Στα πλαίσια του 28ου κάμπινγκ Antinazizone – YRE, πραγματοποιήθηκε συζήτηση με θέμα «Σεξισμός, έμφυλη βία και η οργάνωση των αντιστάσεών μας στο διαδίκτυο και τα social media». Παρακάτω δημοσιεύουμε αποσπάσματα των εισηγήσεων της Τζο Μιχάλογλου και της Κατερίνας Κλείτσα, που άνοιξαν τη συζήτηση.
Εκδικητική πορνογραφία και chatipic.org – Τζο Μιχάλογλου
Είναι περιττά τα πολλά λόγια γύρω από τον σεξισμό στη χώρα μας. Η κατάσταση είναι τουλάχιστον τρομακτική, καθώς συνεχώς ακούμε για νέες γυναικοκτονίες, νέες σεξουαλικές επιθέσεις, και παρενοχλήσεις. Μόλις πριν από λίγες μέρες είχαμε ένα ακόμη περιστατικό στη Δάφνη, που αποτέλεσε την Πέμπτη γυναικοκτονία της χρονιάς (ή τουλάχιστον την Πέμπτη γνωστή γυναικοκτονία της χρονιάς).
Το βασικό θέμα με το οποίο θα ήθελα να ασχοληθώ είναι αυτό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, το πώς αυτά αξιοποιούνται ως μέσο εξάπλωσης του σεξισμού, αλλά και το πώς μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε εμείς εναντίον του.
Θα αναφέρω μερικά παραδείγματα τα οποία νομίζω ότι είναι ενδεικτικά της έκτασης του προβλήματος. Θυμάμαι ότι κατά τη διάρκεια των τριών χρόνων που ήμουν στο Λύκειο, είχαν διαρρεύσει γυμνές, φωτογραφίες, τουλάχιστον 5 κοριτσιών του σχολείου μου. Εκτός από το γεγονός ότι μιλάμε για ανήλικες κοπέλες, το επίσης ανησυχητικό είναι ότι οι φωτογραφίες διέρρευσαν από ανήλικα αγόρια, γεγονός που δείχνει πόσο εμποτισμένη είναι η κοινωνία μας από σεξισμό και μάλιστα από πόσο μικρές ηλικίες.
Απ’ όσο θυμάμαι, δύο από τις περιπτώσεις ήταν εκδικητικό πορνό, με άλλα λόγια, αυτές οι κοπέλες έβγαιναν ή είχαν κάποια σχέση με αυτά τα αγόρια και στη συνέχεια οι σχέσεις αυτές χάλασαν, οπότε τα αγόρια αποφάσισαν να ανεβάσουν ή να στείλουν στους φίλους τους τις γυμνές φωτογραφίες των κοριτσιών. Οι υπόλοιπες είχαν πέσει θύματα κυκλώματος (κάτι πραγματικά τρομακτικό) διακίνησης γυμνών φωτογραφιών, το οποίο μάλιστα είχε ξεκινήσει ο τότε πρόεδρος του 15μελούς του σχολείου. Μιλώντας για τέτοιου είδους παραδείγματα, είναι εύκολο να φανταστούμε αν όλα τα παραπάνω συνέβησαν σε ένα μικρό λύκειο, τι συμβαίνει συνολικά και ποιο είναι το μέγεθος του προβλήματος στο αχανές διαδίκτυο. Τα φόρουμ και οι ιστοσελίδες στις οποίες διαρρέουν φωτογραφίες γυναικών και ΛΟΑΤ+ ατόμων και συλλέγονται από τρίτους (κυρίως άντρες) δεν είναι κάτι νέο. Ιστοσελίδες όπως το Achan ή το Kiwifarms είναι γνωστά για τέτοιου είδους post, ενώ αντίστοιχες αναρτήσεις μπορούν να βρεθούν και σε πιο «διάσημα» μέσα, όπως το reddit και το facebook.
