Είναι γνωστό πως στην περίοδο της πανδημίας την οποία διανύουμε, πολλές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο βρήκαν την ευκαιρία να περάσουν νόμους και μέτρα ενάντια σε δικαιώματα και κατακτήσεις των εργαζομένων και της νεολαίας. Κάτι βέβαια λογικό από τη σκοπιά τους, καθώς οι συνθήκες καραντίνας είναι ευνοϊκές για τον περιορισμό των κοινωνικών αντιδράσεων.
Έτσι, πολλές κυβερνήσεις, φοβούμενες τις αντιδράσεις του γυναικείου κινήματος, που βρίσκεται σε φάση ανόδου σε μεγάλο αριθμό χωρών του πλανήτη, επέλεξαν αυτή τη φάση της πανδημίας για να περάσουν νόμους που περιορίζουν τα δικαιώματα των γυναικών και συγκεκριμένα το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματος τους και το δικαίωμα στην επιλογή του αν και πότε θα κάνουν παιδιά. Από την Πολωνία πρόσφατα μέχρι την Τουρκία και τις ΗΠΑ, το δικαίωμα στην άμβλωση περιορίζεται ακόμα περισσότερο πηγαίνοντας τους αγώνες και τις διεκδικήσεις του γυναικείου κινήματος πολλές δεκαετίες πίσω.
Αλλά αυτή η διεθνής «πρεμούρα» για τον έλεγχο των σωμάτων των γυναικών είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Σε κάποιες περιπτώσεις η πίεση της Εκκλησίας, σε άλλες η εκλογή δεξιών και ακροδεξιών κυβερνήσεων άνοιξαν την πόρτα στην αμφισβήτηση ή ακόμα και στην κατάργηση ενός από τα πιο στοιχειώδη γυναικεία δικαιώματα.
Πολωνία
Το πρόσφατο παράδειγμα της Πολωνίας είναι χαρακτηριστικό αυτής της επίθεσης αλλά και ιδιαίτερα ελπιδοφόρο για το γυναικείο κίνημα διεθνώς, αφού οι μαζικές κινητοποιήσεις κατάφεραν το πάγωμα της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου για ακόμη μεγαλύτερο περιορισμό του δικαιώματος στην άμβλωση. Οι πολωνικοί νόμοι για τις αμβλώσεις ήταν ήδη ιδιαίτερα περιοριστικοί, ακόμη και πριν από αυτή την τελευταία απόφαση που απαγορεύει τις αμβλώσεις σε περίπτωση θανατηφόρων ή σοβαρών δυσμορφιών του εμβρύου έτσι ώστε η άμβλωση να είναι νόμιμη μόνο σε περιπτώσεις βιασμού, αιμομιξίας ή όπου υπάρχει αποδεδειγμένη απειλή για τη ζωή της γυναίκας.
Εκτιμάται ότι περίπου 100.000 Πολωνές ταξιδεύουν στο εξωτερικό κάθε χρόνο για να πραγματοποιήσουν άμβλωση και ότι το 98% όλων των νόμιμων αμβλώσεων σχετίζεται με περιπτώσεις σοβαρής ή μη αναστρέψιμης βλάβης του εμβρύου, σύμφωνα με την έκθεση των εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών.
Σλοβακία
Αλλά και στη Σλοβακία το προηγούμενο διάστημα είδαμε μια επίθεση στο δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση με ένα νομοσχέδιο που θα απαγόρευε τη λεγόμενη «διαφήμιση» των αμβλώσεων από ιατρικά κέντρα, κάνοντας έτσι ακόμα πιο δύσκολη την πληροφόρηση σε σχέση με τη διαδικασία, αλλά και την πρόσβαση σε αυτή.
Οι αμβλώσεις είναι νόμιμες στη Σλοβακία τις πρώτες 12 εβδομάδες της εγκυμοσύνης αλλά τα τελευταία χρόνια, με διάφορες τροπολογίες και νόμους η πρόσβαση σε αυτές έχει γίνει ακόμα πιο δύσκολη, ενώ το 2019 η κυβέρνηση προσπάθησε να περάσει ένα νομοσχέδιο που θα ανάγκαζε τις γυναίκες που επιθυμούν να κάνουν άμβλωση να δουν το έμβρυο μέσω του υπέρηχου, σε μια προσπάθεια συναισθηματικού εκβιασμού.
