Πάρης Μακρίδης
Από την 1η Γενάρη αλλάζει ριζικά το πλαίσιο των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας από τράπεζες. Σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργείου Ανάπτυξης, το ισχύον νομικό πλαίσιο προστασίας δεν θα ανανεωθεί, πράγμα που σημαίνει ότι από τις αρχές του νέου έτους θα υπάρξει πλήρης απελευθέρωση της δυνατότητας των τραπεζών στον εκπλειστηριασμό οποιουδήποτε ακινήτου, ακόμα και της πρώτης και κύριας κατοικίας!
Τι ισχύει μέχρι σήμερα
Το πλαίσιο που ψηφίστηκε πέρσι και λήγει τις 31 Δεκέμβρη[1] θέσπιζε κάποια κριτήρια προστασίας μόνο της πρώτης κατοικίας των δανειοληπτών. Συγκεκριμένα, για να μη μπορεί η τράπεζα να βγάλει σε πλειστηριασμό ένα σπίτι, θα έπρεπε ο οφειλέτης να:
-
έχει κατοικία αντικειμενικής αξίας μέχρι 200.000 €,
-
ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα μέχρι 35.000 €,
-
κινητή και ακίνητη περιουσία συνολικής αξίας μέχρι 270.000 €
Τα κριτήρια αυτά θα έπρεπε να ισχύουν συσσωρευτικά. Δηλαδή αν κάποιος δανειολήπτης είχε ετήσιο οικογενειακό εισόδημα 36.000 € και σπίτι αντικειμενικής αξίας 50.000 € τότε δεν προστατευόταν από το νόμο! Και φυσικά για να «προστατευτείς» θα έπρεπε να δώσεις. Για να ανασταλεί ο πλειστηριασμός της κατοικίας κάποιου οφειλέτη, θα έπρεπε, να μπει στη ρύθμιση αυτή μέχρι τις 28 Φλεβάρη 2014 και να καταβάλει από το 10% έως το 20% του μηνιαίου εισοδήματός του στις τράπεζες.
Αλλά ακόμα και με αυτό το περιορισμένο πλαίσιο, η προστασία δεν ήταν δεδομένη. Αν ο οφειλέτης για τουλάχιστον τρεις μήνες, δεν ήταν συνεπής στις υποχρεώσεις του, τότε η προστασία θα έπαυε να ισχύει αυτομάτως και ο δανειολήπτης θα έμενε έκθετος στις ορέξεις των τραπεζιτών.
Τι θα ισχύει πλέον
Πλέον, ακόμα και αυτή η «κουτσουρεμένη» προστασία παύει να ισχύει. Από την 1η Γενάρη δηλαδή, δεν θα υπάρχει κανένα πλαίσιο που να θεσπίζει κριτήρια για την προστασία πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας από τράπεζες!
Σύμφωνα με το Υπουργείο Ανάπτυξης, τα σπίτια των φτωχών λαϊκών στρωμάτων θα «προστατεύονται» μόνο από το νόμο Κατσέλη αλλά και από την εφαρμογή του «Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών» ο οποίος τίθεται σε εφαρμογή από την αρχή του νέου έτους.
Διαβάζουμε στο ρεπορτάζ της «Καθημερινής»[2]:
«Η κυβέρνηση, ύστερα από διαπραγματεύσεις και με τους δανειστές, θεωρεί ότι η προστασία που παρέχεται από τον νόμο Κατσέλη είναι επαρκής, ενώ η εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2015 του Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών αναμένεται ότι θα παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία σε τράπεζες και δανειολήπτες για τη ρύθμιση των δανείων, με τον κίνδυνο ρευστοποίησης της ακίνητης περιουσίας να υπάρχει επί της ουσίας μόνο για όσους χαρακτηρισθούν από τις τράπεζες ως “μη συνεργάσιμοι δανειολήπτες”. Καταλυτικό ρόλο σε αυτή την απόφαση έχουν διαδραματίσει και οι διαβεβαιώσεις από την πλευρά των τραπεζών ότι δεν ενδιαφέρονται να προχωρήσουν σε πλειστηριασμούς ακινήτων, τουλάχιστον μαζικούς.»
Από πού να αρχίσεις και που να τελειώσεις!
Πρώτον, η απελευθέρωση των πλειστηριασμών έγινε μετά από «διαπραγματεύσεις» (δηλαδή εντολή) με την Τρόικα.
