μέρος γ´
Το πλήρες κείμενο θα ολοκληρωθεί σε τέσσερις συνέχειες στη διάρκεια των επόμενων ημερών
Του Ανδρέα Παγιάτσου
αντικαπιταλιστική πάλη και Ενιαίο Μέτωπο
Ας πάμε τώρα στο θέμα των συνεργασιών, αφού ο σεκταριστικός απομονωτισμός του ΚΚΕ αποδίδεται από πολλούς διαφωνούντες του ΚΚΕ στο υποτιθέμενο φλερτ της Αλέκας και του Μαΐλη με τον «νεο-τροτσκισμό».
Ο Τρότσκι δεν ήταν βέβαια μια τυχαία φυσιογνωμία. Αν ήταν δεν θα έμπαινε κανείς στον κόπο να ασχολείται μαζί του τρεις γενιές μετά τη δολοφονία του. Μπήκε στην συντακτική ομάδα της Ισκρα (την εφημερίδα των εξόριστων Ρώσων μαρξιστών) σε ηλικία μόλις 23 χρόνων, μαζί με μερικά από τα ιερά τέρατα του ρωσικού μαρξισμού (Πλεχάνωφ, Λένιν, κλπ) έχοντας δραπετεύσει από την Σιβηρία όπου είχε εξοριστεί. Ήταν πρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολης στην επανάσταση του 1905, παρότι δεν ανήκε ούτε στους Μενσεβίκους ούτε στους Μπολσεβίκους, σε ηλικία μόλις 26 χρόνων. Ήταν ξανά πρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολης το 1917 (και αυτός που οργάνωσε την εξέγερση του Οκτώβρη όπως γράψαμε πιο πάνω). Ήταν ο ίδιος που πήρε ένα εξαθλιωμένο και διαλυμένο στρατό το 1918, και μαζί με τους εργάτες των πόλεων έφτιαξε τον Κόκκινο Στρατό, αναχαιτίζοντας την επίθεση των Γερμανών και στη συνέχεια των πάνω από 20 ιμπεριαλιστικών στρατών που επιχείρησαν να καταπνίξουν τη ρωσική επανάσταση.
Θαυμαστά πράγματα! Πώς είναι δυνατό να καταφέρει κανείς όλα αυτά αν στο μυαλό του κυριαρχεί η σεκταριστική «τρέλα» της ηγεσίας του ΚΚΕ; Γιατί αν ένα πράγμα είναι καθαρό είναι ότι ο Τρότσκι ήταν ένας άνθρωπος που απολάμβανε της εμπιστοσύνης του μαζικού κινήματος και των κορυφαίων στελεχών και αγωνιστών του, όπως και το ότι ήταν στην πρώτη γραμμή και των ταξικών μαχών αλλά και της θεωρητικής αναζήτησης και πάλης. Σαν τέτοιος ήταν υπέρμαχος του «Ενιαίου Μετώπου». Ας πάρουμε κι εδώ τα πράγματα με τη σειρά.
Όποιος θέλει να ασχοληθεί με κάποια στοιχειώδη σοβαρότητα με τον επαναστατικό σοσιαλισμό και τον μαρξισμό δεν μπορεί να μην μελετήσει τα γραπτά και τις αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς για το Ενιαίο Μέτωπο το 1921 και 1922.
Σ’ αυτά τα κείμενα η Κομμουνιστική Διεθνής αποφάσισε ότι τα Κομμουνιστικά Κόμματα διεθνώς έπρεπε να απευθύνουν προτάσεις συνεργασίας στα υπόλοιπα αριστερά κόμματα και συνδικάτα πέραν των Κομμουνιστικών. Αυτό στην πράξη σήμαινε συνεργασία με τα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα (τότε ανήκαν στο χώρο της Αριστεράς) που αποτελούσαν στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων τα κύρια κόμματα της εργατικής τάξης στις διάφορες χώρες.
Οι σχέσεις με τους Σοσιαλδημοκράτες κάθε άλλο παρά καλές ήταν. Μόλις είχε περάσει ένα μεγάλο επαναστατικό κύμα που είχε σαρώσει όλη την Ευρώπη την περίοδο 1918 με 1920, τα Κομμουνιστικά Κόμματα είχαν δημιουργηθεί στη πλειοψηφία των περιπτώσεων μέσα από συγκρούσεις και διασπάσεις των Σοσιαλδημοκρατικών Κομμάτων και, ακόμα χειρότερα, η επανάσταση στην Ευρώπη χάθηκε, ηττήθηκε, εξαιτίας του προδοτικού ρόλου των Σοσιαλδημοκρατών. Στη δε Γερμανία οι Σοσιαλδημοκράτες ήταν υπεύθυνοι και για τη δολοφονία των κορυφαίων επαναστατών Ρόζας Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπνεχτ.