Μετά από αντιδράσεις γυναικείων οργανώσεων απορρίφθηκαν μέχρι στιγμής όλοι αυτοί οι περιορισμοί.
Τουρκία
Στην Τουρκία του Ερντογάν, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει στο παρελθόν την άμβλωση φόνο, παραλληλίζοντας την ακόμη και με βομβιστικές επιθέσεις με δεκάδες θύματα, η πρόσβαση σε μια ασφαλή άμβλωση είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Μετά το νόμο του 1984 απαιτείται η άδεια του συζύγου προκειμένου να γίνει η άμβλωση, επομένως οι ανύπαντρες γυναίκες ή εκείνες που θέλουν να πάρουν διαζύγιο βρίσκονται στο έλεος του νόμου και ταυτόχρονα αντιμέτωπες με την κοινωνική κατακραυγή, μιας και η βασική προπαγάνδα του Ερντογάν σχετικά με την οικογένεια είναι πως οι γυναίκες πρέπει να γίνονται μανάδες, με τρία παιδιά τουλάχιστον, για να αυξήσουν την εργατική δύναμη της χώρας…
Και μπορεί να μην μας προκαλούν ιδιαίτερη έκπληξη τα παραδείγματα χωρών με αυταρχικά καθεστώτα, αλλά το δικαίωμα των γυναικών στην αυτοδιάθεση του σώματός τους απειλείται συνεχώς σε μια σειρά χώρες, ακόμα και σε εκείνες που θεωρούνται πιο «προοδευτικές» ή που το δικαίωμα στην άμβλωση θεωρείται αναφαίρετο.
Η «ελεύθερη» Ευρώπη
Η Μάλτα είναι η τελευταία ευρωπαϊκή χώρα στην οποία οι αμβλώσεις απαγορεύονται εντελώς και υπάρχει τεράστιος κοινωνικός στιγματισμός για τις γυναίκες που κατάφεραν να κάνουν έκτρωση. Ωστόσο τα κλειστά σύνορα λόγω της πανδημίας εξανεμίζουν την τελευταία επιλογή που είχαν οι γυναίκες που επιθυμούν να τερματίσουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.
Στη Γερμανία μέχρι πρόσφατα απαγορευόταν η «διαφήμιση» υπηρεσιών άμβλωσης και το 2019 επιβλήθηκε πρόστιμο σε δύο γυναικολόγους για «διαφήμιση» άμβλωσης –μετά από εκστρατεία οργανώσεων κατά των αμβλώσεων. Με μια αλλαγή αυτού το νόμου επιτρέπεται πλέον στις ιστοσελίδες των γυναικολόγων η «διαφήμιση» αλλά όχι άλλες ιατρικά ακριβείς πληροφορίες σχετικά με την άμβλωση, τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι γιατροί, κλπ.
ΗΠΑ
Το 1973, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αποφάσισε ότι στην υπόθεση ορόσημο Roe κατά Wade η άμβλωση ήταν νόμιμη σύμφωνα με το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών και έπρεπε να προστατεύεται η ελευθερία μιας εγκύου γυναίκας στην επιλογή. Από τότε πολλοί πολιτικοί και οργανώσεις ενάντια στις αμβλώσεις έχουν προσπαθήσει να ανατρέψουν την απόφαση. (δες περισσότερα στο ντοκιμαντέρ του Netflix «Reversing Roe»).
Από την προηγούμενη χρονιά μέχρι και σήμερα, πολλές πολιτείες των ΗΠΑ πέρασαν νόμους που ουσιαστικά απαγορεύουν τις αμβλώσεις ή περιορίζουν δραματικά την πρόσβαση σε αυτές*, ενώ η απερχόμενη κυβέρνηση του Τραμπ υπέγραψε στις 22 Οκτώβρη τη «Διακήρυξη Συναίνεσης της Γενεύης» που καλεί τα κράτη να προωθήσουν τα δικαιώματα και την υγεία των γυναικών, αλλά χωρίς πρόσβαση σε άμβλωση. Τη διακήρυξη υπογράφουν μαζί με τις ΗΠΑ κυρίως αυταρχικά καθεστώτα, όπως η Βραζιλία, η Ουγκάντα ή η Ουγγαρία.
