Του Θόδωρου Μαράκη
Η Ουγγρική πολιτική επανάσταση του 1956 (23 Οκτώβρη – 10 Νοέμβρη) απόδειξε ότι η εργατική τάξη των χωρών του «Υπαρκτού Σοσιαλισμού», πριν προκύψει η καπιταλιστική παλινόρθωση του 1989-1991, έδωσε μεγάλους αγώνες, αγώνες επαναστατικούς, για να απαλλαγεί από το σταλινικό γραφειοκρατικό καρκίνωμα και να ανοίξει το δρόμο για τον σοσιαλισμό με εργατική εξουσία και εργατική δημοκρατία.
Είχαν προηγηθεί ο ξεσηκωμός των εργατών στην Ανατολική Γερμανία τον Ιούνη του 1953 και η απεργιακή αναταραχή και διαδηλώσεις στην Πολωνία τον Ιούνη του 1956. Και στη συνέχεια είχαμε την Άνοιξη της Πράγας το 1968 και νέες κοινωνικές εκρήξεις στην Πολωνία, με αποκορύφωμα τη δημιουργία του του πανεθνικού συνδικάτου της «Αλληλεγγύης» το 1980.
Αναφέρουμε μόνο τις πιο σημαντικές μάχες, γιατί στην ουσία τα καθεστώτα των Ανατολικών χωρών ήταν σε μια διαρκή εργατική και κοινωνική αναταραχή. Στην ουσία ήταν καθεστώτα κρίσης.
Ένας σταθμός
Η Ουγγρική επανάσταση αποτελεί σταθμό, ανάμεσα σ’ άλλα γιατί γέννησε με ένα αυθόρμητο τρόπο τα εργατικά συμβούλια (Σοβιέτ) – συνέχεια της αυθόρμητης δημιουργίας των Σοβιέτ των επαναστάσεων 1905 και 1917 στη Ρωσία, στη Γερμανική επανάσταση του 1918- 1919 και αυτήν της Ουγγαρίας του 1919.
Ήρθε να επικυρώσει το νόμο που θέλει την εργατική τάξη όταν εξεγείρεται να δημιουργεί «από ένστικτο» τα δικά της όργανα εξουσίας που αποτελούν προέκταση και εξέλιξη των οργάνων που δημιουργεί για να συντονίσει και να κάνει πιο αποτελεσματικούς τους αγώνες της.
Ωστόσο η ήττα της ήρθε να επικυρώσει την αναγκαιότητα της ύπαρξης ενός μαζικού επαναστατικού κόμματος, το οποίο χρειάζεται να χτίζεται υπομονετικά και ασίγαστα όλη την προηγούμενη της επανάστασης περίοδο.
Η γενική κατάσταση
α) Δύση
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Τη 10ετία του 1950 χαρακτηρίζει μια ταυτόχρονη κρίση τόσο του δυτικού ιμπεριαλισμού, όσο και των καθεστώτων του (αν)ύπαρκτου σοσιαλισμού. Το αντιαποικιακό κίνημα βρίσκεται σε άνοδο, στη Μ. Ανατολή, τη Β. Αφρική και Νοτιοανατολική Ασία και έχει φέρει σε δύσκολη θέση τους Αγγλο-Γάλλους ιμπεριαλιστές. Το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα σηκώνει κεφάλι στις χώρες της Δύσης.
Το 1956 αποτελεί κομβικό σημείο της 10ετίας του ’50. Στις ΗΠΑ αναπτύσσεται το κίνημα των μαύρων για πολιτικές ελευθερίες και ισότητα. Στην Αίγυπτο ο Νάσερ εθνικοποιεί εκτός των άλλων την στρατηγικής σημασίας διώρυγα του Σουέζ. Πράγμα που φέρνει την επίθεση των Άγγλων και την ήττα τους. Γεγονός που σηματοδοτεί και το τέλος της παντοκρατορίας των Άγγλων που παραχωρούν θέση τους αυτή στις ΗΠΑ.
β) Ανατολικές χώρες
Η νίκη των Ρωσικών στρατευμάτων ενάντια στους Ναζί και η προέλασή τους μέχρι το Βερολίνο δημιουργεί στις χώρες από τις οποίες προελαύνει καθεστώτα καθ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση της ΕΣΣΔ, «γραφειοκρατικά» ή αλλιώς «εκφυλισμένα εργατικά κράτη».
