Τις προηγούμενες ημέρες μιλήσαμε με τον Βλαντ Μπ. από την «Εργατική Δύναμη» (Mana de Lucru, αδερφή οργάνωση του «Ξ» την Ρουμανία και υποστηρικτές της Διεθνούς Σοσιαλιστικής Εναλλακτικής – ISA) για την κατάσταση με την πανδημία του κορονοϊού στις χώρες τις Ανατολικής Ευρώπης. Διαβάστε στη συνέχεια τη συνέντευξη που του πήρε η σ. Νατάσσα Αργυράκη.
- Καλησπέρα Βλαντ. Μέχρι στιγμής βλέπουμε λιγότερα κρούσματα και θανάτους εξαιτίας του κορονοϊού Covid19 στην Ανατολική Ευρώπη σε σύγκριση με την υπόλοιπη ήπειρο και ταυτόχρονα ένα μικρό αριθμό τεστ, πράγμα που σημαίνει ότι οι πραγματικοί αριθμοί μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτεροι. Πώς είναι η κατάσταση;
Είναι αλήθεια ότι οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης έχουν λιγότερα κρούσματα αυτή τη στιγμή, σε σχέση με τις υπόλοιπες δυτικές χώρες. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι οι τρεις χώρες που πλήττονται περισσότερο είναι η Τσεχία, η Πολωνία και η Ρουμανία. Έχουν μεταξύ 3800 και 4500 επιβεβαιωμένα κρούσματα και μεταξύ 60 και 150 θανάτους, πολύ μικρότεροι αριθμοί από χώρες όπως το Βέλγιο και η Ολλανδία, για να μην αναφέρουμε την Ιταλία και την Ισπανία.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η πανδημία έφτασε λίγο αργότερα, αλλά οφείλεται επίσης στην έλλειψη μαζικών τεστ. Δεν πραγματοποιείται σχεδόν κανένα τεστ για το ιατρικό προσωπικό, για να μην αναφέρουμε τον ευρύτερο πληθυσμό. Έτσι, οι επίσημοι αριθμοί είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Και είμαστε ακόμα στην αρχή. Οι περισσότερες από τις χώρες της περιοχής είναι χώρες με έντονη μετανάστευση, ιδίως Ρουμανία, Πολωνία, Βουλγαρία, Λιθουανία. Ειδικότερα, η Ρουμανία έχει περίπου 2 εκατομμύρια μετανάστες στην Ιταλία και την Ισπανία. Πολλοί από αυτούς επέστρεψαν στις χώρες τους μετά το ξέσπασμα του ιού και μόνο λίγοι τέθηκαν σε καραντίνα 14 ημερών. Επομένως, μπορεί να είμαστε αντιμέτωποι με μια ωρολογιακή βόμβα. Τώρα, ο δεξιός πρόεδρος Κλάους Ιωάννης απευθύνει έκκληση στους Ρουμάνους της διασποράς να μείνουν στις χώρες που βρίσκονται και να μην επιστρέψουν στα σπίτια τους.
- Η υποχρηματοδότηση στις υπηρεσίες υγείας σε όλη την περιοχή, η έλλειψη προστατευτικού εξοπλισμού κλπ σημαίνει ότι η κατάσταση μπορεί να χειροτερεύσει. Έχουμε διαβάσει ότι σε μια πόλη στη Ρουμανία, στη Σουτσεάβα, το νοσοκομείο της πόλης έκλεισε όταν 100 περίπου μέλη του ιατρικού προσωπικού προσβλήθηκαν από τον ιό. Ποια είναι η πραγματική κατάσταση του συστήματος υγείας;
Ναι, τα συστήματα υγείας στην περιοχή είναι χρόνια υποχρηματοδοτούμενα. Τα επίσημα στοιχεία για το 2018 δείχνουν ότι, σε ολόκληρη την ΕΕ, ο μέσος όρος δημόσιων δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη ως κομμάτι του ΑΕΠ είναι περίπου 7%, το οποίο είναι ήδη πολύ χαμηλό. Αλλά με εξαίρεση τη Σλοβακία και την Τσεχία, όλα τα άλλα κράτη από την περιοχή μας είναι κάτω από αυτόν τον μέσο όρο και τα περισσότερα κάτω από το 5%. Η Ιταλία ξοδεύει το 7% στη δημόσια υγειονομική περίθαλψη και βλέπουμε πόσα προβλήματα αντιμετωπίζει. Φανταστείτε πώς θα αντιμετωπίσει την κρίση μια χώρα όπως η Λετονία που ξοδεύει μόνο το 4% του ΑΕΠ για την υγεία! Πέρα από αυτό, στα πλαίσια των μέτρων λιτότητας, μόνο στη Ρουμανία, έκλεισαν από τις αρχές του 2010 εκατοντάδες νοσοκομεία. Η λιτότητα κατέστρεψε την υγειονομική περίθαλψη σε ολόκληρη την ΕΕ και ήταν μια εγκληματική πολιτική της οποίας τα αποτελέσματα θα εμφανιστούν με ξεκάθαρο τρόπο τώρα.