Ένα από τα πολλά σχετικά παραδείγματα είναι το chatpic.org, ένας ιστότοπος – φόρουμ (δηλαδή είναι επικεντρωμένο στη συζήτηση ανάμεσα στους χρήστες) στο οποίο αποκαλύφθηκε ότι δημοσιεύονται γυμνές (και όχι μόνο) φωτογραφίες και βίντεο γυναικών, καθώς και ανηλίκων κοριτσιών. Φυσικά αυτές οι φωτογραφίες και τα βίντεο ανέβηκαν χωρίς τη συναίνεση των εικονιζόμενων ατόμων, ενώ επιπλέον το κάθε post συνοδευόταν από χυδαία σχόλια και πολλές φορές ακόμη και από τη δημοσίευση προσωπικών δεδομένων, όπως ονοματεπώνυμα και διευθύνσεις.
Προφανώς δεν υπάρχει κανένας έλεγχος από την ίδια την πλατφόρμα. Υπάρχει στην αρχική σελίδα μια απλή ανακοίνωση ότι απαγορεύονται οι φωτογραφίες ανήλικων, αλλά στην πραγματικότητα κανείς δεν ελέγχει το τι ανεβαίνει και οι διαχειριστές της πλατφόρμας στηρίζονται μόνο στις αναφορές των χρηστών (ένα post μπορεί να πέσει μόνο μετά από μαζικές αναφορές) άρα στην πραγματικότητα αυτές οι δημοσιεύσεις σπάνια πέφτουν από τη σελίδα. Στις σπάνιες περιπτώσεις που αυτό συμβαίνει, οι διαχειριστές της ιστοσελίδας δεν αναλαμβάνουν καμία ευθύνη, αφού απλά σβήνει η δημοσίευση, ή αποκλείεται ο χρήστης που το ανέβασε.
Μιλάμε δηλαδή για μια αισχρή καταπάτηση του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα, γεγονός που έχει οδηγήσει και σε καταγγελίες, ενώ μια κοπέλα, η Σοφία (το επίθετό της δεν έχει γίνει γνωστό για λόγους προστασίας της ίδιας) μήνυσε τη σελίδα. Η Σοφία είχε ειδοποιηθεί από στενή της φίλη ότι υπήρχαν στην ιστοσελίδα φωτογραφίες της. Με λίγο ψάξιμο μπορεί κανείς να οδηγηθεί σε φακέλους google drive, προστατευμένους με κωδικούς πρόσβασης, οι οποίοι περιέχουν ακόμη περισσότερο υλικό ανυποψίαστων γυναικών, ανάμεσα στις οποίες και η Σοφία.
Προφανώς έξαλλη και αηδιασμένη, η Σοφία αποφάσισε να κινηθεί νομικά ενάντια στο chatpic.org. Αρχικά έκανε αναφορά στα post, αλλά πολύ γρήγορα κατάλαβε ότι αυτό δε θα την οδηγούσε πολύ μακριά. Έτσι αποφάσισε να κάνει μήνυση στην ιστοσελίδα σε παγκόσμιο επίπεδο και όχι μόνο στα άτομα που ανέβασαν τις φωτογραφίες της, ή στο εγχώριο τμήμα της.