Ωστόσο από την φύση τους τα καθεστώτα αυτά από την γέννησή τους ήταν καθεστώτα κρίσης – μεταβατικά, προς το σοσιαλισμό ή τον καπιταλισμό. Προοπτική η οποία θα καθορίζονταν, τελικά, από την ικανότητα της εργατικής τάξης να ανατρέψει η μη την εξουσία της γραφειοκρατίας μέσα από μια διαδικασία πολιτικής επανάστασης.
Τελικά οι προσπάθειες των εργατικών μαζών να ανατρέψουν τις σταλινικές γραφειοκρατίες απέτυχαν – και οι απανωτές αυτές ήττες έφεραν την καπιταλιστική παλινόρθωση στην ΕΣΣΔ και τις ανατολικές χώρες. Δεν επεκτείνουμε περισσότερο αυτό το ζήτημα γιατί δεν είναι αυτό το θέμα του παρόντος άρθρου.
Η ζωή των μαζών κάτω από τα γραφειοκρατικά καθεστώτα του Ανατολικού Μπλοκ δεν είχε καμία σχέση μ’ αυτό που προβάλλουν οι υπερασπιστές του Σταλινισμού μέχρι και σήμερα.
Κυριαρχούσε η καταπίεση και οι ανισότητες. Για παράδειγμα στην Ουγγαρία ο μισθός του εργάτη ήταν 1.000 φιορίντ, της μυστικής αστυνομίας έφτανε τις 3.000 και των αξιωματούχων του κόμματος και της κυβέρνησης έφτανε και ξεπερνούσε τα 11.000 φιορίντ. Κυριαρχούσε η εξαντλητική εργασία με τις νόρμες ή αλλιώς με το κομμάτι, που αναβίωνε τον μισητό Σταχανοφισμό[1]. Υπήρχαν ελλείψεις βασικών καταναλωτικών αγαθών, γιατί η έμφαση των «οικονομικών πλάνων» ήταν κύρια στη συγκρότηση της βαριάς βιομηχανίας παραμελώντας την παραγωγή καταναλωτικών αγαθών.
Υπήρχε λεηλασία του πλούτου των χωρών από τη ρωσική γραφειοκρατία μέσα από την ανισότητα των όρων του εμπορίου (έπαιρναν τις πρώτες ύλες πάμφθηνα και στη συνέχεια πωλούσαν τα προϊόντα σε υψηλές τιμές). Σήκωσαν ολόκληρα εργοστάσια από τις ανατολικές χώρες και τα μετέφεραν στη Ρωσία. Σε χώρες όπως για παράδειγμα στη Τσεχία, που οι αστοί είχαν συνεργαστεί με τους Ναζί, είχαν επιβάλει πολεμικές αποζημιώσεις (κάτι που οι Μπολσεβίκοι το είχαν καταγγείλει όταν οι νικήτριες του πρώτου παγκοσμίου πολέμου χώρες το είχαν επιβάλλει στη Γερμανία, γιατί θα τις πλήρωνε ο λαός)!
Αυτή η στάση της Ρωσικής γραφειοκρατίας γεννούσε στις μάζες εκτός των άλλων και το αίτημα της εθνικής ανεξαρτησίας , της ισότιμης σχέσης με τους Ρώσους και ακόμη την απομάκρυνσή τους από τις χώρες τους.
Η κατάρρευση των αυταπατών για τον «υπαρκτό σοσιαλισμό» δημιούργησε στις μάζες συσσωρευμένη αγανάκτηση και την επιθυμία να αντιδράσουν, να εξεγερθούν.
Ο θάνατος του Στάλιν – κρίση στις κορυφές
Αλλά αυτός δεν είναι αρκετός όρος από μόνος του για να έχουμε μια επαναστατική κατάσταση – χρειάζεται από την άλλη να υπάρχει κρίση στις κορυφές. Και αυτό συνέβη με τον θάνατο του Στάλιν το Μάρτη του 1953.
Η Γραφειοκρατία διασπάστηκε σε «Σταλινικούς» και «Αντισταλινικούς» – κοινός παρονομαστής και των δύο ήταν η διατήρηση του καθεστώτος με τον παλιό τρόπο αλλά διαφωνούσαν αν θα έπρεπε να συνεχίζεται η λατρεία στο πρόσωπο του Στάλιν σαν του αλάνθαστου και αδιαμφισβήτητου «πατερούλη»!
Η κρίση στις κορυφές δημιούργησε ρωγμές μέσα από τις οποίες ήρθε στην επιφάνεια η αγανάκτηση των μαζών και η επιθυμία τους να αλλάξουν τη ζωή τους, όχι επιστρέφοντας στον καπιταλισμό (όπως διατείνονταν και διατείνονται μέχρι σήμερα οι διαφόρων αποχρώσεων Σταλινικοί και Μαοϊκοί) αλλά βαδίζοντας προς το σοσιαλισμό, με εργατική διαχείριση και έλεγχο, με εργατική δημοκρατία!!