- Η υποχρηματοδότηση είναι το μόνο πρόβλημα στα συστήματα υγείας;
Κάθε άλλο: Πρέπει να πούμε ότι η υποχρηματοδότηση είναι το κύριο αλλά όχι το μοναδικό πρόβλημα. Τουλάχιστον στη Ρουμανία, τα νοσοκομεία χαρακτηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από αυτό που μπορούμε να αποκαλέσουμε «φεουδαρχικές σχέσεις», όπου οι αυταρχικοί και συχνά διεφθαρμένοι διευθυντές και οι υψηλόβαθμοι γιατροί αντιμετωπίζουν τους συναδέλφους τους και τους συνηθισμένους ασθενείς σαν τους προσωπικούς τους υπαλλήλους.
Ήταν αυτός ο καταχρηστικός τρόπος διαχείρισης που συνέβαλε στην καταστροφική κατάσταση στο νοσοκομείο της Σουτσεάβα. Αυτό το νοσοκομείο τώρα διευθύνεται από στρατιωτικούς γιατρούς, κάτι που είναι εξίσου προβληματικό. Επομένως, η μαζική δημόσια χρηματοδότηση πρέπει να συνδυαστεί με την καθιέρωση της δημοκρατίας στον εργασιακό χώρο, όπου οι γιατροί και οι νοσηλευτές θα αποφασίζουν πώς θα λειτουργήσει αποτελεσματικότερα το νοσοκομείο και ο ευρύτερος τομέας της Υγείας.
Ο τρόπος με τον οποίο «επιλύθηκε» το πρόβλημα με τη διαχείριση του νοσοκομείου στην Σουτσεάβα αντικατοπτρίζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι ρουμανικές αρχές αντιμετωπίζουν αυτή την κρίση: περισσότερα μέτρα πειθαρχίας παρά αποτελεσματική στήριξη στον ιατρικό τομέα. Βλέπουμε περισσότερους περιορισμούς, πρόστιμα και αυτοκίνητα της αστυνομίας να παίζουν δυνατά τον εθνικό ύμνο αντί για μαζικά τεστ, προστατευτικό εξοπλισμό και αναπνευστήρες.
- Μιλώντας για τα μέτρα, ποια κοινωνικά και οικονομικά μέτρα έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής για την αντιμετώπιση της κρίσης;
Η μη απαραίτητη εργασία έχει σταματήσει, παρόλο που ο ορισμός της υπόκειται σε ευρεία ερμηνεία. Τα κράτη καλύπτουν μέρος των μισθών των εργαζομένων που οδηγούνται στην ανεργία, που κυμαίνονται από 40% στην Πολωνία έως και 75% στη Ρουμανία, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις οι αυτοαπασχολούμενοι λαμβάνουν ένα εφάπαξ επίδομα από το κράτος.
Επίσης, η αποπληρωμή των τραπεζικών δανείων αναβάλλεται κατόπιν αιτήματος, χωρίς τόκους, κατά την κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Στη Ρουμανία το Κοινοβούλιο ψήφισε ακόμα και τη δυνατότητα αναβολής πληρωμής των βασικών λογαριασμών κοινής ωφέλειας για 3 μήνες. Παρόλο που τα μέτρα αυτά έχουν ορισμένα θετικά στοιχεία και δίνουν μια ανάσα σε πολλούς εργαζόμενους, είναι πολύ περιορισμένα και εύθραυστα. Η δεξιά προσωρινή κυβέρνηση μειοψηφίας στη Ρουμανία δήλωσε ήδη ότι θα αμφισβητήσει στο Συνταγματικό Δικαστήριο όσα μέτρα ψήφισε το Κοινοβούλιο! Το προηγούμενο διάστημα, ενέκριναν την αναβολή των ενοικίων, αλλά μόνο για τις εταιρείες.