Ακόμη και έπειτα από επικοινωνία με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (ΔΗΕ), δεν υπήρξε κάποια πρόοδος στην υπόθεση, καθώς αυτή αρνήθηκε να ασχοληθεί με το θέμα. Μόνο μετά από πίεση από δημοσιογράφους (με τους οποίους είχε έρθει σε επαφή η Σοφία και είχαν μαζέψει το σχετικό υλικό) κινητοποιήθηκε η ΔΗΕ. Εν τέλει, και μετά από μεγάλο κόπο, η σελίδα chatipic.org έπεσε.΄
Στην πραγματικότητα το ίντερνετ είναι τεράστιο και ανεξέλεγκτο και αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη νομοθεσίας μας φέρνει αντιμέτωπες και αντιμέτωπους με τέτοιες αισχρότητες που πολύ συχνά δεν ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε. Είναι αλήθεια πως το block και η σίγαση είναι χρήσιμα εργαλεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς καμία και κανένας δεν υποχρεούται να ανέχεται σεξιστικά σχόλια και συμπεριφορές. Δεν αρκεί όμως αυτό, καθώς ακόμη κι αν εμείς αποφύγουμε να έρθουμε σε επαφή με τους σεξιστές, τίποτα δεν τους εμποδίζει να βρεθούν μεταξύ τους, να οργανωθούν, να βάλουν άλλους ανθρώπους στο στόχαστρό τους.
Αυτό που χρειαζόμαστε για να απαντήσουμε είναι οργάνωση. Κάθε φορά που παρατηρούμε σεξιστικά σχόλια, πολύ περισσότερο όταν κάποιος άνθρωπος παρενοχλείται, έχει σημασία να κρατάμε το στιγμιότυπο (screenshot), να το δημοσιεύουμε, να το συζητάμε, να το γνωστοποιούμε σε φορείς ή φεμινιστικές οργανώσεις, γενικά να κοινοποιούμε το γεγονός όσο γίνεται περισσότερο. Σε περίπτωση που μιλάμε για ηλεκτρονικό έγκλημα, όπως στο παράδειγμα του chatpic, πρέπει να προσπαθούμε να το καταγγείλουμε στη ΔΗΕ. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να επιτρέπουμε να θεωρείται ότι η σεξιστική συμπεριφορά είναι κάτι φυσιολογικό ή ανεκτό.
Θα ήθελα εδώ να αναφερθώ σε ένα παράδειγμα μιας πρωτοβουλίας ενάντια στην εκδικητική πορνογραφία. Προς τα τέλη του 2020 και τις αρχές του 2021, υπήρχε για λίγους μήνες σελίδα με το όνομα anti nudeshearing services (υπηρεσία ενάντια στη διακίνηση γυμνών φωτογραφιών). Παρότι πιστεύω ότι οι δημιουργοί της έκαναν αρκετά λάθη, το γεγονός ότι υπήρξε ήταν μια σημαντική προσπάθεια.
Όλα αυτά όμως έχουν νόημα στο πλαίσιο της κατάλληλης νομοθεσίας, που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει. Βέβαια, το ίντερνετ είναι αχανές και παγκόσμιο και έτσι είναι δύσκολο να ελεγχθεί νομικά. Παρόλα αυτά, το ελληνικό κράτος δεν είναι μόνο πίσω σε νομικό επίπεδο, αλλά ακόμη και οι νόμοι που υπάρχουν δεν εφαρμόζονται από την ελληνική αστυνομία και τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, είτε λόγω αργών αντανακλαστικών, είτε λόγω αδιαφορίας. Από τη δική μας πλευρά, πρέπει να οργανωθούμε τόσο στην καθημερινή μας παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσο και να διεκδικήσουμε μέτρα προστασίας απέναντι στα κυκλώματα, τον σεξισμό και την εκδικητική πορνογραφία.
Γυναικείο κίνημα εναντίον σεξισμού στον κόσμο του ίντερνετ – Κατερίνα Κλείτσα
40 χρόνια πριν, τη δεκαετία του 1980, το περιοδικό Hustler στις ΗΠΑ, ξεκίνησε ένα μηνιαίο αφιέρωμα με εικόνες γυμνών γυναικών που έστελναν αναγνώστες, το οποίο ονομαζόταν “Beaver Hunt”. Οι φωτογραφίες του Beaver Hunt συχνά συνοδεύονταν από λεπτομέρειες σχετικά με τη γυναίκα, όπως τα χόμπι της, τις σεξουαλικές της φαντασιώσεις και μερικές φορές το όνομά της.
