Παραμονή Χριστουγέννων του 2019 η τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ, που βρίσκεται στη δυτική Θεσσαλονίκη, ανακοίνωσε ότι κατέθεσε πλήρη φάκελο στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ζητώντας την τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας του εργοστασίου, έτσι ώστε να καίει απορρίμματα RDF/SRF. Το απορριμματογενές καύσιμο RDF/SRF αποτελείται από κάθε είδους σκουπίδια που παράγουμε και καταλήγουν στον πράσινο κάδο, τα οποία στη συνέχεια αφυδατώνονται και συμπιέζονται. Αυτή τη στιγμή η διαδικασία βρίσκεται ένα στάδιο πριν την τελική αξιολόγηση αδειοδότησης, ενώ ο ΤΙΤΑΝ μας «καθησυχάζει» αναφέροντας ότι πρόκειται για τυπική διαδικασία, καθώς το εργοστάσιο είχε λάβει και το 2014 μια ανάλογη άδεια.
Η εξέλιξη αυτή θα είναι εφιαλτική όχι μόνο για τη δυτική Θεσσαλονίκη, αλλά για όλη την πόλη και την ευρύτερη περιοχή και ουσιαστικά θα είναι πρόβα τζενεράλε για τον Περιφερειακό Σχεδιασμό της Κεντρικής Μακεδονίας.
Ο περιφερειακός σχεδιασμός
Το Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων – ΠΕΣΔΑ για την Κεντρική Μακεδονία προβλέπει για τον Ν. Θεσσαλονίκης την κατασκευή δύο Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) –μια ανατολικά και μια δυτικά– οι οποίες θα δέχονται τα απορρίμματα όλης της Περιφέρειας πλην του Ν. Σερρών. Σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια, οι ΜΕΑ θα αποτελούνταν από διάφορα τμήματα (επεξεργασίας οργανικών αποβλήτων, διαχωρισμού ανακυκλώσιμων υλικών, παραγωγής RDF/SRF κλπ) μεταξύ των οποίων και αυτό της καύσης απορριμμάτων RDF/SRF.
Το φθινόπωρο του 2019, ύστερα από αντιδράσεις των κατοίκων των ανατολικών περιοχών και δημάρχων, αφαιρέθηκε η μονάδα καύσης από την ΜΕΑ Ανατολικού Τομέα, χωρίς όμως να αλλάζει η φιλοσοφία του σχεδιασμού καθώς τα εργοστάσια ΤΙΤΑΝ και ΧΑΛΥΨ είχαν καταθέσει έγγραφα εκδήλωσης ενδιαφέροντος για αξιοποίηση των απορριμματογενών καυσίμων και μάλιστα σε συγκεκριμένες ποσότητες ανά έτος.
Καύση SRF και χωροθέτηση ΜΕΑ σε Προστατευόμενη Περιοχή
Με βάση τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι η τωρινή έγκριση περιβαλλοντικών όρων για καύση RDF/SRF από τον ΤΙΤΑΝ δεν θα αφορά στη διαχείριση των απορριμμάτων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) αλλά θα γίνει με το «μοντέλο» της ΑΓΕΤ στον Βόλο, η οποία εισάγει καύσιμα SRF από την Ιταλία. Αυτό όμως δεν είναι άσχετο με τον περιφερειακό σχεδιασμό, και αν υλοποιηθεί θα αποτελεί «προηγούμενο» για την πόλη. Άλλωστε η καύση απορριμμάτων είναι βασική επιλογή όλων των κυβερνήσεων, με την τελευταία του ΣΥΡΙΖΑ να υπογράφει συμφωνία 2 μέρες πριν τις εκλογές του Ιούλη του ’19 με τους τσιμεντοβιομήχανους και τη σημερινή της ΝΔ να θέτει την εφαρμογή της ως προτεραιότητα.
Και ενώ η ΜΕΑ στα ανατολικά έχει ήδη χωροθετηθεί (στον Άγ. Αντώνιο Θέρμης) και αναμένεται η δημοπράτησή της, στις 14 Μάη σε έγγραφο της Περιφέρειας ΚΜ ανακοινώθηκε η χωροθέτηση της ΜΕΑ Δυτικού Τομέα, η οποία θα βρίσκεται μέσα στην Γ ́ ζώνη προστασίας του Εθνικού Πάρκου των λιμνών Κορώνειας-Βόλβης!