Δεύτερον, «προστασία» για τους οφειλέτες θα παρέχει ο Κώδικας Δεοντολογίας των Τραπεζών. Τι λέει αυτός ο Κώδικας[3];
Η βασική του διάταξη αφορά την έννοια του «συνεργάσιμου δανειολήπτη». Εντός 15 ημερών από την ημέρα δημοσίευσής του στο ΦΕΚ (τον Αύγουστο που μας πέρασε δηλαδή) ο δανειολήπτης όφειλε να παράσχει ό,τι στοιχεία του ζητηθούν από την Τράπεζα έτσι ώστε να εκτιμήσει αυτή με τη σειρά της τα δεδομένα και να του προτείνει εναλλακτικές λύσεις αποπληρωμής των χρεών του. Αν ο δανειολήπτης δεν κριθεί ως συνεργάσιμος, τότε η Τράπεζα θα έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει σε εκπλειστηριασμό της κατοικίας του!
Βλέπουμε λοιπόν ότι η μη ανανέωση του προστατευτικού πλαισίου για τους πλειστηριασμούς αποτελεί μια εξαιρετικά ευνοϊκή ρύθμιση για τους τραπεζίτες. Με τον τρόπο αυτό, οι τράπεζες αφενός θα μπορούν να εκβιάζουν τα λαϊκά στρώματα με την απειλή πλειστηριασμού των σπιτιών τους έτσι ώστε να είναι οικονομικά εντάξει στις υποχρεώσεις τους, χωρίς να υπάρχουν περιοριστικά μέτρα που να τις δεσμεύουν. Αφετέρου, θα μπορούν με μεγαλύτερη ευκολία να βγάζουν στο «σφυρί» κατοικίες, δίνοντας ένα «μάθημα» στους οικονομικά ασυνεπείς οφειλέτες, εντείνοντας την τρομοκρατία στους υπόλοιπους και πιέζοντάς τους να πληρώνουν ό,τι έχουν και δεν έχουν για να μη χάσουν τα σπίτια τους.
Τρίτον, το προστατευτικό πλαίσιο για τους πλειστηριασμούς δεν ανανεώνεται επειδή οι τραπεζίτες διαβεβαίωσαν ότι δεν ενδιαφέρονται να προχωρήσουν σε μαζικούς πλειστηριασμούς… Πλέον κοιμόμαστε ήσυχοι! Αφού οι τραπεζίτες «διαβεβαίωσαν» ότι δεν ενδιαφέρονται, τι τους χρειαζόμαστε τους νόμους που να παρέχουν προστασία στα φτωχά λαϊκά στρώματα; Αν οι τραπεζίτες «διαβεβαιώνουν» τότε δεν έχουμε να κάνουμε τίποτα άλλο εκτός από το να πιστέψουμε το λόγο τους. Άλλωστε, πόσες φορές έχουν πει ψέματα;
Ποιος είναι ο στόχος κυβέρνησης και τραπεζιτών;
Οι τραπεζίτες (μέσω της Τρόικα και της κυβέρνησης) θέλουν να ξεμπερδεύουν μια και καλή με οτιδήποτε μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην κερδοφορία τους.
Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα δύσκολο πρόβλημα το οποίο πρέπει να επιλύσουν: η διαρκής πτώση του εισοδήματος των λαϊκών στρωμάτων, τα κάνει να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δανειακές τους υποχρεώσεις. Το γεγονός αυτό έχει εκτοξεύσει τα «κόκκινα δάνεια» στα 84 δισ. € (με στοιχεία του α’ τριμήνου 2014)![4] Για να βρεθεί «λύση» στο πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, οι τραπεζίτες θέλουν να τρομοκρατήσουν τον κόσμο, να τον κάνουν να νιώθει ανασφαλής και υπό τη διαρκή απειλή απώλειας του σπιτιού του, έτσι ώστε είτε να αρχίσει να πληρώνει, είτε να περάσει η ιδιοκτησία των περιουσιακών στοιχείων των λαϊκών στρωμάτων σε… «επενδυτές».
Ο τομέας των κατασκευών και της κατοικίας, που αποτέλεσε τον πυλώνα της καπιταλιστικής ανάπτυξης και της κερδοφορίας του κεφαλαίου στη «χρυσή δεκαετία» του 2000, έχει σήμερα καταρρεύσει:. Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε την κατηφόρα των επενδύσεων στις κατοικίες[6]:
|
Έτος |
Επενδύσεις σε κατοικίες (σε σχέση με το προηγούμενο έτος) |
|
2008 |
-33,6% |
|
2009 |
-20,7% |
|
2010 |
-21,6% |
|
2011 |
-18% |
|
2012 |
-32,9% |
|
2013 |
-36,77% |
Για τους τραπεζίτες αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Επιδιώκουν λοιπόν να χρησιμοποιήσουν τους πλειστηριασμούς κατοικιών ως μέσο τόνωσης της αγοράς. Να βγάλουν δηλαδή στο σφυρί ακίνητες περιουσίες σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές για να «ελκύσουν νέα κεφάλαια» – είτε από πλούσιους Έλληνες είτε από το εξωτερικό.
