«Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε!» Αυτή ήταν η τελευταία φράση του Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος των Κ. Μαρξ και Φ. Ένγκελς που δημοσιεύτηκε τον Φλεβάρη του 1848. Μια φράση που καθόρισε και ενέπνευσε όσο ελάχιστες την πορεία του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος.
Ο Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος έχει καταγραφεί στην ιστορική μνήμη ως μια από τις κορυφαίες στιγμές εργατικού διεθνισμού και εφαρμογής στην πράξη αυτής της ιστορικής φράσης των Μαρξ και Ένγκελς. Περισσότεροι από 55.000 αντιφασίστες αγωνιστές, από 53 διαφορετικές χώρες του κόσμου, εντάχθηκαν εθελοντικά στις «Διεθνείς Ταξιαρχίες» και για σχεδόν 3 χρόνια έδωσαν σκληρές μάχες στο πλευρό των Δημοκρατικών, ενάντια στο εθνικιστικό μέτωπο του στρατηγού Φράνκο και των συμμάχων του, της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας.
Μια από τις αμέτρητες ιστορίες αυτής της διεθνούς έκφρασης αλληλεγγύης στον αγωνιζόμενο ισπανικό λαό, είναι αυτή των 280 εθελοντών του Ciudad de Barcelona («Πόλη της Βαρκελώνης»), που βυθίστηκε από ιταλικό υποβρύχιο στις 30/5/1937, λίγες εκατοντάδες μέτρα μακριά από τις ισπανικές ακτές.
Ένα από τα πρώτα προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπίσουν οι εθελοντές μαχητές των Διεθνών Ταξιαρχιών ήταν η μετάβασή τους στην Ισπανία, πράγμα που την περίοδο του εμφυλίου ήταν εξαιρετικά ριψοκίνδυνο. Πολλοί από αυτούς που επέλεξαν τις χερσαίες οδούς συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν ενώ τα ίχνη κάποιων άλλων «χάθηκαν» για πάντα.
Η θαλάσσια οδός θεωρούνταν πιο ασφαλής και πολλοί εθελοντές περνούσαν στη Γαλλία με κάποια κάρτα –δήθεν οικονομικού μετανάστη– και από εκεί (κυρίως από τη Μασσαλία όπου είχε μεταφέρει την έδρα της η Ναυτεργατική Ένωση) κατέληγαν με κάποιο πλοίο στην Ισπανία.
Ένα από τα πλοία που μετέφεραν εθελοντές και πολεμικό εξοπλισμό για λογαριασμό των Δημοκρατικών ήταν το Ciudad de Barcelona, ένα υπερωκεάνιο μεσαίου μεγέθους το οποίο ναυπηγήθηκε και καθελκύστηκε τον Ιούνιο του 1929 στην Ιταλία. Τα πρώτα χρόνια της «ζωής» του, το Ciudad de Barcelona ανήκε σε ιδιωτικά συμφέροντα και πραγματοποιούσε κρουαζιέρες από τη Βαρκελώνη προς τις Βαλεαρίδες και τις Κανάριες νήσους. Τον Ιούλιο του 1936, με το ξέσπασμα του Ισπανικού εμφυλίου, το πλοίο κρατικοποιήθηκε από τη Δημοκρατική Κυβέρνηση και χρησιμοποιήθηκε για την μεταφορά στρατευμάτων.
Μια από τις πρώτες του σημαντικές αποστολές ήταν η μεταφορά ταγμάτων του δημοκρατικού στρατού στην αποτυχημένη επιχείρηση κατάληψης της Μαγιόρκα, όπου μετά από βομβαρδισμό που πραγματοποίησαν ιταλικά αεροπλάνα οι Δημοκρατικοί αναγκάστηκαν σε υποχώρηση αφήνοντας το νησί στα χέρια των εθνικιστών τον Σεπτέμβρη του 1936. Τον Ιανουάριο του 1937 σημειώθηκε η πρώτη απόπειρα βύθισης του Ciudad όμως η τορπίλη που εκτοξεύτηκε από εχθρικό υποβρύχιο δεν βρήκε στόχο και το πλοίο παρέμεινε ενεργό στον αντιφασιστικό αγώνα.
