Το spyware είναι ένα πρόγραμμα το οποίο εγκαθίσταται σε ηλεκτρονικές συσκευές (κινητά τηλέφωνα, tablet, υπολογιστές) εν αγνοία του χρήστη, με σκοπό να υποκλέψει ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και πληροφορίες, να παρακολουθήσει και να καταγράψει τις κινήσεις του.
Ο τρόπος με τον οποίο εισβάλει συνήθως στις ηλεκτρονικές συσκευές είναι εκμεταλλευόμενο κάποια κενά ασφαλείας του λειτουργικού συστήματος ή εφαρμογών, αλλά πολλές φορές και με πολύ απλούστερους τρόπους. Ο επίδοξος hacker μπορεί να μας αποστείλει κάποιο προσωποποιημένο email ή μήνυμα το οποίο περιέχει ψευδεπίγραφα links (συνδέσμους ελαφρώς παραλλαγμένους με γνωστές ιστοσελίδες π.χ kathimerini.news αντί για kathimerini.gr) στα οποία εφόσον πατήσουμε πάνω μολύνεται αυτόματα η ηλεκτρονική μας συσκευή με το spyware.
Στη συνέχεια το λογισμικό μπορεί να εκτελείται στο παρασκήνιο, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, να κατασκοπεύει κάθε ενέργεια μας ακόμη και να ενεργοποιεί το μικρόφωνο και την κάμερα της συσκευής καταγράφοντας οτιδήποτε συμβαίνει στον χώρο μας.
Η περίπτωση του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη
Ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης κατήγγειλε δημόσια ότι η ΕΥΠ (Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών) παρακολουθούσε το κινητό του τηλέφωνο για τουλάχιστον 10 βδομάδες με την χρήση του λογισμικού spyware Predator.
Αφορμή για αυτό ήταν μια ανάρτηση της Google, η οποία ερευνώντας τα τρωτά σημεία των εφαρμογών της διαπίστωσε ότι η ιδιωτική εταιρεία Cytrox, που εμπορεύεται το πρόγραμμα Predator, πούλησε σε μια σειρά από χώρες τα κενά ασφαλείας (σε Android και Google Chrome), μαζί με το Predator, προκειμένου να τα εκμεταλλευτούν για παρακολουθήσεις πολιτών.
Σύμφωνα με την ανάρτηση της Google οι κρατικοί φορείς που αγόρασαν το παραπάνω πακέτο πληροφοριών-εφαρμογών βρίσκονται στην Αίγυπτο, την Αρμενία, την Ελλάδα, τη Μαδαγασκάρη, την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Σερβία, την Ισπανία και την Ινδονησία.
Ο Θανάσης Κουκάκης φαίνεται να μην είναι ο μοναδικός Έλληνας πολίτης του οποίο το κινητό παρακολουθούνταν παράνομα. Ρεπορτάζ του insidestory.gr αποκαλύπτει ότι ο τρόπος με τον οποίο έγινε η μόλυνση των συσκευών είναι μέσω παραπλανητικών ιστοσελίδων γνωστών ειδησεογραφικών site ή εμπορικών εταιρειών αλλά και αθλητικών ομάδων τα οποία παραθέτονται παρακάτω:
Εκτιμάται, από το μέγεθος του δικτύου των παραπάνω domain που αγοράστηκαν, ότι μπορεί να έχουν παρακολουθηθεί εκατοντάδες ή και χιλιάδες πολίτες, δημοσιογράφοι, κρατικοί αξιωματούχοι κλπ.
Στο ρεπορτάζ σημειώνεται επίσης ότι το λογισμικό Predator έχει τη δυνατότητα να καταγράφει γραπτά μηνύματα και τηλεφωνικές κλήσεις συμπεριλαμβανομένων αυτών που στέλνονται μέσω κρυπτογραφημένων εφαρμογών ή εφαρμογών που επιτρέπουν την εξαφάνιση των μηνυμάτων, (όπως είναι το WhatsApp και το Telegram).
Όπως αποκάλυψαν οι δημοσιογράφοι του δικτύου Reporters United ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης παρακολουθούνταν από την ΕΥΠ και πριν από την παράνομη μόλυνση του κινητού του με το spyware Predator.
Συγκεκριμένα τον Ιούνιο του 2020 η ΕΥΠ κατέθεσε στην Cosmote αίτημα άρσης απορρήτου των επικοινωνιών του αριθμού κινητού του δημοσιογράφου «για λόγους εθνικής ασφάλειας».
Ποιοί ήταν οι λόγοι που απειλούσαν την «εθνική ασφάλεια» της χώρας;
Ο Θανάσης Κουκάκης διερευνούσε σε βάθος (το διάστημα 11/19 – 02/20) υπόθεση συναλλαγών της Τράπεζας Πειραιώς με τον τραπεζίτη Μιχάλη Σάλλα και του επιχειρηματικού ομίλου Libra του εφοπλιστή Γιώργου Λογοθέτη, τα ρεπορτάζ του οποίου αποδείκνυαν ότι οι συγκεκριμένες συναλλαγές ζημίωσαν σημαντικά την τράπεζα, οπότε και το Ελληνικό δημόσιο και τους φορολογούμενους πολίτες μέσω των συνεχόμενων ανακεφαλαιοποιήσεων.
Ακόμη, τον Νοέμβριο του 2019 δημοσίευσε στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς ρεπορτάζ για το πώς η κυβέρνηση Μητσοτάκη τροποποίησε τον Ποινικό Κώδικα, με συνέπεια την διευκόλυνση του ξεπλύματος μαύρου χρήματος για τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα.
