Άρθρο του Σίμου Σιμωτά, από το rednotebook.gr
Μετά και την χρεοκοπία του κυβερνητικού πολιτικού σχεδίου και την συνολική ήττα που υπέστη η Αριστερά στο όνομα αυτής της προσπάθειας, βρισκόμαστε σε ένα σημείο ιστορικής καμπής, τόσο για την υπόθεση της ανασυγκρότησης της Αριστεράς σε επίπεδο πολιτικών υποκειμένων όσο και για το κίνημα. Η επινόηση μια νέας στρατηγικής, η οποία θα πρέπει να ανοίξει πιο άμεσα και ώριμα, βασισμένη στα συμπεράσματα που αποκομίσαμε από την ιστορική διαδρομή του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και η συνολική υπόθεση της ανασύνθεσης της Αριστεράς, είναι δύο στοιχεία που πρέπει να μας απασχολήσουν, ανεξάρτητα του αν συμμετέχουμε σε κάποιο πολιτικό φορέα η όχι.
Στην προσπάθεια να δουλέψουμε στα δύο αυτά επίπεδα, είναι αναγκαίο να μιλήσουμε για το πώς τη νεολαία η οποία βιώνει την επισφάλεια και την ανεργία, την περιθωριοποίηση, την υποχρηματοδότηση στα πανεπιστήμια και στα σχολεία, καλείται να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στις από εδώ και πέρα διεργασίες. Κι αυτό όχι γιατί το ηλιακό κριτήριο είναι εκείνο που ορίζει του ποιος είναι η “πρωτοπορία”. Αλλά γιατί η νεολαία είναι ακριβώς εκείνη η κοινωνική κατηγορία η οποία καθίσταται το πειραματόζωο των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων και της υποτίμησης της εργατικής της δύναμης: το τμήμα εκείνο της κοινωνίας που υπόκειται στο νέο κοινωνικό "συμβόλαιο" του μνημονίου που επιβάλλεται ως κανόνας στον τρόπο ζωής της, από την εκπαίδευση και τον ελεύθερο χρόνο έως την ελαστικοποίηση των μορφών απασχόλησης.
Αυτή η νεολαία που βρίσκεται στο στόχαστρο, και που κατά κανόνα απέχει από τις πολιτικές διεργασίες (βλ. αυξημένη αποχή από τις εκλογές) είναι εκείνη η οποία μπορεί να αποδείξει (ή καλείται να αποδείξει για την ίδια της την ύπαρξη) ότι η επιλογή του ΤΙΝΑ δεν είναι μονόδρομος. Το έχει κάνει ήδη με την αυξημένη της συμμετοχή στο δημοψήφισμα και την ενεργή στήριξη του “όχι”. Και σήμερα χρειάζεται να συνεχίσει να συντονίζεται γύρω από την ανάγκη επαναθελεμελίωσης μιας ζωής με δικαιώματα, πέρα και έξω από τα μνημόνια. Ο συντονισμός, η συνύπαρξη και η "πρωταρχική συσσώρευση" των δυνάμεων της νεολαίας είναι εκείνη που θα την οδηγήσει σε ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Για να προκύψει ωστόσο εκείνη η κινητικότητα που μας αφορά όλους και όλες, θα πρέπει να ψηλαφίσουμε τους όρους, τα νέα αιτήματα και τις κατευθύνσεις που βάζουμε, ώστε να τροφοδοτούμαστε με περιεχόμενο δουλειάς ώστε να κινητοποιούμαστε και να νικάμε.
Για να υπάρχει νεολαιίστικο κίνημα, αλλά και κίνημα εν γένει, χρειάζονται σημεία κοινωνικής αναφοράς, αλλά και πολιτικής. Το κίνημα δεν μπορεί να κινείται σε ένα πολιτικό κενό, χωρίς δηλαδή να υπάρχει ένας μαζικός πολιτικός χώρος ο οποίος θα σέβεται την αυτονομία του, αλλά θα το ωθεί σε πιο συγκεκριμένους στόχους. Αυτή την στιγμή, το έλλειμμα ορατότητας της Αριστεράς και η αδυναμία της να δημοσιοποιεί καταστάσεις, εξαιτίας της απουσίας της από την παρούσα βουλή, την καθιστά εξαιρετικά αδύναμη στην απεύθυνσή της. Εξού και αναδεικνύεται η ανάγκη να είναι παντού στην κοινωνία, στις κοινωνικές αντιστάσεις και στο πεζοδρόμιο. Σε αυτή τη ρευστή συνθήκη, το πρώτο που χρειάζεται είναι να χτίσουμε το κοινωνικό κέντρο αναφοράς, χωρίς ωστόσο να παραγνωρίζουμε το πολιτικό, αλλά αντίθετα να επιδιώκουμε να το βρούμε.
