Ο πόλεμος στην Ουκρανία διανύει ήδη τον τρίτο μήνα, έχοντας προκαλέσει δεκάδες χιλιάδες θανάτους, τουλάχιστον έξι εκατομμύρια πρόσφυγες και μαζική καταστροφή υποδομών, ακόμη και ολόκληρων πόλεων. Οι τιμές της ενέργειας και των πρώτων υλών έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε φάση μιας νέας μεγάλης βουτιάς και αυτοί που θα πληρώσουν το μεγαλύτερο τίμημα θα είναι και πάλι οι πιο φτωχοί του πλανήτη.
Ταυτόχρονα, οι δυνάμεις που βρίσκονται στο επίκεντρο της σύγκρουσης φαίνεται να έχουν παγιδευτεί σε έναν πόλεμο από τον οποίο δεν υπάρχει εύκολη διέξοδος, διότι καμία από τις εμπλεκόμενες μεριές δεν μπορεί να αποδεχθεί άλλο αποτέλεσμα από τη «νίκη». Αυτό δεν ισχύει μόνο για τη Ρωσία και την Ουκρανία, αλλά και για το ΝΑΤΟ.
Το βασικό χαρακτηριστικό αυτού του πολέμου είναι ότι αποτελεί μια μάχη για σφαίρες επιρροής, κυριαρχία, ισχύ και οικονομικά οφέλη, ανάμεσα στη Ρωσία (και τους συμμάχους της) από τη μια και το ΝΑΤΟ από την άλλη, που διεξάγεται στο έδαφος της Ουκρανίας.
Πόσο μακρύς θα είναι ο πόλεμος;
Καθώς περνούν οι εβδομάδες και οι μήνες, γίνεται σαφές ότι οι δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις είναι αποφασισμένες να «δώσουν ένα μάθημα στη Ρωσία», παρά το γεγονός ότι αυτή η προσπάθεια θα έχει πολύ υψηλό κόστος για τις ίδιες.
Σύμφωνα με τα λόγια του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν, οι ΗΠΑ θέλουν να εκμηδενίσουν κάθε δυνατότητα της Ρωσίας να επαναλάβει παρόμοιες εισβολές στο μέλλον. Μεγάλα λόγια που βάζουν πολύ ψηλά τον πήχη… Και που πιθανότατα βρίσκονται αρκετά μακριά από την πραγματικότητα. Διότι αν η Δύση καταφέρει όντως να στριμώξει τον Πούτιν στον τοίχο και να τον οδηγήσει στην απόγνωση, μπορεί να μην του αφήσει άλλη επιλογή από το να χρησιμοποιήσει όπλα πολύ μεγαλύτερης καταστροφικής ισχύος (συμπεριλαμβανομένων τακτικών πυρηνικών όπλων – δηλαδή πυρηνικών πυραύλων μικρού βεληνεκούς που μπορούν να προκαλέσουν καταστροφή σε μια περιοχή μεγέθους περίπου ενός γηπέδου ποδοσφαίρου). Αυτό δεν θα σήμαινε πυρηνικό παγκόσμιο πόλεμο· η προοπτική αυτή εξακολουθεί να μη βρίσκεται στο τραπέζι, καθώς θα οδηγούσε στην αμοιβαία καταστροφή και των δύο πλευρών. Αλλά οι επιπτώσεις μιας τέτοιας κλιμάκωσης θα ήταν ακόμη πιο καταστροφικές από ό,τι είναι ήδη, όχι μόνο για την Ουκρανία αλλά και για την παγκόσμια οικονομία και τις διεθνείς σχέσεις.
Αυτό δεν σημαίνει ότι μια διπλωματική λύση το επόμενο διάστημα είναι εκτός συζήτησης. Είναι βέβαιο ότι γίνονται διπλωματικές προσπάθειες στο παρασκήνιο. Αλλά ο τερματισμός του πολέμου δεν αποτελεί άμεση προοπτική.
Το ΝΑΤΟ ενθαρρύνει –και θα συνεχίσει να ενθαρρύνει– τον Ζελένσκι να αρνείται τις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, μέχρις ότου έχουν δοκιμαστεί οι δυνατότητες του ουκρανικού στρατού, στηριγμένου στα όπλα με τα οποία τον προμηθεύει το ΝΑΤΟ, να φρενάρει την επίθεση της Ρωσίας και να μπει σε αντεπίθεση, ή τουλάχιστον να αναγκάσει τη Ρωσία να δαπανά τεράστιους πόρους, υλικούς και ανθρώπινους, για να υπερασπίζεται αυτά που θα μπορέσει να κατακτήσει μέσα στις επόμενες βδομάδες (το πολύ μέσα στους επόμενους μερικούς μήνες θα έχουν ξεκαθαρίσει οι προοπτικές του πολέμου). Αυτό που επιδιώκει η Δύση είναι η μετατροπή του πολέμου σε μια συνεχή αιμορραγία για τη Ρωσία, τόσο οικονομικά όσο και σε ανθρώπινες ζωές. Ελπίζουν ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κρίση και πτώση του καθεστώτος του Πούτιν.
Παράλληλα προσπαθεί να αποδυναμώσει την Κίνα, η οποία βρίσκεται σε μία «στρατηγική συμμαχία» με τη Ρωσία. Με αυτή την πτυχή του πολέμου θα ασχοληθούμε με νέο άρθρο στο επόμενο διάστημα.
Κακοί υπολογισμοί και από τις δύο πλευρές
Όμως τα σχέδια των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ δεν θα είναι εύκολο να υλοποιηθούν.
Είναι σαφές ότι η ρωσική κυβέρνηση και ο ρωσικός στρατός υπολόγισαν λανθασμένα την κατάσταση όταν ξεκίνησαν την επίθεση στην Ουκρανία.