30 Μαΐου 1937: Το Ciudad de Barcelona δέχεται νέα φασιστική επίθεση
Το Σάββατο 29 Μαΐου 1937, στο λιμάνι της Μασσαλίας, επιβιβάστηκαν στο Ciudad de Barcelona 280 εθελοντές των Διεθνών Ταξιαρχιών (στην πλειοψηφία τους από ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Ιταλία και Γερμανία αλλά και από Αυστραλία, Δανία, Νορβηγία κα) ενώ στο πλοίο είχε φορτωθεί και σημαντική ποσότητα στρατιωτικού υλικού (τανκς, μοτοσικλέτες, στρατιωτικός ρουχισμός, κονσέρβες κτλ).
Το Ciudad απέπλευσε το σούρουπο με καπετάνιο τον Φρανσίσκο Ναδάλ, έχοντας όλα τα φώτα σβηστά και πλέοντας σε απόσταση περίπου ενός μιλίου από τις ακτές, σε μια προσπάθεια αποφυγής των Ιταλικών υποβρυχίων και πολεμικών πλοίων που είχαν τον έλεγχο των υδάτων της περιοχής.
Το απόγευμα της Κυριακής 30 Μάϊου, το Ciudad de Barcelona βρισκόταν σε απόσταση 60 χιλιομέτρων βόρεια της Βαρκελώνης όπου στα ανοιχτά των ακτών Malgrat εντοπίστηκε από το ιταλικό υποβρύχιο General Sanjuro το οποίο είχε ενταχθεί στο ισπανικό εθνικιστικό ναυτικό τον Απρίλη του 1937, στα πλαίσια της στρατιωτικής βοήθειας που παρείχε στον Φράνκο η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι. Το υποβρύχιο αστόχησε στην εκτόξευση της πρώτης τορπίλης, όμως παρά τον ελιγμό του Ναδάλ, η δεύτερη τορπίλη βρήκε στόχο και εξερράγη στο μηχανοστάσιο του Giudad το οποίο βυθίστηκε μέσα σε λιγότερο από 7 λεπτά, σε απόσταση μόλις 400 μέτρων από την ακτή Malgrat de Mar.
Σύμφωνα με άρθρο εφημερίδας της εποχής (ABC της Μαδρίτης), το πλοίο μετέφερε συνολικά 312 επιβάτες (συμπεριλαμβανομένων των 280 αντιφασιστών εθελοντών) ενώ το πλήρωμα αριθμούσε 64 μέλη. Τουλάχιστον 45 εθελοντές (ο αριθμός παραμένει μέχρι σήμερα ασαφής καθώς το πλοίο ταξίδευε κάτω από άκρα μυστικότητα) και 4 μέλη του πληρώματος έχασαν τη ζωή τους ενώ οι υπόλοιποι διασώθηκαν από σκάφη της Δημοκρατικής Ακτοφυλακής καθώς και από ντόπιους ψαράδες που έσπευσαν στο σημείο.
Ένας από τους επιζώντες επιβάτες, ο Φινλανδοαμερικανός δημοσιογράφος Hjalmar Sankari, έγραψε σε άρθρο του στην εφημερίδα Eteenpain της Νέας Υόρκης ότι κατά τη διάρκεια βύθισης του πλοίου, οι εθελοντές τραγουδούσαν τη Διεθνή.
Οι εθελοντές που διασώθηκαν μεταφέρθηκαν στη Βαρκελώνη και σύντομα εντάχθηκαν σε τάγματα των Διεθνών Ταξιαρχιών και συμμετείχαν σε σημαντικές μάχες ενάντια στους μοναρχοφασίστες του Φράνκο.
Solidarity Park (Πάρκο Αλληλεγγύης)
Τα γεγονότα της 30ης Μάη 1937 αποτέλεσαν την αφορμή για τη δημιουργία του Solidarity Park πριν από 4 χρόνια στη Βαρκελώνη. Βασικός στόχος του πάρκου αλληλεγγύης είναι η διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης και η προώθηση των αξιών της διεθνιστικής αλληλεγγύης ενάντια στην ακροδεξιά μισαλλοδοξία του τότε και του σήμερα.