Δηλαδή, εντός προστατευμένης περιοχής θα γίνεται επεξεργασία απορριμμάτων και στη συνέχεια καύση και όλα αυτά στο όνομα της κυκλικής οικονομίας και τις υποτιθέμενης προστασίας του περιβάλλοντος!
Όχι στην καύση: ούτε στο ΤΙΤΑΝ, ούτε πουθενά
Τα καύσιμα RDF και SRF όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω δεν είναι τίποτε άλλο παρά σύμμεικτα απορρίμματα (αυτά δηλαδή που καταλήγουν στον πράσινο κάδο: οργανικά, πλαστικά, χαρτί κλπ) από τα οποία έχει αφαιρεθεί η υγρασία και έχουν συμπιεστεί.
Η καύση απορριμμάτων παράγει διοξίνες, φουράνια, πτητικό υδράργυρο και άλλες τοξικές ενώσεις που εκλύονται στην ατμόσφαιρα, καταλήγουν στο έδαφος, διοχετεύονται στους υπόγειους υδροφορείς και τελικά καταλήγουν στον ανθρώπινο οργανισμό προκαλώντας σοβαρές παθήσεις ανάμεσα στις οποίες και καρκίνο*.
Από το φθινόπωρο του 2019 που ήρθε ξανά στην επικαιρότητα το ζήτημα της καύσης απορριμμάτων στη Θεσσαλονίκη, υπήρξαν αρκετές αντιδράσεις και ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα από κατοίκους και φορείς των δυτικών συνοικιών ενάντια στην προοπτική της καύσης στο ΤΙΤΑΝ. Το ζήτημα όμως δεν αφορά μόνο τον ΤΙΤΑΝ ούτε μόνο τους κατοίκους της δυτικής Θεσσαλονίκης. Κατ’ αρχήν αφορά ολόκληρη την πόλη, αφενός γιατί οι ρύποι διασπείρονται σε όλες τις περιοχές και όχι μόνο στις κοντινές και αφετέρου γιατί δεν είναι μόνο ο ΤΙΤΑΝ που προορίζεται για καύση σκουπιδιών, είναι και ο ΧΑΛΥΨ, είναι και η ΜΕΑ Δυτικού Τομέα (προς το παρόν). Και το πρόβλημα δεν περιορίζεται βέβαια μόνο στη Θεσσαλονίκη….
Οπότε είναι υποκριτικό όταν κάποιοι δήμαρχοι, όπως ο δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης και Α’ Αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ Λ. Κυρίζογλου, κάνουν δηλώσεις ενάντια στην καύση RDF/SRF στο ΤΙΤΑΝ και την ίδια στιγμή λένε να καίγονται τα σκουπίδια σε μονάδες της Δυτικής Μακεδονίας. Εκεί δηλαδή δεν υπάρχει πρόβλημα ρύπανσης και καταστροφής του περιβάλλοντος; Δεν υπάρχουν άνθρωποι που μένουν σε εκείνες τις περιοχές;
Εναλλακτική διαχείριση απορριμμάτων
Απέναντι στα σχέδια κυβέρνησης και περιφέρειας για καύση, το κίνημα, οι κάτοικοι, οι φορείς που αντιδρούν κλπ, είναι κρίσιμο να προβάλουν μια εναλλακτική πρόταση.
Η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί πραγματικό πρόβλημα και το σημερινό μοντέλο του πράσινου κάδου με τα σύμμεικτα που καταλήγουν σε χωματερές και του συστήματος του μπλε κάδου για όλα τα ανακυκλώσιμα (με αποτέλεσμα η συνολική ανακύκλωση που επιτυγχάνεται να είναι γύρω στο 10%), είναι εντελώς αποτυχημένο.
Ένα εναλλακτικό σχέδιο διαχείρισης των απορριμμάτων θα πρέπει να ξεκινάει κατ’ αρχήν από τη μείωση του όγκου των απορριμμάτων, με μείωση των περιττών συσκευασιών και των άχρηστων αντικειμένων. Η ανακύκλωση πρέπει να ξεκινάει από τη διαλογή στην πηγή (δηλαδή διαχωρισμός ανά υλικό) και την ύπαρξη ξεχωριστών κάδων και «ρευμάτων» για πλαστικό, γυαλί, χαρτί, μέταλλο, οργανικά κλπ. Τα ανακυκλώσιμα υλικά να οδηγούνται σε δημόσιους-δημοτικούς χώρους διαχείρισης μικρής κλίμακας (και όχι σε ιδιωτικά ΚΔΑΥ) και τα οργανικά να οδηγούνται προς κομποστοποίηση.
