Της Ειρήνης Βλαζάκη
Πολλοί Παλαιστίνιοι βλέπουν το θάνατο του Αραφάτ με ένα μίγμα θλίψης αλλά και απογοήτευσης, αφού η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) της οποίας ηγούνταν δεν μπόρεσε να τερματίσει το καθεστώς απάνθρωπης φτώχιας και καταπίεσης στο οποίο ζουν εδώ και πολλά χρόνια. Την ίδια ώρα όμως, όσες αμφιβολίες και αν διατηρούν, βλέπουν στο θάνατο του να αποτυπώνεται η βάρβαρη καταπίεση και η εγκατάλειψη που βιώνουν οι ίδιοι καθημερινά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Αραφάτ παρέμεινε κατ’ ουσία αιχμάλωτος στο αρχηγείο του για τρία χρόνια, γεγονός που αναμφίβολα χειροτέρεψε τη κατάσταση της υγείας του.
Ήταν ένα σύμβολο
Αναπόφευκτα, ο Αραφάτ αναγνωρίζεται από τους περισσότερους Παλαιστίνιους σαν το σύμβολό του μακρόχρονου αγώνα τους ενάντια στην Ισραηλινή κατοχή. Υπήρξε ένας από τους ιδρυτές της Φατάχ και της PLO με θητεία στον ένοπλο αγώνα από το 1960. Ενώ όμως αποδίδεται γενικά σεβασμός και τιμή στη μνήμη του, υπάρχουν και αυτοί που δίκαια αμφισβητούν τόσο την τακτική όσο και τη στρατηγική του (καθώς και άλλων ηγετών της PLO), που παρά τις τεράστιες θυσίες του παλαιστινιακού λαού απότυχε να εξασφαλίσει την πολυπόθητη εθνική απελευθέρωση.
Στα πρώτα χρόνια της Φατάχ η έμφαση ήταν οι ένοπλες επιθέσεις ενάντια στους ισραηλινούς μέσα από τις αντάρτικες ομάδες της, χωρίς ωστόσο να εμπλέκονται ενεργά και άμεσα οι παλαιστινιακές μάζες στον αγώνα. Έτσι, το ξέσπασμα και της πρώτης και της δεύτερης Ιντιφάντα έπιασε τον Αραφάτ και την Φατάχ στον ύπνο. Η αποτυχία των αντάρτικων μεθόδων να πλήξουν αποφασιστικά τον ισραηλινό στρατό οδήγησε την Παλαιστινιακή ηγεσία στην αυταπάτη πως με την διπλωματία και τους συμβιβασμούς θα μπορούσε να λυθεί το Παλαιστινιακό. Προχώρησε λοιπόν με κύρια έμφαση να αναπτύξει συμμαχίες με τα διεφθαρμένα Αραβικά καθεστώτα, καθώς και διαρκείς διαπραγματεύσεις με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, που στην πραγματικότητα θέλουν να θάψουν τον αγώνα του παλαιστινιακού λαού. Έτσι, το αδιέξοδο χειροτέρευσε.
Κρίση ηγεσίας και στρατηγικής στην Παλαιστινιακή πλευρά
Ο θάνατος του Αραφάτ ήρθε σε μια στιγμή που κανένας από τους στενούς του συνεργάτες δεν έχει το κύρος να αναλάβει την ηγεσία της Φατάχ και της Παλαιστινιακής Αρχής. Η Χαμάς και η Τζιχάντ φαίνεται να προσανατολίζονται να σαμποτάρουν τις εκλογές του Γενάρη ’05, ενώ πρόταση της Φατάχ για τον Αμπου Αμπάς δεν βρίσκει καθόλου σύμφωνο τον Παλαιστινιακό λαό. Τα ποσοστά δημοτικότητας του Α. Αμπάς είναι απογοητευτικά. Ο λόγος είναι απλός, πρόκειται κατ’ ουσία για ένα φιλοδυτικό φερέφωνο των συμφερόντων της παλαιστινιακής ελίτ.
Η ανατροπή του σκηνικού θα μπορούσε να προέλθει από την υποψηφιότητα του ριζοσπάστη Μ. Μπαργούτι, ένα από τα πιό σημαντικά στελέχη βάσης που αναδείχτηκαν στη δεύτερη Ιντιφάντα. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη φυλακή, καταδικασμένος σε ισόβια και η πιθανή εκλογή του, θα εκθέσει την ΠΑ και την Φατάχ, ανεπανόρθωτα.
Οι πιέσεις που θα ασκηθούν στην παλαιστινιακή ηγεσία θα είναι μεγάλες και η έκβαση αβέβαιη.