Η πλήρης ονομασία της τακτικής αυτής των Μπολσεβίκων (που είχαν μετονομαστεί σε Κομμουνιστικό Κόμμα) και των άλλων κομμάτων της Κομμουνιστικής Διεθνούς ήταν Ενιαίο Εργατικό Μέτωπο. Δεν είχε στόχο σε καμία περίπτωση την συγκυβέρνηση με τους Σοσιαλδημοκράτες, καθώς αυτοί δεν ήταν διατεθειμένοι να παλέψουν για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και την εργατική εξουσία. Αλλά είχε σαν στόχο την πάλη για τα καθημερινά προβλήματα, ενάντια στις επιθέσεις των άρχουσων τάξεων στην Ευρώπη και διεθνώς.
Το Ενιαίο Μέτωπο μπορεί να μεταφραστεί σε «κοινή δράση» ή «ενότητα στη δράση» των εργατικών (ή αριστερών) κομμάτων και οργανώσεων – δεν σημαίνει πολιτική ενότητα ή συγχώνευση διαφορετικών ιδεολογικά οργανώσεων. Μπορεί να ξεκινά από τα πιο απλά θέματα (όπως την πάλη για μισθούς και συντάξεις) να επεκτείνεται σε πιο σύνθετες και με μεγαλύτερη διάρκεια συνεργασίες με τη μορφή πλατιών «κοινωνικών και πολιτικών μετώπων», μπορεί να αποτελεί μια εκλογική συνεργασία, κοκ.
Η τακτική αυτή δεν ήταν κάτι καινούργιο για τους Μπολσεβίκους. Στην πράξη την είχαν εφαρμόσει στη Ρωσία σε όλη την ιστορία τους, συνεργαζόμενοι με τους Μενσεβίκους. Την είχαν εφαρμόσει και στην περίοδο της επανάστασης από τον Φλεβάρη μέχρι τον Οκτώβρη, καλώντας μάλιστα τα υπόλοιπα κόμματα της Αριστεράς (τους Μενσεβίκους και τους Κοινωνικούς Επαναστάτες ή Εσέρους – δείτε συνέχεια) σε συνεργασία για συγκεκριμένα ζητήματα πάλης, ακόμα και όταν οι τελευταίοι ήταν στην κυβέρνηση!
Αυτό ας το σημειώσουμε! Είναι δυνατό να συνεργάζεσαι με κάποιους που είναι στην κυβέρνηση, την ίδια στιγμή που παλεύεις για να τους ανατρέψεις; Ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι μαζί και με τον Τρότσκι απαντάνε θετικά σ’ αυτό το ερώτημα, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι η συνεργασία αυτή βοηθά την ταξική πάλη και το προχώρημα της ταξικής συνείδησης.
Ας γίνουμε συγκεκριμένοι. Ένα κορυφαίο παράδειγμα συνεργασίας των Μπολσεβίκων με τους Μενσεβίκους ήταν όταν ο στρατηγός Κορνίλοφ επιχείρησε να καταπνίξει την επανάσταση με πραξικόπημα τον Αύγουστο του 1917. Τότε, Μπολσεβίκοι και Μενσεβίκοι συνεργάστηκαν για να τον αντιμετωπίσουν και με απεργιακά και με ένοπλα μέσα. Το πραξικόπημα του στρατηγού Κορνίλοφ κατέρρευσε, προτού καλά-καλά καταφέρει να εκδηλωθεί. Σ’ αυτό έπαιξε καταλυτικό ρόλο το γεγονός ότι η εργατική τάξη, η οποία βρισκόταν κάτω από την επιρροή των Μπολσεβίκων και των Μενσεβίκων, στάθηκε σύσσωμη ενάντια στην επικείμενη στρατιωτική δικτατορία του Κορνίλοφ.
Οι Μπολσεβίκοι λοιπόν ήταν θετικοί σε συνεργασίες με τους Μενσεβίκους, όταν αυτό βοηθούσε τις ανάγκες του κινήματος, παρόλο που, όπως γράψαμε πιο πάνω, οι Μενσεβίκοι… ήταν στην κυβέρνηση και οι Μπολσεβίκοι στην αντιπολίτευση! Μάλιστα την περίοδο του Ιούλη και Αυγούστου του 17 οι Μπολσεβίκοι ήταν στην παρανομία. Τους είχαν θέσει εκτός νόμου οι… Μενσεβίκοι (μαζί με τους Εσέρους)! Ο Λένιν ήταν κρυμμένος για να μη συλληφθεί, ο δε Τρότσκι είχε συλληφθεί και ήταν φυλακισμένος! Όταν ο Κορνίλοφ ξεκίνησε με τα στρατεύματά του για να καταλάβει το κέντρο της επανάστασης, την Πετρούπολη, η Προσωρινή Κυβέρνηση, πανικόβλητη, αναγκάστηκε να αφήσει ελεύθερους τους πολιτικούς κρατούμενους για να οργανώσει την άμυνα της πόλης. Οι Μπολσεβίκοι, τότε, προχώρησαν σε Ενιαίο Μέτωπο με τους Μενσεβίκους (και την υπόλοιπη Αριστερά) ενάντια στον Κορνίλοφ.