Όπως είναι αναμενόμενο, πολλές από τις φωτογραφίες που παρουσιάζονταν δεν τις είχαν στείλει οι ίδιες οι γυναίκες και αρκετές μήνυσαν το περιοδικό για τη δημοσίευση των φωτογραφιών τους χωρίς την άδειά τους, ή χωρίς να επαληθεύσουν τις πληροφορίες σε πλαστά έντυπα συγκατάθεσης που είχαν σταλεί.
Το 2000 γίνεται για πρώτη φορά αναφορά στην έννοια «realcore pornography» από τον Ιταλό ερευνητή Sergio Messina που κάνει λόγο για ένα νέο είδος πορνογραφίας που αποτελείται από εικόνες και βίντεο πρώην συντρόφων που διανέμονται ηλεκτρονικά μέσω ομάδων..
Χάντερ Μουρ
Το εκδικητικό πορνό άρχισε να συγκεντρώνει την προσοχή των διεθνών μέσων ενημέρωσης όταν ο Χάντερ Μουρ εγκαινίασε τον ιστότοπο IsAnyoneUp το 2010. Ο ιστότοπος παρουσίαζε πορνογραφία που είχε υποβληθεί από τους ίδιους τους χρήστες και συχνά περιλάμβανε πληροφορίες ταυτοποίησης, όπως τα ονόματα των γυναικών, την εργασία τους, τις διευθύνσεις και τους συνδέσμους προς τα προφίλ κοινωνικής δικτύωσης.
Σε πολλές περιπτώσεις ο Μουρ σάρκαζε τα θύματα («Έχουμε αυνανιστεί όλοι μαζί σου», «Γελάσαμε μαζί σου», «Δεν μπορεί να γίνει χειρότερο» κ.λπ.) Η ιστοσελίδα είχε σύντομα επισκεψιμότητα που άγγιζε τους 350.000 χρήστες την ημέρα και απέδιδε χιλιάδες δολάρια στον Moore.
Το 2012 όταν έφτασαν στα αυτιά του φήμες πως τον παρακολουθεί το FBI, έκλεισε τη σελίδα και πούλησε το url. Στις 23 Ιανουαρίου 2014, ο Μουρ παραπέμφθηκε σε ομοσπονδιακό δικαστήριο της Καλιφόρνια μετά τη σύλληψή του από το FBI με την κατηγορία της συνωμοσίας, της μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης σε προστατευόμενο υπολογιστή και της διακεκριμένης κλοπής ταυτότητας. Πολλά από αυτά τα εγκλήματα διαπράχθηκαν σε μια προσπάθεια να αποκτήσει γυμνές εικόνες ανθρώπων παρά τη θέλησή τους, ενώ είχε πληρώσει και χάκερ για να κάνει αυτή τη δουλειά.
Ο Μουρ περήφανα αυτοαποκαλούταν «επαγγελματίας καταστροφέας ζωών», ενώ το περιοδικό Rolling Stone τον χαρακτήρισε τον «πιο μισητό άνθρωπο του ίντερνετ».
Φαινόμενο με βάση τον σεξισμό
Όμως για εμάς πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως το εκδικητικό πορνό δεν οφείλεται στον Μουρ, όπως δεν οφείλεται στο περιοδικο Hustler, ούτε σε άλλα «γνωστά ονόματα» του διαδικτύου που έκαναν αντίστοιχα βρώμικη δουλειά.
Σίγουρα όλοι οι παραπάνω δεν ήταν και τα καλύτερα παιδιά, αλλά και αυτοί να μην υπήρχαν, θα υπήρχαν άλλοι «καλοθελητές» να δημιουργήσουν αντίστοιχα σάιτ και τελικά την «κουλτούρα» του εκδικητικού πορνό. Γιατί τελικά, το εκδικητικό πορνό βασίζεται και γεννιέται μέσα από τις σεξιστικές αντιλήψεις της κοινωνίας:
1) πως η γυναίκα είναι κτήμα του συντρόφου της και άρα αν τον εγκαταλείψει αυτός έχει «κάθε δικαίωμα» να είναι θυμωμένος και να βρει τρόπο να την εκδικηθεί.