Αυτό δείχνει ότι, σε ολόκληρη την περιοχή, οι κυβερνήσεις ανησυχούν πρωτίστως για την υπεράσπιση των επιχειρηματικών συμφερόντων, κάτι που δείχνει και τον πολιτικό χαρακτήρα τους, που κυμαίνεται από τη νεοφιλελεύθερη έως την λαϊκιστική και εθνικιστική δεξιά. Ταυτόχρονα, αναγκάζονται να παρέχουν ένα ελάχιστο δίχτυ ασφαλείας στους εργαζόμενους και να ενισχύσουν τη χρηματοδότηση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης.
Ωστόσο, αυτές οι κυβερνήσεις έχουν πολύ χαμηλή υποστήριξη για να συνεχίσουν με αυτά τα μέτρα για πολύ καιρό, για να μην αναφέρουμε την αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων οικονομικών επιπτώσεων αυτής της κρίσης. Πρώτον, πολλά κράτη έχουν ήδη υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα και η πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές μπορεί να περιοριστεί σημαντικά κατά την προσεχή περίοδο. Δεύτερον, η μικρή βιομηχανία που εξακολουθούν να έχουν αυτές οι χώρες μετά τις μαζικές ιδιωτικοποιήσεις της δεκαετίας του 1990 ανήκει κυρίως στο ξένο κεφάλαιο. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα μετατρέψουν τα υπάρχοντα εργοστάσια για να παράγουν όσα είναι απαραίτητα για την καταπολέμηση της πανδημίας. Για παράδειγμα, το εργοστάσιο της Ford στις ΗΠΑ παράγει τώρα αναπνευστήρες, ενώ το εργοστάσιο της Ford στη Ρουμανία στέλνει τους εργαζομένους στην ανεργία. Τρίτον, η αναταραχή στο διεθνές εμπόριο θα επηρεάσει δυσανάλογα τις οικονομίες πολλών από αυτές τις χώρες, όπου οι εξαγωγές αντιστοιχούν σε πάνω από τα τρία τέταρτα του ΑΕΠ στις περιπτώσεις της Τσεχίας, της Λιθουανίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας. Εν ολίγοις, οι κυβερνήσεις αυτές στερούνται παντελώς της δυνατότητας ελιγμών για ένα κεϋνσιανό[*] σενάριο που μπορεί να συζητείται σε ορισμένους κύκλους της ΕΕ και σε ορισμένα ισχυρότερα κράτη μέλη.
- Πώς τα βλέπουν όλα αυτά οι εργαζόμενοι και οι φτωχοί, οι άνθρωποι που πλήττονται περισσότερο από αυτή την επιδημία;
Ο αντίκτυπος αυτής της κρίσης και των κοινωνικοοικονομικών της συνεπειών στη συνείδηση θα είναι τεράστιος σε ολόκληρο τον κόσμο και η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη δεν θα αποτελέσει εξαίρεση. Μπορούμε ήδη να δούμε πώς ο μύθος της αυτορυθμιζόμενης αγοράς, που αναπαραγόταν εδώ και δεκαετίες, τώρα γίνεται σκόνη. Το «αόρατο χέρι της οικονομίας» είναι αόρατο γιατί απλά δεν υπάρχει. Οι νεοφιλελεύθεροι πολιτικοί δεν μπορούν σήμερα να υπερασπιστούν μερικές από τις αρχές που μέχρι χθες θεωρούσαν αυτονόητες. Οι άνθρωποι κατανοούν την πρωταρχική σημασία του συστήματος δημόσιας Υγείας. Εάν το δημόσιο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης αποτύχει, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχει κακή χρηματοδότηση και κακή διαχείριση, με άλλα λόγια αν το ιδιωτικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης αποτύχει, αποτυγχάνει ακριβώς επειδή είναι ιδιωτικό: ο στόχος του δεν είναι η ανθρώπινη ευημερία αλλά το κέρδος. Τους τελευταίους μήνες στη Ρουμανία υπήρχε μια βιασύνη της νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης να επιταχύνει την ιδιωτικοποίηση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, αλλά νομίζω ότι τώρα δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα για το άμεσο μέλλον.