Την Προσωρινή Κυβέρνηση αποτελούσαν δυο αριστερά κόμματα, οι Μενσεβίκοι και οι Κοινωνικοί Επαναστάτες (ή Σοσιαλεπαναστάτες, ή Εσέροι – δείτε σημείωση 8) κι ένα κόμμα της αστικής τάξης, οι Καντέτοι. Δηλαδή είχαμε μια κυβέρνηση των κομμάτων της Αριστεράς με τα λεγόμενα «προοδευτικά» ή «δημοκρατικά» τμήματα των πολιτικών εκπροσώπων της άρχουσας τάξης. Αυτό το φαινόμενο το είδαμε ξανά, σε πιο μεγάλη έκταση στη δεκαετία του ’30, και με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα την Ισπανία και τη Γαλλία, όταν η Αριστερά προχώρησε σε συνεργασία σε κυβερνητικό επίπεδο με τα λεγόμενα δημοκρατικά τμήματα της αστικής τάξης. Αυτά ήταν τα Λαϊκά Μέτωπα της δεκαετίας του ’30.
Η κυβέρνηση Μενσεβίκων, Εσέρων και Καντέτων το 1917, η «Προσωρινή Κυβέρνηση», ήταν το πρώτο Λαϊκό Μέτωπο στην ιστορία.
Ας προσέξουμε τώρα μερικές λεπτές(;) αλλά κρίσιμες πτυχές της τακτικής των Μπολσεβίκων. Οι Μπολσεβίκοι δεν μπήκαν ποτέ στο Λαϊκό Μέτωπο, με επικεφαλής τον Κερένσκι (πρωθυπουργός – ανήκε στους Εσέρους). Αλλά το ανέτρεψαν – έχοντας διακηρύξει το στόχο της ανατροπής του από τον Απρίλη, μετά την επιστροφή του Λένιν από την εξορία! Την ίδια όμως στιγμή σε επίπεδο κομματικών οργανώσεων και βάσης της κοινωνίας (τονίζουμε, όχι κυβέρνησης!) οι Μπολσεβίκοι εφάρμοζαν την τακτική του Ενιαίου (Εργατικού) Μετώπου. Ήταν δηλαδή θετικοί στη συνεργασία με τους Μενσεβίκους (και Σοσιαλεπαναστάτες) στη βάση της κοινής πάλης για τα κοινά προβλήματα, σε ταξική βάση κι ενάντια στο κεφάλαιο, όπου αυτό ήταν δυνατό.
συμπέρασμα τέταρτο
Οι Μπολσεβίκοι ήταν υπέρ του Ενιαίου Εργατικού Μετώπου και ενάντια στο Λαϊκό Μέτωπο (την κυβερνητική συνεργασία της Αριστεράς με την αστική τάξη). Όχι μόνο αυτό, έτσι απλά. Στην πραγματικότητα έκτισαν το πρώτο και το χρησιμοποίησαν σαν εργαλείο για να ανατρέψουν το δεύτερο!
Το θέμα που προκύπτει επομένως δεν είναι αν κάποιος είναι γενικά υπέρ των μετώπων ή όχι. Το θέμα είναι υπέρ ποιου μετώπου και με ποιους στόχους.
Το ΚΚΕ σήμερα δεν έχει καμία πολιτική κανενός μετώπου. Η κριτική που πρέπει να του γίνεται είναι ότι δεν υιοθετεί την τακτική του Ενιαίου Μετώπου. Αυτή η τακτική στην πράξη, στις σημερινές συνθήκες, μεταφράζεται σε συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ, εκεί που είναι δυνατό και που υπηρετεί τα συμφέροντα του κινήματος. Η συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ στο επίπεδο των ταξικών ζητημάτων, αιτημάτων και αγώνων είναι ένα τελείως διαφορετικό θέμα από τη συμμετοχή σε κυβέρνηση με τον ΣΥΡΙΖΑ!
Αν ο ΣΥΡΙΖΑ, μελλοντικά και αφαιρετικά, επιμένει σε ένα πρόγραμμα διαχείρισης του καπιταλισμού, τότε ένα λενινιστικό κομμουνιστικό κόμμα θα έπρεπε να αρνηθεί να συμμετάσχει σε μια τέτοια κυβέρνηση. Το τι θα είναι και πώς θα συμπεριφέρεται ο ΣΥΡΙΖΑ όμως σε μερικά χρόνια από σήμερα δεν είναι δεδομένο – εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ένας από τους οποίους, για να μην πούμε ο σημαντικότερος μάλιστα, είναι το ίδιο το ΚΚΕ. Η γνώμη μας είναι ότι αν το ΚΚΕ είχε μια σωστή προγραμματική και (ενιαιο)μετωπική πολιτική προς τον ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να προκαλέσει κατακλυσμιαίες διεργασίες στο εσωτερικό του, ωθώντας το μεγαλύτερο τμήμα του στο να μεταμορφωθεί σε μια πολύ ισχυρή δύναμη ανατροπής. Δυστυχώς η ηγεσία του ΚΚΕ δεν έχει ούτε σωστή προγραμματική ούτε σωστή (ενιαιο)μετωπική πολιτική.