Η προσπάθεια να ορίσουμε τους κοινωνικούς χώρους όπου ζει, σπουδάζει και εργάζεται η νεολαία, δηλαδή το μαθητικό, το φοιτητικό και το εργασιακό πεδίο συγκεκριμένα, μας βοηθάει ώστε να βρούμε και τα μέτωπα πάλης που καλούμαστε να αναμετρηθούμε.
Μαθητικό: Διαχρονικά ελπιδοφόρο, το μαθητικό κίνημα ήταν εκείνο που καθόριζε την κοινωνική και πολιτική ατζέντα. Φυσικά και πρέπει να αποτελεί ένα πεδίο δουλειάς και παρέμβασης της Αριστεράς, όπου θα μπορεί να μπολιάζει και να χτίζει ταυτότητες νέων αγωνιστών/τριων. Σήμερα η ανάγκη να καλυφθούν οι υλικοτεχνικές ελλείψεις και τα κενά σε εκπαιδευτικό προσωπικό οδηγούν τη μαθητική νεολαία να κινητοποιείται, να αντιδρά και να αντιπαρατίθεται στις επιλογές της κεντρικής εξουσίας είναι η πρώτη μαγιά η οποία δημιουργείται και δυναμικά μπορεί να οδηγήσει στο να δημιουργηθεί εκείνη η αγωνιστική ταυτότητα και η γενική φιλοσοφία. Παράλληλα, η τόνωση του γενικού πολιτικού χαρακτήρα στο πώς φαντάζονται οι μαθητές και οι μαθήτριες το σχολείο πρέπει να μπει στην ημερήσια διάταξη. Να μπορέσουν δηλαδή, να φανταστούν το σχολείο όχι ως ένα τεράστιο εξεταστικό κέντρο, το οποίο προκρίνει τον ανταγωνισμό, αλλά ως ένα εργαστήρι πολύπλευρης και κριτικής γνώσης, δημόσιο και καθολικό, δημοκρατικό και εξισωτικό για όλους και όλες.
Φοιτητικό: Η πανεπιστημιακή κοινότητα είναι η κατεξοχήν υπαρκτή κατάσταση στην οποία καταφέρνει η ελληνική Αριστερά να συνυπάρχει, να συντονίζεται, να αγωνίζεται και να την μετατρέπει σε ζωντανό κοινωνικό χώρο συνδεδεμένο οργανικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σύνολο της κοινωνίας. Ωστόσο, ακόμη και αυτές οι προϋποθέσεις δεν φαίνονται ισχυρές, ούτε για να αποδομηθούν οι κυρίαρχες καθεστωτικές παρατάξεις που έχουν καταστρέψει τον φοιτητικό συνδικαλισμό, ούτε για να εμπνεύσουν τον φοιτητικό κόσμο να συμμετέχει στην ζωή της κοινωνικής κίνησης των σχολών. Για το λόγο αυτό, χρειάζονται ποιοτικές υπερβάσεις και στην ίδια την πολιτική γεωγραφία την οποία γνωρίζουμε στη φοιτητική Αριστερά. Δεν αρκεί δηλαδή απλά να υπάρχει μια συνεννόηση σε πλαίσια αγώνα γύρω από συγκεκριμένα επίδικα -αν και αυτά αποτελούν τη βάση της κίνησης της Αριστεράς: χρειάζεται επίσης η επιδίωξη για κοινή συμπόρευση. Σε αυτή τη βάση, είναι πολύ σημαντικό να ανοίξει μια ειλικρινή συζήτηση “από τα κάτω” μεταξύ των φοιτητικών παρατάξεων: ένας εσωτερικός διάλογος για το πρόταγμα το οποίο θα κληθούν να υλοποιήσουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες και ένας συντονισμός των αριστερών σχημάτων, με όρους