2) Πως η γυναίκα είναι σεξουαλικό αντικείμενο με σκοπό να εξυπηρετεί τις ορέξεις αντρών, ακόμα και μέσω εκβιασμού, εκφοβισμού ή αποπλάνησης.
3) Από την άλλη όμως, πως η γυναικεία σεξουαλικότητα είναι θέμα ταμπού και όποια το απολαμβάνει ή/και συμφωνεί να στείλει φωτογραφίες ή να συμμετέχει σε ιδιωτικό βίντεο, τα «ήθελε ο κώλος της» (όπως αναφέρουν στα σχόλιά τους διάφοροι χρήστες αυτών των σάιτ-και όχι μόνο) και δε δικαιούται να διαμαρτύρεται.
Βασίζεται τελικά στη γενική αντίληψη πως η γυναίκα είναι κατώτερη του άντρα, στην υποτίμηση της αξίας της ζωής και της ακεραιότητάς της και στη διαχρονική δαιμονοποίηση της γυναικείας σεξουαλικότητας.
Σε αυτό το πλαίσιο, αυτό που ξεκίνησε το περιοδικό Hustler, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας το πήρε το διαδίκτυο και το «εκτίναξε», μετατρέποντάς το σε εφιάλτη για εκατομμύρια γυναίκες. Έτσι, αυτό που βλέπουμε να εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια, είναι μέσω της ευρείας εξάπλωσης της χρήσης του διαδικτύου να γεννιέται ένα νέο είδος βίας κατά των γυναικών.
Διαδικτυακή καταδίωξη
Η διαδικτυακή καταδίωξη από σύντροφο ή πρώην σύντροφο έχει περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά με την καταδίωξη που ασκείται εκτός διαδικτύου και συνιστά άσκηση βίας από σύντροφο, η οποία απλώς υποστηρίζεται από την τεχνολογία. Τα στοιχεία πιστοποιούν την εν λόγω συνάφεια: μια έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο για τη διαδικτυακή καταδίωξη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στα περισσότερα από τα μισά (54%) περιστατικά είχε προηγηθεί παρόμοια εμπειρία στον πραγματικό κόσμο.
Επίσης, δεδομένα από τη μελέτη του 2014 του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) υποδηλώνουν ότι το 77% των γυναικών που έχουν βιώσει διαδικτυακή παρενόχληση έχουν επίσης βιώσει τουλάχιστον μια μορφή σεξουαλικής ή/και σωματικής βίας από τον σύντροφο τους. Επίσης, 7 στις 10 γυναίκες (70%) που έχουν βιώσει διαδικτυακή καταδίωξη έχουν επίσης βιώσει τουλάχιστον μια μορφή σωματικής ή/και σεξουαλικής βίας. Με άλλα λόγια, το διαδίκτυο αποτελεί ένα ακόμα «εργαλείο» άσκησης βίας για τους κακοποιητές.
Το διαδίκτυο εργαλείο για τα γυναικεία κινήματα
Την ίδια ώρα όμως, η ανάπτυξη του διαδικτύου τα τελευταία χρόνια αποτελεί εργαλείο και για την «άλλη πλευρά», το γυναικείο κίνημα και τις δράσεις αλληλεγγύης απέναντι στα θύματα. Ένα κομμάτι του διαδικτύου παίζει τον ρόλο της ενημέρωσης, έναν από τους χώρους συζήτησης για ζητήματα και πτυχές του σεξισμού, έχει εμπνεύσει γυναίκες να μιλήσουν για τα προσωπικά τους βιώματα αλλά και να αναζητήσουν λύσεις σε μαζικό επίπεδο.