Η κατάργηση του πλαισίου για τους πλειστηριασμούς, που τους επιτρέπει να κινούνται ελεύθερα και πιο ευέλικτα ανάλογα με τις εκτιμήσεις και τις επιδιώξεις τους, είναι η μία όψη αυτού του «νομίσματος». Η άλλη είναι η διάταξη που εμπεριέχεται στο νέο «Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας», σύμφωνα με την οποία από το 2016 η τιμή εκκίνησης ενός πλειστηριασμού θα είναι τα 2/3 της εμπορικής του αξίας [7]! Αν υπολογίσει κανείς ότι η πτώση των τιμών των ακινήτων φτάνει το 40% από το 2009, καταλαβαίνουμε ότι οι κατοικίες θα μπορούν να εκπλειστηριάζονται σε εξευτελιστικές τιμές. Αυτός είναι και ο στόχος τους: να πωλούνται τα σπίτια φθηνά έτσι ώστε να δοθεί ώθηση την αγορά.
Να χτίσουμε ένα μαζικό κίνημα ενάντια στους πλειστηριασμούς
Απέναντι σε αυτή την επίθεση στη λαϊκή κατοικία, η Αριστερά οφείλει να αντισταθεί. Εδώ και δύο μήνες σχεδόν, έχουν ξεκινήσει κινητοποιήσεις σε Ειρηνοδικεία με στόχο την αποτροπή πλειστηριασμών λαϊκών κατοικιών. Το πρώτο βήμα ενός κινήματος ενάντια στους πλειστηριασμούς έχει γίνει, αλλά χρειάζονται πολλά ακόμα έτσι ώστε οι παρεμβάσεις που γίνονται να είναι πιο μαζικές και να πραγματοποιούνται σε τακτική, βδομαδιάτικη βάση καθώς οι πλειστηριασμοί γίνονται στα Ειρηνοδικεία κάθε Τετάρτη 16.00 με 17.00.
Είναι απαραίτητο η Αριστερά να μπει μπροστά στο «χτίσιμο» μαζικών πρωτοβουλιών γειτονιάς οι οποίες, ανοίγοντας το ζήτημα πλατιά μέσα στις τοπικές κοινωνίες, να μπορούν να κινητοποιούν όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο στα Ειρηνοδικεία. Ταυτόχρονα, είναι αναγκαία η συνεργασία με κινηματικούς δικηγόρους έτσι ώστε να υπάρχει ενημέρωση για τις νομικές διαδικασίες αλλά και τους νομικούς ελιγμούς που μπορούν να γίνουν. Επίσης, οι πρωτοβουλίες γειτονιάς πρέπει να «ανοίξουν» το θέμα και σε άλλους χώρους: σε σωματεία (ή/και τις αριστερές παρατάξεις) τραπεζοϋπαλλήλων, δικαστικών επιμελητών και εφοριακών, σε τοπικές συλλογικότητες και σωματεία (ΕΛΜΕ, δάσκαλοι, εργαζόμενοι σε Δήμους, Ενώσεις Γονέων κοκ.) να πιέσουν τα Δημοτικά Συμβούλια να πάρουν αποφάσεις ενάντια στους πλειστηριασμούς κ.α.
Τα καθήκοντα μιας κυβέρνησης της Αριστεράς
Όλη η συζήτηση για τους πλειστηριασμούς διεξάγεται μέσα σε ένα οξυμένο κλίμα έντονων κεντρικών πολιτικών διεργασιών. Όλα δείχνουν ότι οδεύουμε προς εκλογές και ότι η βασική προοπτική είναι για μια κυβέρνησης της Αριστεράς. Γι’ αυτό το λόγο, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να είναι καθαρός απέναντι στο κίνημα όσον αφορά το τι προτίθεται να κάνει.
Είναι απαραίτητο το κίνημα να απαιτήσει και να πιέσει τον ΣΥΡΙΖΑ να κινηθεί σε μια ριζοσπαστική κατεύθυνση, εξασφαλίζοντας την προστασία της λαϊκής κατοικίας και ελαφρύνοντας τη φορολογία σε αυτή με την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ (όπως άλλωστε έχει δεσμευτεί) και την αντικατάστασή του με ένα σύστημα φορολόγησης του πλούτου, της μεγάλης ακίνητης περιουσίας κλπ. Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητη η εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, κάτω από εργατικό/κοινωνικό έλεγχο, για να σπάσει ο κερδοσκοπικός ρόλος του τραπεζικού συστήματος. Σε συνδυασμό μ’ αυτό να απαγορευτούν οι πλειστηριασμοί κατοικιών των φτωχών λαϊκών στρωμάτων και να προχωρήσει σε διαγραφή μεγάλου μέρους των οφειλών που υπάρχουν ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της κάθε λαϊκής οικογένειας.