κοινών συνέλευσων-συνεδριάσεων. Όχι λοιπόν απλώς η συγκόλληση δυνάμεων, αλλά ένα ενωτικό κάλεσμα που θα κινητοποιεί το σύνολο της φοιτητικής κοινότητας. Η προοπτική της δημιουργίας νέων ενωτικών σχημάτων στις σχολές, ενδεχομένως να σπάσει και την ίδια την κινηματική ύφεση που ταλανίζει αυτή την περίοδο τη φοιτητική Αριστερά. Ωστόσο, αυτή η προοπτική δεν μπορεί να αποτελεί μια κεντρική απόφαση, αποτύπωμα των διμερών συναντήσεων που κάνουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις μεταξύ τους ή “πολιτικά κέντρα” εκτός σπουδάζουσας. Χρειάζεται μια ευελιξία, ανάλογη των ιδιαιτεροτήτων κάθε πανεσπισημιακού χώρου, ώστε η κοινή μετωπική συμπόρευση να επιτυγχάνεται γύρω από τα αιτήματα που ο ίδιος ο φοιτητικός χώρος θα ορίζει, με βάση τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ή πρόκειται να αντιμετωπίσει.
Νέοι εργαζόμενοι, επισφαλώς, άνεργοι: Ζήτημα για την Αριστερά αποτελεί το πώς θα καταφέρει να οργανώνει τους νέους και τις νέες οι οποίοι είναι άνεργοι/ες, επισφαλώς εργαζόμενοι/ες. Κι αυτό διότι, σε αντίθεση με άλλους κοινωνικούς χώρους, όπου υπάρχει ένα ήδη διαμορφωμένο πεδίο παρέμβασης (όπως τα πανεπιστήμια, όπου μπορείς να ξεκινήσεις μια προσπάθεια ανασύνθεσης και ανασύνταξης επί πλαισίων και θέσεων), στους κοινωνικούς χώρους εκείνους όπου δεν υπάρχει η βάση αυτή, στις γειτονιές για παράδειγμα, χρειάζεται πρώτα να υπάρξει η σύνθεση και η δημιουργία, δηλαδή η ανίχνευση ενός φαντασιακού ικανού να πυροδοτήσει νέα πεδία και καταστάσεις. Για παράδειγμα, παραμένει ανοιχτό ζήτημα το πώς θα οργανώσουμε δομές ανέργων και επισφαλώς εργαζομένων ή πώς θα επανενεργοποιήσουμε σχήματα που υπήρχαν, όπως το “δίκτυο επισφαλών εργαζομένων και ανέργων” ή το “v for Voucherades”. Ομολογουμένως, αυτά τα σχήματα δεν έχουν θεσμική δύναμη, άρα διαθέτουν ελάχιστη διαπραγματευτική ισχύ. Δεν μπορούμε, ωστόσο, να εξαιρέσουμε αυτές τις ομάδες από την ένταξη στην ταξική πάλη, άρα και από την δυνατότητα δημιουργίας νέων δομών και σχημάτων. Επιπλέον, ζωτικό χαρακτηριστικό δημιουργίας ενός πολύμορφου κινήματος ανατροπής είναι η ενίσχυση μέσα από την υλική και ουσιαστική συμμετοχή μας στα σωματεία και όχι μέσα από τις αέναες εκφράσεις ότι πρέπει να “πάμε στα σωματεία μας”. Αυτή η κατάσταση θα είναι αποτύπωμα της δουλειάς μας, και οι μικρές νίκες όπως η περίπτωση της Migato θα δείχνουν ότι υπάρχουν νικηφόρα αποτελέσματα που μπορούν να συσπειρώνουν τον κόσμο και να τον ωθούν να αγωνίζεται, ώστε να μην συνηθίσουμε στην ήττα και να μην βρεθούμε στην εξαέρωση.