Αρχικά πίστεψαν ότι θα ήταν εύκολη υπόθεση να φτάσουν στο Κίεβο. Η πραγματικότητα αποδείχθηκε διαφορετική, οπότε αναγκάστηκαν να κάνουν μια μαζική αλλαγή σχεδιασμού και να συγκεντρώσουν τις δυνάμεις τους στις ανατολικές και νοτιοανατολικές επαρχίες. Ισχυρίζονται ότι διεξάγουν έναν απελευθερωτικό πόλεμο (για τη ρωσόφωνη μειονότητα στα ανατολικά και νότια). Στην πραγματικότητα υπερασπίζονται τα στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα των Ρώσων καπιταλιστών στον ανταγωνισμό τους με τους καπιταλιστές της Ευρώπης και των ΗΠΑ, τα συμφέροντα των οποίων υπηρετεί το ΝΑΤΟ.
Φαίνεται επίσης ότι ο Πούτιν υποτίμησε τον αποφασιστικό τρόπο με τον οποίο η Δύση θα στήριζε την Ουκρανία. Δεν μπορεί όμως να υπάρχει βεβαιότητα γι’ αυτό, καθώς η Ρωσία προετοίμαζε την εισβολή στην Ουκρανία εδώ και χρόνια, συγκεντρώνοντας μεταξύ άλλων μεγάλα συναλλαγματικά αποθέματα.
Όμως δεν είναι μόνο η Ρωσία που υποτίμησε τον συσχετισμό δυνάμεων και τη δυναμική της κατάστασης. Ήταν και οι δυτικοί ιμπεριαλιστές.
Κατ’ αρχήν, φαίνεται ότι τα προηγούμενα χρόνια πίστευαν ότι θα μπορούσαν να περικυκλώσουν τη Ρωσία επεκτείνοντας το ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, χωρίς σοβαρή αντίδραση από τη Ρωσία. Όπως έχουμε ξαναγράψει όμως, η στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν απολύτως προβλέψιμη. Το ΝΑΤΟ επεκτείνεται προς τα ανατολικά τις τελευταίες 3 δεκαετίες, έχοντας ενσωματώσει 14 νέα κράτη, παρά τις προφορικές συμφωνίες μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκτεινόταν στο ανατολικό μπλοκ (αυτές οι συμφωνίες έχουν επιβεβαιωθεί – ακούστε για παράδειγμα την ομιλία του Μπέρνι Σάντερς στο αμερικανικό Κογκρέσο). Η Ρωσία διαμαρτυρήθηκε επανειλημμένα στους Αμερικανούς και Ευρωπαίους ηγέτες γι’ αυτό, αλλά οι διαμαρτυρίες της αγνοήθηκαν. Αντιθέτως, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, η Δύση εξοπλίζει και εκπαιδεύει τον ουκρανικό στρατό προετοιμάζοντάς τον για μια πιθανή ρωσική εισβολή. Επιπλέον, η Δύση συνέβαλε στον εξοπλισμό και την εκπαίδευση των νεοναζιστικών ταγμάτων.
Αν αυτή η «περικύκλωση» της Ρωσίας από το ΝΑΤΟ αποτελούσε μια συνειδητή πολιτική πρόκλησης της Ρωσίας, τότε πρόκειται για κάτι πολύ χειρότερο από έναν λάθος υπολογισμό. Είναι μια τυχοδιωκτική και εγκληματική πολιτική από την κυρίαρχη δύναμη του πλανήτη. Ο κυνισμός της δυτικής συμμαχίας δεν πρέπει να υποτιμάται, παρά τις υποκριτικές αναφορές της στην Ειρήνη, τη Δημοκρατία και την Ελευθερία. Για να δώσουμε ένα μόνο παράδειγμα, ο Τζέιμς Σταυρίδης, πρώην διοικητής του ΝΑΤΟ (από το 2009 έως το 2013) την Κυριακή 6 Μαρτίου, λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά τη ρωσική εισβολή, δήλωσε ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν «μπορεί να είναι το καλύτερο πράγμα που συνέβη ποτέ στη συμμαχία του ΝΑΤΟ». Αυτά όσον αφορά την αγωνία της Δύσης για την απώλεια ανθρώπινων ζωών στην Ουκρανία.
Δεύτερο, ο στόχος τους να παγιδεύσουν τη Ρωσία μέσα στην Ουκρανία και να έχουμε κάποιου είδους επανάληψη του «σεναρίου του Αφγανιστάν» (που είναι λίγο-πολύ αυτό στο οποίο ελπίζουν) έχει οδηγήσει την ίδια τη Δύση σε μεγάλες οικονομικές αναταράξεις, πληρώνοντας ένα πολύ βαρύ τίμημα στην προσπάθεια της να αποδυναμώσει (ή αν είναι δυνατόν να νικήσει) τη Ρωσία.
Η παγκόσμια οικονομία οδεύει προς μια νέα βουτιά που οδηγεί σε οικονομική ύφεση μεγάλα τμήματα του πλανήτη, σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό ο οποίος είναι ο υψηλότερος των τελευταίων 40 ετών για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Πρόκειται για το φαινόμενο του «στασιμοπληθωρισμού» που ήταν χαρακτηριστικό της δεκαετίας του 1970. Ο πόλεμος υπήρξε αποφασιστικός παράγοντας στο να ωθήσει τα πράγματα σ’ αυτή την κατεύθυνση. Δεν πρέπει να εκπλαγούμε αν ο βασικός κερδισμένος από αυτή τη νέα φάση κρίσης που αντιμετωπίζει ο δυτικός καπιταλισμός, είναι ο πιο επικίνδυνος από όλους τους ανταγωνιστές των ΗΠΑ: η Κίνα.