Τα κινήματα ανέκαθεν έβρισκαν τον τρόπο να περάσουν τα σύνορα και να εμπνεύσουν την κοινωνία και σε άλλες χώρες να βγει στους δρόμους. Σήμερα, με την ενημέρωση να είναι πολύ πιο άμεση και γρήγορη, είδαμε το κίνημα «καμία λιγότερη» να ταξιδεύει έξω από τη Λατινική Αμερική, είδαμε τις συγκεντρώσεις ενάντια στον Τραμπ να γίνονται θέμα συζήτησης στην Ευρώπη, κοκ.
Το #MeToo διεθνώς και στην Ελλάδα
Αν και δεν είναι ευρέως γνωστό, η πρώτη εμφάνιση του #MeToo, έγινε το… 2006, σε μία παλιότερη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, το Myspace. Η Ταράνα Μπερκ, μία μαύρη Αμερικανίδα που προέρχεται από φτωχή οικογένεια, υπήρξε θύμα κακοποίησης στην παιδική και νεαρή της ηλικία. Το 2006, άρχισε να χρησιμοποιεί τη φράση #MeToo σε μαρτυρίες γυναικών για τα δικά τους περιστατικά κακοποίησης, με σκοπό να ενδυναμώσει τα θύματα και να αφυπνίσει για το μέγεθος του προβλήματος.
11 χρόνια μετά, τον Οκτώβριο του 2017, δεκάδες γυναίκες ηθοποιοί ξέσπασαν ενάντια στον παραγωγό ταινιών Χάρβεϊ Γουαϊνστάιν, κατηγορώντας τον για σεξουαλική παρενόχληση και βιασμούς. Την ίδια περίοδο η ηθοποιός Αλίσα Μιλάνο προέτρεψε τις γυναίκες θύματα τέτοιων περιστατικών να χρησιμοποιήσουν το #MeToo στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Και αυτό συνέβη, με το #MeToo να φτάνει σε όλες τις ηπείρους του πλανήτη και να αποκαλύπτει αυτό που όλοι γνωρίζαμε, αλλά λίγες και λίγοι συζητούσαμε: πως η σεξουαλική παρενόχληση και η βία κατά των γυναικών είναι ένα φαινόμενο καθημερινό που αφορά την πλειοψηφία τους.
Παράλληλα, σε έναν βαθμό μεταφέρθηκε και στους δρόμους: εργαζόμενες στα McDonalds’, στην Google και άλλες μεγάλες επιχειρήσεις βγήκαν στον δρόμο κατά δεκάδες χιλιάδες ενάντια στη σεξουαλική παρενόχληση από πελάτες, συναδέλφους και εργοδότες.
Σήμερα στην Ελλάδα βιώνουμε το δικό μας #MeToo, που περιλαμβάνει καταγγελίες για βιασμούς, σωματική και ψυχολογική βία, παρενόχληση. Κυριαρχεί στον χώρο του αθλητισμού και του θεάματος, όμως την ίδια ώρα πολλές γυναίκες στα social media μιλάνε για τα δικά τους περιστατικά παρενόχλησης και βίας.
Τα θύματα είναι κυρίως γυναίκες αλλά και άντρες, ενώ οι θύτες είναι στη συντριπτική πλειοψηφία άντρες, σε θέση από την οποία ασκούν εξουσία: παράγοντες του αθλητισμού, γιατροί, σκηνοθέτες, «φτασμένοι» ηθοποιοί. Άνθρωποι δηλαδή που μπορούν σε μεγάλο βαθμό να ελέγξουν το μέλλον, ακόμα και την υγεία των γυναικών και με τίτλους που τους κάνουν να φαντάζουν πανίσχυροι απέναντι σε μία ενδεχόμενη καταγγελία από «μικρά κορίτσια».
