρωποι υπολογίζεται ότι δολοφονήθηκαν, ενώ μέχρι σήμερα 6.880 θύματα της σφαγής έχουν αναγνωριστεί και ταφεί.
Η ελληνική συμμετοχή
Στον πόλεμο της Βοσνίας, ήδη από το 1993 συμμετείχε στο πλευρό του σερβοβοσνιακού στρατού και ομάδα Ελλήνων εθελοντών που είχε σχηματίσει την Ελληνική Εθελοντική Φρουρά (ΕΕΦ). Πολλοί από τους εθελοντές αυτούς ήταν και μέλη της ναζιστικής Χρυσής Αυγής. Το 2002, η αναφορά του Ολλανδικού Ινστιτούτου Σπουδών NIOD για τον Πόλεμο, το Ολοκαύτωμα και τις Γενοκτονίες για την Σρεμπρένιτσα περιέγραψε πως η μονάδα της ΕΕΦ ύψωσε την ελληνική σημαία πάνω από την Σρεμπρένιτσα μετά την πτώση της, παραπέμποντας σε βιντεοσκοπημένο υλικό του γεγονότος και αποσπάσματα από υποκλεμμένες Σερβοβοσνιακές στρατιωτικές τηλεφωνικές συνομιλίες, οι οποίες περιελάμβαναν το κατηγορηματικό αίτημα του Μλάντιτς για την ύψωση της σημαίας υπέρ της τιμής «των γενναίων Ελλήνων που μάχονται στο πλευρό μας».
Σύμφωνα με μια αναφορά του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων, περίπου δώδεκα Έλληνες εθελοντές μάχονταν στο πλευρό των Σερβοβοσνίων κατά τη διάρκεια της σφαγής της Σρεμπρένιτσα. Κανένας Έλληνας ποτέ δεν κατηγορήθηκε (ή πολύ περισσότερο τιμωρήθηκε) για την συμμετοχή του στην σφαγή, αντίθετα αρκετοί από αυτούς έδωσαν και σχετικές συνεντεύξεις για τα «κατορθώματα» τους…
Αν και σήμερα τα περισσότερα ΜΜΕ αναφέρονται στα γεγονότα ως «Σφαγή της Σρεμπρένιτσα», την περίοδο εκείνη τηρούνταν σιγή ιχθύος… Η «εθνική γραμμή» ήταν ότι οι αδελφοί Σερβοβόσνιοι δεν σκοτώνουν! Η δολοφονική μανία των φασιστών φάνηκε επίσης ξεκάθαρα, αποδεικνύοντας με ποιο μέρος της ιστορίας βρίσκονται. Και βέβαια, η στάση του κράτους που τους αφήνει ατιμώρητους, δείχνει και την επιλεκτική ευαισθησία που έχει στο ζήτημα.
Η Σφαγή της Σρεμπρένιτσα αποτελεί μια από τις πιο μελανές σελίδες της πρόσφατης Ευρωπαϊκής ιστορίας, που αφήνει ωστόσο σημαντικά διδάγματα για να μην ξαναζήσουν οι λαοί αντίστοιχες θηριωδίες.