Βερολίνο Ιούνης 1953
Οι εργάτες στο Ανατολικό Μπλοκ δεν περίμεναν για πολύ – η πρώτη εξέγερση ήρθε στις 17 του Ιούνη του 1953 στο ανατολικό Βερολίνο:
«Η εξέγερση άρχισε με μια διαδήλωση των οικοδόμων στη λεωφόρο Στάλιν. Αφού παράτησαν τα εργαλεία τους βάδισαν προς το κέντρο της πόλης για να παρουσιάσουν τα αιτήματά τους… Οι εργάτες των μεταφορών εγκατέλειψαν τα τραμ και τα φορτηγά τους για να πάρουν μέρος στη διαδήλωση. Οι εργάτες των εργοστασίων έτρεξαν από τους πάγκους τους, οι σπουδαστές απ’ τα κολλέγιά τους… Σύντομα η εξέγερση εξαπλώθηκε σ’ ολόκληρη την Γερμανία».[2]
Τα αιτήματά τους ήταν οικονομικά και πολιτικά: Αυξήσεις στους μισθούς, κατάργηση της δουλειάς με το κομμάτι (νόρμας) συμμετοχή στη διεύθυνση των εργοστασίων, παραίτηση της κυβέρνησης και ελεύθερες εκλογές.
Η απάντηση της Γραφειοκρατίας ήταν τα ρωσικά τανκς, ενάντια στα οποία πάλεψαν οι εργάτες του Α. Βερολίνου «με γυμνά χέρια» σε αιματηρές συγκρούσεις οι οποίες κράτησαν αρκετές μέρες, για να ηττηθούν στο τέλος μπροστά στην υπεροπλία των σοβιετικών τανκς.
Η εξέγερση του Βερολίνου θορύβησε την γραφειοκρατία της Μόσχας και αυτή των Ανατολικών Χωρών – ένιωσαν την οργισμένη ανάσα των εργατών στο σβέρκο τους, έψαχναν να βρουν τρόπους να εκτονώσουν την λαϊκή οργή χωρίς να θίξουν τα προνόμιά τους. Οι «Αντισταλινικοί» ενισχύθηκαν, μια κάποια χαλάρωση σημειώθηκε τόσο στην ΕΣΣΔ, όσο και στις υπόλοιπες χώρες.
Το 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα ήρθε το Φλεβάρη του 1956 το 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης) που αποκαθήλωσε τον Στάλιν – μόνο όμως σαν άτομο, κι όχι σαν σύστημα. Το σύστημα της μονοκομματικής δικτατορίας και των προνομίων της γραφειοκρατίας, που είναι η ουσία του σταλινισμού, έμειναν άθικτα. Το 20ο συνέδριο, αποκάλυψε τα εγκλήματα του Στάλιν με στόχο να δώσει το αποφασιστικό χτύπημα στην σκληροπυρηνική πτέρυγα της Γραφειοκρατίας για να επικρατήσει η πτέρυγα των «μεταρρυθμιστών».
Η «αποσταλινοποίηση» συγκλόνισε τα ΚΚ σε ανατολή και δύση, το κύρος της γραφειοκρατίας κλονίστηκε, συντάραξε τις συνειδήσεις των μελών και των στελεχών γενικά της αριστεράς. Η πιο ουσιαστική του συμβολή είναι ότι άνοιξε δρόμους για να βγει το εργατικό και λαϊκό κίνημα στη μάχη.
Πολωνία – Ιούνης 1956
Η εργατική τάξη της Πολωνίας μπήκε σύντομα μετά στο χορό των κινητοποιήσεων και στάθηκε η αφορμή για το ξέσπασμα της ουγγρικής επανάστασης σύντομα μετά.
Στην Πολωνία το πρωί της 28 του Ιούνη οι εργάτες στο εργοστάσιο σιδηροδρομικού υλικού Ζίσπο στο Πόζναν απέργησαν. Ξεχύθηκαν στους δρόμους. Μια διαδήλωση 16.000 εργατών προχωρούσε προς την πλατεία Στάλιν. Στις 10 π.μ. η διαδήλωση είχε φτάσει τις 100.000. Σήκωσαν πανό με συνθήματα, «Λευτεριά και ψωμί», «Έξω οι Ρώσοι» και «Τέρμα στη δουλειά με το κομμάτι».