Καραντίνα και ενδοοικογενειακή βία
Την περίοδο της καραντίνας, τα social media έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη δικτύωση και στη δυνατότητα έκφρασης και αντίδρασης. Το διάστημα κατά το οποίο ήμασταν όλες/οι στο σπίτι μας, μία υπόθεση που θεωρείται «οικογενειακή» και «ιδιωτική», αυτή της ενδοοικογενειακής βίας, βγήκε στην επιφάνεια περισσότερο από ποτέ.
Αφενός γιατί τα θύματα βίας βρέθηκαν απότομα και ξαφνικά σε πολύ πιο ευάλωτη θέση, αφετέρου γιατί το διαδίκτυο μετατράπηκε σε χώρο συζήτησης και αλληλεγγύης απέναντι στα θύματα, με κόσμο να προσπαθεί να δώσει ατομικά λύσεις (π.χ. προσφορά φιλοξενίας) αλλά και ανοίγοντας τη συζήτηση σε κοινωνικό επίπεδο και υιοθετώντας αιτήματα για την προστασία των θυμάτων. Το διαδίκτυο έγινε πεδίο ανάδειξης των ελλείψεων του εκάστοτε κράτους, καταγγελίας για τη στάση της αστυνομίας, όπως π.χ. στην περίπτωση της γυναίκας που πήγε να καταγγείλει τον σύζυγό της και η αστυνομία την έδιωξε.
Παράλληλα κατά τη διάρκεια της καραντίνας οργανώθηκαν διαδικτυακές εκδηλώσεις και συζητήσεις για ζητήματα της έμφυλης βίας, της σεξουαλικής παρενόχλησης κα, δίνοντας μας έναν χώρο που μπορούσαμε να συναντηθούμε και να συζητήσουμε.
Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου δεν έχει αναπτυχθεί προς το παρόν μεγάλο κίνημα στους δρόμους, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη των αγώνων ενάντια στον σεξισμό και παράλληλα έχουν πετύχει κάποιες νίκες, που αν και μικρές έχουν βοηθήσει στην αυτοπεποίθηση γυναικών και αντρών που παλεύουν ενάντια στις ανισότητες.
Τον Γενάρη του 2020 οι αφίσες ενάντια στις αμβλώσεις στο Μετρό από χριστιανικά σωματεία, προκάλεσαν αντιδράσεις στα social media και τελικά δεν άντεξαν ούτε μία μέρα.
Τον Μάϊο του 2020 έγινε η δίκη των βιαστών και δολοφόνων της Ελένης Τοπαλούδη. Πέρα από τις συγκεντρώσεις στα Δικαστήρια που φυσικά ήταν πολύ σημαντικές, οργανώσεις και ομάδες παρακολουθούσαν από κοντά τις εξελίξεις και κράτησαν το θέμα στην επικαιρότητα με ρεπορτάζ και σχολιασμούς, αυξάνοντας τις πιέσεις για την καταδικαστική απόφαση.
Γενικά, την τελευταία περίοδο οι φεμινιστικές ομάδες, οι οργανώσεις αλλά και ατομικά χρήστες του διαδικτύου δεν αφήνουν τίποτα να πέσει κάτω.
Και φυσικά δε γίνεται να μην αναφέρουμε το περιστατικό στην Ηλιούπολη, με τη νέα κοπέλα που δραπέτευσε από τον αστυνομικό ο οποίος την κακοποιούσε και την εξέδιδε. Η αστυνομία προχώρησε τελικά σε σύλληψη του δράστη, όμως αυτό έγινε μόνο αφού η υπόθεση είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μια σειρά ειδησεογραφικά σάιτ. Πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξε και η φεμινιστική ομάδα witchesofthesouth που ανέλαβε δράση από την πρώτη στιγμή, και προχώρησε, μαζί με άλλες/ους αλληλλέγγυες/ους σε συγκέντρωση έξω από την υπηρεσία εσωτερικών υποθέσεων. Ας κρατήσουμε κάτι ακόμα: Στο περιστατικό της Ηλιούπολης, οι αστυνομικοί έλεγαν στη δικηγόρο του θύματος, που για ώρες ζητούσε να δει την κοπέλα ότι: «η δημοσιότητα δεν βοηθάει». Και είχαν απόλυτο δίκιο: η δημοσιότητα δε βοηθάει τους θύτες, δε βοηθάει όσους τους καλύπτουν.