Νεολαιίστικο κίνημα στις γειτονιές – κοινωνός του προγράμματος της ρήξης: Ένα νεολαιίστικο κίνημα για να δημιουργηθεί χρειάζεται σημεία κοινωνικής αναφοράς, δηλαδή ένα “κέντρο” που θα ορίζει τους τρόπους πάλης. Για παράδειγμα, το χτίσιμο της αντιφασιστικής ταυτότητας-παρέμβασης δεν μπορεί να είναι υπόθεση ούτε των νέων που δραστηριοποιούνται στην εντός ΛΑΕ υπόθεση, ούτε της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ούτε μόνο των ανένταχτων αγωνιστών/ριων αλλά προϋποθέτει ότι πρέπει να υπάρχει το σημείο επαφής, το οποίο θα μοιράζεται ένα "κέντρο" προβληματισμού. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί, αν δεν άρουμε τις διαχωριστικές πολιτικές γραμμές της προηγούμενης εποχής και δεν μιλήσουμε για έναν ευρύτερο συντονισμό, άρα και για ένα νεολαιίστικό κίνημα που θα χωράει στο εσωτερικό του πολλές διαφορετικές πολιτικές ταυτότητες. Αυτό προϋποθέτει, ότι το άγχος μας επί της συγκυρίας δεν μπορεί να είναι η οργανική πολιτική συγκρότηση επιμέρους νεολαιίστικων σχηματισμών, αλλά ο χώρος συνάντησης ενός ευρύτερου “όλου” που δημιουργήσει νέα κοινωνικά ρεύματα και εξελίξεις. Ωστόσο, αυτό το κέντρο προβληματισμού χρειάζεται και χωρική συνύπαρξη. Η προοπτική του να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε στέκια νεολαίας που θα παράγουν πολιτισμό, αντιφασισμό κλπ είναι πολύ σημαντική.
Ακριβώς επειδή η οιονεί επαναστατική διαδικασία της ρήξης συνεπάγεται ότι το κίνημα θα πρέπει να είναι πολύπλευρο, μαζικό, μαχητικό, δεν γίνεται εντός της αριστεράς οι νέοι και οι νέες να προσπαθούν να δημιουργήσουν τους υλικούς όρους που θα λειτουργήσουν ως εργαλεία μετασχηματισμών χωρίς να επιδιώκουν πλατύτερες συνεργασίες. Είναι σημαντικό δηλαδή στην παρούσα συγκυρία να μην μπει το “κάρο μπροστά από τα άλογα”, τουτέστιν οι κομματικές ταυτότητες μπροστά από μια προσπάθεια κατασκευής ενός νέου “υλισμού της συνάντησης”, ώστε να μπορέσουμε να υποδεχτούμε τον κόσμο που θέλει να παλέψει με κοινά επίδικα. Θα πρέπει, λοιπόν, να αφήσουμε πίσω μας όλες εκείνες τις καταστάσεις που στενεύουν το περιεχόμενο της κοινωνικής δουλειάς, της αποτελεσματικότητας και τον ορίζοντα μας (μικροπαραγοντισμούς, αναδυόμενες γραφειοκρατίες κ.ο.κ.).
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι, πρώτον, όλες οι δυνάμεις οι οποίες εμπλέκονται στην πολύπλευρη, ιδιαίτερη, πρωτόγνωρη* για κάποιους/ες διαδικασία της ανασύνθεσης με πολλές ταχύτητες και βρίσκονται είτε εντός, είτε εκτός κάποιου πολιτικού σχηματισμού, δεν είναι αντιπαραθετικές μεταξύ τους, αλλά πρέπει να συντονιστούν. Δεύτερον, αν θέλουμε σαν νέοι και νέες να διεκδικήσουμε τον απαραίτητο χώρο εντός οποιουδήποτε πολιτικού σχηματισμού συμμετέχουμε (συνδικαλιστικού σχήματος κλπ), πρέπει να κατανοήσουμε ότι η υπόθεση αυτή πρέπει να ξεκινάει από το πολιτικό κεφάλαιο δημιουργίας στελεχών μέσα από τα κοινωνικά κινήματα και τις διεργασίες του μέλλοντος. Είναι σίγουρο πως η φαντασία, η ευρηματικότητα και οι δεξιότητες των νέων μπορούν να αποδομήσουν την παρελθοντολογία και τις παρωχημένες αντιλήψεις που μας τραβούν πίσω, ενώ χρειάζεται να οργανώσουμε με τις δυνάμεις μας κάτι τελείως καινούριο.