Επιτέθηκαν στα γραφεία του κόμματος και στο Δημαρχείο και κατέβασαν και κατέστρεψαν τα πορτραίτα των ηγετών και τα κομματικά εμβλήματα, άφησαν μόνο το πορτραίτο του Λένιν.
Στην αρχή οι γραφειοκράτες κινητοποίησαν ενάντια στους διαδηλωτές τα πολωνικά τανκς. Αυτό όμως έριξε λάδι στη φωτιά, ξεσήκωσε ένα κύμα αλληλεγγύης σ’ ολόκληρη την Πολωνία και η απεργία μετετράπη σε εξέγερση τις επόμενες μέρες.
Συγκλονισμένη και σαστισμένη η πολωνική Γραφειοκρατία αποδίδει τον ξεσηκωμό σε «προβοκάτορες και μυστικούς πράκτορες στην υπηρεσία των ΗΠΑ και της Δ. Γερμανίας» – η προσφιλής μέθοδος του Σταλινισμού!!
«Προβοκάτορες», «Πράκτορες» και «Αντεπαναστάτες» οι εργάτες που ζητούσαν εκτός των άλλων, εργατικό έλεγχο και διαχείριση καθώς και αλλαγές στη διεύθυνση των εργοστασίων και των επιχειρήσεων.
Ο απολογισμός των μαχών 78 νεκροί (64 πολίτες) και πάνω από 400 τραυματίες. 300 συλληφθέντες οι οποίοι προσάγονται σε δίκη με την κατηγορία των «πρακτόρων της Δύσης».
Παρ’ όλα αυτά το καθεστώς αναγκάζεται να κάνει υποχωρήσεις, γιατί η καταστολή δεν στάθηκε ικανή να κάμψει το φρόνημα και το αίτημα για αλλαγές. Έτσι έχουμε την επιστροφή του Γκομούλκα[3] στην ηγεσία του κόμματος και της κυβέρνησης.
Για να εκτονώσει την κοινωνική αγανάκτηση, ο Γκομούλκα μιλάει για τον «Πολωνικό δρόμο για το Σοσιαλισμό», ζητάει την αποχώρηση του Ροσοκόφσκι (στρατάρχη του ρωσικού στρατού στην Πολωνία) και συζητάει σοβαρά την αποχώρηση της Πολωνίας από το «Σύμφωνο της Βαρσοβίας»[4] Αυτό ανησυχεί έντονα την Μόσχα και αναγκάζει σχεδόν σύσσωμη την ηγεσία με επικεφαλής τον ίδιο τον Χρουστσόφ να πάνε στη Βαρσοβία για συνομιλίες.
Τελικά επήλθε συμβιβασμός – έμεινε η Πολωνία στο «Σύμφωνο» και ο Γκομούλκα διατήρησε την θέση του. Όμως όλα αυτά αποκαθηλώνουν στα μάτια των μαζών την ισχυρή εικόνα της Γραφειοκρατίας και εξυψώνουν το ηθικό των εργατών και της νεολαίας.
Η σκυτάλη στην Ουγγαρία
Αυτά τα γεγονότα στην Πολωνία επηρέασαν τις διεργασίες και τις εξελίξεις στην Ουγγαρία. Αφορμή για το ξέσπασμα της μεγαλειώδους Ουγγρικής επανάστασης στάθηκε μια συγκέντρωση και διαδήλωση αλληλεγγύης προς τον αγωνιζόμενο Πολωνικό λαό που οργανώθηκε από τον «Κύκλο Πετέφι»[5] στις 23 του Οκτώβρη του 1956.
Η κυβέρνηση έδωσε δείγμα της σύγχυσης της και της αδυναμίας της να αποφασίσει, όταν κατ’ αρχή επιτρέπει την διαδήλωση και στην συνέχεια λίγες ώρες πριν την διαδήλωση προχωρά στην απαγόρευσή της, για να πάρει το μήνυμα από τους διοργανωτές ότι η συγκέντρωση-διαδήλωση θα γίνει, πράγμα που την αναγκάζει να την επιτρέψει!!
Η διαδήλωση είχε αποφασιστεί να καταλήξει στο άγαλμα του στρατηγού Γιόζεφ Μπέμ[6] όταν το συγκεντρωμένο πλήθος μπροστά στο άγαλμα του Μπεμ έφτασε τις 50.0000 ο ομιλητής διάβασε το ψήφισμα της Ένωσης Συγγραφέων.
Το ψήφισμα της Ένωσης Συγγραφέων
«Θέλουμε:
- Ανεξάρτητη εθνική πολιτική, βασισμένη στις αρχές του σοσιαλισμού.