Σε κάποιες Πολιτείες όπως το Τέξας η νομοθεσία απαγορεύει την πρόσβαση στις κλινικές όπου πραγματοποιούνται αμβλώσεις και τα φάρμακα που προκαλούν αυτόματη αποβολή είναι δυσπρόσιτα, με αποτέλεσμα περίπου 100.000 γυναίκες, φτωχές, μετανάστριες κλπ, να υποβάλλονται μόνες τους σε άμβλωση, διακινδυνεύοντας την υγεία τους ή ακόμα και τη ζωή τους!
Στις ΗΠΑ δεν είναι λίγες οι ακραίες ομάδες που ζητούν η άμβλωση να θεωρείται ποινικό αδίκημα και να απειλείται με θανατική ποινή όποια γυναίκα την πραγματοποιήσει.
Αμβλώσεις θα γίνονται, είτε είναι νόμιμες είτε παράνομες
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 25 εκατομμύρια μη ασφαλείς αμβλώσεις λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο, η συντριπτική τους πλειοψηφία στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι μη ασφαλείς αμβλώσεις είναι η τρίτη κύρια αιτία μητρικών θανάτων και αναπηριών παγκοσμίως.
Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι πως οι γυναίκες συνεχίζουν να πραγματοποιούν αμβλώσεις με όποιο τρόπο μπορούν ακόμα και σε χώρες όπου αυτές είναι παράνομες. Η ποινικοποίηση επομένως των αμβλώσεων δεσταματάει τις αμβλώσεις, τις κάνει όμως πολύ πιο επικίνδυνες!
Όσο για το ζήτημα του «δικαιώματος στη ζωή του αγέννητου παιδιού» που με τόσο μένος επικαλούνται οι πολέμιοι των αμβλώσεων, ενός οργανισμού που δεν έχει καν διαμορφωθεί, δεν έχει συνείδηση κλπ. απέναντι στα δικαιώματα των γυναικών για τα οποία δε γίνεται κουβέντα, η υποκρισία είναι η μόνη λέξη που μπορεί να χαρακτηρίσει αυτά τα επιχειρήματα. Δεν αναφέρονται ποτέ οι λόγοι που ίσως οδηγούν σε αμβλώσεις όπως η οικονομική κρίση, οι βιασμοί, η έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία καθώς και η έλλειψη ενημέρωσης και παροχής μέσων αντισύλληψης (στα οποία υπάρχει συχνά εναντίωση από τους γονείς). Ούτε λαμβάνεται υπόψη το πόσο δύσκολη και ψυχοφθόρα είναι αυτή η απόφαση για μια γυναίκα.
Το ζήτημα των αμβλώσεων είναι ένα θέμα που απασχολεί και θα απασχολείγια τα επόμενα χρόνια το γυναικείο κίνημα διεθνώς, όπως φαίνεται από τα πολλά παραδείγματα χωρών στις οποίες το δικαίωμα αυτό αμφισβητείται. Από τη μία έχουμε ελπιδοφόρα και νικηφόρα κινήματα, όπως αυτό στην Ιρλανδία όπου μέσω ενός μαζικού και διεκδικητικού κινήματος οι γυναίκες κέρδισαν στο ιστορικό δημοψήφισμα της 26ης Μάη του 2018 το δικαίωμα στην άμβλωση, ενάντια στο συντηρητικό κατεστημένο και την εκκλησία, ή το πρόσφατο παράδειγμα στην Πολωνία.Από την άλλη έχουμε οπισθοχώρηση στα γυναικεία δικαιώματα σε μια σειρά χώρες, όπου η εκλογή αυταρχικών δεξιών κυβερνήσεων οδηγεί σε νέες επιθέσεις στα δικαιώματα αυτά.
Ενάντια σε όλες αυτές τις επιθέσεις, συνεχίζουμε να παλεύουμε για να μπορεί ο καθένας και η καθεμία να αποφασίζει ελεύθερα για το τι θα κάνει με το σώμα του, χωρίς να τον επηρεάζει η οικονομική του κατάσταση, η Εκκλησία και ο συντηρητισμός.