Σε αυτά τα πλαίσια το Solidarity Park διοργανώνει ένα ετήσιο καλλιτεχνικό φεστιβάλ που φέτος, λόγω των υγειονομικών συνθηκών, πραγματοποιείται διαδικτυακά με τη συμμετοχή πολλών καλλιτεχνών (μουσικών, φωτογράφων, ποιητών, ηθοποιών, εικαστικών, κα) από πολλές χώρες του πλανήτη. Επιπλέον, το Solidarity Park πραγματοποιεί εκστρατεία για την ανέγερση μνημείου στην ακτή Malgrat de Mar, ώστε να τιμηθεί η μνήμη των εθελοντών που έχασαν τη ζωή τους αλλά και των ντόπιων που έσπευσαν να βοηθήσουν στη διάσωση και απέτρεψαν την απώλεια περισσότερων ζωών. Το γλυπτό έργο τέχνης του μνημείου έχει ήδη σχεδιαστεί και είναι εμπνευσμένο από τις αφηγήσεις που περιγράφουν τους εθελοντές να τραγουδούν τη Διεθνή κατά τη διάρκεια της βύθισης του πλοίου.
«Από κοινού» – Ένας χρόνος δράσης με όπλα την αλληλεγγύη και την τέχνη
Η Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης Ζωγράφου «Από κοινού» συγκροτήθηκε κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας, τον Απρίλιο του 2020 και σε αυτούς τους 14 μήνες έχει αναπτύξει πλούσια δράση στη γειτονιά και ευρύτερα. Πέρα από τις πολιτικές και κινηματικές της δράσεις και παρεμβάσεις, η πρωτοβουλία «Από κοινού» οργανώνει τακτικές συλλογές ειδών πρώτης ανάγκης τα οποία διανέμει σε οικογένειες που διαμένουν στην περιοχή του Ζωγράφου και αντιμετωπίζουν σοβαρά ζητήματα διαβίωσης.
Η συμμετοχή αρκετών καλλιτεχνών στην πρωτοβουλία, καθιέρωσε τις μουσικές θεματικές παρεμβάσεις ενημέρωσης της γειτονιά (π.χ. ενάντια στους περιβαλλοντικούς σχεδιασμούς της κυβέρνησης, στο αντεργατικό νομοσχέδιο Χατζηδάκη κα).
Παράλληλα η πρωτοβουλία συμμετέχει στον συντονισμό συλλογικοτήτων Αττικής, στα πλαίσια του οποίου, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και συλλογικότητες, διοργάνωσε μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στην κατασταλτική βία τον προηγούμενο Μάρτη ενώ έχει διοργανώσει και επιτυχημένες διαδικτυακές εκδηλώσεις με θέματα της πολιτικής επικαιρότητας (αντιφασιστική εκδήλωση για το αποτέλεσμα της δίκης της Χρυσής Αυγής και εκδήλωση για τη θεσμοθέτηση πανεπιστημιακής αστυνομίας).
Η «Από κοινού» εκφράζει την έμπρακτη αλληλεγγύη της στηρίζοντας και συμμετέχοντας στους αγώνες των λαϊκών – εργατικών κινημάτων και της νεολαίας (κινητοποιήσεις υγειονομικών, αγώνες φοιτητών και εκπαιδευτικών, δράσεις και κινητοποιήσεις καλλιτεχνών κα).
Η πρωτοβουλία συμμετέχει στο σημερινό φεστιβάλ του Solidarity Park στη Βαρκελώνη με το παρακάτω μουσικό βίντεο. Η προσαρμογή των ελληνικών στίχων στο γνωστό Ισπανικό τραγούδι Quizas, quizas, quizas, η διασκευή και ενορχήστρωση του μουσικού θέματος καθώς και τα σκίτσα που πλαισιώνουν το βίντεο, έγιναν από καλλιτέχνες – μέλη της πρωτοβουλίας αλληλεγγύης «Από κοινού».
Δείτε το βίντεο εδώ