- Ισότητα στις σχέσεις με την ΕΣΣΔ και τις Λαϊκές Δημοκρατίες
- Αναθεώρηση των οικονομικών συμφωνιών, σύμφωνα με το πνεύμα της ισότητας των εθνικών δικαιωμάτων.
- Τη διεύθυνση των εργοστασίων από τους εργαζόμενους με τη βοήθεια ειδικών.
- Το δικαίωμα των αγροτών να αποφασίζουν ελεύθερα για τη μοίρα τους
- Την απομάκρυνση της κλίκας Ρακόζι,[7] μια θέση στην κυβέρνηση για τον Ίμρε Νάγκι[8], και μια αποφασιστική στάση σε κάθε αντεπαναστατική απόπειρα και βλέψη.
- Πλήρη πολιτική αντιπροσώπευση της εργατικής τάξης – Ελεύθερη και μυστική ψηφοφορία στις κοινοβουλευτικές εκλογές και σ’ όλα τα αυτόνομα διοικητικά όργανα.»[9]
Το πλήθος, μετά το τέλος της συγκέντρωσης, δεν διαλύεται και αυθόρμητα κινείται προς την πλατεία του κοινοβουλίου, όπου συρρέουν κατά χιλιάδες και νέοι διαδηλωτές κύρια νεολαίοι και εργάτες – ο αριθμός των συγκεντρωμένων φτάνει τις 100.000.
Οι συγκεντρωμένοι ενημερώνονται με αγανάκτηση για το περιεχόμενο του μηνύματος του Γκέρε (είχε αντικαταστήσει τον λαομίσητο Ρακοζί στη θέση του γραμματέα του ΚΚ) από το ραδιόφωνο «Βουδαπέστη», με το οποίο κατάγγελλε τους εργάτες και νεολαίους διαδηλωτές για:
«…απόπειρα να καταλυθεί η δημοκρατία …να υπονομευτεί η εξουσία της εργατικής τάξης, να χαλαρώσουν οι δεσμοί μεταξύ Ουγγαρίας και Σοβιετικής Ένωσης…. Και καταγγέλλει σαν αναίσχυντα ψέματα και εχθρική προπαγάνδα… ότι η Ουγγαρία συναλλάσσονταν με άνισους όρους με την Σοβιετική Ένωση κλπ»[10]
Στο ραδιοφωνικό σταθμό
Έτσι αποφασίζουν να κατευθυνθούν προς τον ραδιοφωνικό σταθμό για να τον καταλάβουν και να μεταδώσουν το δικό τους μήνυμα. Βαδίζοντας προς το σταθμό ένα μεγάλο τμήμα των διαδηλωτών αποφασίζει να περάσει από το Δημοτικό Πάρκο, όπου βρίσκεται το μπρούτζινο άγαλμα του Στάλιν ύψους 26 ποδιών, το οποίο γκρεμίζουν με ζητωκραυγές.
Ισχυρές δυνάμεις πάνοπλες της μισητής αστυνομίας AVH εμποδίζουν την πορεία να πλησιάσει στο Ρ/δ σταθμό. Το πλήθος διαμαρτύρεται: «Αφήστε μας να περάσουμε», «Ο Ουγγρικός λαός πρέπει να ακούσει τις προτάσεις μας», «Να στείλουμε μια αντιπροσωπεία»….
Έπειτα από διαπραγματεύσεις επιτρέπουν σε αντιπροσωπεία των διαδηλωτών να μπει στο κτίριο – την οποία όμως και συλλαμβάνουν. Όταν αυτό μετά από ώρες έγινε αντιληπτό από το πλήθος, τα πράγματα αγριεύονται και το πλήθος βρυχάται ανυπόμονα: «Που είναι η αντιπροσωπεία μας;», «Αφήστε τους να βγουν!», «Ελευθερώστε τους αντιπροσώπους μας!»
Το πλήθος κινείται αυθόρμητα προς τα εμπρός και σπάζει την πρώτη ζώνη της αστυνομίας. Τότε τα πολυβόλα άνοιξαν πυρ.
«Κραυγές αγωνίας υψώθηκαν, καθώς οι μπροστινές σειρές των ειρηνικών και άοπλων διαδηλωτών σωριάζονταν στο έδαφος. Το πλήθος μάνιασε. Η αστυνομία, γρήγορα συντρίφτηκε, τα όπλα τους είχαν σαν στόχο τα παράθυρα του Ραδιοφωνικού Μεγάρου, από τα οποία ξεχύνονταν καυτό μολύβι προς το πλήθος που βρίσκονταν από κάτω. Η Ουγγρική επανάσταση είχε αρχίσει» [11]
Πρώτο μέλημα των εργατών και της νεολαίας ήταν ο εξοπλισμός τους.