Υπάρχουν όμως σημαντικές διαφορές μεταξύ του Αφγανιστάν, όπου η Σοβιετική Ένωση αναγκάστηκε να αποδεχτεί την ήττα και να αποχωρήσει τον Φεβρουάριο του 1989, και της Ουκρανίας. Αυτός ο παραλληλισμός θα μπορούσε να ισχύει αν ο Πούτιν είχε καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία. Αλλά ο στόχος του είναι –και πιθανότατα ήταν από την αρχή, παρά τα όσα ισχυρίζεται η δυτική προπαγάνδα– να καταλάβει τις ανατολικές και νότιες επαρχίες, οι οποίες είναι κατά κύριο λόγο ρωσόφωνες. Αυτό έχει επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό. Αν ο Πούτιν καταφέρει να ολοκληρώσει αυτόν τον στόχο, τότε ο ρωσικός στρατός θα πρέπει ουσιαστικά να υπερασπιστεί τα εδάφη που έχει κατακτήσει. Αυτό είναι διαφορετικό από την εισβολή σε μια ολόκληρη χώρα και την επιβολή μιας κυβέρνησης στην οποία αντιτίθενται τεράστια τμήματα του πληθυσμού και η οποία περιβάλλεται από ένοπλους πολέμαρχους από όλες τις πλευρές. Έτσι, οι διαφορές είναι αρκετά σημαντικές.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να υποτιμάται το ενδεχόμενο ενός «πολέμου χωρίς τέλος» πάνω στα «νέα σύνορα» που θα επιβάλει ο ρωσικός στρατός και που πιθανά να μην αναγνωριστούν ποτέ από την Ουκρανία. Ένα τέτοιο σενάριο και με δεδομένη την υποστήριξη της Δύσης προς την Ουκρανία, μπορεί να έχει πολύ μεγάλο κόστος για την Ρωσία σε βάθος χρόνου.
Ένας πόλεμος ανάμεσα στον ρωσικό και τον δυτικό ιμπεριαλισμό
Κάθε επιχείρημα που ισχυρίζεται ότι ο σημερινός πόλεμος είναι απλά ή κυρίως, ένας πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας αποτελεί καθαρή προπαγάνδα όταν προέρχεται από κύκλους της άρχουσας τάξης. Και είναι αφελές, ή ακόμα και υποκριτικό σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν προέρχεται από τμήματα της Αριστεράς.
Αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία είναι ένας πόλεμος μεταξύ της Ρωσίας (και των συμμάχων της στον CSTO/ΟΣΣΑ – Οργανισμός Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας) και του ΝΑΤΟ. Αν ήταν απλά ένας πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, θα μπορούσε να είχε τελειώσει μέσα σε λίγες εβδομάδες. Αν η Ρωσία από την άλλη πλευρά, ήταν απομονωμένη διεθνώς και δεν είχε την υποστήριξη της Κίνας και την «ουδετερότητα» άλλων σημαντικών χωρών, η ήττα της θα ήταν θέμα χρόνου.
Η Ουκρανία εφοδιάζεται με τεράστιες ποσότητες όπλων τελευταίας τεχνολογίας, σε τέτοιο βαθμό που τα αποθέματα των δυτικών δυνάμεων έχουν εξαντληθεί! Οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς χαρακτήρισαν αυτή την κατάσταση ως τη μεγαλύτερη ώθηση στην αγορά όπλων από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου (στα τέλη της δεκαετίας του 1980). Η Δύση, στην προσπάθειά της να εξοπλίσει την Ουκρανία, ξοδεύει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια/ευρώ. Στην Ουκρανία σήμερα έχουν συγκεντρωθεί τα πιο προηγμένα οπλικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων χιλιάδων από τους τελευταίας τεχνολογίας αντιαρματικούς και αντιαεροπορικούς πυραύλους. Οι ΗΠΑ παρέχουν δορυφορικές πληροφορίες στην Ουκρανία με αποτέλεσμα ο ουκρανικός στρατός να έχει καταφέρει να βυθίσει δύο (η Ουκρανία ισχυρίζεται ότι είναι τρία) ρωσικά πολεμικά πλοία (συμπεριλαμβανομένης της ναυαρχίδας τους) και να σκοτώσει στο πεδίο της μάχης δέκα Ρώσσους στρατηγούς σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις. Οι πληροφορίες προήλθαν από αξιωματούχους του αμερικανικού στρατού που καυχιόταν για τα επιτεύγματά τους και δημοσιεύτηκαν στους Τάιμς της Νέας Υόρκης. Το γεγονός προκάλεσε την οργή του Τζο Μπάιντεν, ο οποίος απαίτησε σιωπή για τέτοια θέματα.
Τα τμήματα της Αριστεράς που βλέπουν απλά την εισβολή μιας ιμπεριαλιστικής δύναμης (Ρωσία) εναντίον ενός πιο αδύναμου και φτωχού έθνους (Ουκρανία) έχουν μια πολύ στρεβλή εικόνα της πραγματικής κατάστασης. Στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν πόλεμο μεταξύ δύο μεγάλων στρατιωτικών-ιμπεριαλιστικών δυνάμεων πάνω στο ουκρανικό έδαφος. Πρόκειται για έναν πόλεμο αντιδραστικό και από τις δύο πλευρές. Οι πολιτικές δυνάμεις που εκπροσωπούν, ή θέλουν να εκπροσωπούν, τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα, οφείλουν να έχουν μια τρίτη, ανεξάρτητη, ταξική θέση ενάντια και στις δύο εμπόλεμες πλευρές.
Για την εργατική τάξη, η σωστή θέση είναι ότι «ο εχθρός βρίσκεται μέσα στην ίδια μας τη χώρα». Αυτό ισχύει για τα πιο προχωρημένα στρώματα των εργαζομένων και της νεολαίας και για τους επαναστάτες σοσιαλιστές, σε όλες τις εμπόλεμες πλευρές: Ρωσία, Ουκρανία, Ευρώπη, ΗΠΑ, αλλά και διεθνώς. Αυτή η θέση ασφαλώς δεν σημαίνει υποστήριξη προς την «άλλη πλευρά». Σημαίνει ότι οι επαναστάτες σοσιαλιστές δεν μπορούν να προσφέρουν υποστήριξη σε καμία από τις αντιμαχόμενες άρχουσες τάξεις που βρίσκονται σε πόλεμο. Σημαίνει πως το κύριο καθήκον τους είναι να εναντιωθούν σε κάθε πολιτική «εθνικής ενότητας ενάντια στον εχθρό» μέσα στη δική τους χώρα και να παλέψουν για να εκθέσουν και αποκαλύψουν τις ευθύνες της δικής τους άρχουσας τάξης για την πρόκληση της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης και αιματοχυσίας.