Κρίση αντιμετωπίζει και ο Σαρόν
Ο Σαρόν θέλει να απομακρυνθεί από τη λωρίδα της Γάζας (ενώ φυσικά θα ελέγχει τα σύνορα της), αλλά πολλοί από τους βουλευτές του Λικούντ,(το κόμμα του) αντιτίθενται στην απομάκρυνση των Εβραίων εποίκων. Την ίδια στιγμή, ο Σαρόν απότυχε να εξασφαλίσει την υπερψήφιση του προϋπολογισμού του, ο οποίος φυσικά προέβλεπε ένταση της σκληρής λιτότητας και νέες περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες, γεγονός που εξηγεί και την ολοένα και μεγαλύτερη έλλειψη κοινωνικής ανοχής στη κυβέρνηση.
Όλα αυτά αποτελούν μεγάλο μπελά για τον Σαρόν, ο οποίος έχει ήδη σοβαρό πρόβλημα υποστήριξης μέσα στο ίδιο του κόμμα του, αλλά και μια κυβέρνηση που δεν μπορεί πιά να εξασφαλίσει έστω μια οριακή πλειοψηφία στη Βουλή. Όποια εναλλακτική λύση και αν προτιμήσει ο Σαρόν, εκλογές ή κυβέρνηση εθνικής ενότητας με το Εργατικό κόμμα, ένα είναι βέβαιο: και το Παλαιστινιακό και τα κοινωνικά προβλήματα του Ισραηλινού λαού θα παραμείνουν άλυτα.
Υπάρχει λύση;
Ο θάνατος του Αραφάτ απελευθέρωσε μεγάλες δυνάμεις αστάθειας που βρίσκονταν κρυμμένες κάτω από την επιφάνεια εδώ και καιρό. Αυτό δεν οφείλεται στην προσωπικότητα του Αραφάτ ή του Σαρόν, αλλά στην αδυναμία του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού να δώσουν πραγματική λύση στα καθημερινά προβλήματα του Παλαιστινιακού και του Ισραηλινού λαού. Γι’αυτό μόνο η συνεργασία και η αλληλεγγύη των δυό αυτών λαών και ο κοινός αγώνας ενάντια στούς καπιταλιστές και τους ιμπεριαλιστές, με στόχο ένα σοσιαλιστικό Ισραήλ και μιά σοσιαλιστική Παλαιστίνη, στα πλαίσια μιάς εθελοντικής σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας της Μέσης Ανατολής, μπορούν να τους βγάλουν από το αδιέξοδο.
Έργα και ημέρες του Αραφάτ: Μαύρος Σεπτέμβρης
Δυστυχώς, όποτε ο Αραφάτ βρέθηκε στην ηγεσία επαναστατικών κινημάτων δεν ανταποκρίθηκε στις περιστάσεις και τα πρόδωσε. Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν στην Ιορδανία το Σεπτέμβρη του 1970, όταν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού τόσο Ιορδανοί όσο και Παλαιστίνιοι επαναστάτησαν ενάντια στο διεφθαρμένο καθεστώς του βασιλιά Χουσείν.
Ο Αραφάτ και οι ηγέτες της PLO είχαν τη δυνατότητα να οδηγήσουν το κίνημα στην εξουσία και να αλλάξουν το πρόσωπο της Μ. Ανατολής. Αντι για αυτό, ο Αραφάτ προτίμησε να προβεί σε παραχωρήσεις στο βασιλιά Χουσείν. Το αποτέλεσμα ήταν η δολοφονία δεκάδων χιλιάδων Παλαιστινίων από τα Ιορδανικά στρατεύματα. Η τραγωδία αυτή των Παλαιστινίων έμεινε γνωστή σαν Μαύρος Σεπτέμβρης. Διωγμένη από την Ιορδανία, η ηγεσία της PLO, εγκαταστάθηκε πλέον στη Βηρυτό. Το 1975 ξέσπασε εκεί εμφύλιος ανάμεσα στην PLO και στις ένοπλες ομάδες των ακροδεξιών φαλαγγιτών Χριστιανών.
Το 1982, Ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις (IDF) υπό την ηγεσία του Αριέλ Σαρόν, εισέβαλλαν στο Λίβανο για να υποστηρίξουνε τους Φαλαγγίτες και πολιόρκησαν τη Δ. Βηρυτό, όπου είχε καταλύσει ο Αραφάτ. Τον Αύγουστο της ίδια χρονιάς, η συμφωνία που υπογράφτηκε, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, έστειλε την ηγεσία της PLO εξόριστη στη Τυνησία. Ένα μήνα μετά, πάλι Σεπτέμβρη, και υπό το βλέμμα των Ισραηλινών, οι φαλαγγίτες κατέσφαξαν περίπου 2000 Παλαιστινίους στο Λίβανο.