Τα όπλα στα χέρια των εργατών
Αφού κατέλαβαν ένα εργοστάσιο όπλων στη Βουδαπέστη έφεραν τα όπλα και τα μοίρασαν στους διαδηλωτές οι οποίοι σχημάτισαν ομάδες πολιτοφυλακής ελέγχοντας τα βασικά σημεία της πόλης. Ο Ουγγρικός στρατός στην πλειοψηφία του έμεινε ουδέτερος και ένα μέρος του πέρασε με το λαό δίνοντάς του και όπλα. Επίσης πέρασε με το λαό και η πλειοψηφία της δημοτικής αστυνομίας – ο κρατικός μηχανισμός παρέλυσε και το μόνο στήριγμα του καθεστώτος ήταν η AVH και τα ρωσικά στρατεύματα και τανκς.
Παρά τη λασπολογία των ραδιοφωνικών σταθμών οι οποίοι παρουσίαζαν την εξέγερση έργο των «αντεπαναστατών», «φασιστικών στοιχείων», «Αναρχικών», «πρακτόρων της Δύσης που είχαν διεισδύσει στις γραμμές των διαδηλωτών , καθοδηγούμενοι από την CIA», ότι «τα όπλα είχαν περάσει στην Ουγγαρία από τα σύνορα της Αυστρίας»” κλπ, κλασσικές σταλινολογίες, η αλήθεια μαθεύτηκε κατ’ αρχή στο Λαό της Βουδαπέστη αυθημερόν, βγάζοντας το λαό στους δρόμους και τις επόμενες μέρες τα γεγονότα έγιναν γνωστά σ’ ολόκληρη την Ουγγαρία όπου οι βασικές πόλεις κατελήφθησαν από τις μάζες.
Στην επαρχία κατάφεραν να καταλάβουν ραδιοφωνικούς σταθμούς, από τους οποίους εκπέμπουν τα αιτήματα της επανάστασης. Οι γραφειοκράτες έχουν απομονωθεί. Οι εξεγερμένοι ανοίγουν τις φυλακές και απελευθερώνουν τους πολιτικούς κρατουμένους – 5.500!
Μπροστά στην αποφασιστικότητα των μαζών το καθεστώς αναγκάζεται, για να κερδίσει χρόνο, να προχωρήσει την επομένη κιόλας μέρα με απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής στην πρωθυπουργοποίηση του Ίμρε Νάγκι, που ήταν βασικό αίτημα των μαζών, αλλά την ίδια στιγμή καλεί τα ρωσικά στρατεύματα να παρέμβουν.
Αυτό ήταν κάτι που χρέωσαν οι μάζες και στον ίδιο το Νάγκι κι έτσι έχασε την αξιοπιστία του στα μάταια των εργατών και της νεολαίας. Δεν έπεσαν στην παγίδα και συνέχισαν τον αγώνα τους. Επίσης ο Γκέρε απαλλάσσεται από τα καθήκοντα του πρώτου γραμματέα του Κόμματος και τη θέση του καταλαμβάνει ο Γιάνος Καντάρ[12]
24 Οκτώβρη – η είσοδος των ρωσικών τανκς
Η εμφάνιση των ρώσικων τανκς το πρωί της 24ης του Οκτώβρη δυναμώνει τη θέληση των επαναστατημένων μαζών να αντισταθούν.
Στη Βουδαπέστη δημιουργείται το επαναστατικό συμβούλιο από τους εργάτες και την νεολαία το οποίο συνεδριάζει και δίνει κατευθύνσεις. Στήνονται οδοφράγματα και με βόμβες μολότοφ αντιμετωπίζουν τα τανκς, 30 από τα οποία ακινητοποιούνται κατά τη διάρκεια των μαχών της πρώτης μέρας.
Ωστόσο το βασικό όπλο των επαναστατημένων εργατών και νέων είναι ο διάλογος με τους Ρώσους φαντάρους (όλοι οι λαοί του Συμφώνου της Βαρσοβίας μιλούσαν ρωσικά) πράγμα που δημιουργεί αμηχανία στην πλειοψηφία των Ρώσων φαντάρων.
Με ραδιοφωνικό μήνυμα του ο Νάγκι καλεί το λαό να ηρεμήσει και να παραδώσει τα όπλα και υπόσχεται να ξεκινήσει συνομιλίες με την ΕΣΣΔ για την αποχώρηση των στρατευμάτων και γενικότερα για τις σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες. Καλλιεργεί αυταπάτες ότι μπορεί να δοθούν λύσεις και αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για πιθανή αποχώρηση της Ουγγαρίας από το «Σύμφωνο της Βαρσοβίας».