Ιστορικοί παραλληλισμοί
Οι παραπάνω θέσεις δεν αποτελούν κάποιου είδους καινοτομία για τους μαρξιστές. Πρόσφατα δημοσιεύσαμε άρθρο του συντρόφου Τάκη Μαστρογιαννόπουλου με τίτλο «Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι θέσεις της μαρξιστικής Αριστεράς» στο οποίο υπενθυμίζεται η προσέγγιση των Μπολσεβίκων και της αριστερής πτέρυγας στη συνδιάσκεψη του Τσίμερβαλντ την εποχή του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου (Α’ ΠΠ). Υπάρχουν σημαντικές αναλογίες με τον σημερινό πόλεμο στην Ουκρανία (αν και υπάρχουν φυσικά και διαφορές). Σε σχέση με την επίθεση της Αυστρίας στη Σερβία το καλοκαίρι του 1914, η οποία πυροδότησε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (καθώς η Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία μπήκαν στον πόλεμο για να υποστηρίξουν τη Σερβία) ο Λένιν έγραψε:
«Στον σημερινό πόλεμο το εθνικό στοιχείο εκπροσωπείται μόνο από τον πόλεμο της Σερβίας κατά της Αυστρίας. Μόνο στη Σερβία και μέσα στους Σέρβους έχουμε ένα μακρόχρονο εθνικό απελευθερωτικό κίνημα που αγκαλιάζει εκατομμύρια “λαϊκές μάζες” και που “συνέχεια” του είναι ο πόλεμος της Σερβίας κατά της Αυστρίας. Αν ο πόλεμος αυτός ήταν απομονωμένος, δηλ. αν δεν συνδεόταν με τον πανευρωπαϊκό πόλεμο, με τους ιδιοτελείς και ληστρικούς σκοπούς της Αγγλίας, της Ρωσίας κτλ, τότε όλοι οι σοσιαλιστές θα είχαν την υποχρέωση να εύχονται την επιτυχία της σέρβικης αστικής τάξης – αυτό είναι το μοναδικά σωστό και απόλυτα αναγκαίο συμπέρασμα που βγαίνει από το εθνικό στοιχείο του σημερινού πολέμου (…) Το εθνικό στοιχείο του σερβοαυστριακού πολέμου δεν έχει και δεν μπορεί να έχει καμιά σοβαρή σημασία στον πανευρωπαϊκό πόλεμο». (Η υπογράμμιση δική μας).
Το κόμμα των Μπολσεβίκων, στη συνδιάσκεψη των τμημάτων του εξωτερικού, η οποία συνήλθε στη Βέρνη της Ελβετίας τον Φεβρουάριο του 1915, υποστήριξε ότι:
«Το εθνικό στοιχείο στον αυστροσερβικό πόλεμο έχει εντελώς δευτερεύουσα σημασία και δεν αλλάζει το γενικό ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου».
Οι αναλογίες μεταξύ της Σερβίας του 1914 και της Ουκρανίας του 2022 από θεωρητική/ιστορική άποψη είναι αρκετά σαφείς.
Τον Σεπτέμβριο του 1915 πραγματοποιήθηκε η Συνδιάσκεψη του Τσίμερβαλντ (στην Ελβετία) με σοσιαλιστές από όλη την Ευρώπη να συναντώνται για να συζητήσουν τον τρόπο με τον οποίο θα παλέψουν ενάντια στον πόλεμο. Η Συνδιάσκεψη χωρίστηκε σε αριστερή, κεντρώα και δεξιά πτέρυγα. Οι θέσεις της αριστερής πτέρυγας, η οποία έμεινε γνωστή ως Αριστερά του Τσίμερβαλντ, συνοψίστηκαν σε μια ξεχωριστή δήλωση που ανάμεσα σε άλλα σημείωνε:
«Η απαρχή αυτού του αγώνα είναι η πάλη εναντίον του παγκόσμιου πολέμου και για να τελειώσει αυτή η ανθρωποσφαγή. Αυτή η πάλη απαιτεί την άρνηση [των σοσιαλιστών βουλευτών] να ψηφίσουν τις πολεμικές πιστώσεις, την αποχώρηση των [σοσιαλιστών] υπουργών από τις κυβερνήσεις (…) την οργάνωση αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, την προπαγάνδα υπέρ της διεθνούς αλληλεγγύης στα χαρακώματα, την υποστήριξη των οικονομικών απεργιών και την προσπάθεια να μετατραπούν σε πολιτικές απεργίες όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Το σύνθημά μας είναι εμφύλιος πόλεμος και όχι κοινωνική ειρήνη ανάμεσα στις τάξεις». (Οι υπογραμμίσεις δικές μας)
Η διακήρυξη της Αριστεράς του Τσίμερβαλντ στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από τη Ρωσία, τη Γερμανία, την Πολωνία, την Ελβετία, τη Λετονία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία παραμένει μέχρι σήμερα ο ακρογωνιαίος λίθος των θέσεων των επαναστατών μαρξιστών για τον πόλεμο.
Τεράστιες παγκόσμιες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις
Οι υπέρογκες δαπάνες της Δύσης για όπλα αποτελούν μια τεράστια σπατάλη των πόρων της, αλλά αυτό που προέχει αυτή τη στιγμή γι’ αυτήν είναι να (προσπαθήσει να) δώσει ένα μάθημα στον Πούτιν. Θα ξοδέψουν όσα χρειάζεται σε αυτή την κατεύθυνση, σπρώχνοντας τα ελλείμματα στους προϋπολογισμούς τους και τα δημόσια χρέη στα ύψη.
Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια/ευρώ που ξοδεύονται για την προμήθεια όπλων για την Ουκρανία, δεν πηγαίνουν στην Ουκρανία, αλλά στις τσέπες των δυτικών βιομηχανιών όπλων. Και τα χρήματα αυτά προέρχονται από τις τσέπες των φορολογουμένων.
Με άλλα λόγια, αυτές οι νέες δαπάνες για όπλα, αποτελούν μια νέα μαζική μεταφορά πλούτου από τις λαϊκές μάζες στα χέρια των δυτικών ολιγαρχών.