Η εξορία που επιβλήθηκε στη Παλαιστινιακή ηγεσία τους αποξένωσε και από τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετώπιζε ο Παλαιστινιακός λαός. Αυτή η απόσταση ανάμεσα στο λαό και την ηγεσία του φάνηκε με το πιο καθαρό τρόπο στις αρχές της πρώτης Ιντιφάντα (την εξέγερση των Παλαιστινίων, που ξεκίνησε αυθόρμητα, τον Οκτώβρη του 1987 και κράτησε μέχρι το 1991/93, στα κατεχόμενα).
Ήταν προφανές ότι η ηγεσία της PLO πιάστηκε κυριολεκτικά στον ύπνο, όπως βέβαια και το Ισραηλινό καθεστώς. Αυτή η πρώτη Ιντιφάντα έβαλε τη βάση για να χτιστεί μια νέα γενιά ηγετών που να προέρχονταν από τα κάτω.
Συμφωνία του Όσλο
Μετά την υπογραφή της συμφωνίας του Όσλο, η εξόριστη ηγεσία επέστρεψε στα κατεχόμενα, μαζί της και οι εντάσεις και διαφωνίες με την τοπική ηγεσία η οποία βρίσκονταν σε διαφορετικό μήκος κύματος.
Ήταν στις αρχές του ’90 και ενώ η Ισραηλινή στρατιωτική κατοχή δεν φαινόταν να παίρνει τέλος, οι ρυθμοί της Ιντιφάντα άρχισαν πλέον μετά από τόσα χρόνια, να επιβραδύνονται. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης αλλά και η υποστήριξη της Φατάχ στον Σαντάμ Χουσείν στο πόλεμο στο κόλπο, είχαν σαν αποτέλεσμα την πολιτική απομόνωση της PLO, αλλά και την οικονομική της χρεοκοπία. Κάτω από τη βλέμμα του Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού που φοβόταν μελλοντικές αναταραχές στη περιοχή, η ισραηλινή αστική τάξη, εκμεταλλεύτηκε την αδυναμία της ηγεσίας της PLO πιέζοντας στη κατεύθυνση της υπογραφής μιας συμφωνίας που ουδέποτε σκόπευε να προσφέρει εθνική απελευθέρωση στους Παλαιστίνιους. Αντίθετα, αυτό που επεδίωκε ήταν να τους περιορίσει και να τους περιχαρακώσει ακόμα περισσότερο, ενώ θα χρησιμοποιούσε την Παλαιστινιακή αρχή σαν φύλακα και το Ισραηλινό κράτος στρατιωτικό διοικητή. Η Ισραηλινή αστική τάξη προτιμούσε να διαπραγματευτεί με την παλιά αδύναμη και συμβιβαστική ηγεσία. Το καθεστώς του Αραφάτ εκπροσωπούσε τα συμφέροντα της Παλαιστινιακής αστικής τάξης, η οποία ήταν εντελώς εξαρτημένη από τα αντιδραστικά Αραβικά καθεστώτα, από τις ΗΠΑ και σε τελευταία ανάλυση και από το Ισραήλ. Με αυτή την έννοια, η ηγεσία αυτή δεν θα μπορούσε να δώσει ποτέ λύση στα πραγματικά προβλήματα των Παλαιστίνιων. Πράγματι, το βιοτικό επίπεδο των Παλαιστινίων έπεσε δραματικά υπό το καθεστώς της Παλαιστινιακής Αρχής, ενώ συνεχιζόταν η καταπίεση από τα ισραηλινά στρατεύματα. Παρ’ όλα αυτά μια μικρή ελίτ κατάφερε να πλουτίσει σε βάρος των μαζών. Χωρίς λύση στα καθημερινά προβλήματα η ειρηνευτική διαδικασία δεν μπορούσε να διαρκέσει καιρό. Αυτή ήταν και η βάση για τη δεύτερη Ιντιφάντα.
Δεύτερη Ιντιφάντα
Η δεύτερη Ιντιφάντα είχε στόχο το Ισραηλινό καθεστώς αλλά έμμεσα και την ΠΑ. Μάλιστα, η πρώτη αντίδραση της ΠΑ ήταν να κρατήσει αποστάσεις και να καταδικάσει, το ξέσπασμα των Παλαιστινίων. Μόνο αφού διαπίστωσαν ότι δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν το κίνημα, αποφάσισαν να το καθοδηγήσουν. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Ισραηλινός αποκλεισμός του Αραφάτ στη Ραμάλα, τα τελευταία χρόνια, αποκατέστησε μερικά το κύρος του σαν σύμβολο της Παλαιστινιακής αντίστασης