Ο λόγος δηλαδή ήταν το γεγονός ότι ο δημοσιογράφος έκανε οικονομικό ρεπορτάζ εξετάζοντας τα συμφέροντα τραπεζιτών – τραπεζών και την σχέση τους με τις νομοθετικές αλλαγές της κυβέρνησης της ΝΔ.
Ο Κουκάκης στις 12 Αυγούστου 2020 προχώρησε σε καταγγελία στην ΑΔΑΕ (Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών) προκειμένου να του γίνει γνωστό αν παρακολουθούνται το κινητό και το σταθερό του τηλέφωνο. Την ίδια μέρα η ΕΥΠ διέταξε την παύση της παρακολούθησης των επικοινωνιών του δημοσιογράφου.
Λίγους μήνες μετά (Μάρτιος του 2021) η κυβέρνηση της ΝΔ έφερε τροπολογία στη Βουλή, με αναδρομική ισχύ ώστε να καλύπτει και την υπόθεση Κουκάκη, η οποία απαγόρευε στην ΑΔΑΕ να ενημερώνει τους πολίτες ότι βρέθηκαν υπό παρακολούθηση.
Η νέα νομοθετική ρύθμιση προκάλεσε αντιδράσεις ακόμη και από θεσμικούς φορείς με τον ίδιο τον πρόεδρο της ΑΔΑΕ Χρήστο Ράμμο να δημοσιεύει άρθρο σε επιστημονικό περιοδικό αναφέροντας μεταξύ άλλων:
«Η τροπολογία Μητσοτάκη παραβιάζει την συνταγματικά κατοχυρωμένη προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών και το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου».
Όταν τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα βαφτίζονται «εθνικά»
Ακόμη ένας δημοσιογράφος ο Σταύρος Μαλιχούδης ανακάλυψε την παρακολούθησή του από την ΕΥΠ μετά από σχετικό ρεπορτάζ της Εφημερίδας των Συντακτών στις 14/11/21 με τίτλο «Πολίτες σε καθεστώς παρακολούθησης από την ΕΥΠ».
Αν λάβουμε ακόμα υπόψη το γεγονός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης λίγες μέρες μετά τη νίκη της ΝΔ στις εκλογές του 2019 έθεσε την υπηρεσία της ΕΥΠ υπό τον άμεσο έλεγχό του, καταλαβαίνουμε εύκολα τι είδους κράτος δικαίου και ελευθερία του Τύπου έχουμε στην χώρα μας.
Επιπλέον οι νομοθετικές διατάξεις που προβλέπονται για την ΕΥΠ προκειμένου να αρθεί το απόρρητο των επικοινωνιών των πολιτών δεν αναφέρουν το όνομα του θιγόμενου ούτε εξειδικεύουν τους λόγους της άρσης του απορρήτου. Αρκεί να γίνει η αόριστη επίκληση της «εθνικής ασφάλειας» και να δοθεί ο αριθμός τηλεφώνου.
Μόνο για το 2021 εκδόθηκαν 13.751 άρσεις απορρήτου από τις ιδιωτικές εταιρείες τηλεπικοινωνιών κατόπιν αντίστοιχων αιτημάτων.
Προκειμένου να προστατευθούν οι μεγαλοεπιχειρηματίες, οι εφοπλιστές, οι τραπεζίτες αλλά και οι σχέσεις διαπλοκής που έχουν με τις αστικές κυβερνήσεις νομοθετούνται μια σειρά ευεργετικών διατάξεων για τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα την ίδια ώρα που καταπατούνται στοιχειώδη ατομικά, κοινωνικά δικαιώματα και ελευθερίες για τους πολίτες.
Τις ελάχιστες φορές που πάει στραβά το πλάνο αυτό, έρχονται πολυεθνικές ιδιωτικές εταιρείες να κάνουν την βρώμικη δουλειά προμηθεύοντας με προγράμματα κατασκοπείας τις ενδιαφερόμενες κυβερνήσεις.
Το λογισμικό Pegasus, της Ισραηλινής εταιρείας NSO, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την παράνομη παρακολούθηση περισσότερων από 50.000 ακτιβιστών, δημοσιογράφων, δικηγόρων, ανώτερων στελεχών εταιρειών και αρχηγών κρατών τα προηγούμενα χρόνια, αποτελεί άλλη μια παρόμοια περίπτωση με το spyware Predator.
Όλα αυτά επαναφέρουν άλλη μια φορά την ανάγκη κοινωνικοποίησης των τηλεπικοινωνιών και των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας, όπως και των υπόλοιπων στρατηγικών τομέων της οικονομίας, ώστε να ελέγχονται οι δραστηριότητές τους από τους ίδιους τους εργαζόμενους και την κοινωνία, μέσα από θεσμοθετημένες δημοκρατικές διαδικασίες.
Οι κοινοί αγώνες και οι οργανωμένες διεκδικήσεις των εργαζόμενων, των ανέργων, των νέων ανθρώπων μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά ώστε η επιστημονική πρόοδος και η εξέλιξη της τεχνολογίας να αρχίσει να λειτουργεί τελικά προς όφελος της κοινωνίας και της ευημερίας των πολιτών αντί για την κερδοφορία των πολυεθνικών, την εντατικοποίηση της κρατικής καταστολής και της στέρησης δικαιωμάτων.