Και τελικά, όταν λόγω αυτών των δαπανών οι οικονομίες της Δύσης θα βρεθούν με μεγαλύτερα ελλείμματα και χρέη, οι εργαζόμενες μάζες θα κληθούν και πάλι να τα πληρώσουν με νέα κύματα επιθέσεων τους επόμενους μήνες και χρόνια. Και αυτά τα νέα κύματα επιθέσεων θα παρουσιαστούν ως αναγκαίες θυσίες, για χάρη της «ειρήνης, της δημοκρατίας και της ελευθερίας».
Βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας περιόδου λιτότητας και νεοφιλελεύθερων επιθέσεων. Οι καπιταλιστές θα γίνονται πλουσιότεροι και οι εργαζόμενοι φτωχότεροι στις πλούσιες βιομηχανικές χώρες, ενώ στις φτωχές χώρες εκατομμύρια άνθρωποι θα βρίσκονται αντιμέτωποι με την εξαθλίωση και την πείνα.
Πέρα από τον μαζικό εξοπλισμό της Ουκρανίας, βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα τρομακτική κούρσα εξοπλισμών σε παγκόσμιο επίπεδο, που κοστίζει ολόκληρες περιουσίες στις εθνικές οικονομίες. Παράλληλα, οι άρχουσες τάξεις στις ΗΠΑ και την Ευρώπη θα εφαρμόζουν πολιτικές λιτότητας για να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό (ο οποίος παίρνει ακόμη μεγαλύτερη ώθηση εξαιτίας του πολέμου).
Και την ίδια στιγμή, η κλιματική κρίση ξεφεύγει εντελώς από τον έλεγχο, με τη Δύση και ολόκληρο τον πλανήτη να στρέφονται μαζικά στον άνθρακα/λιγνίτη και το πετρέλαιο, ακόμη και στην πυρηνική ενέργεια, σαν αποτέλεσμα της ενεργειακής κρίσης που έχει επιδεινωθεί από τον πόλεμο.
Ρωγμές στο δυτικό μέτωπο
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι υπάρχουν σοβαρές διαιρέσεις στο εσωτερικό των κυρίαρχων τάξεων στις ΗΠΑ και την Ευρώπη – δεν πρόκειται μόνο για την Ουγγαρία που αρνείται ανοιχτά να μποϊκοτάρει τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες.
Η Δύση προσπαθεί να παρουσιάσει ένα ενιαίο πρόσωπο, αλλά δεν είναι πλέον δυνατόν να κρύψει τις διαφορές. Αρκεί να συγκρίνει κανείς τις πολεμικές κραυγές του Μπάιντεν με τη δήλωση του Εμανουέλ Μακρόν στο Στρασβούργο τη Δευτέρα 9 Μαΐου, ότι η ειρήνη δεν πρέπει να οικοδομηθεί στη βάση της ταπείνωσης της Ρωσίας. Η στάση του Μακρόν είναι φυσικά μια πολύ πιο λογική προσέγγιση από τη σκοπιά της άρχουσας τάξης σε σχέση με αυτή των αρπακτικών από την Ουάσιγκτον, τη Βρετανία και αλλού.
Η ΕΕ διακήρυττε σε κάθε τόνο ότι δεν σκόπευε να συμβιβαστεί με την απαίτηση της Ρωσίας να πληρώσει για τους υδρογονάνθρακες της σε ρούβλια, και τελικά κατέληξε να κάνει ακριβώς αυτό, όπως δημοσίευσε το Bloomberg και επιβεβαίωσε ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι στις 11 Μαΐου. Η Φινλανδία και η Σουηδία αποφάσισαν να υποβάλουν αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά την ίδια ώρα η Τουρκία διακηρύττει την αντίθεσή της σε αυτή την προοπτική (μένει βέβαια να φανεί αν ο Ερντογάν εννοεί πραγματικά πως θα μπει εμπόδιο στη διαδικασία, ή αν απλά προσπαθεί να κερδίσει παραχωρήσεις σε άλλα θέματα). Όσο για την προσπάθεια της ΕΕ να επιβάλει ένα νέο, έκτο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, κατέρρευσε πριν εφαρμοστεί.
Αυτές οι διαφορετικές απόψεις στο εσωτερικό διαφορετικών τμημάτων των καπιταλιστών της Δύσης, δεν αντανακλούν μόνο τον γενικό κίνδυνο αποσταθεροποίησης του παγκόσμιου καπιταλισμού που προκαλεί αυτός ο πόλεμος. Αντανακλούν επίσης τη σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ του ευρωπαϊκού και του αμερικανικού καπιταλισμού σε οικονομικό επίπεδο αλλά και διαφορετικά «εθνικά» συμφέροντα των διαφορετικών αρχουσών τάξεων στην Ευρώπη.
Αυτό αντανακλάται και στην κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα οι νομισματικές ισοτιμίες – το δολάριο βρίσκεται σε υψηλό 20ετίας, το ευρώ βρίσκεται σε ραγδαία πτώση με την ισοτιμία του προς το δολάριο να πλησιάζει το 1:1, ενώ μόλις πριν από λίγους μήνες ήταν περίπου 1€ προς 1,15$. Η Ευρώπη αναγκάζεται να στραφεί προς τις ΗΠΑ και άλλες χώρες για τον ενεργειακό ανεφοδιασμό της – ιδίως για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Η άνοδος του δολαρίου σε σχέση με το ευρώ καθιστά την ενέργεια ακόμη πιο ακριβή για την Ευρώπη, καθώς τα περισσότερα συμβόλαια για υδρογονάνθρακες που εισάγονται στην Ευρώπη είναι σε δολάρια ΗΠΑ. Η αμερικανική οικονομία δεν πλήττεται άμεσα από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός υδρογονανθράκων και εισάγει μόνο το 3% της ενέργειάς της. Στην πραγματικότητα κερδίζει επειδή εξάγει το υγροποιημένο φυσικό αέριο σε τιμές πολύ υψηλότερες από την προηγούμενη περίοδο. Το αμερικανικό LNG είναι πολύ ακριβότερο από το ρωσικό φυσικό αέριο, συνεπώς η Ευρώπη χάνει και οι ΗΠΑ κερδίζουν. Επίσης, οι ΗΠΑ είναι πολύ μακριά από τη νέα προσφυγική κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη λόγω του πολέμου.