Για το γυναικείο κίνημα, τις αλληλέγγυες και τους αλληλέγγυους, τις φεμινιστικές ομάδες, η δημοσιότητα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα προοδευτικά ειδησεογραφικά σάιτ που αναδεικνύουν αυτά τα περιστατικά, είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο. Βοηθάει στη συζήτηση και στη μεταφορά εμπειριών, ενώ φέρνει στην επιφάνεια και ασκεί πιέσεις στο κράτος και τους θεσμούς που αδιαφορούν ή συγκαλύπτουν. Παράλληλα ενδυναμώνει και ενθαρρύνει πολλές γυναίκες να μιλήσουν για τα προσωπικά τους βιώματα και να αναζητήσουν δρόμους αντίστασης συνολικά.
Εργαλείο, όχι πανάκεια
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικός ο ρόλος του διαδικτύου. Την ίδια ώρα όμως που το συζητάμε, όλες/οι αναγνωρίζουμε πως από την Ελλάδα «λείπει» ένα μαζικό γυναικείο κίνημα, πως ο σεξισμός και η ανισότητα δεν μπορούν να καταπολεμηθούν μόνο μέσα από τους υπολογιστές και τα κινητά μας.
Βέβαια ασκήσαμε πιέσεις για την καταδίκη των δολοφόνων της Ελένης Τοπαλούδη, που ενδεχομένως «έκοψε τη φόρα» είτε στους ίδιους είτε σε επόμενους. Δεν ξεμπερδέψαμε όμως με τη βία κατά των γυναικών, τις γυναικοκτονίες και τους βιασμούς. Ρίξαμε το site εκδικητικής προνογραφίας “chatpic”, δεν τελειώσαμε όμως με αντίστοιχες σελίδες, πόσο μάλλον με το ίδιο το φαινόμενο της διαδικτυακής βίας.
Αν το διαδίκτυο καταφέρνει να ακυρώνει συνέδρια (όπως το συνέδριο “γονιμότητας”) να ασκεί πιέσεις σε υποθέσεις βιασμών και γυναικοκτονιών, να χειραφετεί νέες και μεγαλύτερες γυναίκες απέναντι στον σεξισμό, ας σκεφτούμε λίγο τι μπορούμε να πετύχουμε μέσω των κινημάτων. Τα τελευταία χρόνια οι αντιστάσεις έχουν αρχίσει να αυξάνονται, ενώ η οργή απέναντι στον σεξισμό να συσσωρεύεται. Μόνο οι τελευταίοι μήνες του καλοκαιριού μας γέμισαν με θυμό, θλίψη και ανατριχίλα. Είδαμε όμως παράλληλα να γίνονται τα πρώτα καλέσματα για κινητοποιήσεις στους δρόμους.
Η μόνη δύναμη που μπορεί να φέρει ανατροπές, να διεκδικήσει και να κερδίσει δικαιώματα είναι η δύναμη των μαζικών κινημάτων. Αυτό που τελικά χρειαζόμαστε είναι ένα μαζικό κίνημα που την ίδια ώρα που θα αναδεικνύει συγκεκριμένα σεξιστικά περιστατικά, που θα στηρίζει τα θύματα και θα πιέζει για την καταδίκη των θυτών, θα αγωνίζεται και για μία κοινωνία χωρίς ανισότητες, χωρίς σεξισμό και έμφυλη βία. Μία κοινωνία πραγματικά δημοκρατική και ελεύθερη.