Γενική απεργία και επαναστατικά συμβούλια
Η απάντηση των εργατών ήρθε με την κήρυξη γενικής απεργίας, η οποία ξεκίνησε από τα βιομηχανικά κέντρα της Βουδαπέστη και στη συνέχεια επεκτάθηκε σ’ όλη τη χώρα. Το σημαντικό στοιχείο, και πάλι, είναι η συγκρότηση εργοστασιακών συμβουλίων τα οποία αναλαμβάνουν την διεύθυνση των επιχειρήσεων και γενικά του αγώνα.
Τα εργοστασιακά συμβούλια συγκροτούν συντονιστικά κατά πόλη τα οποία και αποκαλούν Επαναστατικά Συμβούλια και στις 26 του Οκτώβρη προχωρούν στην δημιουργία του Εθνικού Συμβουλίου. Το οποίο και παρουσιάζει το πρόγραμμά του βασικά σημεία του οποίου ήταν:
- Σχηματισμός κυβέρνησης με συμμετοχή αντιπροσώπων από το Εθνικό Συμβούλιο των ελεύθερων συνδικάτων.
- Συγκρότηση εθνοφυλακής αποτελούμενη από εργάτες και νέους, για την διατήρηση της τάξης.
- Να εκτεθεί στο λαό με απόλυτη ειλικρίνεια η οικονομική κατάσταση της χώρας.
- Να ξεκινήσουν άμεσα διαπραγματεύσεις για την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από το Ουγγρικό έδαφος.
- Εργατικά συμβούλια σ’ όλα τα εργοστάσια, εργατική διεύθυνση και εργατικός έλεγχος. Ριζικός μετασχηματισμός του συστήματος κεντρικού σχεδιασμού και της διεύθυνσής της οικονομίας από το κράτος.
- Αυξήσεις στους κατώτερους μισθούς και αναπροσαρμογή τους με ανώτατο μηνιαίο μισθό τα 3500 φιορίντ.
- Κατάργηση της νόρμας, αύξηση στις χαμηλές συντάξεις και τα οικογενειακά επιδόματα.
- Επιτάχυνση κατασκευής κατοικιών από το κράτος.
- Να τηρηθεί η υπόσχεση της κυβέρνησης Νάγκι για διαπραγματεύσεις με την ΕΣΣΔ και τις άλλες χώρες για την εγκαθίδρυση ισότιμων οικονομικών σχέσεων.
Αυτά ήταν τα αιτήματα της… αντεπανάστασης σύμφωνα με τον «Ριζοσπάστη» (Ριζ. 25/11/2012) και το ΚΚΕ!!! Αιδώς αργείοι – ΝΤΡΟΠΗ με άλλα λόγια!!
Δυαδική εξουσία
Όπως σε κάθε κλασσική επανάσταση έτσι και στην Ουγγρική επανάσταση είχαμε το φαινόμενο της δυαδικής εξουσίας, και την αλματώδη ανάπτυξη του πολιτικού επιπέδου που ωστόσο δεν φάνηκε ικανό για να φτάσει στην κατάληψη της εξουσίας γιατί έλειπε ο καθοριστικός παράγοντας: το επαναστατικό κόμμα, χτισμένο στην περίοδο προτού ξεσπάσει η επανάσταση, έστω με τη μορφή ενός «σκελετού» στελεχών σε συνθήκες παρανομίας.
Τις επόμενες ημέρες ο αγώνας εξελισσόταν αμφίρροπος – τα τανκς δεν μπόρεσαν να επιβάλουν την τάξη, στις 28 του Οκτώβρη ο Νάγκι εξαγγέλλει ότι επήλθε συμφωνία για να αποσυρθούν τα ρώσικα τανκς (πράγματι αποσύρονται) και ότι η Ουγγαρία θα αποχωρήσει από το «Σύμφωνο της Βαρσοβίας».
Το τελευταίο δεν άρεσε καθόλου στη Μόσχα. Η όλη κατάσταση δημιουργούσε κακό παράδειγμα για τους λαούς των υπόλοιπων χωρών του «Συμφώνου» και της ΕΣΣΔ. Ιδιαίτερα τα αιτήματα για εργατικό έλεγχο και διαχείριση, δηλαδή για εργατική δημοκρατία, πράγμα που θα σήμαινε το τέλος στα προνόμια της γραφειοκρατίας, ήταν ζήτημα ζωής η θανάτου για τους γραφειοκράτες. Γι’ αυτό και προετοίμασαν την επέμβασή τους για τις 4 του Νοέμβρη.
