Του Geo Li
Πρόσφατα, το Netflix, πλατφόρμα παραγωγής τηλεοπτικών σειρών και ταινιών, ανέβασε μια βιογραφική σειρά με το όνομα «When they see us» (Όταν μας βλέπουν).
Το βράδυ της 19ης Απρίλη του 1989, στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης, η Τρίσα Μέιλι που είχε βγει για τρέξιμο πέφτει θύμα βιασμού και ξυλοδαρμού. Την ίδια στιγμή 5 έφηβοι (οι 4 Αφροαμερικανοί και ο 1 Λατινοαμερικανός) ηλικίας από 14 έως 16 χρονών, βρίσκονται στο πάρκο και συλλαμβάνονται.
Μια υπόθεση με κατασκευασμένες ομολογίες
Η σειρά απεικονίζει με ανατριχιαστική λεπτομέρεια τον τρόπο με τον οποίο αστυνομικοί και εισαγγελείς -χωρίς την παρουσία δικηγόρων ή γονέων- εκφοβίζουν και εξαναγκάζουν τους 5 άγνωστους μεταξύ τους έφηβους, μετά από πολύωρες ανακρίσεις να λυγίσουν και να ομολογήσουν ένα έγκλημα που δεν είχαν διαπράξει.
Αρχικά οφείλουμε να πούμε ότι προφανώς η σεξουαλική βία είναι καταδικαστέα ανεξάρτητα από ποιον ασκείται. Αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση η οργή για τον βιασμό της Μέιλι χρησιμοποιήθηκε για να ενοχοποιηθούν αθώοι άνθρωποι. Τα στοιχεία ενάντια στους 5 εφήβους ήταν ανύπαρκτα, το όπλο της επίθεσης είναι άφαντο, δεν ταυτοποιήθηκε το DNA κανενός εκ των φερόμενων δραστών, ενώ η ίδια η Μέιλι μη μπορώντας να θυμηθεί τη στιγμή της επίθεσης λόγω μερικής απώλειας μνήμης, δεν κατάφερε ποτέ να αναγνωρίσει τους δράστες.
Τα μοναδικά στοιχεία που μπορούσαν να τους ενοχοποιήσουν ήταν ο γεγονός ότι βρίσκονταν την ίδια ώρα στο πάρκο στα πλαίσια ενός λεγόμενου «ξεφαντώματος» (wilding). Το wilding ήταν η συνήθεια της τότε περιθωριοποιημένης νεολαίας του Χάρλεμ να μαζεύεται κατά ομάδες στο Σέντραλ Παρκ για να πετάξει πέτρες και να παρενοχλήσει περαστικούς. Αλλά ακόμα κι εδώ ούτε ο χρόνος ούτε και ο τόπος συνδέονται με την επίθεση.
Το αποτέλεσμα για τους 5 εφήβους ήταν να μείνουν στη φυλακή από 6 έως 13 χρόνια, μέχρι το 2002 όπου ο Ματίας Ρέγιες, ένας φυλακισμένος καταδικασμένος για ανθρωποκτονία, του οποίου το όνομα εμπλέκεται και σε άλλες υποθέσεις βιασμών, ομολογεί την ενοχή του. Έτσι, οι 5 απαλλάχθηκαν και αποφυλακίστηκαν.
Το 2014 ο δήμος της Νέας Υόρκης συμφώνησε να αποζημιώσει τους 5 άντρες πλέον, με 41 εκατομμύρια δολάρια.
Ένα δικαστικό σύστημα στις υπηρεσίες της αστικής τάξης
Η υπόθεση αυτή ανοίγει πολλά ζητήματα. Από την αστυνομική βαρβαρότητα μέχρι το ποινικό σύστημα στις ΗΠΑ, που διακρίνεται για τον ρατσισμό του.
Στη σειρά παρακολουθούμε πως οι αστυνομικές και δικαστικές αρχές έψαχναν εναγωνίως να απαγγελθούν γρήγορα οι κατηγορίες, και ταυτόχρονα να στείλουν ένα μήνυμα «νόμου και τάξης».