Στη Δύση, η θέση των ΗΠΑ ενισχύεται και η θέση της Ευρώπης αποδυναμώνεται. Η ιστορική παρακμή της Ευρώπης συνεχίζεται και αποτυπώνεται στις εξελίξεις γύρω από τον πόλεμο, καθώς ουσιαστικά ακολουθεί τις εντολές του «αφεντικού» της, των ΗΠΑ. Η θέση της Ρωσίας θα αποδυναμωθεί επίσης σαν αποτέλεσμα αυτού του πολέμου. Το ουσιαστικό ερώτημα όμως είναι αν ο κύριος ωφελημένος από την παρούσα κρίση δεν θα είναι άλλος από την Κίνα, την κύρια απειλή για την παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ.
Προπαγάνδα
Δεν υπάρχει καμία βάση για να γίνεται πιστευτό οτιδήποτε από αυτά τα οποία ισχυρίζονται και διαδίδουν τα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Από την αρχή του πολέμου προσπαθούν να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι ο Πούτιν έχει τρελαθεί, ότι πιθανόν πάσχει από πάρκινσον ή άλλες παρόμοιες ασθένειες, ότι είναι πολύ γέρος και σε κατάθλιψη, ότι αναζητά τρόπους για να αφήσει πίσω του μια ιστορική παρακαταθήκη, κ.λπ. Οι πιο πρόσφατες «πληροφορίες» τους ήταν ότι πάσχει από καρκίνο και σύντομα θα χειρουργηθεί κι ότι ψάχνει για διάδοχο. Όσον αφορά τα σχέδιά του, τα δυτικά ΜΜΕ «εξηγούσαν» ότι σκόπευε να καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία, μετά να εισβάλει στη Μολδαβία, να καταλάβει τη Ρουμανία και τελικά να μπει στην Πολωνία και να τη διαμελίσει. Κάποιοι έφτασαν στο σημείο να ισχυρίζονται ότι οι πραγματικοί του στόχοι ήταν να διαλύσει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτού του είδους τα «επιχειρήματα» δεν μπορούν να ληφθούν σοβαρά υπόψη, καθώς δεν έχει παρουσιαστεί κανένα στοιχείο που να στηρίζει οποιονδήποτε από αυτούς τους ισχυρισμούς. Στην πραγματικότητα έχουμε κάθε λόγο να κάνουμε την εκτίμηση ότι ο Πούτιν κάθε άλλο παρά «τρελός» είναι. Περιμένοντας την ομιλία του στις 9 Μαΐου για τον εορτασμό του τέλους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα δυτικά μέσα ενημέρωσης εικάζανε για ολόκληρες εβδομάδες ότι θα προχωρούσε σε κάποια φριχτή κλιμάκωση των σφαγών, προκειμένου να μιλήσει θριαμβευτικά για νίκη, κι ότι θα έφτανε μάλιστα μέχρι και την κήρυξη του Γ’ Παγκόσμιου Πολέμου. Τίποτα τέτοιο δεν συνέβη.
Αυτό που βλέπουμε από την πλευρά των μέσων ενημέρωσης που ελέγχονται από τους καπιταλιστές της Δύσης δεν έχει καμία σχέση με «δημοσιογραφία». Είναι απλά προπαγάνδα, αλλά στην πραγματικότητα, φτωχή, φτηνή, χαμηλού επιπέδου προπαγάνδα, με στόχο να τρομάξει τους ανθρώπους και να τους συσπειρώσει πίσω από τις αποφάσεις των κυβερνήσεών τους. Αυτή η προσπάθεια βέβαια δεν είναι ιδιαίτερα επιτυχημένη – οι περισσότεροι από τους σημερινούς ηγέτες στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν πτώση της δημοτικότητας τους και το ίδιο ισχύει για τον Μπάιντεν στις ΗΠΑ.
Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ και η ΕΕ προσπαθούν να παρουσιάσουν τον ρωσικό στρατό ως απελπιστικά αδύναμο, διεφθαρμένο και αναποτελεσματικό. Αν αφήσουμε στην άκρη το γεγονός ότι οι Ρώσοι στρατηγοί και ο ίδιος ο Πούτιν όντως υπολόγισαν λάθος στην αρχική φάση του πολέμου, μετά την αλλαγή της τακτικής τους και την επικέντρωση στις ανατολικές και νότιες επαρχίες η αργή προέλαση που βλέπουμε σήμερα δεν είναι και τόσο παράδοξη. Ο ουκρανικός στρατός με τις εφεδρείες που επιστρατεύτηκαν είναι πολύ μεγαλύτερος αριθμητικά από τους περίπου 150.000 Ρώσους στρατιώτες που συμμετέχουν ενεργά στην εισβολή στην Ουκρανία. Εκπαιδεύεται και εξοπλίζεται τα τελευταία οκτώ χρόνια (από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014) από τη Δύση, ιδιαίτερα τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, και από την αρχή του πολέμου έχει εφοδιαστεί με τα πιο προηγμένα πυραυλικά συστήματα της Δύσης. Επίσης, διαθέτει όλες τις πληροφορίες για τις κινήσεις του εχθρού, που παρέχονται από δυτικούς δορυφόρους. Τέλος, διεξάγει έναν αμυντικό πόλεμο, γεγονός που της δίνει μεγάλο πλεονέκτημα σε σχέση με τον επιτιθέμενο. Με αυτά κατά νου, σε μια περίοδο περίπου δέκα εβδομάδων μετά τις 24 Φεβρουαρίου όταν άρχισε η εισβολή, η Ρωσία κατέκτησε εδάφη που προσεγγίζουν το μέγεθος μιας μικρής χώρας όπως η Ελλάδα. Αυτό δεν είναι κάποιο θεαματικό επίτευγμα, αλλά από την άλλη πλευρά δύσκολα μπορεί κανείς να το χαρακτηρίσει αποτυχία.