4 Νοέμβρη: δεύτερη εισβολή, 2.000 τανκς
Με καινούργιες τεθωρακισμένες μεραρχίες ενίσχυσαν τις υπάρχουσες και φρόντισαν οι φαντάροι να είναι από τα βάθη της Ασίας ώστε να μην γνωρίζουν ρώσικα αλλά, το πιο σπουδαίο, να μην γνωρίζουν σε ποια χώρα πολεμούν – τους έπεισαν ότι είναι στη Ανατολική Γερμανία για να καταστείλουν φασιστική εξέγερση.
Στις 4 του Νοέμβρη το πρωί 2.000 τανκς εισβάλλουν στην Ουγγαρία και κυκλώνουν τις βασικές πόλεις της χώρας, ενώ η ρωσική πολεμική αεροπορία σφυροκοπά τη Βουδαπέστη. Ο λαός αμύνεται σε άνιση μάχη και αγώνα καταφέρνει να αντέξει μέχρι και τις 10 του Νοέμβρη.
Τελικά η επανάσταση πνίγεται στο αίμα. Εικάζεται ότι πάνω από 2.000 Ούγγροι σκοτώθηκαν στις οδομαχίες, 450 εκτελέστηκαν αφού πέρασαν από δίκες, 12.000 φυλακίστηκαν. Οι καταστροφές που υπέστη η Βουδαπέστη από τους βομβαρδισμούς είναι ανυπολόγιστες, πιο μεγάλες από την εισβολή των Γερμανών και απ’ αυτές των επί 45 ημερών πολιορκίας της πόλης από τα ρώσικα στρατεύματα για την κατάληψή της το 1944!! Πάνω από 200.000 αυτοί που πήραν το δρόμο της προσφυγιάς. Ο Νάγκι κατέφυγε στη Πρεσβεία της Γιουγκοσλαβίας για να συλληφθεί αργότερα και να εκτελεσθεί το 1958.
Παρά την στρατιωτική συντριβή της επανάστασης η εργατική τάξη συνεχίζει να αντιδρά με απεργίες μέχρι που αναγκάζεται η κυβέρνηση να ψηφίσει νόμο όπου ποινικοποιεί με θάνατο το «έγκλημα» της απεργίας. Οι εργάτες μπαίνουν στα εργοστάσια για να συνεχίσουν τον αγώνα με την μορφή της λευκής απεργίας. Τα εργατικά συμβούλια παρέμειναν σε λειτουργία μέχρι και το Γενάρη του 1957, γενικά υπάρχουν εστίες αναταραχής και ανυπακοής μέχρι τέλους 1957 αρχές 1958.
Την απόφαση για την εισβολή στην Ουγγαρία δεν την πήρε κανένας άλλος από τον… «μεταρρυθμιστή», «αντισταλινικό» Χρουστσόφ, ο οποίος έπνιξε με τις κλασσικές σταλινικές μεθόδους μια μεγαλειώδη εργατική επανάσταση.
Η ήττα των επαναστάσεων – η νίκη της καπιταλιστικής παλινόρθωσης
Τα κομμουνιστικά κόμματα σε όλο τον κόσμο λασπολόγησαν τους Ούγγρους εργάτες και νεολαία σαν αντεπαναστάτες, που έπαιζαν το παιγνίδι των μυστικών υπηρεσιών της Δύσης.
Όμως «το ψέμα έχει κοντά ποδάρια». Αυτό που καθόρισε το χαρακτήρα της Ουγγρικής επανάστασης ήταν το πρόγραμμά της με κυρίαρχο στοιχείο την ανατροπή της γραφειοκρατίας και το προχώρημα στο σοσιαλισμό. Τον Ουγγρικό Οκτώβρη δεν άργησε να ακολουθήσει η Άνοιξη της Πράγας και αργότερα ξανά η Πολωνία. Οι επαναστάσεις αυτές ηττήθηκαν όμως μέσα από τη χρήση της βίας των σοβιετικών τεθωρακισμένων.
Η ήττα αυτών των επαναστάσεων και το γεγονός πως δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν την πολιτική επανάσταση για την ανατροπή της Γραφειοκρατίας και την μετάβαση στην εργατική δημοκρατία, δηλαδή τον πραγματικό σοσιαλισμό, ήταν η βασική αιτία της κατάρρευσης στην κυριολεξία του «υπαρκτού σοσιαλισμού»! Οι νέοι καπιταλιστές δεν ήταν άλλοι από τους χτεσινούς ηγέτες των Κομμουνιστικών Κομμάτων!