Σχέδιο δράσης με διάρκεια και κλιμάκωση
Είναι προφανές ότι η παραπάνω πρόταση πηγαίνει κόντρα στα σχέδια κυβέρνησης-περιφέρειας-τσιμεντοβιομηχάνων για παραγωγή φτηνού καυσίμου RDF/SRF στις ΜΕΑ προς αξιοποίηση στον ΤΙΤΑΝ και αλλού. Γι’ αυτό απαιτείται συσπείρωση δυνάμεων ενάντια στην καύση απορριμμάτων και ένα μαχητικό σχέδιο δράσης.
Ένα πρώτο βήμα έχει ήδη γίνει με την Πρωτοβουλία κατά της Καύσης Απορριμμάτων στο ΤΙΤΑΝ Ευκαρπίας όπου πάνω από 120 σύλλογοι, σωματεία και φορείς της περιοχής έχουν υπογράψει σχετικό κείμενο και μέχρι στιγμής έχει κάνει επαφές με θεσμικούς φορείς και συμβολικές δράσεις, λόγω καραντίνας. Αντίστοιχη προσπάθεια έχουν κάνει και δημοτικές/περιφερειακές κινήσεις με την Επιτροπή Αγώνα Θεσσαλονίκης Ενάντια στην Καύση Απορριμμάτων.
Την Τετάρτη 20 Μάη πραγματοποιήθηκε σε ανοιχτό θέατρο στην Πολίχνη συνέλευση της Πρωτοβουλίας με πάνω από 130 άτομα, στην οποία αποφασίστηκε:
- Πορεία διαμαρτυρίας στις γειτονιές του Δήμου Παύλου Μελά το Σάββατο 30 Μάη στις 10:30 π.μ. από το δημαρχείο Παύλου Μελά
- Συναυλία στην κεντρική πλατεία Ευκαρπίας και πορεία στους δρόμους της Ευκαρπίας, την Παρασκευή 5 Ιούνη, Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος
- Παράσταση διαμαρτυρίας στο ΤΙΤΑΝ Ευκαρπίας τον Ιούνιο
Πέρα από αυτές τις κινητοποιήσεις χρειάζεται μαζική εκστρατεία για την ενημέρωση των κατοίκων όλων των περιοχών της πόλης, την εμπλοκή ακόμα περισσότερων φορέων, σωματείων, συλλογικοτήτων κλπ, με πρώτο στόχο ένα μαζικό συλλαλητήριο στο κέντρο της πόλης.
Να πάρουμε το παράδειγμα του Βόλου, όπου για το ζήτημα της καύσης έγιναν στην πόλη ιστορικά συλλαλητήρια. Για να καταφέρουμε να αποτρέψουμε τα σχέδια για καύση απορριμμάτων χρειάζεται συνδυασμός δράσεων, συμπεριλαμβανομένων των απεργιακών κινητοποιήσεων.
Κατανοώντας ότι το πρόβλημα δεν είναι τοπικό, αλλά ότι η καύση αποτελεί κεντρική επιλογή της κυβέρνησης για όλη τη χώρα, είναι απαραίτητο σε επόμενη φάση να γίνει προσπάθεια για πανελλαδικό συντονισμό των τοπικών κινημάτων της Θεσσαλονίκης, του Βόλου, της Ηπείρου και των Ιονίων, της Δυτικής Αθήνας κλπ.
*Αναλυτική περιγραφή των παραπάνω γίνεται στην έκθεση της επιστημονικής ομάδας του ΕΜΠ των Μ. Χριστόλη, Ν.Χ. Μαρκάτου κα με τίτλο «Σχηματισμός Διοξινών κατά την καύση εναλλακτικού καυσίμου RDF σε εγκαταστάσεις τσιμεντοβιομηχανίας», μέρος των συμπερασμάτων μπορείτε να βρείτε εδώ