Είναι η Ρωσία απομονωμένη;
Όπως έχουμε αναφέρει και πιο πάνω, αν η Ρωσία ήταν μόνη της σε αυτόν τον πόλεμο δεν θα μπορούσε να αντέξει για πολύ, για στρατιωτικούς και οικονομικούς λόγους.
Αλλά η σχέση της Ρωσίας με την Κίνα δοκιμάστηκε μέσω του πολέμου και αποδείχθηκε ανθεκτική – για την παρούσα ιστορική συγκυρία. Θα πρέπει να σημειωθεί η κοινή διακήρυξη αλληλεγγύης και φιλίας που υπογράφηκε κατά την επίσκεψη του Πούτιν στην Κίνα στις 4 Φλεβάρη, μόλις λίγες ημέρες πριν από την έναρξη του πολέμου, η οποία ανάμεσα σε άλλα αναφέρει «Η φιλία ανάμεσα στα δύο κράτη μας δεν έχει όρια, δεν υπάρχουν “απαγορευμένα” πεδία συνεργασίας».
Μπορούμε να υποθέσουμε ότι το πιο πιθανό είναι ότι ο Πούτιν, κατά την επίσκεψή του στην Κίνα στις αρχές Φεβρουαρίου, είχε ενημερώσει τον κινέζο πρόεδρο Σι Ζιπίνγκ για τα σχέδιά του να εισβάλει στην Ουκρανία.
Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη προσπαθούν να παρουσιάσουν τη Ρωσία ως εντελώς απομονωμένη στον πλανήτη. Στην πραγματικότητα το αντιρωσικό μέτωπο αποτελείται από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τους στενότερους συμμάχους τους (Καναδά, Ιαπωνία, Αυστραλία κλπ) και μέχρι εκεί. Ο υπόλοιπος πλανήτης δεν είναι έτοιμος να ταυτιστεί με τις ΗΠΑ.
Ολόκληρη η Αφρική και ολόκληρη η Λατινική Αμερική αρνούνται να αποδεχτούν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Στην Ασία, η Κίνα, η Ινδία, το Πακιστάν και η Ινδονησία (που αντιπροσωπεύουν το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού) αρνούνται επίσης τις κυρώσεις. Η Κίνα και η Ινδία (που σύντομα θα αποτελούν την πρώτη και την πέμπτη οικονομική δύναμη του πλανήτη αντίστοιχα) είναι έτοιμες να απορροφήσουν το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που η Ευρώπη αρνείται να αγοράσει από τη Ρωσία, στα δύο τρίτα περίπου της τιμής της παγκόσμιας αγοράς. Αυτό είναι σημαντικό για τη ρωσική οικονομία, καθώς σπάει την απομόνωση που προσπαθεί να της επιβάλει η Δύση, αλλά δίνει επίσης στην Κίνα και την Ινδία πλεονέκτημα στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.
Ακόμη και σε περιπτώσεις χωρών όπου οι άρχουσες τάξεις υποστηρίζουν πλήρως το ΝΑΤΟ, δεν μπορούν πάντα να πείσουν τον πληθυσμό τους για τη θέση αυτή. Στην Ελλάδα και την Ιταλία, για παράδειγμα, οι κυβερνήσεις υποστηρίζουν πλήρως το ΝΑΤΟ και τον εξοπλισμό της Ουκρανίας, αλλά η πλειοψηφία και στις δύο χώρες είναι κατά της αποστολής όπλων στην Ουκρανία. Ακόμη και σε χώρες που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν υποστηρικτικές προς τις δυτικές δυνάμεις, τα πράγματα δεν λειτούργησαν ακριβώς όπως αναμενόταν: για παράδειγμα, τα Νησιά του Σολομώντα, που παραδοσιακά θεωρούνταν κοντά στη Δύση και στη «σφαίρα επιρροής» της Αυστραλίας, υπέγραψαν τον περασμένο μήνα «σύμφωνο ασφαλείας» με την Κίνα προς οργισμένη έκπληξη των δυτικών κυβερνήσεων.
Στασιμοπληθωρισμός και κρίση
Η παγκόσμια οικονομία ήταν σε κακή κατάσταση πριν από τον πόλεμο, αλλά τα πράγματα κλιμακώθηκαν ραγδαία προς το χειρότερο με την έναρξή του. Η πανδημία είχε ήδη λειτουργήσει ως πυροκροτητής για τη βαθιά ύφεση του 2020 και έφερε στην επιφάνεια όλες τις αντιφάσεις της παγκόσμιας ύφεσης του 2008-9. Ο καπιταλισμός δεν μπόρεσε να λύσει αυτές τις αντιφάσεις κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010, δεν κατάφερε να θέσει τη λειτουργία του συστήματος σε μια πιο σταθερή βάση.
Σαν αποτέλεσμα το παγκόσμιο χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό) που ήταν ήδη στα ύψη από την ύφεση του 2008-9, αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του 2020 κατά 28 ποσοστιαίες μονάδες, φτάνοντας το εντυπωσιακό 256% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πρόκειται για το υψηλότερο χρέος που έχει καταγραφεί ποτέ, με εξαίρεση τα χρόνια του Πρώτου και του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Το 2022 αναμενόταν να είναι έτος ανάκαμψης και η αρχή της επιστροφής στην «κανονικότητα». Αλλά ο πόλεμος στην Ουκρανία έβαλε τέλος σε αυτές τις ελπίδες και έστρεψε τις εξελίξεις στην αντίθετη κατεύθυνση.
Σήμερα, η συζήτηση που διεξάγεται μεταξύ των οικονομολόγων είναι αν έχουμε εισέλθει σε περίοδο στασιμοπληθωρισμού (περίοδος κατά την οποία οι οικονομίες βρίσκονται σε στασιμότητα ή ύφεση, αλλά ταυτόχρονα αυξάνεται ο πληθωρισμός). Αυτό ήταν χαρακτηριστικό της δεκαετίας του 1970. Σήμερα τα ποσοστά πληθωρισμού στις ανεπτυγμένες χώρες είναι γύρω στο 8% (στις χώρες με χαμηλό εισόδημα η κατάσταση είναι φυσικά πολύ χειρότερη) και αυξάνονται.