Πολλοί εργαζόμενοι μπορούν επίσης να δουν πιο καθαρά ότι είναι οι πραγματικοί δημιουργοί πλούτου στην κοινωνία. Μέσα από αυτή την κρίση μπορεί να δούμε ξανά την υπερηφάνεια και την συνείδηση της εργατικής τάξης. Επίσης, το ζήτημα της δημόσιας ιδιοκτησίας σε βασικούς τομείς της οικονομίας φαίνεται πλέον πιο προφανές σε πολλούς ανθρώπους. Καθώς η βασική αντίφαση μεταξύ μεγιστοποίησης του κέρδους και ανθρώπινων αναγκών φαίνεται ξεκάθαρα, παρατηρούμε ήδη μια μετατόπιση της συνείδησης που διαφορετικά θα χρειαζόταν χρόνια να συμβεί- ο χρόνος συμπιέζεται σε παρόμοιες κρίσεις.
- Πως εκτιμάς ότι θα επηρεάσει η κρίση του κορονοϊού τη συνείδηση και τι προοπτικές υπάρχουν σε πολιτικό επίπεδο;
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο αντίκτυπος στη συνείδηση δεν είναι ίδιος σε όλους τους ανθρώπους ούτε ίδιος για όλες τις χώρες. Κάποιοι εργαζόμενοι ενδέχεται να καταλήγουν τώρα σε αντινεοφιλελεύθερα συμπεράσματα, αλλά ίσως όχι ακόμη αντικαπιταλιστικά ή σοσιαλιστικά συμπεράσματα. Άλλοι, αντιθέτως, κινούνται προς μια εθνικιστική αφήγηση, ότι κάθε έθνος είναι μόνο του και πρέπει να φροντίζει για το δικό του καλό, κλπ. Οι περισσότεροι άνθρωποι, όμως, είναι σε αυτή τη φάση πολύ μπερδεμένοι και αναζητούν απαντήσεις. Όπου η Αριστερά έχει αναπτυχθεί αρκετά ώστε να παρέχει αυτές τις απαντήσεις, να προσφέρει μια εναλλακτική λύση, σημαντικός αριθμός εργαζομένων και νέων θα μπορούσε να κινηθεί προς τα αριστερά κατά την προσεχή περίοδο.
Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς στην ανάλυσή μας και να παραδεχτούμε ότι στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη αυτή η Αριστερά δεν υπάρχει. Ως εκ τούτου, η εθνικιστική αφήγηση θα μπορούσε να επικρατήσει και να αξιοποιηθεί από τις δεξιές δυνάμεις για να εδραιώσουν την εξουσία τους. Επομένως, σε βραχυπρόθεσμο έως μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, πιθανά να δούμε ενίσχυση της αντίδρασης. Ωστόσο, αυτές οι δυνάμεις θα αποδειχθούν ανίκανες να επιλύσουν τα χιλιάδες κοινωνικοοικονομικά προβλήματα που θα ενταθούν ως αποτέλεσμα αυτής της κρίσης. Αυτό εξηγεί τα αυταρχικά μέτρα που ήδη λαμβάνουν, όπως ο Όρμπαν στην Ουγγαρία, ο οποίος τώρα κυβερνάει με διατάγματα ή η πολωνική κυβέρνηση, που θέλει να αναβάλει τις προεδρικές εκλογές για δύο χρόνια!
Αλλά αυτό μπορεί μόνο να τους κερδίσει περισσότερο χρόνο. Η έλλειψη πραγματικών λύσεων είναι πιθανό να οδηγήσει σε κοινωνικές αναταραχές ακόμα και ανατροπές, ωθώντας τη συνείδηση προς τα αριστερά και δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για τις σοσιαλιστικές ιδέες. Αυτός είναι ακριβώς και ο λόγος που είναι επιτακτική όσο ποτέ η ανάγκη της οργάνωσης του αγώνα. Οι σύντροφοί μας στην ISA στην περιοχή το κάνουν ήδη, για παράδειγμα συμβάλλοντας στην οργάνωση μιας απεργιακής επιτροπής στις ταχυδρομικές υπηρεσίες της Πολωνίας, οι οποίες είναι ακόμη πιο ζωτικές αυτή την περίοδο. Αυτή η κρίση θα πολώσει τα πράγματα σε όλα τα επίπεδα. Τα επιχειρήματα υπέρ του σοσιαλισμού θα είναι πιο ξεκάθαρα, οπότε πρέπει να προσαρμοστούμε από τώρα σε αυτήν την κατάσταση και τολμηρά να προτείνουμε μια σοσιαλιστική, δημοκρατική και διεθνιστική εναλλακτική λύση σε αυτό το εγκληματικό και παράλογο σύστημα.
- Βλαντ, σε ευχαριστούμε πολύ. Καλή συνέχεια στους αγώνες σας.
