Της Ελένης Μήτσου
Ενάμιση μήνα διαπραγματεύονταν οι συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ για τους υποψηφίους που θα καταλάμβαναν τις πρώτες θέσεις του ψηφοδελτίου στις ευρωεκλογές. Στο τέλος, δεν καταλήξανε σε ψηφοδέλτιο κοινής αποδοχής, αλλά σε διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ.
Η διαδικασία ήταν κωμικοτραγική από την αρχή ως το τέλος της. Ο ΣΥΝ, με το δεξιό ρεύμα στην αντεπίθεση, σε μια προσπάθεια να «φάει» τους «μικρούς», πρότεινε για την πρώτη θέση του ψηφοδελτίου υποψήφιους της «ευρύτερης αριστεράς», τύπου Βότση. Από την άλλη πλευρά, οι υπόλοιπες συνιστώσες, διεκδικούσανε – και δικαίως μετά τα δρώμενα των βουλευτικών εκλογών – οι υποψήφιοι των πρώτων θέσεων του ψηφοδελτίου να προέρχονται από τις γραμμές τους. Όσο ο ΣΥΝ δεν το αποδεχότανε, τη μια μέρα τον καταγγέλλανε στις εφημερίδες για ηγεμονισμό και δηλώνανε την αποχώρησή τους από τον ΣΥΡΙΖΑ, και την επόμενη επιστρέφανε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Οι κωμικοτραγικές αντιφάσεις συνεχίζουν και μετά τη διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ, με τον Κωνσταντόπουλο να δηλώνει στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία στις 16/5: «Ο ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει στην Ελληνική Βουλή […] Σε καμιά περίπτωση δεν μιλάμε για διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ.» Οι υπόλοιπες συνιστώσες πάντως δεν φαίνεται να συμμερίζονται την άποψή του.
Πριν από 4 μήνες, οι δυνάμεις που συγκρότησαν τον ΣΥΡΙΖΑ διακήρυτταν, ότι η συνεργασία τους αυτή δεν είναι μια «απλή εκλογική συνεργασία». Έλεγαν ότι είναι μια συνεργασία με προοπτική και με στόχο την «ανασυγκρότηση της αριστεράς». Μια συνεργασία που θα έκανε την «αριστερά επίκαιρη ξανά». 4 μήνες αργότερα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να διατηρηθεί ούτε καν σαν μια «απλή εκλογική συνεργασία».
Παρόλη την αποτυχία του εγχειρήματος, μέχρι στιγμής καμιά από τις δυνάμεις που συγκρότησαν τον ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει κάνει ούτε απολογισμό της προσπάθειας αυτής ούτε και αυτοκριτική. Τα ερωτήματα που τίθενται τελικά είναι δύο. Τι κατάφερε ο ΣΥΡΙΖΑ στους 4 μήνες ζωής του και γιατί κατέρρευσε.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε ούτε να αναγεννήσει την αριστερά, ούτε να την ανασυγκροτήσει. Δεν κατάφερε καν να πάρει μια κάποια δυναμική στις βουλευτικές εκλογές ή ένα καλό ποσοστό. Η μόνη «επιτυχία» που είχε ο ΣΥΡΙΖΑ, ήταν να βάλει τον ΣΥΝ για μια ακόμη φορά στη βουλή. Οι εξωκοινοβουλευτικές οργανώσεις που συμμετείχαν στον ΣΥΡΙΖΑ στην ουσία «έσωσαν» τον ΣΥΝ την τελευταία στιγμή. Παράλληλα, δημιούργησαν αυταπάτες σ’ ένα κομμάτι του κόσμου της αριστεράς, που πίστεψε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εξέφραζε την ενότητα της αριστεράς και ότι θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα στην ελληνική αριστερά και στο ευρύτερο πολιτικό προσκήνιο.
Σήμερα, οι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ, ρίχνουν τις ευθύνες για την κατάρρευση του σχήματος στον ΣΥΝ. Τον κατηγορούν ότι αθέτησε τις υποσχέσεις του για πλουραλιστική εκπροσώπηση του ΣΥΡΙΖΑ τόσο στη βουλή όσο και στα ΜΜΕ. Και πράγματι, οι κατηγορίες ευσταθούν. Τη θέση στη Βουλή που είχε υποσχεθεί ο ΣΥΝ στο Γ. Μπανιά (ΑΚΟΑ) την κατέλαβε τελικά η Α.Φιλίνη, ενώ στα ΜΜΕ ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται πάντα ως ΣΥΝ, και οι βουλευτές του ΣΥΝ εκφράζουν θέσεις ΣΥΝ και όχι ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΝ έχει αναμφίβολα την απόλυτη ευθύνη για την κατάρρευση του σχήματος.
Το ερώτημα όμως είναι γιατί δεν μπορούσαν να προβλέψουν αυτή την εξέλιξη οι μικρότερες συνιστώσες. Γιατί δεν μπορούσαν να δουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε προοπτική. Με αυτή την έννοια οι ευθύνες τους είναι μεγάλες. Δώσανε εμπιστοσύνη στις υποσχέσεις ηγετικών στελεχών του ΣΥΝ, χωρίς να κατανοούν τα οργανικά χαρακτηριστικά του κόμματος αυτού, που δεν του επιτρέπουνε να μετακινηθεί με συνέπεια στ’ αριστερά. Οι μικρότερες συνιστώσες δεν κατάλαβαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα κατάφερνε ποτέ να αποκτήσει δυναμική. Δεν κατάλαβαν ότι τα ποσοστά του θα ήταν χαμηλά (πράγμα προβλέψιμο – βλ. ΞΕΚΙΝΗΜΑ τεύχος Γενάρη 2004) και δεν προέβλεψαν ότι το δεξιό ρεύμα του ΣΥΝ θα χρησιμοποιούσε αυτά τα χαμηλά ποσοστά για να μπει στην αντεπίθεση.
Τελικά, αυτό που καταφέρανε οι εξωκοινοβουλευτικές οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ ήταν να θυσιάσουν τις δυνατότητες συσπείρωσης της αντικαπιταλιστικής αριστεράς στην Ελλάδα (που ήταν η πρόταση του ΞΕΚΙΝΗΜΑΤΟΣ και άλλων οργανώσεων). Παράλληλα, συμπεράσματα πρέπει να βγάλει και το αριστερό ρεύμα του ΣΥΝ και η αριστερή νεολαία του: μαζί με το δεξιό ρεύμα και την τωρινή ηγεσία του ΣΥΝ, αναγέννηση της αριστεράς δεν μπορεί να υπάρξει.