Ο πληθωρισμός άρχισε να αυξάνεται κατά τη διάρκεια των χρόνων της πανδημίας, αλλά ο πόλεμος τού έδωσε ακόμη μεγαλύτερη ώθηση. Όχι μόνο επειδή η ενεργειακή κρίση που ξεκίνησε μέσα στο 2021 επιδεινώνεται από το μποϊκοτάζ του ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά και επειδή τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων παραγωγών και εξαγωγέων εμπορευμάτων – βιομηχανικών μετάλλων, σιτηρών, πετρελαίου κ.λπ. Οι τιμές των εμπορευμάτων έχουν ήδη αυξηθεί περίπου 30% από τον Ιανουάριο του 2022 και η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί.
Δεδομένων αυτών των τεράστιων αντιφάσεων, οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις είναι αναγκασμένες να επιβάλουν πολιτικές λιτότητας και νεοφιλελεύθερων μέτρων. Ο μόνος τρόπος για να περιοριστεί ο πληθωρισμός είναι να περικοπούν οι δαπάνες του προϋπολογισμού, να μειωθούν οι πραγματικοί μισθοί (δηλαδή να επιτραπούν αυξήσεις μισθών κάτω από το ποσοστό του πληθωρισμού) και να αυξηθούν τα επιτόκια δανεισμού. Αυτές οι πολιτικές θα ωθήσουν την οικονομία σε μια νέα ύφεση σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό, ο οποίος θα διατηρηθεί για αρκετά ακόμη χρόνια. Αυτή η εκτίμηση αφορά τις πλούσιες βιομηχανικές χώρες – στις φτωχές «αναπτυσσόμενες» χώρες αυτό που θα συμβεί θα είναι για άλλη μια φορά κόλαση.
Φτώχεια, αστάθεια και κοινωνικές αναταράξεις
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά για το 2020 πως το 60% των χωρών με χαμηλό εισόδημα (συνολικά 73 χώρες παγκοσμίως) θα βρεθούν αντιμέτωπες με τον κίνδυνο χρεοκοπίας. Το ΔΝΤ χαρακτηρίζει «χώρες χαμηλού εισοδήματος» εκείνες με κατά κεφαλήν ΑΕΠ 1.045 δολάρια ετησίως – που πρακτικά σημαίνει απόλυτη εξαθλίωση.
Η κατάσταση αυτή δημιουργεί τις προϋποθέσεις για κοινωνικές εκρήξεις όπως αυτές που έχουν γίνει γνωστές ως «εξεγέρσεις του ψωμιού». Στις λεγόμενες «αναπτυσσόμενες» χώρες ή «αναδυόμενες οικονομίες», αναπτύσσονται συνθήκες κοινωνικού «βρασμού». Το 2019 είχαμε κοινωνικές εκρήξεις, ορισμένες με σαφή επαναστατικά χαρακτηριστικά, σε 35 χώρες του πλανήτη. Η κατάσταση σήμερα είναι ακόμη πιο απελπιστική σαν αποτέλεσμα του πολέμου. Αυτές οι διεργασίες αναπτύσσονται πιο αναλυτικά από τον σύντροφο Νιχάτ Χαλεπλί στο άρθρο του «Οι ελλείψεις ειδών πρώτης ανάγκης και οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων διεθνώς» στο site του «Ξ».
Συμπερασματικά
Ο καπιταλιστικός κόσμος εισέρχεται σε μια νέα περίοδο κρίσης και τεράστιας αστάθειας σε όλα τα επίπεδα – οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και όσον αφορά στις διεθνείς σχέσεις. Οι νέες επιθέσεις στο βιοτικό επίπεδο στις πλούσιες βιομηχανικές χώρες είναι αναπόφευκτο ότι θα προκαλέσουν αντιδράσεις και αγώνες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όσο κι αν οι κυρίαρχες τάξεις προσπαθούν να κρυφτούν πίσω από την προπαγάνδα περί «δημοκρατίας, ελευθερίας και ειρήνης». Στον φτωχό «παγκόσμιο Νότο», όπου η ιδέα της υπεράσπισης του ΝΑΤΟ ενάντια στη Ρωσία δεν έχει ουσιαστικά απήχηση, μπορούμε να περιμένουμε νέες κοινωνικές εκρήξεις.
Η έλλειψη ηγεσίας, δηλαδή το γεγονός ότι τα κόμματα της Αριστεράς, παλιά και νέα, έχουν αποδειχθεί την τελευταία δεκαετία απελπιστικά ανίκανα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εποχής μας για την αντιμετώπιση των κρίσεων και ως προς τις ανάγκες των λαϊκών μαζών, θα αποτελέσει φυσικά έναν ανασταλτικό παράγοντα. Σαν αποτέλεσμα, κάποιες από τις εκρήξεις θα είναι τυφλές και μπορεί να καταλήξουν σε αδιέξοδο ή ακόμα και σε ήττα. Νέα στρώματα θα ριζοσπαστικοποιηθούν, ιδιαίτερα στη νεολαία, αλλά λόγω της έλλειψης μιας πραγματικής αριστερής εναλλακτικής λύσης, η ριζοσπαστικοποίηση θα αναπτυχθεί όχι μόνο προς τα αριστερά αλλά και προς τα δεξιά – εθνικισμός, δεξιός λαϊκισμός, ακροδεξιά και νεοφασισμός μπορούν να κερδίσουν.
Σε κάθε περίπτωση όμως, οι συνθήκες που δημιουργούνται με τον πόλεμο στην Ουκρανία έρχονται να προστεθούν στη γενική κρίση του καπιταλιστικού συστήματος και θα δημιουργήσουν σημαντικές δυνατότητες για τη ριζοσπαστική Αριστερά και για τις επαναστατικές σοσιαλιστικές ιδέες.
Ο καπιταλισμός οδηγεί ολόκληρο τον πλανήτη στη βαρβαρότητα. Η προσπάθεια για την οικοδόμηση μαζικών σοσιαλιστικών-επαναστατικών κομμάτων των εργαζομένων και της νεολαίας διεθνώς είναι ο μόνος τρόπος για να μπει ένα τέλος σε αυτή την εφιαλτική προοπτική.