Μιλάμε για μια εποχή αυξημένων κοινωνικών εντάσεων, επιδείνωσης των οικονομικών συνθηκών, που όξυναν την κατάσταση και οδήγησαν σε μεγάλη άνοδο της εγκληματικότητας. Την ίδια ώρα η ελίτ της Νέας Υόρκης απαιτούσε ένα σχέδιο καταστολής. Έτσι, οι αστυνομικές αρχές ξεκίνησαν ένα «κυνήγι μαγισσών» βάζοντας στο στόχαστρό τους Αφροαμερικάνους και Λατινοαμερικάνους φτωχούς. Και στα πρόσωπα των 5 εφήβων βρήκαν την κατάλληλη ευκαιρία.
Τα ΜΜΕ, η τακτική του πανικού και ο Τραμπ
Με τη σειρά τους τα μέσα ενημέρωσης των ΗΠΑ ξεκίνησαν μια επίθεση ενάντια στους 5 εφήβους, αποκαλώντας τους «αγέλη λύκων» που επιτίθεται στο «θήραμά τους». Στόχος αυτής της επίθεσης ήταν να αποδείξει ότι η εγκληματικότητα ήταν ανεξέλεγκτη, διασπείροντας μια υστερία και ένα πανικό γύρω από το ζήτημα της ασφάλειας.
Την ίδια στιγμή ο δισεκατομμυριούχος Ντόναλντ Τραμπ, πλήρωσε 85.000 δολάρια προκειμένου να μπει μια ολοσέλιδη «διαφήμιση σε 4 εφημερίδες της πόλης με κεντρικό τίτλο «Επαναφέρετε τη θανατική ποινή». Μάλιστα αυτή η «διαφήμιση» βρισκόταν σχεδόν επί 2 βδομάδες στις εφημερίδες. Το κείμενο που τη συνόδευε με την υπογραφή του Τραμπ έγραφε συγκεκριμένα: «οι δολοφόνοι… πρέπει να υποφέρουν και όταν σκοτώνουν πρέπει να εκτελεσθούν για τα εγκλήματά τους».
Ακόμα και όταν οι 5 κατηγορούμενοι απαλλάχθηκαν από τις κατηγορίες τον Δεκέμβρη του 2002, τόσο η αστυνομία όσο και ο Τραμπ συνέχιζαν να υποστηρίζουν ότι οι 5 άντρες ήταν οι υπεύθυνοι της επίθεσης. Ενώ κατά τη διάρκεια της εκστρατεία τους για τις προεδρικές εκλογές του 2016, σε ερώτηση που του έκανε το CNN σχετικά με την υπόθεση, δήλωσε:
«Παραδέχτηκαν ότι ήταν ένοχοι. Η αστυνομία που έκανε την αρχική έρευνα λέει ότι ήταν ένοχοι… Το γεγονός ότι η υπόθεση αυτή διευθετήθηκε με τόσες αποδείξεις εναντίον τους είναι εξωφρενικό».
Αθώοι φυλακισμένοι
Η υπόθεση των 5 παιδιών του Σέντραλ Παρκ, δεν αποτελεί βέβαια ένα μεμονωμένο περιστατικό. Σύμφωνα με έκθεση της καθηγήτριας του κολεγίου του Μίσιγκαν, Μπάρμπαρα Ο’ Μπράιαν, οι Αφροαμερικανοί κρατούμενοι των ΗΠΑ που έχουν καταδικαστεί για δολοφονία, είναι περίπου 50% πιο πιθανό να είναι αθώοι σε σχέση με άλλους κρατούμενους.
Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Μητρώου Απαλλαγών των ΗΠΑ, το 2017 σημειώθηκαν 139 περιπτώσεις Αμερικανών πολιτών που απαλλάχθηκαν από εγκλήματα τα οποία δεν διέπραξαν ποτέ. Οι άνθρωποι αυτοί μπήκαν στη φυλακή εξαιτίας της αστυνομίας ή της εισαγγελίας, μέσα από μια διαδικασία «κατασκευής» ενόχων.
Σε μια κοινωνία άδικη και καταπιεστική, είναι απαραίτητη η ύπαρξη αποδιοπομπαίων τράγων προκειμένου να στρέφονται οι καταπιεσμένοι ο ένας ενάντια στον άλλο. Όλος ο κρατικός μηχανισμός στις ΗΠΑ ακόμα και σήμερα είναι διαποτισμένος από το ρατσισμό για αυτόν ακριβώς το λόγο. Η συγκεκριμένη υπόθεση είναι ενδεικτική καθώς δείχνει τον τρόπο με τον οποίο 5 ανήλικα παιδιά πλήρωσαν με τη ζωή τους τον ρατσισμό αυτό.
